DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
ACCOORD LONDEN-ROME.
No. 260 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Vrijdag 4 November 1938
140e Jaargang
Regeeringsmotie met bijna algemeene
stemmen aangenomen.
Rede van Halifax.
Eupen en Malmedy in het
Belgische staatsverband.
Bijzondere beteekenis der gemeen
teraadsverkiezingen in het
voormalig Duitsche gebied.
Explosie aan boord van
de Vancouver.
Ontploffing door een bom
veroorzaakt?
liet koloniale vraagstuk.
Het standpunt van België.
De algemeene toestand.
Franco's opmarsch aan
de Ebro.
Paniek onder de republikeinsche
troepen?
Nieuws in 't kor*.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordl ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
tranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HF.RMS. COSTER ZüON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telel. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Halifax heeft gisteren in het Hoo-
gerhuis de regeeringsmotie ingediend,
■waarin het voornemen der regeering,
de overeenkomst niet Italië van kracht
te doen worden, werd toegejuicht.
Hij zeide van meening te zijn, dat
wat de Britsche regeering onderneemt
of niet onderneemt ten aanzien van
het verdrag met Italië, geen beslissen-
den invloed kan hebben op de kansen
der Spaansche regeering.
Het is de bedoeling der Britsche regee
ring, aldus vervolgde Halifax, dat het plan
der niet-inmengingscommissie zoo spoedig
mogelijk ten uitvoer gelegd wordt; daarom
heeft de vraag, of Franco al of niet oor
logsrechten krijgt, niets uitstaande met
de overeenkomst.
Halifax herhaalde daarna wat Cham-
berlain in het Lagerhuis heeft gezegd over
de erkenning der Italiaansche souverei-
niteit over Abessyni.
Van internationaal standpunt bezien,
aldus vervolgde Halifax, hebben Spanje
en het Spaansche conflict de beteeken is
verloren, die men hun toekende als het
kruitvat van Europa.
Nadat hij zijn waardeering had uitge
sproken voor de wijze, waarop Mussolini
de actie van Chamberlain tot het behoud
van den vrede beantwoord heeft, besloot
Halifax zijn rede met het verzoek aan de
leden van het huis, zich van gematigde
woorden te bedienen bij de bespreking der
internationale aangelegenheden. Beleedi-
gingen en regelingen, zeide hij, kunnen
niet samengaan. De grootst mogelijke een
heid is voor het land noodig.
De debatten.
Na lord Halifax sprak lord Shell. Deze
zeide „Wy worden in deze motie uitge-
noodigd, een oude roemrijke traditie op
zijde te zetten en voorwaarden te aanvaar
den, die onze voorvaderen nooit zouden
hebben aangenomen. Wij moeten het toe
juichen, dat de moreele wereldorde ver
slagen is door heider.sch geweld. Ik kan
dat niet doen."
Lord CreWe verklaarde ook niet voor de
motie te kunnen stemmen.
Lord Lloyd gaf uiting aan zijn sympathie
voor de regeeringspolitiek, doch zeide, dat
de onvriendelijke activiteit, die eenige
jaren ten aanzien van de Roode Zeekust
en verder naar het oorden was waar te
hemen in radio en pers, moet ophouden.
Cecil verklaarde, dat niets wenschelijker
is dan het herstel van goede betrekkingen
met Italië, doch hij achtte den toestand
voor Engeland buitengewoon ernstig en
betwijfelde het, of de stap der regeering
verstandig is. Het gevolg van dezen stap
zal zijn, dat de regeering haar invloed in
de weegschaal legt ten bate van de abso
lute regeeringen tegenover de democra
tieën.
In breeden kring is men van meening,
dat Engeland door deze daad de gekleurde
rassen in den steek laat en niemand zal
willen ontkennen, dat dit een uiterst zware
slag voor de Britsche belangen zou zijn.
In de overeenkomst van München heeft
Engeland zijn grootste nederlaag na
Austerlitz geleden. Men kan geen weder-
zijdsch begrip verkrijgen door steeds vrien
den op te offeren om hen te verzoenen,
voor wie men bevreesd is. Engeland steekt
zijn hoofd in den muil van den leeuw.
Lord Mottistone bevestigde de woorden
van Cavan en achtte den stap der regee
ring gerechtvaardigd.
De lord-kanselier, Maugham, antwoord
de namens de regeering en zeide, dat elke
stap der vermijding van oorlog tusschen de
groote mogendheden, die mogelijk is, ge
daan moet worden.
De motie der regeering werd vervolgens
aangenomen met 55 tegen 6 stemmen.
Labour-motie verworpen.
In het Lagerhuis is voorts gister
middag gedebatteerd over een door de
labour-oppositie ingediende motie van
afkeuring, waarin zy er haar ernstige
bezorgdheid over uitsprak, dat, toen
het land aan den rand van oorlog
stond, het niet gereed was de burger
bevolking te beschermen, zooals in-
tusschen is toegegeven.
Herbert Morrison, die de debatten open-
e> critiseerde heftig de regeeringspolitiek
°P het stuk van bescherming tegen lucht-
Lord Halifax.
aanvallen. Hij zeide, dat er gebrek was
aan materiaal, luchtafweergeschut, schuil
plaatsen en plannen voor de evacuatie der
bevolking en drong er bij de regeering
ernstig op aan in dezen stand van zaken
verbetering te brengen.
Hoare diende een amendement in op deze
motie waarbij de bestaande tekortkomin
gen in het stelsel der verdediging van de
burgerij in aanmerking genomen, het
huis het besluit der regeering toejuicht,
de verantwoordelijkheid voor dit stelsel
toe te vertrouwen aan een daarvoor be
noemden minister en zijn volledige goed
keuring geeft aan de vastbeslotenheid der
regeering, met den grootsten spoed de
maatregelen te voltooien, welke noodig zijn
om te voorzien in de behoeften des lands.
Hoare zeide, dat ter verdediging van
het bestaande systeem met al zijn tekort
komingen veel te zeggen was. Er was bijv.
een stelsel van loopgraven, welke ruimte
gaven voor een millioen menschen. Er
zullen ongeveer een half millioen mannen
en vrouwen noodig zijn voor voorzorgs
maatregelen in oorlogstijd. In vredestijd
moeten deze menschen worden ingeschre
ven.
Ten slotte zeide Hoare: Wij zijn vastbe
sloten ons stelsel van passieve verdedi
ging doeltreffend te maken en er naar te
streven, dat het tezamen met een aanzien
lijke uitbreiding der luchtmacht en een
sterk uitgebreid stelsel van luchtafweer-
batterijen tot resultaat kan hebben, dat wij
de veiligheid van dit eilandenrijk zullen
herkrijgen.
Nadat nog verschillende sprekers het
woord hadden gevoerd, werd de door de
Labourpartij ingediende motie van af
keuring met 355 tegen 130 stemmen ver
worp e n en het door de regeering daarop
ingediende amendement in plaats daarvan
zonder hoofdelijke stemming aange
nomen.
(Bijzondere correspondentie).
De Nederlander kent het gebied
van Eupen en Malmedy vooral het
laatste als liefelijk toeristengebied
van buitengewone schoonheid. Maar
als regel beseft hij weinig van het
eigene geestesleven, het politieke
Walten und Schalten, van ons Nieuw-
Belgiërs, zooals wij ons zelf noemen.
En zooals wij ons ook beschouwen.
Vroeger, toen wij hier nog Duitsche
staatsburgers waren, heette men ons
Pruisisch-Wallonië. En Walen zijn
wij: tweetalige, Fransch en Duitsch
sprekende, grensgebiedbewoners. Die
voor het grootste deel, en voorzoover
dit rustige, denkende mannen en
vrouwen betreft, en geen schreeuw in
de, jeugdige heethoofden, verheugd
zijn deel van het vrije, democratische
België uit te maken.
Maar er is hier in Eupen-Malmedy nog
altijd het dusgenaamde Heimattreue
Front; de organisatie van lieden, die met
hun werkelijke Heimat, namelijk Duitsch-
Wallonië, niet tevreden zijn, doch die naar
hereeniging met Groot-Duitschland stre
ven.
Dat zij daarmede rechtstreeks ingaan
tegen de woorden van den Belgischen mi
nister-president Spaak en óók tegen de
uitspraak van den Duitschen rijkskanse
lier Adolf Hitier, die immers, de eerste in
de Belgische Kamer en de tweede in het
Sportpalast, verklaarden, resp. „de kantons
Eupen en Malmedy zijn Belgisch en blijven
Belgisch" en „Wij hebben de staten in het
Westen garanties gegeven en alle aan ons
grenzende landen de onschendbaarheid
van hun grondgebied door Duitschland
verzekerd. Dat is geen praatje, dat is
onze heilige wil", och, dat zien deze Sieg-
Heil roepende Heimattreuen maar over
het hoofd! Deze tendenties van Euro-
peesch-politieken aard komen in ons ge
bied tot zelfs in de gemeenteraadsverkie
zingen tot uitdrukking. Gaat het elders in
België misschien om meer of minder
rechts of links in de politiek, om meef
of minder Vlaamsch of Waalsch, bij ons
gaat het zelfs bij de raadsvendezingen om:
Belgisch of Duitsch?
Fel, uiterst fel is daardoor de thans
achter ons liggende verkiezing gevoerd.
En nu zij achter den rug is, probeert men
met verkiezings-arithmetiek nog wat na
te kaarten. Heelemaal in kannen en krui
ken is de zaak zelfs nu nog niet, want
tegen den verkiezingsuitslag in het groot
ste kanton, namelijk Eupen, heeft men
een bezwaarschrift ingediend; de dertiende
(hoe kan het treffen!) kandidaat der
Heimattreuen voor den Eupener gemeen
teraad is namelijk, volgens de Belgische
kieswet, niet gerechtigd tot het passieve
kiesrecht!
Welke conclusies zijn er nu uit de ge
meenteraadsverkiezingen ten aanzien van
de pro- of anti-Belgische gezindheid der
bevolking van Nieuw-België te trekken?
Men kan dan dit zeggen: de kleinere
dorpen en plattelandsgemeenten hebben
geen groote belangstelling voor de zaak
getoond; zijn stemden meer communaal
dan „weltpolitisch".
De drie steden van eenige beteekenis in
óns gebied zijn: Eupen, Malmedy en St.
Vith.
In deze drie steden, waar een felle ver
kiezingsstrijd gevoerd werd, hebben de
Duitschgezinde lijsten van het Heimat
treue Front tezamen het tot 6069 stemmen
weten te brengen, de pro-Belgische lijsten
tot 6755 stemmen. De anti-Belgischen
bleven hier dus met 686 van de 12.824
stemmen in de minderheid.
In de voornaamste stad, Eupen, hebben
de Heimattreuen echter de meerderheid in
den gemeenteraad behouden al hebben
ze één zetel verloren. De Heimattreuen
behaalden hier 3922 stemmen, de pro-Bel
gischen 3723. Maar, wat niet uit het oog
oog verloren mag worden: de Rexisten
hebben hier de pro-Duitsche Heimattreuen
in de kaart gespeeld, door met een eigen
Hjst uit te komen, die 326 stemmen en geen
enkelen zetel behaalde! Derhalve hebben
de anti-Belgischen hun overwinninkje aan
de zich ultra-Belgisch noemende Rexisten
te danken!
In Malmedy hebber1 de Heimattreuen
geen voet aan den grond kunnen krijgen:
daar bleven ze met slechts 1284 tegen
2144 stemmen verre in de minderheid, en
van het zuiver Duitschtalige Eiffelstadje
St.-Vith is de victorie begonnen: daar
werd de Heimattreue meerderheid in den
raad omgezet in een den Belgischen staat
aanvaardende meerderheid, met 888 tegen
863 stemmen.
Tengevolge van een ontploffing waar
van de oorzaak onbekend is, is een groot
lek geslagen in de Vancouver, een schip
van de Hamburg-Amerika-Lijn, juist
toen het van Oakland zou vertrekken.
Het schip meet 8269 ton. Het was ge
laden met goederen in blik. De ontplof
fing was mijlen ver te hooren. Het schip
is in zinkenden toestand en drijft af
naar de kust.
Kustwachtschepen en andere booten
hebben zich met spoed naar de plaats
van het onheil begeven.
Uit San Francisco is bericht ontvan
gen, dat de ontploffing zich in de ma
chinekamer heeft voorgedaan, die daar
op volstroomde met water.
Het Duitsche stoomschip Vancouver is ge
zonken in de monding van de San Francisco-
baai. Toeschouwers aan den wal hadden
gezien, hoe zich een explosie voordeed,
waarop het schip, nog slechts langzaam va
rende, snel begon te zinken. Spoedig daar
op werd bekend, dat de ontploffing in de
machinekamer plaats had gehad.
De vrees, dat er bij 't ongeluk dooden ge
vallen waren, is ongegrond gebleken. De ka
pitein, Moessinger, heeft reeds meegedeeld,
dat vier man gewond zijn.
Moessinger noemde de ontploffing, die aan
stuurboord geschiedde, zeer verdacht, en
achtte het niet uitgesloten, dat zij veroor
zaakt is door een bom.
In de Belgische Kamer heeft graaf Carton
de Wiart, minister van staat, verklaard,
dat België van het mandaat in Afrika
slechts kan afzien in overleg met degenen,
die het mandaat hebben toevertrouwd. Wat
den Belgischen congo betreft, aldus zeide
de minister onder toejuichtingen, zelfs van
afstand van een deel daarvan kan geen
sprake zijn.
ALKMAAR, 4 November.
De scheidsrechterlijke uitspraak te Wee-
nen houdt de bladen in de Mid-Europee-
sche landen nog steeds bezig en lange
artikelen verschijnen in deze dagbladen.
Een belangwekkend artikel wordt daar
naast door het Italiaansche persbureau
Stefani gepubliceerd. De diplomatieke
redacteur van dit persbureau schrijft:
Van de besprekingen te München tot de
scheidsrechterlijke uitspraak van Weenen
heeft zich een groote omkeer voorgedaan
in het politieke en diplomatieke stelsel
van Europa.
Oude militaire bondgenootschappen zijn
ineengestort. Tsjecho-Slowakije, dat Benesj
verbonden had aan een Fransch-Russisch
stelsel, heeft zich gedecideerd gewend tot
de as RomeBerlijn. De kwaadwillende
macht der Komintern is te Praag opge
houden. De nieuwe minister van buiten-
landsche zaken van Tsjecho-Slowakije
heeft tenslotte den politieken horizon op
geklaard door nieuwe betrekkingen met
Rome en Berlijn tot stand te brengen.
Tsjecho-Slowakije is niet langer een
Fransch bolwerk, noch een Russische
luchthaven in het hart van Europa.
Het stelsel van bondgenootschappen van
Benesj, dat gedurende twintig jaar een
permanenten val en een voortdurend ge
vaar heeft beteekend voor doeleinden, die
van verre verband hielden met imperia
lisme, is voorbij. Praag was onder het
zware en gevaarlijke gewicht dezer bond
genootschappen tot den rand van oorlog
gebracht.
De vrede van de as geeft Praag nieuwe
levensmogelijkheden, samenwerking en
welzijn en brengt het op de basis van con
structieve betrekkingen met Rome en
Berlijn.
In de korte spanne tyds tusschen de
conferentie van München en de arbitrale
uitspraak van Weenen, is de lijn Parijs
PraagMoskou veranderd in de lijn Ro
meBoedapestPraagBerlijn.
Europa vertoont steeds een nieuw beeld.
Hetgeen tegen Italië was opgericht, ligt
tegen den grond. Rome, dat in 1919 achter
de deur was gehouden, heeft na twintig
jaren den vrede gevestigd.
In het nieuwe Europa zal het woord van
Italië steeds beslissende waarde hebben.
Van semi-officieele zijde wordt gemeld,
dat men in politieke kringen niet verrast
is door de beslissing, welke de scheids
rechters te Weenen gisteren hebben geno
men. Van het begin af was men zich er
van bewust, dat het zeer moeilijk zou zijn
een uitspraak te doen, het is niet gemak
kelijk het een ieder n ar den zin te maken.
Met voldoening ziet men derhalve de
vreugde en dankbaarheid, welke het her
stel van het verdrag van Trianon in
Hongarije heeft teweeg gebracht. Ook ziet
men met voldoening, dat Tsjecho-Slowakije
thans ziet, dat de nieuwe staat thans op
gezonde grondvesten rust.
Men wijst er verder op, dat nu bij het
vaststellen van de nieuwe grenzen het
ethnografisch beginsel als grondslag is
genomen deze grenzen definitief zijn en
dat alle speculaties over wijzigingen in
de toekomst onjuist zijn. Men mag niet
vergeten, dat zoowel Duitschland als
Italië tot voorwaarde voor het aanvaarden
van den rol van scheidsrechter hebben
gesteld, dat het oordeel definitief zou zijn.
Waarnemers zijn sterk getroffen door de
passage in de verklaring van het Japan-
sche ministerie van buitenlandsdche zaken,
dat Japan niet tegen samenwerking met de
Kwo-Min-Tang zal zijn, wanneer deze
zyn pro-communistische en anti-Japansche
houding zal hebben laten varen.
Zij leggen deze passage algemeen uit
als een herhaling van de Japansche these:
Japan strijdt tegen Tsjang Kai Sjek en
niet tegen China. Voorts ziet men hierin
een manoeuvre, welke beoogt, in de Kwo-
Min-Tang verdeeldheid te zaaien.
Men gelooft, dat deze verklaring betee-
kent, dat de pogingen om tot officieuse
onderhandelingen te komen, welke op den
val van Kanton volgden, mislukt zijn. Ja
pan, dat rekende op ineenstorting van den
wil om tegenstand te bieden en verdeeld
heid onder de Chineesche leiders, zou in
het vooruitzicht op een voortduren der
vijandelijkheden een mogelijk compromis
willen aanvaarden, op voorwaarde, dat
Tsjang Kai Sjek verdwijnt.
Naar aanleiding van de Japansche ver
klaring heeft de officieele woordvoerder
van de Chineesche regeering gezegd: „Deze
verklaring is een ernstige beleediging voor
de menschelijke intelligentie. Zij zet het
Chineesche volk nog tot grootere vastbe
radenheid aan en vernietigt de hoop, dat ar
weldra een einde zou komen aan het ver
woestende conflict. De bewering, dat de
centrale regeering nog slechts een plaat
selijk bewind is, is een ongegronde uit
lating, die slechts ten doel heeft het Ja
pansche volk te misleiden. De Japansche
oorlogsheeren zeggen, dat zij de helft van
het Chineesche gebied bezet hebben, doch
zij verzuimen daaraan toe te voegen, dat
er maar weinig Japansche soldaten veilig
zijn, dat driekwart van het gebied achter
de Japansche linies nog door de wettige
Chineesche autoriteiten beheerscht wordt
en dat de handhaving van het politie-toe-
zicht zelfs in de bezette gebieden een
financieele last beteekent, die het Japan
sche volk niet goed kan dragen.
De nationale regeering blijft het cen
trale gezag in China uitoefenen. De zee
havens mogen verloren gaan, de verbin
dingen verbroken worden, de Chineesche
tegenstand zal voortduren, tot de Japan
sche actie door uitputting ineenstort."
De nationalistische troepen hebben
Donderdagmorgen hun opmarsch aan de
Ebro voortgezet. Verscheidene colonnes
daalden op tal van plaatsen de Siërra de
Pandols en de Siërra de Caballs af en
reeds spoedig viel hun Pinell in han
den. De republikeinen boden slechts
geringen tegenstand.
Doordat de weg van Mora naar Pinell
is afgesneden, zijn verschillende vijan
delijke af deelingen in het nauw gedre
ven. Zij vluchten thans in alle rich
tingen.
In alle frontsectoren zijn teekenen
waar te nemen, welke erop wijzen, dat
in de republikeinsche gelederen wan
orde heerscht. Hier en daar kan men
zelfs van een paniek spreken.
De nationalisten rukken op het oogenblik
nog steeds op, van de Siërra de Caballs in
noordelijke en van de Siërra de Pandols in
zuidelijke richting. Dientengevolge worden
geheele compagnieën van den vijand inge
sloten, hetgeen een uitgebreide zuiverings
actie noodzakelijk maakt. Deze is zeer moei
lijk, daar zelfs betrekkelijk kleine vijande
lijke afdeelingen in haar betonnen schuil
plaatsen lang stand kunnen houden.
Luchtbombardementen.
Vijf vliegtuigen hebben de haven van Va-
lencia gebombardeerd. Een bom trof het
Britsche schip Stanburn, dat lek werd. Het
schip zinkt langzaam. De eerste machinist
is licht gewond.
Ook Alcira en Carcagente zyn gebombar
deerd. Men vreest, dat er talrijke slachtof
fers zyn.
Brody wegens hoogverraad veroor
deeld. - Naar de „Nowa Swoboda", het or
gaan van den Roetheenschen minister-presi
dent, meldt, is de oud-premier Brody wegens
hoogverraad veroordeeld. Hij werd er van
beschuldigd gedurende twintig jaar door het
buitenland betaald te zijn en in dien tijd
voor buienlandsche belangen gewerkt te heb
ben. Verder wordt gemeld, dat minister
president Wolosjien bevel heeft gegeven tot
inbeslagneming van Brody's vermogen.
Vliegtuig neergestort. - Te Loupiac de
la Reole is gistermiddag een vliegtuig neer
gestort. De zes inzittenden zouden om het
leven zijn gekomen.
Zes dooden bij auto-ongeluk. Tus
schen Carcassonne en Albi (Fr.) is een auto
bus omgeslagen, doordat een wiel afliep. De
benzinetank ontplofte, waardoor de wagen
in brand vloog. Zes inzittenden zyn in de
vlammen omgekomen, zes gewonden moesten
naar een ziekenhuis worden gebracht,
