FLITSEN VAN HET WITTE DOEK.
M.G.M. spaarde moeite noch
kosten om deze jubileumfilm
tot een evenement te maken
Stefan Zweigs
roman verfilmd
Losse gegevens.
hoe ik „Marie Antoinette"
regisseerde
door W. S. van Dyke II.
Waarom „Marie Antoinette"
verfilmd werd
door Hunt Stromberg.
Greta Garbo gaat weer
filmen.
Miniatuur-filmpjes,
C
ONZE BIOSCOPEN.
Z1
„Marie
Antoinette"
De film, en speciaal Hol
lywood, heeft altijd groote
aandacht gehad voor histo
rische gegevens. En dat niet
alleen om de pompeuze
entourage, die deze stof
vroeg en die de film haar
bij uitstek wist te geven.
Maar ook, omdat de groote
drama's der geschiedenis in
dien zin „klassiek" zijn, dat
hun eeuwigheidswaarde ligt
in hun voortdurende actua
liteit: in het heden wordt
het verleden herhaald.
Toen een der oudste film
maatschappijen van Holly
wood en tevens de grootste,
de Metro-Goldwyn-Mayer
van Culver City, wist, dat
zij dit seizoen haar XV-jarig
jubileum zou vieren, wilde
zij vanzelfsprekend een
„epreuve de maitre" leve
ren. Zij kon een der be
roemdste boeken koopen,
die de laatste jaren op de
wereldmarkt verschenen
zijn. Stefan Zweigs „Marie
Antoinette", een studie in
mineur, een romantisch
leven, met het oog op het
heden verteld, zonder over
dreven sentimentaliteit, zon
der vooroordeelen anderzij ds.
Marie Antoinette's periode
beteekende de ineenstorting
van een uitgeleefde wereld
beschouwing, die op dramatische wijze
plaats maakte voor de onstuimige drift
van een jonger geslacht. Dergelijke con
flicten zijn grooter dan die, welke op het
slagveld beslist worden. En hoevele slag
velden waren niet de botsing van elkaar
op leven en dood bestrijdende ideologieën!
Metro-Goldwyn-Mayer had voor een
dergelijke film tevens de spelers en den
regisseur. Norma Shearer, „the first lady
of the screen", scheen aangewezen voor
de rol van Marie Antoinette zelf, W S.
van Dyke, de regisseur die evenzeer thuis
is in de intricate verwikkelingen van het
fijn-afgest.emd karakterspel als in het
strategisch beheerschen van groote massa
scènes, was M. G. M.'s regisseur aan wien
de eer te beurt viel om te bewijzen, waar
toe vijftien jaar ontwikkeling de Ameri-
kaansche film hen in staat gesteld hadden.
Nu Marie Antoinette gereed is en kort
geleden onder ontzaglijke belangstelling
in New-York haar wereldpremière be
leefde, kunnen enkele losse gegevens den
nieuwsgierigen lezer reeds een indruk ge
ven, op welke schaal dit werk is gepro
jecteerd. Men zou reeds kunnen volstaan
met te zeggen, dat de film Marie Antoi
nette in 1938 meer menschen op de been
gebracht heeft dan in 1789 de Fransche
revolutie veroorzaakte. De kosten van deze
film waren zoodanig, dat hadde Marie
Antoinette zelf deze som in 1789 te harer
beschikking gehad de Fransche revo
lutie stellig niet in een dusdanig drama
tisch acuten vorm zou zijn uitgebroken.
Op 14 Februari 1934 werd om zoo te
zeggen de eerste steen gelegd voor de ver
tooning, al past een dergelijk zwaar begrip
niet bij het zwierige signet, dat vermoede
lijk van de hand van een costuumontwer-
per of décorbouwer den conferentietafel
sierde.
Voor het uitkiezen der 152 acteurs en
actrices, die de min of meer groote indivi-
dueele rollen in deze film moesten spelen,
had M. G. M. een vol jaar noodig. Vier en
een half jaar later vond de première
plaats.
Van heinde en verre werden kunstvoor
werpen voor deze film bijeengebracht.
Luchters uit Versailles, kostbaarheden uit
de vroegere Oostenrijksche Ambassade te
Norma Shearer in Metro Goldwqr. Mayer's jubileum
film „Marie Antoinette".
Parijs, juweelen en preciosa uit particu
liere bezittingen, ja costuums uit den tijd
zelf van Marie Antoinette hebben deze
film opgeluisterd. Elke nabootsende kunst
bouwt wel eens op kleinere schaal een
authentiek paleis na. Doch zelden komt
het voor, zooals in dit geval bij Marie
Antoinette, dat de echte balzaal van Ver
sailles, die de grootste ter wereld is, op
nog grootere schaal in de studio's van
Culver City verrees om de moderne came
ra gelegenheid te geven over deze weelde
van Rococo-costuums, zwierige steken,
jabots en hoozen heen te zwerven. Een
paar typische détails: het totaal van de
costuums, die Norma Shearer in Marie
Antoinette draagt, weegt 1786 pond. Het
geen beteekent, dat zij bij 34 costuums
zeventien maal haar eigen gewicht moest
dragen. Daar deze film speelt in een tijd,
dat mannenkousen haast nog belangrijker
waren dan die der vrouwen en waar de
filmstudio nu eenmaal een plaats is, waar
allerlei ladders de oorzaak worden van
tien maal zooveel miniatuurladders aan
deze kousen, vond men bij het opmaken
der totale rekeningen niet minder dan
20.000 paar zijden kousen voor mannen en
vrouwen genoteerd: de jaar-omzet van een
heele kousenfabriek. De film met de mo
derne fototechniek treedt zoozeer in dé
tails van costuums, dat het borduurwerk
dikwijls onder een vergrootglas verricht
moest worden door dozijnen naaisters,
waarvoor de uiterst handige Mexicaan-
sche meisjes aan den anderen kant van de
Californische grens gehuurd werden. Zij
kenden nog de oude Spaansche appli-
queerkunst, die in Marie Antoinette's
eigen tijd onder de Fransche aristocratie
in zoo hoog aanzien stond!
De film, die de periode van Marie An
toinette's huwelijk tot haar dood beslaat
(17701793) heeft niet minder dan 98
verschillende tafreelen met 98 décorwis
selingen.
„In tegenstelling met wat men zou den
ken is de regie van een zoo groot opge
zette film als Metro-Goldwyn-Mayer's
Marie Antoinette, met een enorme bezet
ting, duizenden figuranten, ingewikkelde
décors en costuums en wekenlange opna
men, toch in meer dan één opzicht een
voudiger dan het regisseeren van een be
scheidener opgezette film.
Dat heeft verschillende oorzaken. In de
eerste plaats moet een werkelijk groote
film gebaseerd zijn op een werkelijk groot
scenario, dat derhalve den regisseur
voortdurend inspireert en voortdrijft. In
de tweede plaats is juist een dergelijke
film tot in de finesses lang van te voren
uitgewerkt. Elk détail staat precies vast,
elke scène heeft haar volledig uitgewerkt
schema. Ten derde kiest men voor een
dergelijke film uiteraard de beste en meest
ervaren spelers, groote kunstenaars, die
tevens hun vak kennen, den regisseur alle
medewerking geven. En dit geld natuurlijk
vooral van zulke sterren als Norma Shea
rer en Tyrone Power, zulke vooraanstaan
de spelers als Gladys George, John Bar-
rymore, Robert Morley, Joseph Schild-
kraut en Anita Louise.
Door hun medewerking wordt de opgave
van den regisseur belangrijk vereenvou
digd. Zijn voornaamste probleem wordt
dat van den orkestdirigent: het leggen van
het juiste tempo, de juiste accentverdee-
ling in de film zelf. Zuiver tempo be-
heerscht alles. Elke scène moet als het
ware innerlijk en emotioneel onmerkbaar
overgaan in de volgende. Er kunnen we
ken, ja maanden tusschen beider verfil
ming liggen, maar zij moeten volkomen
continu zijn, hetgeen beteekent, dat de
climax en de anti-climax in den toeschou
wer op het juiste moment ondergaan
wordt. Het is de taak van den regisseur,
dit rhythme aan te houden. Het beteekent,
dat het publiek, innerlijk geïnteresseerd,
nimmer zeker is van wat er het volgende
oogenblik zal gebeuren. Het element van
verwachting en verrassing is de essentie
van het tempo der regie. Marie Antoinette
begint wanneer de Oostenrijksche prinses
een meisje is, volgt haar door haar eerste
jaren van vroolijk, frivool en verkwistend
leven in Versailles, haar ontwikkeling als
eerste vrouw van Frankrijk en de ontzet
tende tragedie van haar laatste jaren. Het
was noodzakelijk, dat deze drie elementen
elkaar opvolgden, zonder dat de film
daardoor op onnatuurlijke wijze in drie
perioden of hoofdstukken werd gesplitst.
Indien het publiek zoo geboeid wordt door
het zich kaleidoscopisch ontvouwen van
het dramatisch verhaal, dat daardoor
uiterlijke détails in de tweede plaats ko
men, dan heeft de regisseur zijn doel be
reikt. En tenslotte diende hij datzelfde
evenwicht in ruimeren zin in zijn regie te
bewaren, omdat onmerkbaar de lichte tin
ten van het eerste deel als het ware als
het langzaam betrekken van' den hemel
overgingen in de zware dreiging van het
noodlot en de dramatische spanning dér
historische tragedie.
De kunst der illusie, die de films pro-
beeren te geven, bestaat strategisch in het
boeiend vertellen tot een zoo groot moge
lijk gehoor in een zoo kort mogelijken tijd.
Daarom koos Metro-Goldwyn-Mayer als
haar jubileum-film Marie Antoinette.
Want dit gegeven heeft alle elementen
der filmillusie.
Het is een verhaal, dat pakt een ver
haal van universele interesse, dat menig,
menigmaal een onderwerp van literaire
meesterwerken is geweest. Het heeft den
vollen gloed der romantiek. Het heeft de
voortdurende bewogenheid en het inner
lijke mouvement, dat steeds de momenten
van opwinding in de geschiedenis verge
zelt. Het heeft lichte en donkere tonen,
momenten van glorieus geluk en verheven
tragedie. Zijn karakters zijn mannen en
vrouwen, wier levensdrift op boeiende
wijze opnieuw gepeild kan worden. Het
heeft het schouwspel van décor» en
costuums, want het roept de meest kunsti
ge en weidsche perioden op, die de wereld
ooit gekend heeft. En om al deze dingen
vraagt de kunst der illusie, die film heet.
Marie Antoinette is niet een film naar
het boek van Stefan Zweig. Het is geba
seerd op gedeelten uit Zweigs biografie,
omdat de warme menschelijke, intieme en
suggestieve toon van dit boek de film im
pliceerde. Zweig vertelt zijn verhaal met
klassieken eenvoud, niet in de woorden
der historie, maar met de woorden van de
menschen, die historie maakten.
Men wéét, dat Marie Antoinette in den
vroegen ochtend van den 16en October
1793 werd onthoofd. Zij, die het niet
mochten weten, vinden het in elke lexicon.
Het huwelijk van Lodewijk XVI en Marie Antoinette
Maar Zweig gaat veel verder
vraagt: „Waarom werd zij onthoofdt
in zijn antwoord op deze Vraa„' En
Zweig ons achter de schermen d dt
schiedenis, diep vorschend in de^ ge~
en geesten der karakters, en hii irten
vertrouwd met hen. ons
Zweigs biografie is pn
geïnspireerd werk «n
heeft een originei Het
gangspunt het
van geest. En geest iè d
ander essentieel punt in f*
oproepen der illusie.
is het, wat de film de laatst
jaren vooral gew„nn e
heeft. gewonnen
Als er één moeilijkheid
was in liet maken van Mar J
Antoinette, dan was het de
noodzakelijke beperking t
midden van den overdaad
aan rijk materiaal, C*
en decors. De film beslaat
twintig jaar van voortd"
rend wisselende geschiede!
nis. Maar gelukkig heeft ook
de film ingezien, dat haar
voornaamste medium het
realisme is, te midden van
de onbegrensdheid van haar
verbeeldingskracht. Men
schen in de film moeten zij!
wat menschen waren in
verleden en heden: men
schen, wier handelingen
reeel en authentiek waren
even reeel en authentiek als
de achtergrond der décors
het détail der costuums!
Deze dingen geven de film
een adem van leven.
En ook dat behoort tot de
kern der illusie, die het
eigendom der film is.
Na een rustperiode van eenige maanden,
welke zij voor het grootste gedeelte tesamen
met Leopold Stokowski in Europa door
bracht, bereiken ons thans officieele berich
ten omtrent de eerstvolgende film van Greta
Garbo. In November zal in de Metro-Gold
wyn-Mayer Studio's te Culver City in Cali-
fornië begonnen worden met de verfilming
van Melchior Lengyel's „Ninotchka". De
voorloopige Engelsche titel is Love is not so
simple en de film is gebaseerd op Jacques
Deval's bewerking van bovengenoemden
roman. Deval is daartoe zelf naar Culver
City geroepen.
Een Zweedsche actrice speelt de rol van
een Russisch meisje in een roman van een
beroemd Hongaarsch schrijver, welke op zijn
beurt door een van Frankrijk's meest voor
aanstaande tooneelschrijvers bewerkt wordt.
Ziehier wel een voorbeeld van internatio
nale samenwerking!
Garbo's daaropvolgende film zal gemaakt
worden naar den bekenden roman Madame
Curie, de biografie, die door Eva Curie, de
dochter van deze bijzondere vrouw, over
haar moeder geschreven werd. De bewer
king voor de film geschiedt door niemand
minder dan den bekenden Engelschen es
sayist Aldous Huxley.
Norma Shearer als Marie Antoinette.
Buster Keaton „val-specialist".
Buster Keaton, de man met het „bevroren"
gezicht, heeft er een nieuwe baan bij gekre
gen. Keaton, die in zijn eigen loopbaan als
filmkomiek waarschijnlijk meer keeren on
handig gestruikeld of hardhandig neergeteld
is dan eenige andere acteur in de oude val-
en smijtkluchten, zal thans zijn daaruit ver
gaarde „tips" gebruiken om de beide acteurs
Melvyn Douglas en Florence Rice de al te
pijnlijke gevolgen te besparen van de meer
dan twintig keer, dat deze beiden „vallen-en-
opstaan" in de nieuwe komische mysterie
film van de Metro-Goldwyn-Mayer Fast
Company.
Mickey Rooney wil regisseur worden.
en wanneer ik uitgeleerd ben, wil
ik filmregisseur worden". Aldus Mickey
Rooney, de jonge en talentvolle filmacteur,
die zeventien jaar oud is, vier talen spreekt,
op een leeftijd van 11 maanden reeds in het
publiek optrad en alle collega-filmacteurs
kan imiteeren.
„Natuurlijk speel ik ook nog in films
vervolgt Mickey Rooney zijn verhaal, „maar
zélf een film maken is toch mijn harte-
wensch".
„Het is eigenlijk wel jammer, dat er geen
opleidingscursus voor regisseurs bestaat,
maar ik heb nu, na mijn jarenlange practijk
voor de camera, zooveel vrienden onder re
gisseurs, dat eenigen van hen mij zeker wel
wegwijs zullen maken". Met jeugdig opti
misme ziet hij dan ook de toekomst tege
moet. Een van Mickey's laatste rollen was
die in Lord Jeff.
Deze, door Metro-Goldwyn-Mayer ëe'
maakte film, is gebaseerd op het leven der
jongens, die in de beroemde „Barnarao-
Homes" een opleiding krijgen voor de En
gelsche koopvaardijvloot. De leerlingen de
zer school zijn meerendeels alleenstaan
en verwaarloosde kinderen, welke na e
doormaken van een harde, doch Sez°f|
leerschool, als zelfstandige, onafhanke y
menschen een bestaan vinden in de sch®eP
vaart. Freddie Bartholomew is in deze i
de tegenspeler van Mickey Rooney. Dit
derde film, waarin deze beide jonge ac e
tesamen optreden. De twee voorafga^
waren „Schooiertjes" en „Stormduivels
„VADERTJE LANGBEEN".
City-theater.
Wat moeten we feitelijk nog schrijven
over deze film? Het is een verhaal om te
zien dat den toeschouwer 'n buitengewoon
genoeglijken avond zal bezorgen. „Vadertje
Langbeen" is geen film, die groote levens
problemen aan de orde stelt. Het is een
film met niet meer pretentie dan goede
ontspanning door een vroolijk, vlot en
origineel verhaal te geven.
En Lily Bouwmeester maakt inderdaad
van dit filmwerk in dit genre iets buiten
gewoons. Degene, die Lily Bouwmeester in
„Pygmalion" niet gezien heeft, heeft veel
gemist. Hij kan echter door deze film de
schade voor een deel weer inhalen want
Lily Bouwmeester speelt hierin zoo moge
lijk nog beter en nog vlotter. Zij, die „Pyg
malion" wèl zagen, weten wat dit betee
kent.
Het verhaal an sich is te bekend om hier
nog eens na te vertellen. Er zullen niet ve
len zijn, die dezen „roman in brieven" van
Jean Webster nog niet gelezen of de too-
neelbewerking ervan niet gezien hebben. De
film geeft weer geheel nieuwe mogelijk
heden, biedt een geheel ander aspect dan
boek of tooneel. Ze is precies geworden
wat de bedoeling was: Een kostelyke, bui
tengewoon amusante film, met een creatie
van Lily Bouwmeester, waar voor we met
eenige moeite nog wel enkele superlatie
ven zouden kunnen bedenken maar dia
sparen we U om de eenvoudige reden, dat
haar creatie er een is of zélf te gaan zien!
Het voorprogramma is beter verzorgd,
dan we het in 't algemeen aantreffen: o.rn.
journaal, een film over Californië met bi
zonder mooie fotografische opnamen en 'n
vermakelijke teekenfilm met nieuwe avon
turen van Oswald Rabbit.
DE SCHOOL DES LEVENS.
Theater Harmonie.
Na het leven op de school komt de school
des levens, zegt de oude rector bij zijn toe
spraak tot de geslaagde candidaten op het
meisjeslyceum in Weenen en de meisjes
zingen het oude Duitsche lied van jeugd en
kameraadschap. Bröselmeier, de conciërge,
zingt dapper mee en vereenigt het edele
viertal Trixi, Hedi, Hilde en Franzi nog
even in zijn kamer, want van deze meisjes
heeft hij in het bijzonder gehouden. Het
viertal gaat gezamenlijk in een flat wonen
en ieder van hen tracht iets te verdienen.
Hilde wordt gezelschapsjuffrouw bij 'n aller
aardigste oude dame, Franzi belandt op een
verzekeringskantoor waar zij meer oog
heeft voor haar onmiddellijken chef dan
voor de wiskundevraagstukken welke zij
daar ter oplossing krygt en Trixi wordt cas-
sière in een nachtlokaal. Daar komt Trixi
Kathe von Nagy in kennis met een jon
gen schrijver van bedenkelijke reputatie. Hij
is een charmeur, hij verovert haar zooals
hij zooveel meisjes heeft veroverd, maar op
het allerlaatste oogenblik komt de arme
Trixi tot de ontdekking, dat al zijn trouw
beloften maar schijn zijn en dat hij al weer
genoeg van haar heeft gekregen. Hij heeft
bij zijn tante een alleraardigste gezelschaps
juffrouw aangetroffen, die hij na Trixi het
hof maakt, maarhet is Hilde, die op
het punt staat zijn volgende slachtoffer te
worden en als Trixi dat ontdekt, tracht zij
hem tevergeefs te bewegen haar vriendin
met rust te laten. Er volgt een strijd tus
schen de twee gezworen vriendinnen Trixi
en Hilde, die elkaar van jalousie beschul
digen en het slot is, dat Trixi om Hilde te
redden naar 't huis van den schrijver, Fritz
von Lenk, gaat en hem neerschiet.
Het laatste bedrijf speelt zich af in de
rechtszaal waar Trixi weigert te verklaren
waarom zij heeft geschoten, totdat tenslotte
Von Lenk zelf komt getuigen en berouw
over zijn losbandig leven blijkt te hebben.
Hij is door het schot niet gedood anders
zou hij natuurlijk niet komen getuigen
maar alleen verwond geworden en hij deelt
den heeren rechters mede, dat het alles zijn
schuld is geweest en dat niet jalousie, maar
alleen de behoefte om haar vriendin te red
den de oorzaak van Trixi's noodlottige schot
is geweest. Trixi wordt vrijgesproken en de
film eindigt zooals ze begon, de rector
spreekt weer nieuwe leerlingen toe en de
vier meisjes kijken om het hoekje, geven
elkaar de hand en zingen mee van jeugd en
kameraadschap.
Hans Moser als de conciërge Bröselmeier
is in deze alleraardigste film een dol ver
makelijk type.
Vooraf gaat veel nieuws uit binnen- en
buitenland en de opname van een orkest,
waarbij zang en dans de onmisbare factoren
zijn.
ROSALIE.
Victoria-Theater.
Voor hen, die van zang, dans en romantiek
houden, brengt het Victoria-Theater deze
week een prachtfilm, n.1. „Rosalie", de film
die door het algemeen bekende lied reeds
populair is geworden ook in onze stad. Maar
„Rosalie" verdient de belangstelling door
de schiterende revue en danstafreelen, door
den zang van Nelson Eddy en door 't buiten
gewone dansen van Eleanor Powell. Zeer
verdiend wordt deze artiste in Amerika al
gemeen erkend als de beste tap-danseres van
de Nieuwe Wereld, 't Is alles van een
rhythme en een elegance, zooals men slechts
zelden ziet. Wij noemen slechts de fraai ge-
ensceneerde trommeldans en de exercitie
oefeningen der kadetten onder leiding van
Eleanor. Het mooie werk van het Albertina
Rasch ballet op het lentefeest in Romanza
zal zeker ieder opvallen.
De film laat ons kennismaken met Die
Bill, twee kadetten van de Militaire
demie van West Point. Zij spelen bei'den
in de rugbymatch. Dick met succes.
Bill niet. De wsrloofde van Bill, Mary
lahan, schrijft hem daarom af en gaa
haar vader naar Europa, 's Avonds
Dick op het hal kennis met Rosalie, cc
dente, die later blijkt prinses van K° hej;
te zijn. Zij wordt door haar vader na
Balkanstaatje teruggeroepen en zu n r
Dick uit haar te komen bezoeken in er
Vaderland op het Lentefeest. Dick g
heen per vliegmachine. Bill is er oo a^e>
Mary en Brenda, de vriendin van
Tot welke verwikkelingen dit allema
moet men beslist gaan zien. Alleen
makeljjke spel van Frank Morgan ^g.
koning met zijn sprekende pop is a
zoek waard. j van
Nelson Eddy speelt en zingt in e v3n
Dick uitstekend en over de ver o anDr
de titelrol zal ieder enthousiast zyn- tra<j
Powell is een eerste kracht. Als sey en
op de Hongaarsche actrice Ilona Ray
zij maakte een zeer goeden m van
Bolgers was zeer vermakelijk in
vriend Bill. zjCh in
Wij twijfelen niet of „Rosalie
veler belangstelling mogen ver e ssajite
Het voorprogramma bracht aai en
journaals: Wereldnieuws, on bene*
Hollandsche Nieuws van Polyg™*
vens een gekleurde teekenfilm.