DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Duitsche vestingbouw in het westen
wordt versneld.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 'f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven Irancc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telel. 3320, redactie 3330.
No. 238 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Maandag 10 October 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Hitier over „gouvernante-achtige" Engelschen.
,Eden of Churchill zouden een
oorlog beginnen".
Nazi-betoogingen tegen
Innitzer.
De kardinaal licht gewond.
De algemeene toestand.
De bezetting van Teschen.
Besprekingen met Hongarije.
ALKMAARSCHE COURANT.
Op het „veld der bevrijding" is gis
teren te Saarbrücken een groote be
tooging gehouden, bij welke gelegen
heid Hitier het woord gevoerd heeft.
Zijn redevoering, die door vele dui
zenden bewoners van West-Duitsch-
land werd aangehoord, is in verband
met de gebeurtenissen van den jong-
sten tijd, niet van belang ontbloot,
daar zij een beeld geeft van de
ideeën, die wellicht den grondslag
vormen voor de richtlijnen van de
Duitsche buitenlandsche politiek.
„Mussolini, onze eenige vriend."
Hitier ving de hier door hem gehouden
rede aan met te zeggen, dat hij „in den
aanvang van dit jaar besloten had, de 10
millioen Duitschers, die zich nog buiten
het rijk bevonden, tot Duitschland terug
te brengen. De internationale wereldbur
gers hebben", zeide hij, „wel medelijden
met den eersten den besten spitsboef, die
in Duitschland ter verantwoording wordt
geroepen, doch zij zijn doof geweest voor
het leed van tien millioen menschen. Deze
wereld is ook thans nog doordrenkt van
den geest van Versailles".
De voorwaarden voor het tot stand
brengen van een regeling waren volgens
Hitier de volgende geweest:
1. de innerlijke geslotenheid van het
Duitsche volk. Ik weet, dat wellicht velen
in de rest der wereld en enkelen in
Duitschland nog niet schijnen te weten,
dat het volk van 1938 niet het volk van
1918 is;
2. de nationale bewapening, waarvoor
ik spoedig reeds zes jaar lang heb ge
streden;
3. de beveiliging van het rijk. Geen
mogendheid ter wereld zal het gelukken,
ooit door dezen muur te breken;
4. wij hebben ook buitenlandsch-poli-
tieke vrienden gewonnen. De as, waarover
men in het buitenland zoo dikwijls heeft
mëenen te kunnen spotten, heeft bewezen,
dat zij ook in de ernstigste uren stand
houdt".
Voortgaande zeide Hitier: „Wanneer ik
de hulp van andere staatslieden bij deze
vreedzame regeling vermeld, moest ik
steeds weer onzen werkelijken eenigen
vriend, dien wij heden bezitten, Benito
Mussolini, aan het hoofd stellen, ik weet,
dat gij u bewust zijt van hetgeen wij dezen
man te danken hebben. Ik wil ook de bei
de andere staatslieden noemen, die ernaar
gestreefd hebben, een weg naar den vrede
te vinden.
Wat Eden volgens Hitier wil.
De ervaringen der laatste acht maanden
moeten Duitschland sterken in den wil,
voorzichtig te zijn en nooit iets na te laten,
wat tot bescherming van het rijk moet
worden gedaan. Duitschland staat tegen
over staatslieden, die eveneens den vrede
willen. Alleen regeeren zij in landen, wel
ker innerlijke opbouw het moeilijk maakt,
dat deze staatslieden te allen tijde afgelost
kunnen worden door anderen, die vrede
niet zoo zeer op het oog hebben. In Enge
land zou na een Chamberlain slechts Duff
Cooper, Eden of Churchill behoeven te
komen, om vast te staan, dat het doel de
zer mannen zou zijn, direct een wereld-
°orlog te beginnen. Hierdoor wordt
Duitschland genoodzaakt, waakzaam en
op verdediging bedacht te zijn."
Hitier noemde voorts den „joodsch-
internationalen wereldvijand, die in het
bolsjewisme zijn uitdrukking gevonden
heeft", en de macht van „een internatio
nale pers, die slechts van leugen en laster
leeft", die Duitschland noopten om voor
zichtig te zijn.
Nieuwe versterkingswerken.
„Ik heb derhalve", aldus Hitier,
„besloten, de uitbreiding van onze
versterkingswerken in het westen,
zooals ik in mijn rede te Neurenberg
heb aangekondigd, met verhoogde
energie voort te zetten, en ik zal
thans de beide groote gebieden, die
tot dusver voor onze versterkings
werken lagen, namelijk het groote
gebied van Aken en het gebied van
Saarbrücken, in deze versterkingen
betrekken".
Hitier verklaarde verder zich erover te
verheugen, dat hij reeds in de komende
dagen de maatregelen kon opheffen, die
in de kritieke maanden en weken waren
genomen, en dat honderdduizenden man
nen weder naar huis konden gaan.
„Duitschland, zoo ging Hitier voort, „is
als sterke staat te allen tijde bereid, met
zijn omgeving een politiek van verstand
houding te voeren. Duitschland kan dat,
want het verlangt niets van anderen. Wij
hebben geen wenschen, wij hebben geen
eischen, wij willen den vrede.
Iets is er echter, dat Duitschland
wenscht, en dat geldt in het bijzon
der voor zijn betrekkingen met Enge
land: het zou goed zijn, wanneer men
in Engeland geleidelijk bepaalde allu
res uit den tijd van Versailles zou la
ten varen. De gouvernante-achtige
voogdij over Duitschland verdraagt
Duitschland niet. Informaties van
Britsche staatslieden of parlements
leden over het lot van Duitschers en
van rijksonderdanen binnen de gren
zen van het rijk zijn misplaatst,
Duitschland bekommert zich ook niet
om dergelijke dingen in Engeland".
Hitier wees o. m. op de gebeurtenissen
in Palestina en verklaarde:
„tot de bevordering van den vrede be
hoort ook, dat alle staatslieden en poli
tici, die zich van hun verantwoordelijkheid
bewust zijn, zich om hun eigen zaken be
kommeren en niet voortdurend zich in de
problemen van andere volken of landen
mengen".
Hitier betoogde tenslotte nogmaals, dat
niemand meer den vrede noodig heeft dan
Duitschland.
Fransche pers onaangenaam
verrast.
Schrijvende over Hitler's rede te Saar
brücken zegt de „Journal" dat de rijks
kanselier ongetwijfeld niets gezegd heeft,
dat als een bedreiging zou kunnen worden
opgevat. Maar hij heeft ook niets gezegd,
dat voor hen, die critiek hebben geoefend
op de overeenkomst van München, aan
leiding zou kunnen zijn hun vergissing in
te zien. Hitier heeft nog niet het contact
met de westelijke mogendheden gevonden,
dat noodig is.
De „Echo de Paris" schrijft: „de volken
der Entente Cordiale maken zich geen
illusies over den vrede van München. Die
vrede is hun opgelegd door druk en be
dreigingen, welke haar voorbeeld in de
geschiedenis niet hebben. Dat zijn gevoe
lens, die men dengenen, die ze in ons heb
ben opgewekt, niet vergeeft. Men wil ze
bovendien niet een tweeden keer onder
gaan. Er is gesproken over een bezoek van
Göring aan Parijs. Dat zou een sinistere
uitdaging zijn. Men moet onze volken met
rust laten. Wij kennen onze vergissingen
en ook het middel om daarin niet weer te
vervallen".
De Londensche correspondent van de
„Figaro" schrijft, dat Hitler's rede te
Saarbrücken de officieele personen in
Whitelhall, die in vertrouwen een toena
dering tot Duitschland voorbereidden,
pijnlijk verrast heeft. De laatste twijfel is
weggenomen voor hen, die nog niet be
grepen hadden, dat het nieuwe Duitsche
rijk zich thans tegen het Britsche rijk al
leen zou keeren.
Volgens de „Oeuvre" beschouwt men te
Londen de rede als een intimidatiemaat
regel en een krachtsvertoon voor den aan
vang der koloniale campagne.
Londen: „commentaar moet er
zjjn".
Naar aanleiding van Hitler's opmerking
over „de vermaningen van een gouver
nante" zegt de „Times": „er bestaat na
tuurlijk niet het minste verlangen tot
inmenging in de binnenlandsche aange
legenheden van Duitschland, maar com
mentaar op de Duitsche aangelegenheden
moet er zijn, zooals ook de Britsche
binnenlandsche politiek voorwerp is van
vrijen comentaar in de Duitsche bladen.
De andere bladen leggen er den nadruk
op, dat Engeland gereed moet zijn voor de
verdediging.
De „Daily Telegraph" schrijft: „wat het
land verwacht, als het parlement de vol
gende maand bijeenkomt, is de onvoor
waardelijke verzekering, dat de noodige
stappen zullen worden gedaan om onze
tekortkomingen aan te vullen en ons in
staat te stellen ons tegen een luchtaanval
te verdedigen, niet in de verwachting, dat
wjj dan immuun zullen zijn want dat is
vrijwel onmogelijk'maar dat wij niet in
de eerste week der vijandelijkheden
knockout worden geslagen".
De „News Chronicle" zegt, dat de rede
van Hitier te Saarbrücken weinig van
verzoening had.
Zaterdagavond hebben zich te Wee-
nen enkele ernstige incidenten voorge
daan, veroorzaakt door nazi-betoo
gingen gericht tegen den Weenschen
kardinaal Innitzer.
Wettelijke maatregelen op til?
Men verwacht, dat na deze ongeregeld
heden welke volgden op een preek van
kardinaal Innitzer in de Sankt Stefan kathe
draal, wettelijke maatregelen genomen
zullen worden tegen de leidende leden van
de katholieke kerk in Oostenrijk.
De preek werd bijgewoond door onge
veer acht duizend personen. Na de preek
werd een spontane betooging voor de kerk
gehouden, waarbij een twintigtal betoogers
werd gearresteerd. Zij zijn thans evenwel
vrij gelaten.
Na de betooging van de aanhangers van
kardinaal Innitzer hielden zijn tegenstan
ders betoogingen, de ruiten van het paleis
van den kardinaal werden ingeworpen, het
paleis werd bestormd en huisraad werd op
straat geworpen en verbrand.
De betoogers schreven op de muren:
„Innitzer naar het concentratiekamp Da-
chau!"
Huisarrest.
Kardinaal Innitzer, die tijdens de betoo
ging der nationaal-socialisten gewond was,
heeft naa gisteravond gemeld werd, huis
arrest in zijn paleis. Van dit bericht kan
geen officieele bevestiging verkregen wor
den. Een priester verklaarde echter, dat de
aartsbisschop het paleis niet mag verlaten.
Ht paleis is bezet door ambtenaren der
Gestapo.
De Gestapo stelt een onderzoek in naar
de relletjes en kardinaal Innitzer zelf is
gisteren tweemaal ondervraagd. Gistermor
gen heeft hij de mis mogen celebreeren in
de kapel van het bisschoppelijk paleis. Het
is verboden met zijn huis te telefoneeren.
De verwondingen van den kardinaal
zijn niet ernstig. In de heden uitgekomen
dagbladen staan geen berichten over de
relletjes. z
Ooggetuigen vertellen.
Ooogetuigen, onder wie in het bisschop
pelijk paleis wonende priesters, vertellen
de volgdende bijzonderheden omtrent de
betoogingen:
Terwijl een groep betoogers het paleis
bestormde, drong een andere groep door in
de pastorie. Daar werden verscheidene
priesters aangevallen en een zestigjarig
geestelijke, Johann Krawarik genaamd,
werd uit het venster op de eerste verdie
ping op de binnenplaats geworpen, met het
gevolg, dat hij een hersenschudding be
kwam en beide beenen brak. De kostbare
bibliotheek der Weensche bisschoppen werd
volkomen vernield.
Ondanks het stilzwijgen der Weensche
bladen, verspreidde het nieuws omtrent
het gebeurde zich snel door de stad. Tij
dens den preek van gistermorgen in de
kathedraal werd niet gezinspeeld op de rel
letjes, maar toen de geloovigen de kerk
om 12 uur verlieten, onstonden nieuwe
moeilijkheden, waarbij katholieken en na-
tionaal-socialistische jongelieden betrok
ken waren. Verscheidene personen werden
gewond, doch de politie kwam tusschen-
beide en maakte een einde aan de wanor
delijkheden.
Daders worden gestraft.
De leiders van de betoogingen tegen kar
dinaal Innitzer zullen naar Reuter uit
Berlijn meldt op last van gouwleider
Bürckel streng gestraf en voor een jaar
naar een concentratiekamp gezonden wor
den. In officieële kringen te Berlijn ver-
ALKMAAR ,10 October 1938.
De Amerikaansche pers komt, evenals
de Fransche en Engelsche, tot de conclu
sie, dat Hitiers rede niet veel bemoedi
gends biedt.
De „New York Times" schrijft: „Zij, die
verwacht hadden, dat de inwilliging van
vrijwel alle eischen van Hitier zou leiden
tot kalmeering van den Europeeschen
toestand, zullen weinig verzoening vinden
in de rede te Saarbrücken. Hitier heeft
niet gesproken van dankbaarheid jegens
Frankrijk en Engeland: hij gaat den En
gelschen thans vertellen, welke soort
regeering zij zou moeten hebben om op
zijn goedkeuring te kunnen rekenen.
De „New York Herald Tribune" zegt,
dat Hitier de Engelschen op de vingers
getikt heeft en heeft medegedeeld, dat
vrijheid van meeningsuiting over Duitsch
land thans buiten de orde is. Hij heeft
bijna medegedeeld, dat Chamberlain niet
door Churchill vervangen moet worden
op straffe van oorlog.
Is de spanning tusschen Duitschland en
de overige wereld nog lang niet uit den
weg geruimd, ook innerlijk schijnt het
Duitsche rijk niet zoo eensgezind als men
naar buiten graag doet voorkomen: De
kerkstrijd in Duitschland laait telkens
weer hoog op.
Thans zijn het de incidenten in Weenen
die de aandacht trekken. Er zijn ernstige
nazibetoogingen tegen kardinaal Innitzer
gehouden, die vormen aannamen, die den
kardinaal moeten hebben doen wenschen,
zich nooit voor den Anschluss te hebben
uitgesproken
Men acht het te Weenen niet waar
schijnlijk, dat thans, na genoemde inci
denten, nog een nieuwe poging kan worden
ondernomen om tot een overeenkomst
tusschen kerk en nationaal-socialistische
partij te komen. In welingelichte cle-
ricale kringen wordt verklaard,dat de
spanning tusschen kerk en partij thans in
Oostenrijk veel erger is dan in het oude
Duitschland en men verwacht, dat de ge
beurtenissen in Weenen gevolgd zullen
worden door een nieuwen en vinniger
strijd tusschen de katholieke kerk en de
nationaal-socialistische partij in geheel
Duitschland. In Oostenrijk zou een zoo
danige ontwikkeling bijzonder belangrijk
zijn, aangezien ruim 95 pet der Oostenrijk-
sche bevolking uit trouwe katholieken
bestaat.
Onder den druk der omstandigheden
heeft Tsjecho-Slowakije thans met de
noodige snelheid besluiten weten te nemen,
die mogelijk erger kunnen voorkomen.
Nadat met de Slowaken een overeenkomst
is gesloten, is thans met sub-Kaipathisch
Rusland een accoord tot stand gekomen.
Veel van wat thans gebeurd is met den
Tsjecho-Slowaakschen staat zou wellicht
voorkomen hebben kunnen worden door
de doortastendheid en de snelle werk
methoden, die Praag thans toepast.
Van Duitsche zijde verklaart men over
de Hongaarsch-Tsjecho-Slowaaksche on
derhandelingen, waarbij bovengenoemde
kwestie ter tafel zal moeten komen, het
volgende: Met groote spanning ziet men
in Hongaarsche politieke kringen het re
sultaat der Hongaarsch-Tsjecho-Slowaak
sche onderhandelingen tegemoet. Terwijl
men ten aanzien van een overeenstemming
ten opzichte van de door Hongaren be
woonde gebieden vol vertrouwen is, ver
wacht men, dat zich bij de aansnijding der
kwestie van sub-Karpathisch Rusland
zekere moeilijkheden zullen voordoen.
Van welingelichte zijde laat men door
schemeren, dat een Hongaarsch-Poolsche
eisch betreffende een volksstemming in
sub-Karpathisch Rusland aan Praag is ge
richt. Van Tsjecho-Slowaaksche zijde is
men zeer gereserveerd, men wijst er op,
dat de delegatie weliswaar uitsluitend uit
Slowaken bestaat, doch dat Tisso en zijn
begeleiders optreden als vertegenwoordi
gers van de Tsjecho-Slowaaksche regee
ring. Hun onderhandelingen in Komaron
geschieden volstrekt in overeenstemming
met het kabinet Sirovy. Tegenover een
behandeling van de Hongaarsch-Poolsche
wenschen ten opzichte van de subkarpa-
thisch Rusland in den zin van een gemeen
schappelijke Poolsch-Hongaarsche grens,
staat men aan Tsjecho-Slowaaksche zijde
volstrekt afwijzend.
Bemoedigend en vertrouwen gevend
moet het voor Praag zijn, dat het thans
niet zoo licht als dat bij het Sudeten-ge-
bied het geval geweest is, een vijandige
minderheid in eigen land verwachten kan.
Het gesloten accoord heeft ook hierdoor
zijn waarde.
Enkele uren slechts voor de opening van
de Tsjechisch-Hongaarsche conferentie te
Komaron, om zeven uur, is een niet ge
ïdentificeerd vliegtuig verschenen boven
deelen van Foethenië, wrar vlugschriften
werden neergeworpen, v/anrin aandrang
wordt uitgeoefend op Je bevolking om
afscheiding van Tsjechu-Slowakije te
eischen. De vlugschriften zijn gesteld in
het Russisch en Hongaarsch. De bevol
king wordt opgewekt te weigeren belasting
te betalen en op de soldaten wordt aan
drang uitgeoefend uit het Tsjechische
leger te deserteeren. Zelfs worden pre
mies aangeboden aan deserteurs, die ma
chinegeweren en geweren inleveren.
Weuke nationaliteit zou dit vliegtuig ge
had hebben? Interessante vraag. Belang
rijker is deze propaganda als symptoom
voor de activiteit van de stroomingen in
Polen en Hongarije tot losmaking van sub-
Karpathisch Rusland van TsjechoSlo-
wakije.
Er zijn nieuwe spanningen in het ver
schiet 1
oordeelt men de incident vooral in verband
met de goede betrekkingen, die tusschen
den kardinaal en de Duitsche autoriteiten
bestonden.
Nieuwe betoogingen.
Gisteravond hebben zich te Weenen ver
dere incidenten voorgedaan buiten de ka
thedraal, toen de kerkgangers de avond
kerkdienst verlieten, werden zij begroet
met gejoel en luid getrommel van honder
den leden der Hitlerjeugd. De politie dreef
de menigte van toeschouwers en betoogers
uiteen en zette de naburige straten af. Tot
laat in den avond bleven de betoogers door
de stad marcheeren, waarbij zij uitdagend
zongen: „marcheert verder, kameraden,
hang de joden op, schiet de priesters neer".
Een officeele woordvoerder verklaarde
gisteravond tegenover een vertegenwoordi
ger van Reuter, dat kardinaal Innitzer vol
ledige vrijheid heeft in zijn eigen huis en
dat zijn arrest slechts voor zijn eigen be
scherming tegen de massa dient.
Uit Karinthië wordt gemeld, dat daar
anti-katholieke betoogingn zijn gehouden
omdat geweigerd was de hakenkruisvlag te
hijschen op de kerken in verband met de
vereeniging van Sudeten-Duitschland met
het Duitsche rijk.
Poolsche gemotoriseerde troepen zijn
kort na het aanbreken van den dag giste
ren Boehoemin, een belangrijk Tsjechisch
spoorwegkruispunt, binnengerukt.
Volgens de oorspronkelijke regeling van
de geleidelijke bezetting van het afgestane
gebied zou Bohoemin eerst Dinsdag heb
ben mogen worden bezet. De Poolsche
officieele verklaring zegt, dat het gebied
eerder is overgenomen volgens een over
eenkomst met de Tsjechen, die het moei
lijk vonden de orde te handhaven. De
Poolsche bezetting van Silezië over de
Olsa is thans voltooid.
Na Bohoemin te hebben bezet, hielden
de Poolsche troepen stand aan de grens
van het district Tesjen. Men meent te we
ten, dat de definitieve afbakening der
nieuwe Poolsch-Tsjechische grens vastge
legd zal worden in rechtstreeksche onder
handelingen tusschen beide regeeringen,
zonder dat een volksstemming zal worden
gehouden.
In het stadhuis van Komaron zijn gis
teravond de Hongaarsch-Tsjechoslowaak-
sche onderhandelingen begonnen. Koma
ron is gelegen aan de Donau op de grens.
De belangrijkste helft de stad, aan den
linker oever, werd bij het vedrag van
Trianon aan Tsjechoslowakije toegewezen,
slechts een kwart der bevolking bleef bij
Hongarije.
Twee uur nadat de onderhandelingen
begonnen waren tusschon de Tsjechoslo-
waaksche- en de Hongaarsche delegatie,
werd bekend gemaakt, dat een overeen
komst reeds tot stand was gekomen op
drie punten, aldus meldt de speciale cor
respondent van Reuter.
Deze punten zijn:
1. de beide steden Polysas en Satoral-
jaughely zullen door Hongaarsche troepen
bezet worden binnen de eerstvolgende
36 uur;
2. de Hongaarsche politieke gevange
nen in Tsjechoslowakije zullen geleidelijk
in vrijheid worden gesteld;
3. de Hongaren in het Tsjechische
leger zullen geleidelijk uit den dienst ont
slagen worden.
De besprekingen werden in een vriend
schappelijke atmosfeer gehouden en zullen
verscheidene dagen voortduren, waarna
de omtrekken van het af te stane gebied
in hoofdzaak, naar verwacht wordt, be
kend zullen worden gemaakt.
Officieel wordt gemeld: de delegaties
van Hongarije en Tsjechoslowakije hebben
op 9 October, om 7 uur, te Komarno de
onderhandelingen geopend. Zij bestudeer
den eerst de inleidende kwesties. De goe
de wil der vertegenwoordigers van de
Tsjechoslowaaksche regeering openbaarde
zich door het feit, dat als teeken van ver
trouwen in het goede resultaat der onder
handelingen, Tsjechoslowakije aan de
Hongaarsche autoriteiten op 11 October te
middernacht het station Slovenske No-
vemesto en de stad Same zal afstaan. Het
verkeer over Tsjechoslowakije zal even
wel gehandhaafd blijven. Na deze voor-
loopige overeenstemming zijn de delega
ties met de eigenlijke onderhandelingen
begonnen en heeft de leider der Hongaar
sche delegatie de Hongaarsche eischen
uiteengezet. De Tsjechoslowaaksche dele
gatie heeft om uitstel verzocht, teneinde
de eischen te bestudeeren, en hedenmiddag
worden de besprekingen waarschijnlijk
voortgezet. Beide delegaties hopen, dat het
begin der onderhandelingen door de open
bare meening der twee landen gunstig zal
worden ontvangen en in het bijzonder door
de bewoners van de betrokken gebieden,
die rustig het verdere verloop der bespre
kingen zullen afwachten.
Zie vervolg Buitenland pag. 4 2e blad.
