DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De Belgische Regeering in volle
dubbelzinnigheid.
No. 296 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur:
Boven de partijen en toch door de partijen
beheerscht.
De moeilijkheden blijven.
Vrijdag 16 December 1938
140e Jaargang
Do algemeene toestand.
Schacht's bezoek aan
Londen.
De Britsch-Duitsche concurrentie
en andere kwesties.
De spanning tusschen
Rome en Parijs.
Fascisten mogen geen lid meer
zijn van de Italiaansch-Fransche
oudstrijdersvereeniging.
Brand in touwslagerij.
Nieuws in 't kort.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN;
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franct aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HF.RMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telei. 3320, redactie 3330.
C. KRAK.
(Van onzen correspondent).
Brussel, 13 December 1938.
De ontwikkeling van den toestand in
België blijft belangwekkend in zoo
verre, dat de heer Spaak niet is afge
treden, maar dat de moeilijkheden nog
alle zijn blijven bestaan. Men kan zelfs
gerust getuigen dat het bewind wordt
uitgeoefend in volle dubbelzinnigheid.
Het kranten lezend publiek woont
sedert een achttal dagen het schouw
spel by van hooge politieke strategie,
waarin wij zeiden het reeds vroeger,
de heer Spaak een meester is. De mi
nisters werken de loopende zaken af
maar besteden voor het overige hun
tijd aan palabers, vergaderingen, be
twistingen, kwesties van partij-politie-
ken aard en intusschen weet niemand
goed waar het naar toe gaat, welke
maatregelen de regeering denkt te ne
men om het tekort in de Kas te vullen
zonder nieuwe belastingen, en vooral
om te vermijden dat de genomen maat
regelen niet zouden onvoldoende blij
ken doordat plannen zouden worden
verwezenlijkt die te veel uitgaven zou
den eischen.
Het staat vast dat de crisis steeds latent
heerschen blijft en er ten slotte klaarheid
zal moeten komen. Wie de gebeurtenissen
van dichtbij volgt, ontdekt spoedig dat het
uitzicht der dingen geen juist beeld geeft
van wat er werkelijk omgaat. De heer
Spaak heeft een verklaring afgelegd, lui
dende dat hij grondwettelijk wil regeeren,
dat de Koning zjjrt ministers benoemt en
ook ontslaat en dat zij verantwoordelijk
z(jn voor de Kamers. Hij heeft een meer
derheid bekomen van 111 stemmen tegen
49 bij 21 onthoudingen. Hierbij werd geen
wisselmeerderheid gevormd. Een politieke
crisis acht hij dus overbodig en het wordt
democratisch genoemd in de^e omstandig
heden aan, het bewind te blijven. Het komt
er slechts op aan éénstemmigheid te berei
ken over de politiek welke ten opzichte
van Spanje dient gevolgd.
De afgevaardigde naar Burgos.
Bij de totstandkoming van de regeering
heeft de heer Spaak de partijen over het
hoofd gezien. Dat is: hij heeft niet het ad
vies ingewonnen van de partij-raden. Dat
was grondwettelijk. Hij heeft zich laten be-
heerschen echter bij de uitoefening van het
bewind door de besluiten van zijn eigen
partij ten opzichte van de Spaansche poli
tiek, n.1. het zenden van een afgevaardig
de naar Burgos, terwijl deze aangelegen
heid behoorde tot de bevoegdheid van de
uitvoerende macht. Thans, om aan het be
wind te blijven stelt hij zich met zijn me
dewerkers weer boven de partijen, op het
grondwettelijk plan. Wat niet belet dat het
leven van zijn regeering door de partijen
wordt beheerscht.
In werkelijkheid is het een kwestie van
tijd te winnen. De posities zijn niet veran
derd. De bedenktijd die intusschen is ge
schonken aan ieder, geeft slechts gelegen
heid om te trachten beter den slag thuis te
halen.
De socialisten hebben besloten dat het
congres-besluit moet worden geëerbiedigd
en de socialistische ministers moeten ont
slag nemen indien België een afgevaardig
de stuurt naar Burgos. De heer Spaak heeft
in den Senaat het besluit m ;degedeeld de
onderhandelingen over het zenden van een
afgevaardigde te beginnen. Doch, op het
oogebnlik dat alles op springen staat neemt
het bureau van de socialistische partij het
besluit dat de socialistische ministers niet
moeten heengaan, dat de door het congres
gestelde voorwaarden niet zijn vereenigd.
want dat er nog geen afgevaardigde naar
Burgos is gezonden. Dat beteekent dat de
Belgische regeering, indien zij haar socia
listische ministers zou willen houden, on
derhandelingen met Burgos zou moeten
voeren, met de bedoeling deze niet te doen
slagen. Het tegendeel schijnt door de re
geering te worden gewild. Onderhande
lingen worden gevoerd en alles schijnt er
op te wijzen dat Spaak zijn woord houden
zal.
Wat er nadien gebeuren zal is een an
dere vraag.
Het spreekt van zelf dat de omstandig
heid, dat de tegenstellingen ontstaan juist
naar aanleiding van een kwestie van witte
of roode sympathieën, of zoogenaamde sym
pathieën vermits het eenvoudig gaat om
practische belangen, de zaak een zeer spe
ciaal karakter geeft en plaatst op het plan
van de heerschende ideologische tegenstel
lingen. Dat is ook een aanleiding om er
voor uit te komen dat het grondwettelijk
bewind waarover de heer Spaak spreekt
zou ingegeven zijn door een interpretatie
van de grondwet in een geest van autori
taire democratie. Men ziet, in de politiek
is alles mogelijk. Het zou overigens niet
de eerste maal zijn dat grondwettelijke
middelen worden aangewend om een auto
ritair regime te vestigen. In België is dit
gevaar intusschen zeer hersenschimmig. De
vraag is nu echter meer bepaald of de heer
Spaak zijn autoritair-democratische gevoe
lens tegenover zijn partij zou durven hand
haven en het zoo zal aan leggen, dat
Burgos toch doorgaat en zijn socialistische
medewerkers zooals hij zelf toch aan het
bewind blijven, vermits er hiervoor een
meerderheid in de Kamer, ondanks de
ukaze van zijn partij. Hij heeft op een vo
rige congres-vergadering immers verklaard
dat hij bij zijn partij blijven zal, zelfs in
haar fouten en vergissingen. De heer Van-
dervelde heeft Zondag, in het partij-orgaan
„Le Peuple" te kennen gegeven dat de re
geering gerust kan voortduren, van het
oogenblik dat de Burgos-kwestie niet meer
wordt opgeworpen. Dat is dus duidelijk.
De heer Spaak kan niet bij het stélsel blij
ven van och toe te geven, noch ontslag te
nemen.
Verdeeldheid bij de socialisten.
Men mag aannemen dat de Burgos
kwestie Spaak als een struikelblok voorde
voeten is gegooid door zijn eigen „vrien
den" uit zijn partij die hem met groote
vreugde zouden zien ontslag nemen. Het is
zeer zeker om hen dat genoegen niet te
gunnen, dat de heer Spaak zoo lang moge
lijk in het zadel blijft zitten. Tevens wint
hij tijd. Het bewind heeft steeds een groote
aantrekkingskracht en nu hoopt hij blijk
baar dat zijn partij als dusdanig hem vol
gen zal wanneer het pathetische oogenblik
van het ontslag zal aangebroken zijn. Voor
de socialisten zijn de tijden in België eer
der gunstig, vermits de premier een socia
list is. Ontslag zou ontbinding en nieuwe
verkiezingen kunnen voor gevolg hebben,
welke voor de partij wellicht een ontgoo
cheling zouden kunnen brengen, gezien de
omstandigheden. De heer Spaak en dege
nen in de partij, die hem steunen zouden 'n
scheuring kunnen verwekken, doch dat kan
hun wensch niet zijn. Wel kunnen zij het
verlangen koesteren dat de anderen, zij die
het niet eens zijn met hen, er zouden van
door gaan, want zij weten dat scheurma
kers veelal hun eigen graf delven, wan
neer zij zonder de organisatie van de partij
moeten vertrekken. Dat is zoowat als de
ruzie in de fanfare, waar het op aankomt
scheuring te verwekken, maar in het bezit
te blijven van al de instrumenten. De an
deren zijn echter even verstandig als Spaak
en zijn vrienden. Zij zullen niet vertrek
ken. De diepe verdeeldheid in de partij is
intusschen duidelijk gebleken. Op het
oogenblik dat de regeering was vergaderd
om te beraadslagen over het ontslag en dit
vrijwel vaststond, ontving de heer Spaak
een delegatie van de „minderheids-socia
listen" die hem verzochten aan het bewind
te blijven. En het ontslag werd ingetrok
ken.
In allerlei kringen wordt verteld dat
deze minderheids-socialisten met allerlei
banbliksems hadden gedreigd indien de
heer Spaak tot aftreden werd gedwongen.
Zij zijn dan tegen het besluit in van het
bureau der partij den heer Spaak gaan
vinden. Dat bureau heeft moeten toegeven
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
vermits het een besluit heeft kenbaar ge
maakt het aanblijven te kunnen aanvaar
den omdat het feit van een afgevaardigde
naar Burgos te zenden nog eigenlijk geen
feit is.
Men begrijpt in deze omstandigheden
den toestand. Het woord dubbelzinnigheid
is hier wel gepast. Aan katholieke zijde i
het een feit dat men zich daar niet zal la
ten afbrengen van de vertegenwoordiging
te Burgos. De verdeeldheid bij de socialis
ten treedt dan ook speciaal aan het licht
in verband met de samenstelling van de
partij uit Walen en Vlamingen. De socia
listische Kamerleden, die voor de regeering
hebben gestemd, zijn meest allen Vla
mingen. De afgevaardigden die op het so
cialistische congres voor Spaak hebben ge
stemd zijn eveneens allen Vlamingen. Dat
is voor de partijleiding een onaangenaam
verschijnsel.
Naar gelang de wijze waarop deze crisis
zal worden te boven gekomen zal de Bel
gische politiek worden georiënteerd. Maar
hoe dan ook gaat het hier om een belang
rijken datum in het Belgische politieke
leven.
ALKMAAR, 16 December.
Wordt Chamberlain wakker?
Deze eenvoudige vraag zullen velen zich
vandaag stellen, omdat de Britsche premier
zich gisteravond g. waagd heeft aan een uit
lating, welke men van hem niet zou hebben
verwacht. Sinds het Tsjecho-Slowaaksche
conflict heeft Chamberlain getracht, de
Duitsche rijksregeering voor zich te winnen,
heeft hij althans zelf niets gedaan om de
Duitsche regeering te krenken. Daarentegen
heeït hij zooveel moeten hooren van
andersdenkenden in het Lager- en Hoo-
gerhuis en in het openbaar heeft hij heel
wat moeten nooren dat het eigenlijk ver
wonderlijk was, dat Chamberlain nog bleef!
Wordt Chamberlair nu eindelijk wakker?
Het lijkt er op, want al heeft hij zich zeer,
zeer voorzichtig uitgelaten daarvoor is hij
een staatsman! het vo'gende had men
waarschijnlijk niet van Chamberlain ge
dacht. Het is een gedeelte uit zijn redevoe
ring, uitgesproken aan een gister gehouden
noenmaal. Chamberlain zeide daar n.1.:
„Wij mogen aannemen, dat, wanneer de
Duitsche staatslieden ik wil niet zeggen
het Duitsche volk nadenken over de
mogelijke consequenties van een conflict,
wanneer er ooit een conflict mocht ontstaan
tusschen onze beide landen, zij niet alleen
denken aan onze bewapeningen, maar ook
aan onze groote financiëele hulpbronnen, die
in een oorlog van langen duur wel eens een
beslissende factor zouden kunnen blijken te
zijn".
Chamberlain voegde hieraan toe: „Dit be
sef is altijd bij ons aanwezig en ik ben er
zeker van, dat het zelf een zeer belangrijken
invloed vormt tot behoud van den wereld
vrede".
Zijn redevoering besluitende, zeide de
premier, dat de city van Londen een der
grootste invloeden en der grootste hulp
bronnen des lands vormt, welke hun ge
wicht ook in het buitenland doen gevoelen
Minister Göbbels heeft gisteren het kolo
niale vraagstuk nog eens weer aangesneden,
zulks ter gelegenheid van een bijeenkomst
van arbeiders aan de rijksautowegen, die
gedurende drie dagen in Berlijn vertoeven.
In een rede zeide dr. Göbbels o.m. het vol
gende:
„In Duitschland leven bijna 140 menschen
op een vierkanten kilometer. Niet de Duit-
schers hebben schuld aan die kleine levens
ruimte. Hoewel het land grooter geworden
is, is het niet toereikend voor de levens
behoeften van het Duitsche volk. De buiten-
landsche pers betwist den Duitschers het
recht koloniën te bezitten. Zij beweert, dat
Engelschen en Franschen, Nederlan
ders, Spanjaarden en Portugeezen tot
kolonisatie in staat zijn, slechts de Duit
schers niet.
Tengevolge van de geringe levensruimte
heeft het Duitsche volk alle krachten moe
ten inspannen. Er bestaat een fundamenteel
verschil tusschen het volk van 1932 en dat
van 1938. Bij het overnemen van de macht
kwam het er voor de leiders van den staat
op aan de economische machinerie weer op
gang te brengen. Het nationaal-socialistische
bewind heeft door groote demonstratieve
verrichtingen moeten bewijzen, dat de inge
slagen weg juist was om de bezwaren van
criticasters en betweters te weerleggen. Een
dergelijke groote demonstratieve verrichting
is, aldus dr, Göbbels, ook de aanleg der
rijksautowegen".
Dr. Schacht is men zie de rubriek Bui
tenland op het oogenblik in Engeland,
waar hij verschillende besprekingen voert.
Er wordt echter een zeer groote reserve
in acht genomen over zijn bewegingen. In
officiëele kringen doet men uitkomen, dat
zijn bezoek van particulieren aard is.
De algemeene indruk is, dat het bezoek
van dr. Schacht werd bevorderd door de
waarschuwing van Hunson aan Duitschland,
op 30 November in het parlement uitgespro
ken, met betrekking tot de concurrentie op
handelsgebied. De Duitsche methode groote
hoeveelheden goederen te koopen, in hoofd
zaak in Balkanlanden, tegen prijzen lager
dan de wereldprijzen waarbij wordt betaald
door de markten der verkoopers te over
stroom en met goederen, tegen prijzen, hoog
of, laag, al naar gelang van de concurrentie
van andere landen, is, aldus Reuter, kost
baar voor den Duitschen belastingbetaler
en leidt er toe de binnenlandsche economi
sche moeilijkheden te verergeren, naar mate
zulks langer duurt. Aan den anderen kant
kunnen dergelijke methoden, naar ver
klaard wordt, ook lastig zijn voor Engeland.
Verklaard wordt, Jat dr. Schacht de basis
voor een bestand in het feit ziet, dat er be
roepen worden «edaan Duitsch-Joodsche
vluchtelingen te veroorloven eenig kapitaal
mede het land uit te nemen.
Duitschland zou volgens dit plan,, Joden
toestaan met zekere bedragen het land te
verlaten, mits overeenkomstige bedragen in
buitenlandsche muntwaarde zouden worden
teruggenomen uit de handelsbalans met lan
den, die vluchtelingen zouden opnemen.
Duitschland zou, naar betoogd wordt, dan
de economische beperkingen van den han
del kunnen verzachten.
Vernomen wordt, dat nog geen direct con
tact is opgenomen tusschen dr. Schacht en
het ministerie van handel.
Aan den anderen kant worden informeele
beraadslagingen verwacht met het vluchte
lingencomité.
Dr. Schacht, president van de Duit
sche rijksbank, die Woensdag te Londen
is aangekomen en voor eenige dagen de
gast zal zijn van Montagu Norman, gou
verneur van de Bank van Engeland,
heeft eenigen tijd op de bank doorge
bracht, welke hij na de lunch met Mon
tagu Norman verliet om oude relaties
in Whitehall te bezoeken, aldus de „Ti
mes".
Er bestaat een neiging, verband te
leggen tusschen het bezoek van dr.
Schacht en de onlangs door Oliver
Stanley in sterké bewoordingen uitge
sproken bereidheid van Engeland om in
te gaan op de nieuwe Duitsche concur-
rentie-methoden op de uitvoermarkten.
Er bestaat op het oogenblik echter geen
reden om aan te nemen dat het bezoek van
dr. Schacht hiermede direct verband houdt.
De concurrentie in den buitenlandschen
handel tusschen Engeland en Duitschland is
ongetwijfeld een der onderwerpen, welke
dr. Schacht op informeele wijze gedurende
zijn verblijf in Engeland zal bespreken,
doch dit sluit andere handels- en financieele
vraagstukken welke op het oogenblik van
belang zijn, niet uit.
Voor het bezoek waren in feite informee
le regelingen getroffen vóór de rede van
Stanley was uitgesproken.
Enkele maanden geleden heeft Montagu
Norman inderdaad de maandelijksche ver
gaderingen van de bank voor internationale
betalingen te Bazel niet bijgewoond. Op het
laatste moment besloot hij de vergaderingen
deze week bij te wonen; dientengevolge
heeft hij den laatsten tijd niet zoo regelma
tig contact gehad met dr. Schacht als het ge
woonlijk het geval is.
Het was daarom begrijpelijk dat hij
wenschte dit persoonlijk contact te her
nieuwen en het is eveneens begrijpelijk dat
hij het bezoek van dr. Schacht te baat zal
nemen voor informeele besprekingen van
verschillende belangrijke zaken.
Het voornaamste onderwerp vormt wel
de Engelsch-Duitsche handelsbetrekkingen,
voornamelijk wat betreft de uitvoermarkt
en de mogelijkheden tot financiering der
evacuatie der Joodsche vluchtelingen uit
Duitschland.
Er zijn ook nog enkele specifiek finan
cieele zaken, welke de aandacht vragen, zoo
als de Tsjecho-Slowaaksche overzeesche
schulden en het vernieuwen van de „Still-
halte"-overeenkomst, welke slechts tijdelijk
is verlengd.
In ieder geval wordt zoowel in de city
als in Whitehall groot belang gehecht aan
het hernieuwen van het persoonlijk contact
met dr. Schacht, dat in het verleden bewe
zen heeft een nuttige factor te zijn bij alle
onderhandelingen.
Het is thans verscheidene jaren geleden,
sinds hij voor het laatst in Londen was en
het is geen geheim, dat gedurende deze pe
riode de beide regeeringen een neiging
vertoond hebben het contact met elkaar te
verliezen op het gebied van economische
en financieele vraagstukken, die voor bei
den van belang zijn.
Algemeen is men van meening dat de
moeilijke besprekingen welke op het pro
gramma staan, veel vergemakkelijkt zul
len worden, wanneer dr. Schacht zou kun-
nep optreden als onderhandelaar.
Daarom wordt gehoopt, dat hij, behalve
het leiden van de eerste informeele bespre
kingen over deze onderwerpen, zal door
gaan met het spelen van een belangrijke rol.
indien de onderhadelingen een meer for
meel stadium bereiken.
In de middagedities van de Italiaan-
sche bladen is sterk de aandacht ge
trokken door een beschikking van den
partijsecretaris, minister Starace, waar
in bepaald wordt, dat fascisten geen lid
meer mogen zijn van de Italiaansch-
Fransche oudstrijdersvereeniging noch
van de Italiaansch-Fransche parlemen
taire groep.
Deze beide vereenigingen werden
kort voor de overeenkomst tusschen
Laval en Mussolini van 1935 opgericht.
De middageditie van de Giornale d'Italia
wijst er op, dat de verordening van den
partijsecretaris oprechte en groote vreugde
bereidt. De fascisten voelen zich gelukkiger
naarmate de posities opgehelderd worden,
want dan kunnen zij des te scherper de
waarheid van heden onder oogen zien, de
heldere en sterke waarheid van Mussolini,
die Italië bezielt en leidt.
De Italiaansche aanspraken.
De Italiaansche bladen bevatten verder
opnieuw artikelen, waarin de Italiaansche
aanspraken tegenover Frankrijk uiteengezet
worden.
De Giornale d'Italia en de Lavoro Fascis-
ta geven een opsomming van groote wer
ken, door de Italianen in Tunis aangelegd.
In 1868 sloot de Bey van Tunis met Italië
een handels-, scheepvaart- en vriendschaps
verdrag, dat de verworven rechten der Ita
lianen waarborgde.
Na de bezetting door Frankrijk vond men
bijna steeds het altijd min of meer specu-
leerende Jransche kapitaal naast den pro
ductieven Italiaanschen arbeid. De Italia
nen, aldus de Giornale, hebben bijna alle
groote openbare en landbouwwerken tot
stand gebracht: de havens van Bizerta, Tu
nis, Sousse en Sfax, wegen, spoorwegen,
bruggen, mijnbouw, ontginning van den
grond, druiven- en olijventeelt.
Frankrijk heeft in 1881 van de binnen
landsche moeilijkheden van Italië gebruik
gemaakt, om Tunis te bezetten en in 1896,
na den slag bij Adoea, heeft het de rech
ten van de Italianen verkort. Doch beide
besluiten hebben in Italië een slechte ont
vangst gehad en Mussolini heeft onmiddel
lijk na den opmarsch naar Rome in een on
derhoud met de Temps verklaard, dat hij
zich verzette tegen gedwongen naturalisa
tie van de Italianen in Tunis.
Een der laatste oude touwslagerijen, die
nog in de Deensche hoofdstad bestonden,
is in den afgeloopen nacht door brand
vernielt..
Behalve de touwslagerij gingen groote
voorraden hennep en vlas en talrijke
waardevolle spinmachines verloren. De
materieele schade wordt geraamd op 2
millioen kronen. De brand zou zijn ont
staan door wrijving van eenige draden,
die verward geraakt waren.
Koning Alfonso hekrijgt het burger
recht. - De ministerraad, die Donderdag
avond onder voorzitterschap van generaal
Franco is bijeengekomen, heeft een decreet
uitgevaardigd, waarbij ex-koning Alfonso
volledig in zijn burgerrechten wordt her
steld.
Vooraanstaande Arabier doodgeschoten.
Gisteren is sjeik Mahmoed Elansari, een
vooraanstaande Arabische hoogwaardigheids-
bekleeder, toen hij in Jeruzalem wandelde,
door onbekende Arabieren doodgeschoten.
Ter dood veroordeeld. - De rechtbank
te Wels (Oostenr.) heeft een zekeren Joséf
Fischer, die beschuldigd wordt tijdens de on
geregeldheden in Juli 1934, welke volgden op
den moord op Dollfuss, een Oostenrijksch
S.A.-man te hebben gedood, ter dood ver
oordeeld. Andere leden van de Heimwehr
werden tot gevangenisstraffen veroordeeld.
Russisch vlieger Chkalov omgekomen.
De Russische vlieger Chkalov, die in 1937
heeft deelgenomen aan de vlucht van Mos
kou, via de Noordpool, naar de Vereenigde
Staten, is tijdens het invliegen van een
nieuw vliegtuig omlaag gestort en om het
leven gekomen.