gen monument voor Dr. J. M. van Dam onthuld. JkxHMtciaal Tlieuws derdeblad. Een blijvende herinnering aan een der meest verdienstelijke en populairste inwoners dezer gemeente. Duizenden hebben hem hun leven te danken. Zijn nagedachtenis geëerd. De plechtigheid van hedenmorgen. EGMOND BINNEN ALKMAARSCHE COURANT VAN ZATERDAG 12 NOVEMBER 1»8. De in Alkmaar en wijden omtrek bekende en beminde chirurg, Dr. J. M. van Dam, de man, die in de meer dan 26 jaren, dat hij hier was gevestigd ruim 15000 operaties verricht heeft, is in Juni van het vorige jaar door een ernstige ziekte overvallen. Op 16 Juli openbaarde zich een ongeneeslijke maagkwaal, maar den daarop volgenden dag heeft deze medicus, ondanks den ernstigen toe stand waarin hij toen reeds verkeerde, nog eenige operaties verricht omdat hij zijn leven nu eenmaal in dienst van de lijdende menschheid gesteld had. Onmiddellijk daarna was zijn toe stand van dien aard, dat hij in het Roode Kruis-ziekenhuis in Den Haag moest worden opgenomen en daar is hij op Zondag 5 September aan de gevolgen van de ziekte overleden. De man, die duizenden stadgenooten van den dood gered had, heeft zichzelf niet kunnen helpen, maar hij is heenge gaan met de gedachte, dat zijn leven niet tevergeefs is geweest. Meer dan een kwart eeuw heeft hij dag en nacht klaar gestaan om hulpbehoeven den te helpen en zijn veelomvattende kennis en groote ervaring waren oorzaak, dat hij duizenden, die ten doode waren opgeschreven, aan het leven kon terug geven. Hoevelen zijn er in stad en omgeving niet, die op dit oogenblik nog met groote dankbaarheid aan dezen stillen, sympa- tbieken man terugdenken, aan deze be scheiden figuur, die nimmer op den voor grond trad en wiens leven een voortdu rende zorg voor anderer welzijn geweest is. Een pionier op medisch gebied. Hij heeft in Alkmaar en omgeving nog de primitieve toestanden meegemaakt, den tijd toen de ziekenhuizen nog klein en slecht geoutilleerd waren, toen de ver keersmiddelen nog uiterst gebrekkig waren en men desondanks in een gebied, dat zich uitstrekte van Uitgeest tot Texel, de hulp van dezen bekwamen medicus bij de meest ernstige gevallen heeft inge roepen. Dan was hij dag en nacht in de weer, dan trok hij van de eene plaats naar de andere, dan kwam hij, zonder nachtrust te hebben genoten, weer in Alkmaar waar tal van patiënten ongeduldig op zijn te rugkomst zaten te wachten en dan nam hij pas eenige rust als de laatste daarvan, verzorgd door zijn vaardige handen en gesterkt door zijn vriendelijk en opbeurend woord, zijn wachtkamer had verlaten. En daarnaast was hij de pionier voor betere toestanden op medisch gebied, voor grooterè en moderner ingerichte zieken huizen dat die er inderdaad zijn ge komen is voor eén zeer groot ceel aan zijn initiatief te danken en gar hij zijn weinigen vrijen tijd aan de organisaties, welke zich de hulp der lijdende mensch heid ten doel stelden. Hij was bestuurslid van het Roode Kruis, van de Gezondheidscommissie en van de organisaties voor het redden van drenkelingen, hij was plaatsvervangend lid van den Medischen Tuchtraad en hij was daarnaast en voor velen boven alles de sportdokter. De sportdokter. Hij was lid van de medische commissie van den voetbalbond, hij stond bij tal- looze wedstrijden altijd klaar om bij on gevallen hulp te kunnen verleenen en hij was ook de medicus, die het Nederland- sche elftal naar Milaan vergezelde. Maar ook de athletiek had zijn groote belangstelling en Dr. van Dam was hier ter stede de groote propagandist voor de H.L.O.-gedachte. Met Dr. Schröder en den heer Schouten heeft hij ruim twintig jaar geleden hier het Alkmaarsche Ziekenfonds opgericht, de groote organisatie waarvan jaarlijks duizenden in stad en omgeving profitee- ren, en daarnaast was hij bovenal de bescheiden en sympathieke figuur, die zich altijd op den achtergrond stelde, een van de weinige waarlijk grooten, die zich on bewust een monument heeft opgericht in de harten van allen, die van zijn goede zorgen geprofiteerd hebben. Hij dacht ook in financieel opzicht altijd het eerste aan zijn patiënten en het laatst aan zichzelf en welk een breeden kring van toegewijde vrienden hij zich heeft verworven bleek bij zijn teraardebe stelling te Alkmaar, toen. honderden waren samengekomen en de groeve onder kran- Sen..?n bloemen van vrienden en oud- Patiënten werd bedolven. Een herdenkingscomité. He familie heeft op de Algemeene Be- plaats een grafmonument laten op- 'chten, dat door den architect, den heer r°en, ig ontworpen en dat tot een bede- aartplaats is geworden van zeer velen, A/rZ'^n naS€dachtenis wilden herdenken, tot daarna*st kwam er een comité ,.®tand, dat ook op een daarvoor ge- a e Ptek in onze gemeente een blijvend cnm ?"ken heeft willen oprichten, een Waa Van vrienden en oud-patiënten, w rud een werkcomité werd gekozen, slQ),lvan het dagelijksch bestuur ten e oe leiding nam en al het voorberei- Wijlen Dr. van Dam. dend werk verricht heeft om in Alkmaar tot de onthulling van een passend monu ment te kunnen komen. Dat huldeblijk, ontworpen door den heer Groen, is dezer dagen gereed ge komen, het heeft een plaats gekregen tegenover de woning waarin Dr. van Dam zoo vele jaren hulp en troost heeft ge boden aan allen, die hem noodig hadden en de voorzitter van het comité, de heer R. G. C. Schröder, heeft hedenmorgen het monument met een van waaröeefing ge tuigende toespraak aan de gemeente over gedragen. Wat het monument uitbeeldt. De heer L. Groen, architect te Heiloo, die ook het grafmonument van Dr. van Dam op het kerkhof heeft ontworpen, heeft ons de volgende beschrijving van het thans onthulde monument aan den Kennemerstraatweg gegeven: Wat de vormgeving van het monument voor wijlen Dr. J. M. van Dam betreft heb ik gemeend dit zoo sober mogelijk te moeten houden waar het bestemd was om de herinnering te bewaren aan den groo ten eenvoud waarin Dr. van Dam zijn zoozeer gewaardeerden arbeid in de ge meente heeft vervuld. Het heeft den vorm van een triptiek, waarvan het midden paneel het opschrift draagt met de pla quette vervaardigd door den Haagschen beeldhouwer August Alexander, wiens werk in Alkmaar niet onbekend is. De zijpaneelen zijn vlak en worden eenigs- zins overgroeid met planten die in gemet selde bakken achter het monument zijn aangebracht. Ter weerszijden van het monument en daarmede een geheel uitma kend zijn hagen geplant van taxus bac- cata, die na enkele jaren muren van groen zullen vormen, welke den voorgrond van het monument van de overige beplanting van den Hout zullen afscheiden. Als overgang van dien voorgrond naar het monument is een vloer van flag stones gelegd. Een paar hoogopgaande boomen vormen een m. i. noodzakelijk contrast met het horizontaal gestrekte van het geheel. Voor materiaal koos ik het Italiaansch travertin, een kalksteen waarmede de oude Romeinen reeds hunne bouwwerken bekleeddéh en waarvan de lichtwarm- grijze kleur goed harmonieert met het brons, ook dan wanneer dit door oxydatie groen is geworden. De heer Groen is dankbaar voor de medewerking welke hij bij de totstand koming heeft mogen ondervinden van de diensten van Gemeentewerken en Plant soenen, van de firma W. F. Stoel voör de accurate afwerking van het natuursteen- werk, van den heer C. Roos, die het ko perwerk verzorgde, den heer A. van Tiel die het geheel opbouwde en den heer Mollevanger die de beplanting aanbracht. Al deze Alkmaarders hebben hun best gedaan hier iets te leveren dat nog lange jaren de herinnering aan den zoo geach- ten chirurg in Alkmaar levendig zal houden. Hedenmorgen om 11 uur verzamelden zich tal van comité-leden, genoodigden en belangstellenden bij het monument. Rede van den heer R. G. C. Schröder. Allereerst hield de heer R. G. C. Schrö der de volgende rede: Als voorzitter van het comité dat zich tot taak gesteld heeft een blijvende her innering te stichten aan Dr. van Dam, spreek ik den dank uit van het comité voor de hulp en den bijstand, die het allerwege heeft gevonden. Die dank geldt in de eerste plaats allen die door het zen den van een bijdrage ons werk hebben mogelijk gemaakt. Gedreven door gevoe lens van dankbaarheid en van vriendschap voor hun dokter, hebben zij met kwistige hand bijgedragen. De gevoelens van dankbaarheid zullen blijven voortleven in de harten van hen, aan wie de operateur redding en genezing, of ook maar alleen leniging van leed heeft kunnen geven. Zij zullen zich blijven herinneren dat hij altijd gereed stond om hun, wat kennis en kunst betreft, het allerbeste te geven dat hij beaat. Op hun nen dienst had hij zijn leven ingesteld, en het waren schaarsche oogenblikken dat hij zich daaraan onttrok om ook eens als mensch geheel zichzelf te kunnen zijn. Maar behalve kennis en vaardigheid bezat hun dokter nog iets anders, en dat heeft wellicht hem het meest gesierd: een warm hart. Niet alleen de lichamelijke nooden van de zieken hadden zijn volle aandacht, ook wat omging in hun bin nenste had zijn geheele belangstelling. Met de jeugd kon hij jong zyn en bly, den tobber kon hij opbeuren en bemoedigen; voor wie leed was hij een trooster. Niets bindt menschen krachtiger aan een dan het leed dat zy in nauwe zielsge meenschap doorleefd hebben. Daarom leven in veler harten zoo warme gevoe lens van vriendschap voor Dr. van Dam, zooals ook in van Dam's hart een warme genegenheid levendig was voor hen. Dank heb ik ook te spreken tot het Ge meentebestuur van Alkmaar dat zoo wel willend was, deze schoone plek aan te wijzen en af te staan, om ons monument te plaatsen. De Dienst der Plantsoenen heeft medegewerkt de omgeving in over eenstemming te brengen met ons gedenk- teeken; wat zijn directeur en personeel te onzen behoeve hebben verricht, waardee- ren wij. hoogelijk. Den heer L. Groen, ontwerper en uit voerder van het gedenkteeken, danken wij voor alle moeite die hij zich getroost heeft om tot stand te brengen, zooals hij het zag, een waardige berinnering aan den trou wen helper en vriend van velen. De heer Alexander heeft hem daarbij terzijde ge staan en ernaar gestreefd, hoewel hij Dr. van Dam nooit gezien had, de beeltenis in brons tot iets zeer gelijkends te maken. Aan aller oordeel wordt thans onder worpen wat het comité namens van Dam's vrienden deed verrijzen, of juister gezegd: hoe de vrienden van Dr. van Dam door middel van het comité hebben uiting ge geven aan hun warme gevoelens van ge negenheid, eerbied en dankbaarheid jegens hem. Maar wij allen zijn en blijven ervan doordrongen, dat dit gedenkteeken uit steen en brons ver achter zal staan bij het gedenkteeken dat Dr. van Dam voor zich zelf heeft opgericht in de harten van de vele menschen, wien hij tot zegen is ge weest Mevrouw van Dam, ik moge U thans verzoeken, het gedenkteeken van zijn om hulsel te ontdoen Nadat mevr. van Dam aan dit verzoek voldaan had, besloot dokter Schröder zijn rede aldus: Mijnheer de Burgemeester, Dr. van Dam was niet alleen een kundig geneesheer en warm voelend dokter, hij stelde ook levendig belang in alles, wat der Ge meente wedervoer. Naar onze meening was hij ook een goed burger. Ik moge U vriendelijk uitnoodigen, het gedenkteeken voor de Gemeente te aanvaarden De burgemeester aanvaardt het monument. De burgemeester, jhr. mr. F. H. van Kin schot, heeft hierna, namens het gemeente bestuur, de volgende rede uitgesproken: Mijnheer de Voorzitter van het Comité - Dr. van Dam. In de allereerste plaats wil ik beginnen met te antwoorden op de laatste woorden van Uw rede en namens de gemeente Alk maar verklaren, dat het ons een groot voor recht is hierbij te mogen aanvaarden het gedenkteeken, opgericht ter nagedachtenis var. wijlen Dr. van Dam. Het spreekt van zelf, dat ik daarbij de verzekering geef, dat dit monument door de gemeente in alle opzichten in eere zal worden gehouden en de zorg voor het on derhoud bij onzen Directeur van Plant soenen in goede handen zal zijn. De heer Groen heeft voor deze mooie plek van onzen dierbaren Alkmaarder Hout een kunststuk ontworpen, dat zich niet alleen geheel aan de boschomgeving aanpast, maar bovendien ook dezen hoek zeer verfraait. Als eere-voorzitter van Uw Comité heb ik het ontstaan van het ontwerp medegemaakt en het doet mij dan ook veel genoegen te kunnen constateeren, dat de keuze uit de verschillende plannen de beste is geweest. De gemeente is thans verrijkt met een een voudig, waardig monument, dat zoo juist den persoon kenmerkt, voor wien dit gedenk teeken is opgericht. Staande op deze plek, waaraan voor Dr. van Dam zoovele herinneringen zijn ver bonden, de plaats, waarop bij het verlaten van zijn huis voor het aanvangen van zijn dagelijkschen zegenrijken arbeid zijn eerste blik moest vallen, komt onwillekeurig weer duidelijk naar voren de persoon van den grpoten chirurg, ter wiens nagedachtenis wij thans allen om dit moment hier ver- eenigd zijn. Op zoo'n juiste wyze zijn door U, mijnheer de Voorzitter, gekenschetst de warme ge voelens van dankbaarheid en vriendschap, die zoovelen verbonden met Dr. van Dam. De uit tallooze deelen van Alkmaar en om geving ontvangen bijdragen vormen een duidelijk bewijs van de onverflauwde ge negenheid voor den kundigen operateur, die in zoo menig geval uitkomst en redding heeft gebracht. Ik ben overtuigd, dat dit monument er toe zal bijdragen om zijn her innering in de harten van velen levendig te houden. Zijne groote verdiensten voor onze stad deden Dr. van Dam terecht behooren tot de meest gewaardeerde burgers van Alkmaar. Gedurende een lange reeks van jaren heeft hij op chirurgisch gebied gestreden voor de noodige verbeteringen en de groote vooruit gang, welke op dit terrein is bereikt, kan voor een belangrijk gedeelte op zijn energie en stuwkracht worden teruggebracht. De bijzondere gaven van hoofd en hart stelde hij immer ter beschikking van anderen en het is ons een groote voldoening te kunnen opmerken, dat voor Alkmaar en omgeving de beteekenis van deze groote figuur zoo geheel tot haar recht is gekomen. Zijn na gedachtenis kan niet beter worden geëerd, dan op dezelfde wijze in zyn geest voort te werken! Vooral voor U, Mevrouw van Dam, zal deze plechtige onthullirg in Uw verder leven als een rustpunt in Uw gedachten zijn. Het feit, dat de Alkmaarders een Het monument ter nagedachtenis van wijlen Dr. v. Dam, dat hedenmorgen werd onthuld. zichtbaar aandenken wilden hebben in de gemeente, waar Uw man zoovelen ten zegen was, zal U dankbaar stemmen. Samen met Uw man heeft U in Alkmaar vele goede, maar ook moeilijk'e jaren doorleefd. Uw kinderen zijn hier groot geworden en 't is op dit oogenblik naar hen, dat mijn gedach ten uitgaan. Dr. van Dam was immers een eminente vader. Moge het Uw zoons gege ven zijn, de lichtende fakkel van hun vader verder te dragen. Zij zullen U dan kunnen sterken bij het dragen van Uw groot leed! Mevrouw van Dam, als U straks weer naar Uw tegenwoordige woonplaats terug gaat, wees dan overtuigd, dat de bevolking van Alkmaar en omgeving 5n dit monument heeft willen uiting geven aan haar diepste gevoelens van dankbaarheid jegens hun trouwen raadgever, chirurg en vriend, Dr. van Dam. Een palmtak van de gemeente. Als slot van mijne woorden leg ik hierbij als blijk van groote erkentelijkheid na mens de gemeente dezen palmtak met Alk maarsche kleuren aan den voet van dit mo nument neer. Dankwoord van den heer H. van Dam. Mijnheer de burgemeester, Mijnheer de voorzitter, Dames en heeren, Met graagte grijp ik de gelegenheid aan om namens de naaste familie een dank woord te spreken jegens allen, die op eenige wijze aan de oprichting van dit monument hebben meegewerkt. Ik doe dit mede namens mijn broer, die tot zijn en onzen spijt wegens verblijf buitenlands verhinderd is hier aanwezig te zijn. Wellicht zult ge U mét de familie heb ben afgevraagd, of de oprichting van een monument strookt met vaders karakter. Zijn bescheidenheid toch was r.iet alleen groot, zij was ook vrij van bijgedachten. Vader zou, ware dat mogelijk geweest, er op gewezen hebben, dat hij slechts ge tracht had zijn plicht te doen en een goed medicus te zijn te midden der gelukkig vele goede medici, die in deze streek en in deze stad werkzaam zijn. Hij hééft zijn plicht gedaan, hij is een goed medicus geweest. Talrijk zijn ook onder de hier aanwezigen zij, die hun ge zondheid, misschien nog meer dan ge zondheid, aan zijn geneeskunde en -kunst te danken hebben. Maar slagen in het leven alléén recht vaardigt naar het oordeel der familie niet de oprichting van een monument, welks steen hier nog zal staan, wanneer de thans levende geslachten uitgestorven zijn. Verdienstelijk kan slechts heeten de omvang, dien men aan zijn menschenplicht stelt. En daarin was vader groot. Onbeperkt was het veld, waar hij het zijn plicht acht te te arbeiden. Te arbeiden met verstand en hart, blijkens de woorden, die hij eens ter gelegenheid van een oefening van het Roode Kruis gesproken heeft: „Denk voor gij doet en help dan direct zonder te wachten." Groot was hij ook in zijn gevoelens van recht en rechtvaardigheid. Zij deden hem den aangewezen man zijn voor het vervul len van functies, die plooibaarheid en vasthoudendheid, overleg en doortastend heid vragen. Want recht beteekende voor hem rechtvaardigheid, doch anderzijds was hetgeen hem rechtvaardig dunkte, recht. Het ligt niet in mijn bedoeling, dames en heeren, te pogen vaders karakter vol ledig te schetsen. Twee van zyn eigen schappen noemde ik U slechts, omdat zij naar onze opvatting de uitnemendste van ieders karakter dienen te zijn en van zijn karakter inderdaad waren. In dit licht ziet de familie het doel van dit monument: niet zoozeer als een droevig gedenkteeken aan wat geweest is en nooit terug komt, maar als een aansporing voor hen, die thans ofr in de toekomst een taak op aarde krijgen te vervullen. In het belang van de maatschappij, in het belang van Alkmaar in het bijzonder. Dankbaarheid gevoelt derhalve de fami lie jegens hen, die onder Uw leiding, mijn heer de voorzitter, het plan tot de oprich ting van dit monument genomen, gesteund en verwezenlijkt hebben. Dat hieraan alle lagen en kringen, waarmee vader in aan raking is geweest, hun deel hebben ge had, treft ons in hooge mate. Groote waardeering betuigen wy aan de heeren Groen, Alexander, Hoek en de firma Stoel, wier gelukkige samenwer king dit fraaie resultaat tot stand heeft gebracht. Onze erkentelijkheid tenslotte, mijnheer de burgemeester, verzoeken wij U wel te willen aanvaarden voor de medewerking, in deze door het gemeentebestuur be toond, en voor zijn toezegging het monu ment in onderhoud te zullen aanvaarden. Dames en heeren, U allen zegt de familie ten zeerste dank. Na het dankwoord van den heer H. van Dam legde mevr. van Dam een fraai bloemstuk aan den voet van het monu ment. Na afloop van de plechtigheid werden door verscheidenen onder de aanwezigen nog bloemen aan den voet van het monu ment gelegd. Het was jammer, dat door het drukke verkeer en het gemis van een microfoon met luidspreker de redevoeringen voor de belangstellenden nagenoeg niet hoorbaar waren. TOESLAGFONDS VOOR HET LAND EN TUINBOUWBEDRIJF IN NOORD HOLLAND. De a.s. uitkeeringen. De bedrijfsraad heeft in overleg met de plaatselijke commissies van het toeslagfonds bepaald, dat met medewerking van de be treffende werkgevers, de eerste uitkeering aan rechthebbende arbeiders als volgt zal plaats vinden: op Donderdag 24 November a.s. te Castri- cum en Limmen; op Maandag 28 November a.s. te Blokker, Westwoud, Hoogkarspel, Venhuizen, Lutje broek, Grootebroek, Bovenkarspel; op Dinsdag 29 November a.s. te Zwaag, Wognum, Nibbixwoud, Zwaagdijk, Wervers- hoof, Andijk; op Woensdag 30 November a.s. te Heer- hugowaard, Broek op Langendijk, Noord- scharwoude, St. Pancras, Tuitjehorn, War- menhuizen, 't Veld; op Donderdag 1 December a.s. te Ursem, Goorn, Spierdijk, Spanbroek, Obdam, de Weere; op Vrijdag 2 December a.s. te 't Zand, Burgerbrug. Aan hen, die in 1938 ten minste 7 weken in dienst zijn geweest van een of meer aan gesloten werkgevers, zal naar verhouding van dien diensttijd een toeslag worden ver leend voor elk eigen kind beneden 15 jaar, dat hij te verzorgen heeft, met dien ver stande, dat een dezer kinderen buiten be schouwing blijft en voor elk valide inwo nend kind boven de 18 jaar een kind be neden 15 jaar minder wordt berekend. Voor de berekening van het aantal kinde ren zal de datum van 1 Dec. 1938 worden aangehouden. Rechthebbende arbeiders dienen zich per soonlijk ter uitbetaling te vervoegen en al daar te overleggen: le. een verklaring van hun werkgever(s), waaruti blijkt hoe lang zij in het kalender jaar 1938 werkzaam waren; 2e. hun trouwboekje of geboortebewijs van hun kinderen; 3e. indien zij georganiseerd zyn het con tributieboekje of bewijs van lidmaatschap van hun vakbond. Nadrukkelijk worden de arbeiders rr dus op gewezen, dat zij tijdig de verklaring (en) als hierboven bedoeld bij hun werkgevers aanvragen. Aan de aangesloten patroons zullen daar voor speciale formulieren worden verstrekt, waarop tevens wordt aangegeven waar en op welk uur de uitbetalingen plaats vinden. Propaganda-vergadering. Woensdagavond 10 November j.1. werd er een propagandavergadering belegd om te komen tot de oprichting van een K. J. M. V. voor boeren en tuinders. Als voor zitter trad op de heer S. Zuurbier, vooerzit- ter van de L. T. B. afd. Egmond-Binnen. De bedoeling is de jongeren voor te lich ten en hen te helpen om in dezen tijd van onevenwichtigheid een juist onderscheid te verkrijgen tusschen de stellingen van de mocratie, fascisme, liberalisme en com munisme, alsook om het geloofsleven te verstevigen en te verdiepen. Bloembollen-surplus. Door de stichting Bloembollen-Surplus- fonds, Krelage-huis te Haarlem, zijn aan deze gemeente gratis beschikbaar gesteld: 150 witte-; 150 blauwe- en 450 roode hyacinthen, alsmede 450 roode-; 450 gele en 450 rose tulpen. Deze bloemen zullen aan de kinderen van openbare en bijzon dere scholen alhier worden uitgereikt om daarmede aan de z.g. huisbroeiwedstryden deel te nemen. De bloemen zullen door de veiling Hillegom worden toegezonden.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 9