DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Verbetering der Poolsch-Russische betrekkingen. No. 281 Uit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Maandag 28 November 1938 140e Jaargang Poleris antwoord op de Duitsche tegenwerking t. a. v. Roeihenië. Verhouding totDuitschland slechter Sensatie in Tsjecho Slowakije. Poolsch —Slowaaksche schietpartij. Een grensgeschil de oorzaak. Woensdag werkstaking in Frankrijk. Rede van Daladier. De algemeene toestand. De den Joden opgelegde „boete". 67;, millioen aan glas stukgeslagen/ ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. iranco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummer? 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTF.NTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telel. 3320, redactie 3330. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Op de tegenwerking van Duitsch- land tot het inwilligen der Poolsche wensch inzake een gemeenschappe lijke Poolsch-Hongaarsche grens, heeft Polen gereageerd door toenade ring te zoeken tot Sowjet-Rusland. Naar aanleiding van een aantal besprekingen, die de volkscommis saris van buitenlandsche zaken, Lit- winof, onlangs met den Poolschen ambassadeur heeft gehad, wordt te Moskou hierover het volgende ver klaard: De grondslag der betrekkingen wordt ook in het vervolg gevormd door alle tus- schen beide staten bestaande verdragen, met inbegrip van het niet-aanvalsverdrag van 1932. Dit laatste verdrag, dat tot 1945 verlengd is, biedt genoeg ruimte voor de waarborging van vreedzame betrekkingen. Beide regeeringen zullen actieve maat regelen nemen ter uitbreiding van den wederzij dschen handel. De beide regeeringen zijn het er over eens, dat een aantal kwesties, die nog hangende zijn, geregeld moeten worden, evenals de grensincidenten van den laat- sten tyd. Periode van toenadering. Het communiqué der Poolsche re geering, dat van denzelfden inhoud is als de Russische mededeeling over de besprekingen tusschen Litwinof en den Poolschen ambassadeur, wordt te Warschau als de inleiding van een periode van verbetering der betrek kingen tusschen Warschau en Mos kou beschouwd. Men is van meening, dat deze politiek een antwoord van Beek op de vasthoudendheid van Duitschland ten aanzien van het Roe- theensche vraagstuk beteekent. De Duitsch-Poolsche betrekkingen zijn slechter geworden, niet alleen door dit Roetheensche vraagstuk, maar ook, door dat ten aanzien van het vraagstuk der uit Duitschland gezette Joden geen overeen stemming is bereikt. Een derde bron van wrijving, die misschien ook een aanlei ding tot Poolsch-Russische solidariteit zal zijn, is de vrees voor Duitsche propaganda ten gunste van een onafhankelijke Oekraine. Het is bekend, dat de regeering te Warschau zich eenige malen heeft be klaagd over Duitsche radiouitzendingen in de Oekrainsche taal. Men verwacht te Moskou, dat de Poolsch-Russische besprekingen, die op initiatief van Moskou zijn gevoerd, een aanzienlijke uitbreiding van den handel tot gevolg zullen hebben. Ook een verbe tering der politieke betrekkingen wordt mogelijk geacht. In Russische kringen ge looft men, dat de Polen, nu zij de Fran- sche vriendschap hebben verloren en alleen tegenover Duitschland staan, toe nadering tot Rusland zoeken. Poolsch initiatief. Te Moskou verklaart men, dat de re cente Poolsch-Russische gedachtenwisse- lingen gevoerd zijn op initiatief van de Poolsche regeering, die den wensch te kennen zou hebben gegeven om de betrek kingen tusschen beide landen op te helde ren. De Russische regeering kon dit ver zoek slechts een gunstig onthaal bereiden. Men erkent de waarde, die onder de huidige omstandigheden gelegen is in een gemeenschappelijke verklaring ten gunste van de handhaving der tegenwoordige verdragsverplichtingen tusschen Polen en Rusland. Al had de Russische pers kor telings vaak heftige critiek uitgeoefend op de Poolsche politiek, men geeft te Moskou toGh te verstaan, dat deze critiek vooral het doel had Warschau het gevaar te t~ï- nen, dat een te nauwe samenwerking met duitschland zou opleveren. Overigens schijnt wel vast te staan, dat de regeering te Berlijn niet op de hoogte was van de te Moskou gevoerde besprekingen. Weldra nieuwe ambassadeur te Warschau? Het gerucht doet te Warschau de ronde, dat na de besprekingen tus schen Litwinof en Crzybowski de Russische regeering binnenkort een De gemeenschappelijke verklaring van Polen en Sovjet Rusland heeft in Tsjechoslowakije hevige sensatie ge wekt. Tsjechoslowaaksche politieke kringen hopen, dat de nieuwe verkla ring niet de bron zal vormen van nieuwe verwikkelingen in Oost-Europa Zij ontveinzen niet minder zekere be zorgdheid op dit gebied. Te Praag verklaart men in net bijzonder, dat de houding van Rusland bij de jongste gebeurtenissen er een was van zuiver af wachten en dat de Sovjets er naar streef den zich te bepalen tot de rol van waarne mers. Onder deze omstandigheden, aldus ver klaart men te Praag, moet men zich afvra gen wat de werkelijke en feitelijke betee kenis is van de nieuwe verklaring en of haar meest directe resultaat niet zal zijn, dat de Poolsche deur voor Russischen in vloed wordt geopend. nieuwen ambassadeur te Warschau zou benoemen. Zooals men weet werd sinds het vertrek van Jacques Dawtfon in November 1937 deze post bekleed door den zaakgelastig de Boris Linogradow, die in Januari 1938 vervangen werd door Listopad. Ook ziet men de mogelijkheid onder oogen van een persaccoord en de afslui ting van een nieuw handelsverdrag. Alle regeeringsbladen publiceeren de gisteravond uitgegeven Poolsch-Russische verklaring op de voorpagina met foto's van Litwinof en Crzybowski, waarbij zij er op wijzen, dat deze hervatting van het contact tusschen Polen en Rusland een ontspanning tot stand moet brengen en een stabilisatie van de betrekkingen tusschen beide landen in een onderlingen geest van loyaliteit en goeden wil. De pers wijst eveneens op het belang van het besluit der Littausche regeering tot ontbinding van den bond tot bevrijding van Wilna, die een ernstigen hinderpaal vormde voor de regularisatie der Poolsch-Littausche be trekkingen. In officieele kringen in Warschau is men van meening, dat dit nieuwe aspect der buitenlandsche politiek van Polen niet alleen een wijziging van houding met zich mede zal brengen van den kant van zekere naburen van Polen, maar eveneens belangwekken de reacties kan wekken op het gebied van de binnenlandsche politiek. Er hebben zich gisteren ernstige inci denten voorgedaan tijdens de bezetting door Poolsche troepen van de Slowaak sche gebieden Zdar en Javorina, die door Tsjecho-Slowakije aan Polen zijn afgestaan. Het kwam tot schietpartijen tusschen Polen en Slowaken, waarbij een Poolsch of ficier werd gedood. De gezant van Polen te Praag, Pappee, heeft krachtig geprotesteerd bij het ministe rie van buitenlandsche zaken te Praag en de instelling van een onderzoek geëischt. Hij zou verklaard hebben, dat indien Warschau geen voldoening zou krijgen de Poolsche regeering er de ernstigste consequenties uit zou trekken. Slowaaksche berichten. De regeering van Slowakije heeft in een communiqué medegedeeld, dat Tsjechische en Poolsche verbindingsofficieren gister ochtend samen kwamen en de Poolsche troepen de gemeenten Baliahora en Krivan binnentrokken. Zij bezetten hierop een ge bied, dat twee keer zoo groot was, dan was afgebakend door de commissie tot het vast stellen van de grens. Ook te Spis bezetten zij een grooter gebied, x>.a- de gemeente Smerd- zonka, welke niet was ontruimd. Tusschen Zdar en Javorina ontstond een vuurge vecht tusschen Tsjecho-Slowaaksche en Poolsche troepen. Drie Polen werden ge dood. Aan Tsjecho-Slowaaksche zijde werd niemand getroffen. De Poolsche lezing. Van Poolsche zijde wordt gemeld, dat, overeenkomstig de 25 November gewisselde nota's 27 November het geheele afgestane gebied werd bezet. Tijdens de bezetting van Jaworzyna ontstond een schietpartij tus schen Poolsche en Tsjecho-Slowaaksche troepen. Toen op last van een Tsjechisch parlementair op verzoek van den Poolschen commandant het vuur was gestaakt, werden van Tsjechische zijde nog een aantal schoten gelost, waardoor de Poolsche majoor Rago werd gedood en een korporaal zwaar ge wond. De regeering te Praag heeft verklaard het incident te betreuren en heeft gelast onmid dellijk een onderzoek in te stellen. Zaterdag is door Daladier een bijeen komst belegd van den ministerraad, die ten doel had de maatregelen te bestu- deeren, welke de regeering op 30 Nov. (dag van aankondiging der algemeene werkstaking) zal nemen tot behoud, van orde en het doen functioneeren der openbare diensten. De spoorwegen zul len worden gerequireerd. Daladier houdt een radiorede. Nadat Zaterdagavond minister de Monzie reeds een oproep tot de spoorwegarbeiders had gericht en de zes decreten, die betrek king hebben op de spoorwegen, had ver dedigd, heeft Daladier gisteravond voor de radio een rede gehouden. Daladier zeide o.m., dat, toen hij op 25 November de gemeenschappelijke Fransch- Duitsche verklaring aankondigde, de reactie was het dreigen met een algemeene staking. Waarom deze staking? Het voorwendsel aldus de minister is een protest tegen de decreten, doch Daladier legde er den nadruk op, dat de vertegenwoordigers van het land voor 31 December zullen kunnen besluiten of deze decreten zullen worden opgeheven. „Alleen het parlement heeft het recht te zeggen of Frankrijk in staat zal zijn door energie zijn plaats in de wereld terug te vinden. Volgens Daladier heeft de alge meene staking geen enkele materieele of moreele rechtvaardiging, beteekent zij slechts chantage, in afwachting van gebruik van geweld". De minister-president verklaarde vast be sloten te zijn een einde te maken aan deze methoden en te zorgen, dat „allen de wetten des lands eerbiedigen. Deze actie van be zetting en algemeene staking is een brutale actie tegen de vredespolitiek van de regee ring en een poging van een minderheid om een dictatuur uit te oefenen", aldus Dala dier. Daladier deed tenslotte een beroep op het Fransche volk tot het bewaren van de een heid. „Indien niettegenstaande dezen oproep van de regeering de dreigementen worden uit gevoerd, dan zal zij haar plicht doen en geheel haar plicht. Zij zal het eerbiedigen van de wetten verzekeren en de groote belangen van het land beschermen". Ook Reynaud spreekt. Ook Paul Reynaud heeft een radiorede gehouden, waarin hij de financieele de creten heeft verdedigd. Hij ontkende, dat zij de sociale wetten aantasten. Tot slot deed ook hij een beroep op den steun van het Fransche volk. Ontslagen straffen. De voornaamste ondernemingen, zooals de mijnen van Anzin en de smederijen van Denain hebben gisteren per aangeteekend schrijven aan de stakers medegedeeld, dat zij ontslagen zijn en, indien zij opnieuw ALKMAAR, 28 November 1938. Buitengewoon interessant is het nieuws dat ons thans vanuit Polen bereikt. Daar heeft n.1. naar het schijnt zich een be langrijke wijziging in de buitenlandsche politiek voorgedaan. Beek, ontevreden over Duitschlands afwijzende houding tegenover de vorming van een gemeen schappelijke Poolsch Hongaarsche grens, heeft zich tot de Sovjet-Unie gekeerd, waar men de gelegenheid om Polen van Duitschland los te weeken met beide han den heeft aangegrepen. Dat de Duitsch-gerichte politiek van Beek, ondanks alles, zoo lang heeft kunnen standhouden althans uiterlijk is, ge zien de belangentegenstellingen die er tusschen beide landen heerschen, een interessant probleem. Daar was toch de kwestie over Dantzig en in 't bizonder over de „corridor", het probleem van de zeer slechte behandeHng der minderheden in beide landen, het geschil over de Pool sche Joden in Duitschland en de verdachte Oekraïnsche sympathieën van dit land. Daar kwam nu nog bij het geschil over de vorming van een Pooisch-Hongaarsche grens, door Duitschland wellicht te recht gezien als een onvriendelijkheid van Polen, Hongarije en Italië, die alle drie hiermee een dam willen opwerpen tegen d- Duitsche expansiepolitiek in het Zuid-Oosten. En nu ging het blijkbaar niet meer. Probeerde Beek tot nu toe, zooveel het mogelijk was, van twee wal len te eten, had hij tot nu toe zich nooit vastgelegd, thans schijnt het roer vrij ra dicaal omgegooid. De kansen voor de vorming van een Poolsch-Hongaarsche grens zijn erdoor vergroot. Want geen enkel land behalve Duitschland kan over wegende bezwaren hebben. Tsjecho-Slo wakije heeft weinig in het midden te brengen hierover. Welk land zal zich meer verheugen over de nieuwe koers in de buitenlandsche politiek van Polen, dan de oude vriend van dit land, Frankrijk? De mogelijkheid is allerminst uitgesloten, dat het militaire accoord, dat er nog steeds tusschen beide landen bestaat, meer wezenlijken inhoud zal krijgen aan het de laatste jaren had. Tal van bladen houden zich bezig met de ontwikkeling der Poolsch-Russische be trekkingen. De „Epoque" verklaart, dat het gebaar, dat Polen zoo juist gemaakt heeft door toenadering tot Rusland te zoeken, een goed voorteeken is. Me kan het uitleggen als den eersten stap tot het prijsgeven van een illusionistische politiek, die be stond uit het oprichten tusschen de Sovjet-Unit en Duitschland van een neu tralen staat, welke logischerwijze den laatste tot pantser moest dienen. Het „Journal" schrijft: Wat interessant is, zijn de omstandigheden, die ertoe heb ben geleid. Duidelijk blijkt, dat Duitsch land niet het denkbeeld van een groote Oekraïne, dat het aan het einde van den oorlog had voorbereid, heeft opgegeven. De verwezenlijking vai. dit plan zou niet slechts Polen berooven van Galicië en Roethenië: het'zou voor de Sovjet-Unie het verlies van alle gebieden van klein Rusland hebben beteekend. Daarom zien wij de Russen en Polen erkennen, dat tus schen hen een zekere belangengemeen schap bestaat. De „Oeuvre" zegt, dat men te Berlijn hoogst ontevreden over dit Poolsch-Rus sische accoord schijnt. Te Londen heeft dit accoord diepen indruk gemaakt. Men hoopt, dat het van groote beteekenis zal zijn voor de ontwikkeling van den toéstand in het Oosten. Welke gevolgen heeft het accoord op de PoolschTsjecho-Slowaaksche be trekkingen? Havas meldt, dat in dit ver band belangwekkend is op te merken hoe in Tsjecho-Slowakije de reactie was op het bezoek van Goeiel en Waversky, twee Poolsche profesoren, aie steeds geijverd hebben voor toenadering tot Praag. De beide politici hebben zich niet alleen onderhouden met de Tsjecho-Siowaakscne leiders, doch ook met de hooge geestelijk heid. Zij werden ontvangen door den aarts bisschop van Praag, mgr. Kaspar. Hun be zoek, aldus werd verklaard heeft ten doel de vestiging van Poo'schTsjecho-Slo waaksche betrekkingen op den meest vriendschappelijken voet. In bevoegde Tsjecho-SlowaaKsche krin gen juicht men deze daad toe aldus Havas doch men verheelt niet, dat de houding van Polen jegens Tsjecho-Slowa kije tijdens de jongste gebeurtenissen „niet een atmosfeer heeft geschapen, welke de taak der Poolsche politici vergemak kelijkt." Gezien de huidige gevoelens der Tsje cho-Slowaaksche openbare meening tegen over Polen, aldus zegt men volgens Havas in politieke kringen te Praag, zou dit een belangrijk resultaat zijn, waarover men zich in Tsjecho-Slowakije zou verheugen, indien men er in zou sla°en tusschen de beide landen correcte betrekkingen te vestigen. Inderdaad: de atmosfeer is allerminst gunstig. Zoolang de Poolsche troepen méér bezetten, dan afgesproken is en zoolang de Roetheëmche kwestie een bron van on rust vormt, zal ze ook niet licht ten goede veranderen. Een nieuwe en interessante periode in de ontwikkeling van de verhou dingen in Midden-Europa is thans met de Poolsch-Russische toenadering ingeluid. Tot welke consequenties ze zal leiden, welke tegenzet op het politieke schaak bord Hitier thans overweegt het zijn vragen, die in de toekomst beantwoord zullen worden. aangenomen willen worden, hiertoe een verzoek moeten indienen. De betoogers, die Vrijdag tijdens de in cidenten bjj Renault gearresteerd zijn, heb ben Zaterdag terecht gestaan. De meeste werden veroordeeld tot gevangenisstraffen van 15 tot 60 dagen en kleine boeten. Eenige andere betoogers hebben drie dagen uitstel gevraagd en gekregen. Bij een fabriek te Auby, waar gestaakt wordt, heeft zich een klein incident voor gedaan. Toen de mobiele garde een menigte wilde verspreiden, werden schoten gelost, waarop de garde in de lucht schoot. Nie mand werd echter gewond. Een Pool is wegens bemoeilijking van den arbeid tot zes maanden gevangenisstraf en 50 frank boete veroordeeld. De P. T. T. zal normaal werken. Gisterochtend werd op het ministerie van P. T. T. verklaard, dat deze diensten voort durend ter beschikking staan van de open bare diensten en dus niet kunnen worden opgeëischt. De secretaris-generaal van den Nationalen Bond van Spoorwegpersoneel, Semard, heeft verklaard, dat de regeering de collectieve overeenkomst met het spoorwegpersoneel heeft geschonden en hij bestreed de uiteen zetting van minister de Monzie. Blum tegen de decreten. Blum schryft in de Populaire: „Niet de arbeidersbewegingen, maar de regeerings- onderdrukking vormt een zichtbaar teeken voor het politieke karakter. Om daarvan overtuigd te geraken is het voldoende, wan neer men de toejuichingen hoort en de vreugdeuitingen der reactionnaire pers". Zich vervolgens tot den minister richten de, gaat Blum voort: „Hebt gij vergeten, dat Frankrijk omringd is door gevaren van al lerlei aard en dat alles, wat de massa tegen haar regeering zou opzetten, evenals alles wat de massa onderling verdeeld zou maken, natieschennis wordt? Zult gij dan ophouden?" Groote betooging. In het Sportpaleis te Parijs is de door de C. G. T. georganiseerde protestbetooging tegen de decreten gehouden. Jouhaux, de secretaris-generaal der C. G. T., sprak voor een talrijke menigte. Hij zeide o.m.: „De door den vakbond onder nomen actie is een actie, waarvan leven en vrijheid van het land afhankelijk zijn. Onze staking is geen politieke betooging. Wij willen niet, dat de door het parlement aangenomen sociale wetten worden ver vangen door decreten eener dictatuur. Wij willen geen decreten, die de rijken bevoor- deelen ten koste van de armen". Het eerste deel der boete van 1 mil- liard mark moeten de Joden op 15 Dec. a.s. contant betaald hebben. Teneinde hen in staat te stellen zich van hun schuld te kwijten, is in Berlijn een cen traal kantoor opgericht voor den aan koop van juweelen en kunstvoorwer pen, welke in Joodsch bezit zijn. De artikelen worden hier door experts „getaxeerd". Voor de drie volgende betalin gen, zal de minister van financiën de ont vangers kunnen machtigen om in betaling aan te nemen in Joodsch bezit zjjnde effec ten. In een rondschrijven aan de belasting kantoren betreffende de heffing van de „boete" van één milliard rijksmark, die aan de Joden is opgelegd, preciseert de mi nister van financiën, dat deze heffing bere kend is volgens het totale bedrag der Jood- sche bezittingen in Duitschland en in het buitenland, zulks met aftrek van de schul den. De heffing is ook van toepassing op Duitsche Joden in het buitenland. De goe deren van echtgenooten, ouders of kinde ren zullen niet afzonderlijk berekend wor den, de raming der bezittingen is geschied volgens den toestand op 12 November j.1., zonder dat latere wijzigingen in aanmerking genomen kunnen worden. Resultaat der vernielingswoede. Naar Reuter in gewoonlijk goed ingelichte kringen te Berlijn verneemt, heeft de jong ste anti-Joodsche agitatie, waarbij vele win kelruiten het moesten ontgelden, niet de goedkeuring weggedragen van vele vooraan staande personen in regeering en partij. De glasschade alleen bedraagt 6y, millioen mark. Duitschland heeft op het oogenblik slechts een voorraad glas van ongeveer 1 millioen mark, zoodat voor 5 millioen mark aan ruiten moet worden ingevoerd om het dringend noodige herstel uit te voeren. Deze invoer moet uiteraard in buitenlandsche de viezen voldaan worden. De onrust in Palestina. In de buurt van Saint-Jean d'Axcre (Palestina) zijn de Britsche troepen in botsing gekomen met rebellen. Tien rebellen werden gedood. De cveriges werden, met achterlating van vele wapnen, door vliegtuigen achtervolgd, g»'

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 1