DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Botsing op til tusschen Vandervelde
en zijn partijgenoot Spaak.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
irauco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 'f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 261 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Zaterdag 5 November 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Op het congres van de socialistische partij.
Wie zal het winnen
Chamberlain en Halifax
naar Parijs.
De algemeene toestand.
Na 10 Novemberpresidents-
verkiezingen.
In Tsjechoslowakije.
De explosie aan boord van
de Vancouver.
Geval van sabotage.
ALKMAARSCHE COURANT.
(Van onzen correspondent).
Brussel, 4 November 1938.
Zaterdag, Zondag en Maandag zetelt
het socialistische congres te Brussel en
alles wijst er op, dat het tot een figuur
lijke botsing komen zal tusschen Van
dervelde, den hoogepriester van het
internationale socialisme, den radicalen
doctrinair, en Spaak, den gewezen
revolutionnair, thans eerste-minister van
dit land. Het wordt de laatste ronde van
de bokspartij welke reeds sedert een
paar jaar aan den gang is!
Het is vrij dramatisch den levensavond
bij te wonen van den ouden strijder voor
idealen, die Vandervelde is gebleven. Na
eerst verplicht te zijn geweest den onstuimig
opdringenden Spaak te breidelen, als een
goede, verstandige baas, zooals hij werd
genoemd, heeft Vandervelde, op het oogen-
blik dat de vruchten van een jarenlange
propaganda en beweging konden geplukt
worden, zich deze vruchten voor den neus
laten wegplukken door Spaak. Hij heeft
steeds gedroomd dat hij de eerste socialis
tische eerste minister van België zou ge
worden zijn. Hij heeft de plaats moeten af
staan aan Spaak. De persoonlijke vijand
schap, die tusschen beiden is ontstaan, heeft
geleidelijk scherpe verhoudingen aangeno
men, en staat nu blijkbaar op het punt uit
gevochten te worden. Hoe onstuimig Spaak
vroeger ook was, thans heeft hij zich nooit
overijld getoond. Hij heeft de laatste ronde
steeds zooveel mogelijk vertraagd, zich her
innerende dat in zijn positie de strijd, die
beslissen moet, slechts kan worden aan
vaard, wanneer men zeker is van zijn troe
ven. Ongetwijfeld heeft hij de overtuiging
dat hij deze op het oogenblik in handen
houdt.
Reeds herhaaldelijk doken geruchten op
volgens welke Vandervelde zich zou terug
trekken uit de politieke wereld, om zich te
Parijs te vestigen. Dat zijn ongetwijfeld
proefballonnetjes geweest om de positie van
Vandervelde te ondermijnen en uitgaande
van diegenen die hem gaarne van het strijd-
tooneel zouden zien verdwijnen. Maar alles
toont toch aan dat Vandervelde het op het
einde van zijn loopbaan bij het slechte einde
heeft gehad en persoonlijk is teruggedron
gen op een scherpe defensieve positie, op
een positie waar hij denkbeelden heeft te
verdedigen die ongetwijfeld in het teeken
staan van een internationaal partij ideaal,
maar waaromtrent hij zelf moet beseffen
dat zij niet beantwoorden aan de werkelijk
heid voor een klein land en voor een re-
geeringspartij. Maar het moet dienen om
den ander voor te stellen als een ver
rader, als een man die moet worden terecht
gewezen.
De buitenlandsche politiek.
Het gaat om de buitenlandsche politiek.
De tegenstanders van Vandervelde zijn de
ministrabele socialisten die in de regeering
zetelen. Het socialistisch congres moet de
buitenlandsche politiek van de regeering
behandelen. Vandervelde heeft een uitvoe
rig verslag geschreven over de buitenland
sche politiek. Er zijn verslagen geschreven
door de heeren De Man en Wauters over
andere kwesties. Deze rapporten staan vol
critiek, ondanks het feit dat Spaak eerste
minister is.
In de jongste internationale crisis werden
verwijten gericht, door polemisten van
andere partijen, tegen Vandervelde, senator
de Brouckère en senator Rolin, onder meer,
dat zij het land in een oorlog wilden storten
om het marxistisch ideaal te dienen, om de
totalitaire landen te bestrijden, om hun
ideologie, die geen nationaal belang is, te
doen zegevieren. Allen hebben zich tegen
dit verwijt verdedigd. Het probleem stelt
zich niet alleen in België en men kent de
geldende argumentatie op dat gebied. Van
dervelde wil in zijn verslag geen oorlogs
toon aanslaan. Hij betoogt dat de neutrale
onafhankelijkheidspolitiek, welke door Bel-
gie is gevolgd, sedert enkele jaren in wezen
met verschilt van de politiek welke onder
2ijn bewind werd gevoerd als minister van
uitenlandsche zaken, maar dat het er op
aankomt hoe deze politiek wordt toegepast.
,n daar komt hjj tegen op. Dat beteekent
a hij openlijk den minister, zijn partij-
noot, beschuldigt van zich niet te gedra
gen volgens de partijbesluiten. Het is een
Passieve onafhankelijkheid, welke door de
wordt toegepast, zoo heet het.
gie treedt op als een actieve agent van
internationaal defaitisme. België heeft
niets gedaan om slachtoffers als China en
Spanje ter hulp te komen. Verder heeft de
minister maatregelen genomen die als zoo
vele afglijdingen naar de totalitaire Staten
kunnen worden beschouwd, als een coquet-
terie, welke door niets werd gerechtvaar
digd.
Vandervelde heeft een inspanning ge
daan om enkele voorbeelden aan te halen,
wel wat noodig is, vermits ieder persoon
met e^nig politiek inzicht in België moet
beseffen dat België maar bitter weinig had
kunnen doen om b.v. Spanje en China te
helpen, waar de groote mogendheden zelf
alles hebben te beslissen. België heeft,
als eerste grief den Duitschen waarborg
aanvaard en heeft hierbij een dankbaar
heid aan den dag gelegd welke nutteloos
was, terwijl over zijn verplichtingen ten
opzichte van den Volkenbond niet werd
gesproken.
België heeft verzaakt aan het contact
tusschen de Fransche en Belgische leger
staven zooals dit ten tijde van Van Zee
land werd vastgelegd, onder invloed van
de Vlaamsche politieke opvattingen. België
heeft zich onderworpen aan de Italiaansche
eischen van erkenning van den titel „kei
zer van Abessinië". De regeering heeft le-
geroefeningen gehouden nabij de Fransche
grens. De regeering heeft aan den leider
van het Vlaamsch Nationaal Verbond, Staf
Declerca, medegedeeld dat aan de Fran
sche grens ook versterkingen- zouden wor
den gebouwd. België verstaat zich met de
noordelijke landen om zich aan de ver
plichtingen in verband met het Volken
bondspact te onttrekken. België heeft be
sloten de Duitsche legatie tot den rang van
ambassade te verheffen, op een oogenblik
dat men zich kon afvragen of het wel nut
tig was een dergelijk besluit te nemen.
Het internationale marxisme.
Aldus het standpunt van Vandervelde.
Het maakt meer duidelijk dan alle verkla
ringen. Alles wat Spaak heeft verwezen
lijkt om het nationaal belang van België
te beveiligen met succes overigens
wat in strjjd kan worden geacht met de
beslissingen van de socialistische interna
tionale, waarvan Vandervelde voorzitter is
geweest, wordt verkeerd genoemd.
De standpunten staan dus wel diametraal
tegenover elkaar. Vandervelde zelf be
grijpt natuurlijk zeer goed waar het op
aankomt. Hij knoopt er dadelijk de kwes
tie van het nationaal socialisme aan vast
en is venijnig voor Spaak door te verkla
ren dat hij de eerste niet is lie wil trach
ten het internationaal karakter van het so
cialisme afbreuk te doen. Anderen hebben
dit gedaan, vóór hem, in Frankrijk, Enge
land en elders. Het internationaal marxis
me is er niettegenstaande sterk door ge
bleven. Doch Vandervelde voegt er niet bij
dat het de anderen steeds geweest zijn die
op het nationaal terrein hebben gewonnen
en het bewind hebben uitgeoefend. Ove
rigens is het van een feit dat in België de
toestand heel anders is dan b.v. in Frank
rijk, waar alles zich oriënteert op de theo
retische doctrine.
In België is het de syndicale massa die
den toon aangeeft. Deze wordt, met geheel
haar bureaucratie, en haar electorale be
langen, ingesteld op het bereiken van
practische rsultaten en is er ver van af
ideologische denkbeelden na te streven
welke zeer interessant zijn en in zekeren
zin aan het partijprogramma beantwoor
den, maar die door de volgelingen dade
lijk zouden worden verloochend wanneer
zij met materieele opofferingen zouden
moeten gepaard gaan.
Zal Spaak winnen?
De verklaring van Spaak, dat hij het
oogenblik gekomen acht om aan de ka
tholieke eischen voldoening te schenken en
een vertegenwoordiger naar Burgos te
zenden, heeft olie op het vuur gegooid.
Daar is Vandervelde volstrekt tegen ge
kant. De sentimeneele kant van de zaak is
dat hij de verklaring heeft afgelegd, indien
zijn standpunt niet wordt gevolgd door het
congres, zijn positie in den algemeenen
raad van de partij als onhoudbaar te zullen
beschouwen. Hij zou dus moeten ontslag
nemen als dusdanig. Men mag aannemen
dat Spaak, die tot dusver geweigerd heeft
zich tot verklaringen met debat te laten
verleiden hij wacht op het congres
het ten slotte halen zal, want de voordee-
len van het bewind zijn voor de socialis
ten te groot om deze voor een zaak als
Burgos in het gedrang te brengen. Hij heeft
reeds lang zijn steunpunten gezocht bü
den syndicalen vleugel van de party en
niét by de zuivere politici. De gewezen mi
nister De Man staat aan zyn züde en heeft
in Le Peuple een artikel laten verschy'nen,
waarin hü opkomt tegen elke vredespoli
tiek, die slechts op oorlog zou uitloopen en
het radicale middel opgeeft, om den nieu
wen vrede te organiseeren door een nieu
we vredesconferentie, op grondslag van
niets anders dan van de punten, die door
de socialistische internationale werden uit
eengezet, vyftien jaren geleden. Het komt
er voor de socialisten op aan te bewüzen
dat zü regeeringspartij zyn of niet. Indien
het waarlijk tot scherpe botsingen komen
moet, is het niet uitgesloten dat het tot een
meerderderheidscrisis zou komen. Doch het
is o.i. niet te verwachten. Vandervelde zal
wellicht een troostprijs krügen met de
kwestie van alcoholverkoop, waaromtrent
de regeering thans een nieuw ontwerp heeft
aangekondigd, waartegen hy ook is gekant.
De oude leider heeft waarlijk geen geluk.
Internationale toestand na München
zal besproken worden.
Minister-president Chamberlain en de
minister van buitenlandsche zaken, Ha
lifax, hebben een uitnoodiging van de
Fransche regeering aanvaard om van 23
tot 25 November een bezoek aan Parüs
te brengen. Zü zullen vergezeld zün van
mevrouw Chamberlain en mevr. Ha
lifax.
De diplomatieke correspondent van Reu
ter verklaart, dat ten aanzien van de hjn
der besprekingen, die waarschünlijk door de
Britsche en Fransche ministers zullen wor
den gevoerd, nog geen bü zonderheden zyn
bekend gemaakt.
Ook is niet bekend, welke ambtenaren de
Britsche staatslieden zullen vergezellen. Het
staat zelfs niet vast, of de reis door ambte
naren zal worden meegemaakt.
In het algemeen zal het bezoek de gele
genheid bieden voor een verdere gedach-
tenwisseling over den toestand in Europa
en de wereld, zooals die zich sedert de over
eenkomst van München ontwikkeld heeft.
Ten deele beteekent het bezoek ook een
beantwoording van het bezoek der Fransche
ministers, die gedurende de crisis tweemaal
naar Londen zyn gekomen.
ALKMAAR, 5 November.
Van semi-officieele Duitsche zijde wordt
gemeld, dat het in politieke kringen te
Berlijn niet onopgemerkt is gebleven, dat
door eenige buitenlandsche dagbladen de
scheidsrechterlijke uitspraak te Weenen
wordt opgevat, alsof daardoor slechts een
etappe in de oplossing van het Tsjecho-
Slowaaksche probleem zou zijn bereikt.
Daartegenover wyst men er in Berlijn op,
dat scheidsrechterlijke uitspraken niet
plegen te worden gegeven om voorloopige
toestanden te scheppen, maar dat zij ga-
daan worden, om definitieve regelingen
tot stand te brengen.
Wat in het bijzonder de Weensche arbi
trage betreft, aldus deze mededeeling
verder, hebben beide scheidsrechters,
Duitschland, evenzoo als Italië, van den
aanvang af geen twijfel laten bestaan, dat
zij de scheidsrechterlijke rol slechts op
zich konden nemen, wanneer de aanvaar
ding der arbitrage als definitief door beide
partijen van te voren gewaarborgd zou
zijn. Deze toezegging is zoowel door Hon
garije als door Tsjecho-Slowakije zonder
dralen gegeven en er bestaat geen aan
leiding om aan te nemen, dat de beide
partners zich niet trouw zouden houden
aan deze toezegging. Daarom kan het ook
niet gepast schynen, wanneer men thans
de onveranderlijkheid van de scheidsrech-
terlyke uitspraak in twijfel tracht te
trekken.
Met nadruk wordt er hier op gewezen,
dat Duitschland het Tsjecho-Slowaaksche
probleem niet ter hand heeft genomen om
labiele toestanden, doch om stabiele
verhoudingen in Midden-Europa in het
leven te roepen. Deze gelykelyk door
Duitschland en Italië tot stand gebrachte
verhoudingen zullen, zoodra de met de
nieuwe grensbepaling samenhangende
verkeerstechnische en economische pro
blemen geregeld zullen zyn, hetgeen on-
getwyfeld door beide partners op de
loyaalste wyze zal gescheiden, bereikt zyn.
Daarmede wordt ook het doel der door
Duitschland en Italië aanvaarde taak, om
door oplossing van het Tsjecho-Slowaak
sche probleem den Europeeschen vrede te
dienen, vervuld.
Op initiatief van den Spaanschen minis
ter-president Negrin werd, zooals bekend,
de internationale brigade van Barcelona
een paar weken geleden ontbonden. Men
wist aanvankelijk niet goed wat met deze
oud-strijders aan te vangen, toen te Bar
celona het bericht kwam, dat een groot
deel ervan te Parijs zou kunnen worden
gebruikt. Deze menschen zijn intusschen
in de Fransche hoof' stad aangekomen,
waar ze door de communistische leiders
werden verwelkomd. Zij werden in de ver
schillende voorsteden ingedeeld, om daar
de stoottroepen van het communisme te
vormen. Die voorsteden noemt men wel
eens de „roode zóne" een gebied, dat door
de communisten methodisch in cellen is
verdeeld, welke paraat moeten zijn, wan
neer de leiders hen noodig hebben. De
Spaansche vrijwilligers, die tijdens den
burgeroorlog blijk hebben gegeven van
trouw aan de communistische party,
worden als leiders dezer cellen aange
steld. Zij weten, hoe men een revolutie
moet voorbereiden. Zij ontvangen regel
matig vergoedingen van de communistische
partij. Aan het hoofd der cel van Mon-
treuil staat een zekere Renault, oudpoli-
tiek commissaris in de 14e brigade bij
Madrid, die zich bezighield met het aan
leggen van spionnagenetten in de legeraf-
deelingen. Honderden werden door hem
naar het executie-peleton gezonden.
De cel van Citry heeft Gourville tot
leider gekregen. Dit heerschap was poli
tiek afgevaardigde in het bataljon van
Villanueva de la Jara, waar hij bekend
stond om zijn jacht op de „lauwen", die
zonder pardon neergeveld werden.
In de cel van Villejuif bevindt zich Jar-
kazy, een Hongaar, vroeger metselaar in
de Metro te Parijs. In Spanje was hy eerst
kapitein van de Internationale Brigade,
waar hij echter moest gedegradeerd wor
den, omdat hy administratieve stukken
vervalscht en zoodoende te veel geld ver
duisterd had.
Tot chef der cel van Ivry is een zekere
Royer benoemd, een bultenaar, vroeger
werkman van de Parijsche reinigings-
di msten, in Spanje een van de meest ge
vreesde rechters van de gevangenis van
Albacete, waar hij Marthy terzijde stond
in het uitmoorden van de overvolle gevan
genissen.
De leider van de cel van Montrouge is
de gewezen luitenant Lautez, die berucht
is geworden als commandant van een ge
vangenis naby het front. Met een mitrail-
lette lost hy dikwijls salvo's alvorens een
gevangeniscel binnen te gaan, alleen om
de gevangenen schrik aan te jagen. Hy
commandeerde eens aan een schildwacht
dwars door de celdeur te schieten, om zoo
de gevangenen van kant te maken.
Allen zijn omringd door „oude getrou
wen" die de jongere elementen der cellen
zullen opleiden in de kennis van revolver
en mes.
Anderzijds meldt het Fransche weekblad
Gringoire dat ook een deel van het perso
neel van de communistische organismen
van Praag naar Parijs is verhuisd. De an
deren werden naar Moskou teruggeroepen.
Nu Daladier met de communisten heeft
„afgesneden", zal men misschien nog meer
hooren over deze gevaarlijke elementen.
In Frankrijk nadert een regeeringscrisis.
De redevoering van Daladier te Marseille
heeft bij bepaalde groepen in Frankrijk
kwaad bloed gezet en zijn macht is danig
getaand. Dat laatste was trouwens al be
kend, want na de bijeenkomst in Mün
chen, toen de vrede gered werd, hebben
velen in Frankrijk Daladier den rug toe
gekeerd. Sindsdien is de populariteit van
den huidigen minister-president snel ver
minderd en op het oogenblik verwacht
men een spoedige regeeringscrisis, terwyl
men reeds een opvolger van Daladier
heeft aangewezen!
Intusschen komt hedenmiddag de na
tionale raad van de socialistische party'
in Frankrijk bijeen. Volgens Havas zal op
die bijeenkomst de buitenlandsche politiek
voorop staan in het debat. Als alle andere
partijen, misschien zelfs meer dan de
andere partijen, is de socialistische partij
ten zeerste verdeeld door de jongste inter
nationale crisis. Eenerzijds vindt men
voorstanders van een „vrede tot byna
eiken prijs", zooals Paul Faure, anderzyds
verdedigers van „verzet tegen de dicta
turen", gelijk Zyrom;ky en ook Marx
Dormoy. Volgens Havas acht men echter
scheuring uitgesloten en meent men dat
men het over de toekomstige politiek eens
zal kunnen worden.
Men verwacht voerts, aldus Havas, dat
de nationale raad van dc socialistische
party zich tegen verbreking van «het
Volksfront zaï verklaren, welke uit de
besluiten van het radicale congres van
Marseille voortvloeit. Dit hoewel de so
cialistische partij van de communistische
gescheiden is door meeningsverschillen
Uit de artikelen van Blum in de Populaire
concludeert Havas verder, dat de sodalis
ten trouw zullen blyven aan Blum's for
mule, uitgesproken na den Anschluss: een
nationaal front om het Volksfront, dat wil
zeggen een regeering van eenheid zonder
dat iemand wordt uitgesloten.
Dat de reis niet alleen politieke beteeke-
nis heeft, blükt uit het feit, dat Chamber
lain en Halifax van hun echtgenooten ver
gezeld zullen zün.
Ook het koloniale vraagstuk aan de
orde.
Aangaande het bezoek van Halifax en
Chamberlain aan Parys verklaart men in
welingelichte kringen in Londen, dat het
doel hiervan wel verder gaat dan wat offi
cieel wordt aangegeven en dat bij dit be
zoek de grondslag gelegd zal worden voor
een vier-mogendhedenpact.
Bovendien, zoo verwacht men, zullen de
Engelsche staatslieden trachten, een gemeen-
schappelüke politiek te vinden met Frank-
rük inzake de Duitsche koloniale eischen.
Als het vermoedelijk programma noemen
onze zegslieden:
Ten eerste de mogelijkheden van een En-
gelschFransche overeenstemming over
onderwerpen als de koloniën, de bewape
ningsbeperking, de luchtaanvallen op bur
gerbevolking, het gebruik van gas.
In de tweede plaats de mogelükheid van
een beter contact tusschen Frankrijk en
Italië, waardoor het EngelschItaliaansche
Middellandsche Zeepact beter kan function-
neeren.
Ten derde de mogelükheid van bemidde
ling in den Spaanschen burgeroorlog.
Ten vierde de EngelschFransche econo
mische politiek ten opzichte van Duitsch-
lands machtigen economischen opmarsch
naar het Zuid-Oosten.
Ten vijfde een poging van Engeland,
Frankrijk ertoe te bewegen, het pact met
Rusland op te zeggen, als een gebaar van
vriendschappelükheid tegenover Hitier.
Tenslotte meent men, dat met opzet thans
dit bezoek gebracht wordt, nu de koloniale
kwestie urgenter wordt, waarbij dan de be
doeling zou zün te toonen, dat Frankrijk en
Engeland inderdaad solidair zün in deze
aangelegenheid.
Er is maar weinig twüfel, of Chamberlain
hoopt van Hitier in deze kwestie betere
voorwaarden te verkrügen inzake de pacifi
catie van Europa, als Duitschland met
Frankrijk en Engeland tezamen moet onder
handelen dan wanneer het beide afzonder
lijk kan „afdoen".
In een gemeenschappelijk beraad
slaging der voorzitters van de coalitie
partijen is besloten de nationale
vergadering na 10 November bijeen te
roepen voor de presidentsverkiezing,
aangezien dien dag de bezetting van
het aan Hongarüe af te stane gebied
zal zijn voltooid.
Gisteren zouden de vertegenwoordigers
der coalitiepartijen met de leden van het
Slowaaksch kabinet beraadslagen over de
candidaatstelling en over de modaliteiten
der verkiezing.
De Slowaaksche ministers zouden naar
Praag overkomen voor een zitting van het
geheele kabinet. Vandaag zal definitief ge
sproken worden over den persoon van den
candidaat tusschen de voorzitters der coali
tiepartijen, vertegenwoordigers der Slo
waaksche en Karpatho-Oekrainsche re
geering en minister-president Syrovi.
De Duitsche consul Von Killinger
heeft zün oordeel over de Vancouver-
ramp als volgt geformuleerd: „Mijn on
derzoek heeft buiten iederen twüfel ge
steld, dat de explosie door een oorzaak
van buitenaf is ontstaan. Het is uitge
sloten, dat de ontploffing in het schip
zelf heeft plaats gehad. Ik neem aan,
dat zü het werk van saboteurs is ge
weest. Mogelyk zün de daders aange
vuurd .door de agitatie tegen Duitsch
land, die van bepaalde zijde gevoerd is.
Ik verdenk de communisten".
Ook van andere zyde hoort men van
sabotage spreken. Earl Warren, de districts-
attorney, zeide: „Het is een pynlijke geschie
denis. Alle getuigen hebben verklaard, dat
de ontploffing van buiten het schip kwam".
Het is wel zeker, dat de Vancouver, in
dien de ontploffing een paar minuten later
had plaats gehad, in diep water zou zün
gezonken. Het gat, dat zich zeven voet on
der de waterlyn bevindt, wordt op het
oogenblik door duikers met een kisting
dicht gemaakt.
Scherpe kritiek in Berlijnsch blad.
De Berliner Boersenzeitung bespreekt het
resultaat van het onderzoek naar de explo
sie op de Vancouver. Het blad acht het
bewezen dat de ontploffing te wüten is aan
een bom, waarby het het bijzonder opmer-
