De Tsjechen trachten grensincidenten tot
eiken prijs te vermijden.
Spanning in het Sudetengebied.
Strenge ordemaatregelen.
Spaansche regeering trekt
alle vrijwilligers
terug.
Bijdrage tot algemeene
ontspanning.
Churchill over de nederlaag
der democratie.
Europa prijsgegeven aan
de Nazi's.
Litwinow over de Britsch-
Fransche politiek.
Rusland bereid Praag te steunen.
Roemenië is ongerust.
„Der Drang nach Osten".
Nieuws in 't kort.
DERDE BLAD.
ALKMAARSCHE COURANT VAN DONDERDAG 22 SEPTEMBER 1938
(Van onzen specialen verslaggever).
Van de week heb ik den trein geno
men naar Falkenau, waar ook de
noodige incidenten voorgevallen zijn.
Intusschen geen incidenten van belang.
Men weet hoe het bij dergelijke inci
denten pleegt te gaan: veel „Geschrei"
en veel „Gesang" en dit laatste niet
van de meest melodieuze soort. Er zyn
eenige dooden gevallen, maar van wer
kelijk groote onlusten kan geen oogen-
blik worden gesproken, ook Sudeten-
Duischers hebben ons dat onomwonden
toegegeven.
Maar toch werkt de Duitsche propaganda
door en maakt de menschen vatbaar voor
de meest dwaze geruchten. Het is een hek
sentoer om objectieve inlichtingen te krij
gen en ik geloof goed te doen wanneer ik
hier en wel zeer uitdrukkelijk vaststel, dat
van Tsjechische zijde alles is gedaan
om ervoor te zorgen dat er in vredesnaam
maar geen grensincidenten voorvielen.
Wat wij dan in Falkenau zagen, kwam
erop neer, dat de bewoners vast en heilig
van het komende plebisciet overtuigd wa
ren en ook ronduit toegaven dat zij naar het
land terug wilden keeren dat zij, met ietwat
meer fantasie dan degeen die daar leeft,
woont en werkt, uit de verte zien als een
soort van paradijs.
Voor de Sparkasse zagen wy de menschen
in de ry staan om hun geld terug te halen,
want in dit stadje vlotte het minder goed
met de levensmiddelenvoorziening en er
werd dan ook door minder sociaal voelende
lieden „gehamsterd".
Intusschen waren er ook weer nieuwe
militairen gekomen en naar men ons van
betrouwbare zijde vertelde, was men bezig
de bruggen in de buurt te ondermijnen.
Ook was er inkwartiering gekomen en men
kreeg den indruk dat de spanning stijgende
was.
En vandaar mijn verhaal doet denken
aan het beroemde verhaal uit Xenophons
Anabasis trokken wij verder naar het in
het centrum der belangstelling staande
Graslitz en vonden daar onderkomen in een
hotel, waar wy de eenige gasten waren.
Tanks en pantserwagens waren hier ge
weest, maar teruggetrokken en naar men
vertelde is het thans weer rustig overi
gens doet het wel zeer sterk denken aan de
bekende rust vóór den storm. Want toen ik
den volgenden ochtend om zeven uur mijn
artikel ging schrijven werden uit de bin
nenplaats van het hotel weer allerlei doffe
geluiden vernomen en toen ik mij naar be
neden haastte, zag ik op die binnenplaats
drie groote en zwaarbewapende tanks en
eenige camions met militairen die terugge
komen waren.
Men heeft werkelijk medelijden met
de menschen, die iemand van alle kanten
met vragen bestormen en zich niet
ontveinzen dat het toch wel eens ernst
zou kunnen worden. In Gottesnamen
zegt de waardin van ons hotel in
Gottesnamen alles, aber das nicht.
De politieluitenant, met wien wy spraken,
vert«de ons van groote onlusten enkele da
gen geleden in het grensplaatsje Schwader-
bach, waar opstandige elementen een
Tsjechischen wachtpost hebben aangegrepen
Dit dorpje ligt zóó dicht aan de grens, dat
men om zoo te zeggen met zyn eene been in
Tsjechoslowakye, en met zijn ander in
Duitschland staat. Daar wonen arbeiders die
over de Duitsche grens werken en deze
menschen zijn met de onlusten begonnen.
Men noemt hen „Grenzganger" of te wel
„Sachsenganger", daar zy in Saksen arbeid
hebben. Ook hier zyn dooden en gewonden
te betreuren geweest, maar de Tsjechen
hebben dit dorp volledig ontruimd en het
is door de bewoners, op oude vrouwen en
oude mannen na, verlaten. Het ligt daar
aan de grens met machinegeweernesten
versterkt. Uit de verte gezien maakt het
een vriendelijken en vreedzamen indruk,
doch het is een der allergevaarlijkste plek
ken in dit gebied.
Een bijzonderheid van de daar gevoerde
gevechten is wel, dat onder de gezonden
militairen ook Slowaaksche soldaten waren
en men zal wel weten, dat juist in den
laatsten tyd de verhouding tusschen Tsjechen
en Slowaken er niet beter op is geworden.
Nu zyn deze militairen door de opstandigen
gevangen genomen en over de grens ge
bracht en men heeft den Slowaken een
stuk laten onderteekenen, waaruit moet
blijken, dat zij deze grens vrijwillig hebben
overschreden. Het doel is duidelijk men
kan in Duitschland beweren, dat de Slo
waaksche soldaten in breede scharen deser-
teeren.
De rust is er weer hersteld en in de buurt
zal men geen Tsjechen zien. Men heeft
zelfs maatregelen genomen dat bij die ge
vechten geen kogels op Duitsch gebied te
rechtkwamen en heeft om dat zooveel
mogelijk te voorkomen de opstandelingen
omsingeld en hen vanuit de flank aange
vallen, zoodat de kogels in de richting van
het Tsjechische land vlogen. Alles doet men
hier dan ook om ervoor te zorgen dat de
Duitschers niet zullen kunnen zeggen dat de
Tsjechen onrusten provoceeren.
Het is hier ook in zooverre een merk
waardig gebied, dat de eerste verdedi
gingslinie veertig kilometer verder lig
zoodat dit stuk grond niet verdedigd
zal kunnen worden.
Sinds den vijftienden September is
Schwaderbach geïsoleerd en wy willen
probeeren erheen te komen. Gemak e-
lyk is dat niet, en men zegt ons dat
als wij het probeeren willen men ons
geen volledige veiligheid garandeeren
kan.
n°fn wü erheen probeeren te
1? ,moogt u- antwoordt men ons,
f zal een heele toer worden om er
°Pie,n' e z^t er volkomen van Tsjechi
sche hulp verstoken en al ziet men er geen
g wapende mannen meer, opeens knallen
de schoten en de menschen schieten niet
slecht
c:iHl!r "T,"! Graslitz is het kalm en het
btandrecht is in alle strengheid afgekon
digd. Het is geen gekheid en zeker niet
wanneer de avond is gevallen, want dan
worden de maatregelen verscherpt. Na
achten ziet men geen sterveling meer op
straat en vrijwel geen licht in de huizen.
Alles is dicht en nergens is meer iets te
krijgen. Zelfs in ons hotel, waar wy om
tien uur aankwamen, was alles gesloten
en dus lagen wy al heel vroeg onder de wol.
Er zyn ook hier wat relletjes geweest, en
met name vrouwen en opgeschoten jongens
hebben zich hierbij laten gelden. Zy toonen
hun afkeer van het Tsjechische bewind op
alle mogelijke manieren. De vrouw van den
politieluitenant, die met haar kinderwagen
over de Marktplatz wandelt en zich van geen
kwaad bewust is, wordt plotseling door twee
kryschende vrouwen bespuwd en uitge
scholden.
Het is misschien een feit van weinig be-
teekenis, maar het teekent de verhoudingen
in dit stadje. Men heeft een paar uur het
bureau der staatspolitie bezet gehouden en
geprobeerd allerlei documenten in handen te
krijgen. Toen de burgemeester en zijn
plaatsvervanger waren ontboden om over
het aangekondigde Standrecht te worden
onderricht, verschenen deze heeren met
hakenkruisbanden om den arm. Nu het in
tusschen ernst is geworden, hebben deze
leiders de vlucht genomen. In het bureau
liggen stapels ingeleverde wapens, de
nieuwste modellen geweren, handgranaten
en revolvers vóór het gebouw staat een
hoogbeladen wagen óók al met wapentuig.
Wy zijn ook over de Duitsche grens ge
gaan en wat ik in het stadje Klingenthal
hoorde, was weinig anders dan wat men
momenteel in Berlijn hooren kan. Het
woord oorlog wordt hier heel wat gemakke
lijker uitgesproken dan aan den Tsjechi
schen kant. Wy zagen lange rijen mannen,
die uit Tsjecho-Slowakije waren gevlucht en
by nacht en ontij over de Duitsche grens
waren gekomen. Het waren menschen tus
schen de twintig en vijftig. Zij marcheerden
door de straten, geleid door een leider der
S.A. en zy marcheerden goed, zooals wij
dat uit Duitschland kennen. Deze mannen
worden hier eerst ondergebracht en dan tot
zoogenaamde „Freischaren" samengevoegd.
Het was er een drukte van belang en wij
kregen den indruk dat men een oorlog
geenszins onmogelijk achtte. In een kappers
winkel werd mij door een der bedienden
die ook was gevlucht en hier nu een baantje
gevonden had verteld, dat het aantal
vluchtelingen de laatste drie dagen maar
liefst de 85.000 had bereikt. Nemen wij aan
dat dit getal een tikje overdreven is, dan
nog kan het er mee door.
Der Tscheche wird bald kaput gehen"
hoorde ik, toen ik onder het mes zat der
hat seine Zeit gehabt
Mijn Zwitsersche collega probeerde naar
Zürich te telegrafeeren het bleek uren
en uren te duren de lijnen waren over
belast... en dat is altijd een teeken „dat er
wat aan de hand" is. Ik moest naar Duitsch
land telefoneeren en deed het dus vandaar
uit, want van uit Graslitz is het veel minder
gemakkelijk. Het jongetje van het hotel, dat
ik met een telegram had uitgezonden, kwam
onverrichterzake terug en zei my dat men
zelf moest verschijnen, allerlei papieren
moest overleggen en dat er heel wat forma
liteiten dienden te worden vervuld vóór en
aleer men zyn telegram verzenden kan. Er
mag dan al niet gevochten worden... men
merkt overal en by iedere gelegenheid, dat
de spanning zich in stijgende lijn beweegt.
Negrin heeft gisteren te Geneve in de
vergadering van den Volkenbond me
degedeeld, dat de Spaansche regeering
heeft besloten de onverwijlde terugtrek
king van alle niet-Spaansche strijders
aan de zijde der regeering te bevelen.
Negrin verklaarde, dat het besluit
zijner regeering geldt voor buitenland-
sche vrijwilligers van welke nationali
teit ook, zelfs voor degenen, die sedert
het uitbreken van den burgeroorlog de
Spaansche nationaliteit hebben aange
nomen. De regeering wil door haar be
sluit een bijdrage tot een algemeene
ontsj»nning leveren.
Commentaar der opstandelingen,
in de uitzending van „Radio Nacional" is
het volgende commentaar geleverd op de
verklaringen van Negrin te Geneve:
„De houding van Negrin is volkomen be
grijpelijk, want enkele dagen geleden heeft
Negrin aan een correspondent van de bui-
tenlandsche pers verklaard: Indien er geen
Europeesche oorlog uitbreekt, zijn wij ver
loren. Nu de oorlogsdreiging afgewend
schijnt, begint Negrin met andere wapens te
strijden en zoekt hij bemiddeling. Dit is een
nieuwe manoeuvre. Doch Negrin dient niet
te vergeten, dat er slechts één vrede is,
slechts één overwinning: de vrede en de
overwinning van Franco.,,»"
Winston Churchill, die per vliegtuig uit
Parijs naar Londen teruggekeerd is, zeide
tot den vertegenwoordiger van Reuter: „De
verdeeling van Tsjecho-Slowakije onder
Fransch-Britschen druk staat gelijk met een
volledige capitulatie der westelijke demo
cratieën aan de nationaal-socialistische ge-
welddreigementen. De weg naar de Zwarte
Zee staat voor het triumfeerende nationaal-
socialisme wijd open. Dat Hitiers voorwaar
den aanvaard zijn, houdt in, dat Europa is
Churchill
prijsgegeven aan de nazi's, die daar zeker
het volle gebruik van zullen maken. Er is
daarom niet sprake van een bedreiging van
Tsjecho-Slowakije alleen, maar van vrijheid
en democratie in ieder land. Het denkbeeld,
dat veiligheid gekocht kan worden, door
een klein land voor de wolven te werpen, is
een noodlottig waandenkbeeld. Als de vrede
op blij venden grondslag georganiseerd moet
worden, kan dat geschieden door het samen
gaan van alle krachten, welker overtuiging
en levensbelangen in strijd zijn met de over
heersching der nationaal-socialisten".
Eden over den toestand.
Oud-minister Eden heeft te Stratford en
Avon een rede gehouden, waarin hij ver
klaarde, dat een voortdurend terugwijken
slechts kan leiden tot een groeiende ver
warring. De waarheid is, dat iedere crisis
ons dichter tot den oorlog brengt.
Eden herinnerde er aan, dat hy in Juni
gezegd heeft: „Hoewel men moet streven
naar ontspanning in den toestand, moet men
toch ergens stand houden, om niet het zelf
respect en het respect van anderen te ver
liezen". Als de gevaren van thans vermeden
kunnen worden, zullen er nieuwe oprijzen,
omdat het geweld den voorrang heeft en
recht en orde op den achtergrond worden
gedrongen.
De toestand is thans reeds zeer gevaarlijk.
Eden herinnerde er aan, dat by vroegere
tijdvakken van spanning Engeland tenslotte
steeds den boventoon had gevoerd en zeide
er niet aan te twijfelen dat dit thans op
nieuw zou geschieden.
Beschamend wijken voor Hitier.
De Britsche arbeiderspartij heeft een ma
nifest gepubliceerd, waarin krachtig gepro
testeerd wordt tegen het „beschamende wij
ken voor Hitiers eischen en de goedkeuring
van Engeland van hetgeen practisch neer
komt op vernietiging van den Tsjecho-Slo
waakschen staat".In het manifest wordt
voorts nog gezegd: „lederen keer, dat men
voor geweld wijkt, is de vrede verder af. In
dien oorlog moet worden voorkomen en de
beschaving gered, moeten de naties onver
wijld een gezamenlijke poging doen, de re
gels van het recht in eere te herstellen".
Fransche socialisten ontstemd.
De socialistische parlementsfractie heeft
een motie aangenomen, waarin zij verklaart,
zich niet te kunnen vereenigen met een di
plomatiek beleid, „dat ertoe geleid heeft dat
aan een staat, zonder dat deze is geraad
pleegd en onder bedreiging met agressie,
de opoffering van zijn onafhankelijkheid is
opgelegd, dat de regimes van geweld ma
terieel en moreel versterkt zyn, dat Frank
rijk geïsoleerd wordt, dat de bewapenings
wedloop verhaast en het oorlogsgevaar
daardoor grooter wordt".
In een in de Volkenbondsvergadering
uitgesproken redevoering heeft Litwinow
over het Tsjechoslowaaksche vraagstuk
verklaard, dat het noodzakelijk was alle
middelen uit te putten, welke in staat
zouden zijn een gewapend conflict te be
zweren. Nog geen drie dagen geleden
Litwinow
heeft de regeering van Tsjechoslowakije
de Sowjet-regeering gevraagd of zij, over
eenkomstig het Sowjet-Russisch-Tsjecho-
DE LANDBOUWTENTOONSTELLING, Burgemeester van Kinschot aan
na de rede van den heer Blom, voorzitter der afdeeling, waarmee de
van gister geopend werd.
het woord,
DE KORENBEURS-COMMISSIE van de afd. Alkmaar v. d. Holl. Mij. v. Landbouw.
De yverigen, die erin slaagden de Korenbeursexpositie nieuw leven in te blazen.
V.l.n.r. de heeren Blokpoel, Ruygh, Mak, v. d. Laan en van Diepen.
DE BEKRONINGEN IN DE
KORENBEURS.
Namens de commissie voor de tentoon
stelling in de Korenbeurs verzoekt men
ons nog te willen mededeelen wie de toe
gewezen eerepryzen hadden beschikbaar
gesteld.
De tuindersvereeniging Algemeen Be
lang verwierf voor haar inzending tuin
bouwproducten den eersten pry's en den
eereprijs, aangeboden door de gemeente
Alkmaar.
De firma J. Pool en Zn. kreeg voor haar
collectie fruit den eersten prijs en den
eereprijs, aangeboden door de Alkm.
Grossiers Ver. Groenten en Fruit.
Voor de fraaiste collectie dahlia's werd
aan den heer C. Meijer te Heiloo, den 1ste
prijs en eereprijs toegewezen, beschikbaar
gesteld door de middenstandvereeniging
De Hanze.
De zaadhandel L. T. B. aan de Zaad-
markt kreeg den lsten prijs en eereprijs,
aangeboden door De Alkmaarsche Post.
slowaaksche pact, bereid was haar on
middellijke en doeltreffende hulp te ver-
leenen in geval Frankrijk, getrouw aan
zyn verplchtingen, hetzelfde zou doen.
Hierop gaf de Sowjet-regeering onmid
dellijk een volkomen duidelijk en positief
antwoord. Onze militaire autoriteiten zijn
direct bereid deel te nemen, aldus Litwi
now, aan een conferentie met de militai
re vertegenwoordigers van Frankrijk en
Tsjechoslowakije om de maatregelen on
der oogen te zien, welke de toestand ver-
eischt. Wij achten het nuttig dat de zaak
voor den Volkenbond wordt gebracht,
opdat de openbare meening gemobili
seerd wordt en de houding van zekere
andere staten duidelijk uitkomt
Het bezoek van Imredy en Kanya aan
Obersalzberg en de reis van Horthy
naar Oost-Pruisen komen op het meest
dramatische oogenblik van het Duitsch
Tsjechische conflict. Dit geeft Roemenië
aanleiding het voorbehoud te laten va
ren, dat het sinds het begin van de
crisis had in acht genomen. De door
Berlijn veroorzaakte wankeling van de
souvereiniteit van Praag, toegelaten
door Londen en Parijs, levert het gevaar
op in Zuid-Oost-Europa de ernstigste
consequenties te hebben. Zij stelt het
probleem van den Duitschen „Drang
nach Osten" en de ontwikkeling van de
Duitsche macht in het algemeen.
Tegen deze stroomingen is Roemenië, dat
het gevaar begrijpt, niet voornemens het
initiatief tot een actie te nemen. De. inmen
ging van Hongarije daarentegen, zijn stap
pen te Praag, zijn revisionistische aanspra
ken, de hulp, welke het, naar het schijnt,
in het nationalistische Duitschland hoopt te
vinden, zet direct het pact van de Kleine
Entente op het spel en bedreigt op de meest
directe wijze de Roemeensche belangen.
Het is belangwekkend op te merken, dat
op het oogenblik zelve, waarop de conferen
tie te Boedapest met Hongarije in beginsel
een overeenkomst bekrachtigde, welke den
toestand in Midden-Europa kon stabilisee-
ren en kalmeeren, de agitatie, welke
Duitschland goed dacht tegenover Tsjecho-
Slowakije te beginnen, welke strijd ieders
eetlust opwekt, alle eischen in kwestie weer
aan de orde moest brengen.
Hongarije, dat had kunnen hopen te ont
snappen aan de machtige Duitsche voogdij,
meegesleept door de gedachte der revisio
nistische beweging, moest opnieuw den
moed verliezen. Voor andere naties kon er
in Midden-Europa nog slechts sprake zyn
van een Pax Germanica.
Roemenië ongerust.
De eerste natie, welke na Tsjecho-Slowa
kije in de waagschaal wordt gesteld, Roe
menië, zou de eerste moeten zyn om zich
te verontrusten. Te Boekarest wordt de
Duitsche minderheid in Transylvanië,
800.000 personen, streng door Berlyn gecon
troleerd. Men weet, dat groote krachtsin
spanningen zijn verricht om de Hongaarsche
minderheid te verontrusten. Men weet voor
al, dat Duitschland sinds den oorlog van
1914 niet is opgehouden naar Roemeensche
petroleum en graan te hunkeren. Sinds dit
jaar wordt door koning Carol een krachtige
actie geleid tegen de door Duitschland, door
middel van het Roemeensche filiaal der IG,
Farben-industrie, betaalde IJzeren Garde.
Polen heeft tegenover Tsjecho-Slowakije
de grief inzake Teschen behouden en Zuid-
Slavië meent zich thans beschut tegen de
Duitsche ambities. Sovjet-hulp brengt ove
rigens gevaren mede, welke Roemenië niet
zou willen loopen. Italië schijnt zich te zeer
aan de zijde van Duitschland te hebben ge
schaard, dat van Italië niets te hopen is. Blij
ven dus over de groote Westersche mogend
heden.
Wanneer zegt Londen: Neen!?
Men zou te Boekarest willen weten op
welke strategische lijn Engeland en Frank
rijk besloten hebben den tegenstand te or-
ganiseeren en van welk oogenblik af zij tot
Duitschland „neen" zullen zeggen. Na ont
vangst van het antwoord, dat op deze kwes
ties zal worden gegeven, zal de regeering
haar politiek bepalen.
Orkaan teistert Atlantische kust. - De
Atlantische kust van de Ver. Staten is door
een orkaan geteisterd. De wind, die een snel
heid van ruim 120 K.M. bereikte, heeft in
het bijzonder groote verwoestingen aange
richt te Providence (Rhode-Island), waar de
daken van de huizen werden gerukt. De
stad is van electrischen stroom verstoken
en duizenden menschen zijn van de buiten
wereld afgesloten.
Boomen zyn ontworteld, winkelruiten
stukgeslagen, uithangborden en schuttingen,
tot groot gevaar der voorbijgangers, neerge
stort. De hevige wind heeft het vertrek van
de „Queen Mary" vertraagd.
Aanzienlijke schade is aangericht In de
deftige wijken van West-Hampton (Long
Island) en van Baileys-Beach (Rhode-
Island), waar tientallen huizen vernield en
de bewoners geïsoleerd zijn. Hier en daar
zijn branden uitgebroken. Het blusschen
wordt echter zeer bemoeilijkt, doordat de
straten met puin zijn bezaaid.
Volgens het jongste bericht zijn er reeds
meer dan honderd dooden en worden 250
menschen vermist. De gouverneur van
Rhode-Island heeft aan president Roosevelt
om hulp verzocht. De kustwacht raamt, dat
tusschen 500 en 700 schepen van alle for
maten zijn gezonken of gestrand.
Commandant van de Amerikaansche
luchtmacht omgekomen. - Generaal-majoor
Westover, de commandant van de lucht
macht der Vereenigde staten, is ibij een
vliegongeluk gedood.
Overstroomingen in Nieuw-Engeland.
De overstroomingen, die door den hevigen
regenval in Nieuw-Engeland (Ver. Staten)
zyn veroorzaakt, hebben 11 dooden geëischt.
Honderden menschen zijn dakloos.
