FLITSEN VAN HET WITTE DOEK.
Hollywoods monopolie bedreigd.
WALT DISNEY.
Het anti-irustlilmproces
van ROOSEVELT,
Filmindustrie wordt van
vele zijden aangevallen.
STERREN IN DE CARICATUUR.
- m f*
Miniatuur-filmpjes.
r- ONZE BIOSCOPEN.
Actie van geleerden,
Hollywood, het Mekka der film
industrie en filmfans, voelt zich verre
van behagelijk en geenszins in een
stemming om luidruchtig te pochen op
de behaalde successen. De waarheid is,
ondanks de gebruikelijke publicatie
van de millioenennota's voor de nieuwe
productie, dat de Amerikaansche film
industrie ernstig wordt belaagd. Van
vele zijden wordt zij aangevallen en de
resultaten van al deze tegenwerkende
krachten is een gevoelige weerslag in
de winsten. En daarmede worden zij in
de zwakste zijde getroffen!
De moeilijkheden die Hollywood onder
vindt, zijn eensdeels van internen aard, an
derzijds worden zij veroorzaakt door de
houding van het publiek en door de bedrei
ging van de buitenlandsche industrie waar
door belangrijke afzetgebieden dreigen te
loor te gaan. In de Ver. Staten heeft men
te kampen met een tegenwerking van Roo-
sevelt, de concurrentie van Frankrijk, de
waarschijnlijk tot nieuw leven komende
Engelsche en Russische productie en ten
slotte de neiging van sommige landen als
Duitschland en Italië, de eigen industrie
te stimuleeren en de autarkie-wenschen te
bevredigen. Een aantal symptomen, belang
rijk genoeg om afzonderlijk beschouwd te
worden en er uiteindelijk een conclusie uit
te trekken.
Strijd tegen de trust.
Vooreerst is daar dan de actie van Roo-
sevelt die een scheiding tusschen produc
tie en vertooning wil bewerkstelligen. Zoo
als men weet is Amerika, en Roosevelt in
het bijzonder nooit erg gesteld geweest op
de trusts. Integendeel is er immer gepoogd
de vorming van groote concerns en de mo
nopoliseering tegen te gaan. Trustwetten
zijn nochtans altijd te ontduiken geble
ken, doch Roosevelt, wiens New Deal de
groote bankiers en financiers nog steeds een
doorn in het oog is, liet er geen gras over
groeien. Reeds in het begin van zijn ambts
periode ontbrandde een (voorloopig nau
welijks merkbare) strijd met de producers.
Pas kort is deze strijd ook voor hen die
niet achter de schermen vertoeven, aan
het licht gekomen toen Roosevelt besloot
een groot proces te beginnen tegen de film
trusts en het departement van Justitie een
serie aanklachten formuleerde. De afloop
van dit proces, waarin de groote maat
schappijen zijn betrokken, wordt met span
ning tegemoet gezien en de redenen liggen
voor de hand.
Twee milliard dollar
f
Men moet weten dat in de Amerikaan
sche filmindustrie een bedrag van twee
milliard dollar is geïnvesteerd, oftewel
twee-derde van het wereldfilmkapitaal.
Van deze twee milliard dollar wordt niet
minder dan 80 pCt. of 1.600.000.000 be-
heerscht door de groote maatschappijen:
Paramount, 20th Century Fox, Warner
Bros, R.K.O., Metro Goldwyn Mayer, Uni-
versal, United Artists en Columbia, met al
hun nevenondernemingen. Men begrijpt
dat dit kapitaal een sterk wapen is, maar
nog krachtiger wordt het als men weet, dat
Amerika 16.251 bioscopen telt en dat hier
van 11375 of ruim 70 pCt. onder controle
staan of eigendom zijn van de genoemde
acht maatschappijen, welke het dus in hun
hand hebben hun films te draaien in hun
eigen theaters.
Wanneer Roosevelt zich dan tegen de
groote mannen van Wallstreet keert,
zich beijvert om het kapitaal te bestrij
den en zijn New Deal ten uitvoer gaat
brengen, stuit hij oogenblikkelijjt op
den invloed die de magnaten op zijn po
litiek hebben middels de door hen be
stuurde film. Bovendien is het voor de
kleine ondernemers en de middenstan
ders, de menschen die Roosevelt tot
zijn kiezers heeft, reeds lang onaange
naam dat de onafhankelijke filmpro
ductie geen kans van slagen heeft.
Als het al een maatschappij van geringen
omvang gelukt goede films af te leveren
dan zit men voor het bezwaar dat deze
1'ilms, wanneer de „big bosses" niet mede
werken, slechts vertoond kunnen worden
in de 30 pCt. „wilde bioscopen", en dat zijn
in den regel niet de première-theaters, noch
de fantastische paleizen. Het zijn meeren-
deels goedkoope, kleine bioscopen. Een
scheiding tusschen productie en projectie
zou dus van zeer verstrekkende beteekenis
zyn.
De verkiezingen.
Dit zijn de voornaamste grondslagen
van het anti-filmtrust-proces en het
laat zich aanzien dat Roosevelt nog
voor het eind van deze, zijn tweede
ambtsperiode tot een resultaat wil ko
men. Mocht de jongste verkiezingsuit
slag inderdaad, zooals dat door sommi
gen wordt verwacht, den neergang in
luiden van de New Deal, dan zal er ze
ker spoed betracht worden.
In het Wallstreet-Hollywoodkamp is al
bescheiden gejuicht, doch optimistisch is
men nog geenszins. Tot nog toe is het di
plomatieke antwoord van Will Hays nog
het eenige bescheid gebleven op de aan
kondiging van het proces, ofschoon er ach
ter de coulissen wel het een en ander ge
zegd zal worden.
Doch er is meer dat Hollywoods gouden
troon ondermijnt, n.L de ontstemming die
er heerscht onder de 88.000.000 menschen
die wekelijks in Amerika de bioscopen fre-
quenteeren. Zij zijn al lang niet tevreden
met wat hun wordt voorgezet en deze on
tevredenheid openbaart zich wederom op
gevoelige wijze: in een dalend bezoek.
Ginger Rogers
GIMGER ROGERS
Is deze daling gedeeltelijk een gevolg
van de economische omstandigheden, en
wellicht ook voor een deel te wijten aan
een psychologische „filmmoeheid", zij
wordt toch in niet gei'inge mate beïnvloed
door de kwaliteit der films en ten opzichte
daarvan heeft Amerika een criterium ge
kregen in de buitenlandsche films die ge
ïmporteerd worden, met name in de Fran-
sche, die veel succes oogsten. Voor Euro-
peesche begrippen is het nogal logisch dat
het streven ieder het zijne te geven, het
„elck wat wils" principe tenslotte als con
sequentie heeft, dat niemand er meer be
vrediging in vindt. Er schijnt iets te man-
keeren aan den barometer die reageert op
de publieke smaak, Hollywoods grootste
angst. Het schijnt ook, dat men ook in
Amerika hoogere eischen gaat stellen.
Aan deze ontevredenheid werd op vele
wijzen uiting gegeven: door de onafhanke
lijk filmcritici, de afkeurende stemmen van
verscheidene zijden, en ook in vakkringen
liet men zich niet onbetuigd, zooals uit de
mededeelingen van vooraanstaande regis
seurs was te zien.
Actie van professoren.
Het opmerkelijkst was echter de actie
van het Institute of Propaganda Analysis
der Columbia Universiteit, dat onder lei
ding van gezaghebbende professoren, pae-
dagogen en psychologen heftig tegen de
vervlakking door de industrie fulmineerde.
Zij formuleerden hun bezwaren tegen de
behandelde onderwerpen als: het veron
achtzamen der economische moeilijkheden,
de vreemde wijze waarop de criminaliteit
wordt verfilmd, de verheerlijking van het
militairisme en den oorlog zonder op den
ernstigen ondergrond van deze problemen
te wqzen. Verder kantte men zich tegen de
„wenschdroomfilm", die het zoo voorstelt
dat rijkdom en luxe voor een ieder gemak
kelijk te bereiken zijn en als vanzelfspre
kend worden aanvaard, de minachting voor
vreemde rassen, het negeeren van groote
sociale problemen, het eeuwige happy en-
ding, enz. enz. De geleerde heeren waren
verre van malsch in hun critiek, welke ech
ter veel weerklank vond.
Reeds tevoren had de filmindustrie de
strubbelingen voorvoeld en zooals zulks te
doen gebruikelijk is aan gene zijde van den
grooten haringvijver, een enorme reclame
campagne op touw gezet. Deze, kapitalen
verslindende propaganda, had weliswaar
tijdelijk een stijging ten gevolge maar de
groote vraag is: wat brengt de toekomst,
hoe zal het anti-filmtrustproces eindigen
en hoe zal de buitenlandsche film evoluee-
ren. Over dit laatste onderwerp echter in
een volgend artikel.
J. v. E.
Joseph von Sternberg tcekent contract
bij M.G.M.
„Joseph von Sternberg teekent ten lang
durig contract bij Metro-Goldwyn-Mayer",
aldus luidt het officieele bericht, v rstrekt
door de Studioleiding in Culver City. Deze
befaamde Weensche regisseur, die vooral be
kendheid verwierf als maker van tallooze
Mariene Dietrich films, waaronder „De Blau
we Engel" cn „De Blonde Vcnus", heeft ech
ter nog meerdere beroemde films op zijn
naam staan; de bekendste hiervan zijn wel:
„Salvation Hunters", „The Last Command",
„Docks of New-York" en „An Ame'ican
Tragcdy".
Met deze uiterst belangrijke aanwinst be
wijst M.G.M. opnieuw hoe hoog het de me
dewerking vooral van Europeesche regis
seurs voor haar films acht. In 't laatste jaar
werden o.m. prof. Leopold Jessner, Julien
Duvivier, Reinhold Schünzel en Wilhelm
Thiele in vasten dienst der Metro-Goldwyn-
Mayer geëngageerd.
De eerste film, welke Joseph von Stern
berg in zijn nieuwen werkkring zal maken,
is getiteld New-York Cinderella. De hoofd
rollen worden vervuld door Spencer Tracy
en Hedy Lamarr. Achter den naam Hedy
Lamarr verschuilt zich de vrouw, die in
korten tijd de „beroemdheidsladder" wist te
bestijgen door haar opmerkelijke creatie in
Gustav Machaty's „Extase". Destijds trad zij
op onder den naam van Hedy Kiessler. Ook
voor haar is dit de eerste film, die zij onder
contract voor Metro-Goldwyn-Mayer maakt.
LEVENSSPIEGEL.
Theater Harmonie.
Met dit programma, dat men houde
daar rekening mee slechts vertoond
wordt tot en met a.s. Woensdag, zal de
directie ongetwijfeld succes oogsten, om
dat èn hoofdnummer èn bijprogramma
aantrekkelijk zijn. In een paar journalen
tre^t het wereldgebeuren aan ons oog
voorbij en rijk zijn de vele foto's van ver
schillende takken van sport. Voorts komen
er een paar aardige teekenfilms, waarbij
we o.a. den bekenden Poppeye zien als
prijsdanser en Porky als brandweerman.
En dan komt het hoofdnummer Levens
spiegel, waarvan de kern is het conflict
tusschen de officieele geneeskunde en de
kwakzalverij. We zien beide in actie: den
bekwamen dokter met officieele weten
schap en den kwakzalver, die zijn weten
schap kreeg toen hij in de oogen keek van
zijn stervende vrouw de oogen, die hij
„den spiegel des levens" noemt. Ook nog
een andere „wonderdokter" verschijnt op
het doek, een schoenmaker, die specialist
is in verstuikte voeten dit met één rukje
demonstreert bij eenstudente in de
medicijnen. Men moet zien en hooren hoe
vol vuur de professor de officieele genees
kunde verdedigt en hoe de dochter van
eerstgenoemden kwakzalver een jonge
dame die voor haar doctoraal examen
staat de stelling naar voren brengt, dat
de kwakzalvers uit de practijk weten wat
de „echte" geneeskundigen uit de boeken
haalden,
Het spel van Paula Wessely, die in deze
Duitsche film de rol speelt van Hanna, de
dochter van den kwakzalver-juwelier
(Peter Petersen) is in het bijzonder te
loven, omdat haar gemoedsbewegingen op
haar gelaat zijn te lezen en dus ook
haar teleurstelling in dokter Eberle (Attila
Hörbiger) den eersten assistent'van prof.
Tlusty, een teleurstelling, die haar noopt
de universiteit te verlaten. Dat het ten
slotte toch nog een hereeniging wordt is
eigenlijk een bijkomstigheid.
Mooi zijn in deze film de opnamen in
het ziekenhuis en de collegezalen en die uit
het bergland.
SNEEUWWITJE EN DE ZEVEN
DWERGEN.
City Theater.
Terwijl buiten het wintersprookje tot
werkelijkheid is geworden kan men in het
City Theater ook deze Kerstmisweek ge
nieten van dat .ndere, wonderbare sprook
je door Walt Disney tot leven gebracht:
Het in natuurlijke kleuren geteekende
sprookje van Sneeuwwitje en de Zeven
Dwergen. Het eerste groote teekenfilm-
hoofdnummer, dat hier geprolongeerd is.
Welk een artist Walt Disney is, blijkt nu
wel heel duidelijk. Zijn teekeningen leven
en wat hij in deze film bereikt heeft met
zijn dieren in het bosch en de dwergen in
het huisje is inderdaad boven allen lof
verheven. De bewegingen van Sneeuw
witje zijn een en al gratie b.v. op het feest
met de dwergen. En welk een stel prach
tige typen deze zeven kleine kereltjes, elk
luisterende naar een naam die ze zoo juist
typeert. Bijzonder op den voorgrond treden
Doe, Grumpey en Dopey. Men moet op de
fijne kleinigheden letten, die hun rollen
zoo aantrekkelijk maken, evenals de die
ren telkens weer voor verrassingen zor
gen. In deze feestweek mag niemand, die
Sneeuwwitje nog niet zag, verzuimen dit
bijzondere werk te gaan zien.
Het voorprogramma bevat verschillende
interessante nummers.
Een mooi Fox Movietone Nieuws en een
Hollandsch Nieuws van Polygoon als jour
naals. Een zeer interessante sportfilm met
tal van prachtige opnamen van zwemmen,
speciaal schoonspringen. Een film met
zang en dans onder den titel: Zoutwater-
artisten en een klucht van Edgar Kennedy
getiteld Schoonpapa chauffeert.
Een feestprogramma voor de komende
dagen, dat aller belangstelling verdient.
„DAAR WAAR MIJN SARIE WOON
Roxy-thcatcr.
Het Roxy-theater brengt deze week een
film met boven genoemden titel de wel
zéér vrije vertaling van „We're going to
be rich". Deze Engelsche titel geeft beter
weer wat het verhaal inhoudt: Het leven
op de toekomst, die toch eenmaal geluk
moet brengen. Geluk voor de rauwe, drin
kende. vechtende (en misschien ook nog
wel af en toe werkende) kolonisten uit
Johannesburg of daaromtrent in de tweede
helft van het Victoriaansche tijdperk. Oók
voor GracieiFields, die hier in de film als
„Kit" ten tooneele verschijnt, die met on
navolgbaar talent de rumoerige zaal vol
feestenden met haar liedjes weet te „tem
men". Ja en wat is er verder dan nog te
vertellen van deze film. Het verhaal zélf
Walt Disney is dc man, die door Holly-
wood's genieën eenparig als „het" genie
wordt beschouwd.
Zijn eerste geteekende hoofdfilm „Sneeuw
witje en de zeven Dwergen" brengt hem op
het hoogtepunt van zijn roem en Disney
ontkent niet, dat hij dit prettig vindt. Hij
filosofeert er echter niet lang over en is
direct aan zijn volgende groote teekenfilm,
„Pinokkio", begonnen.
Mickey Mouse blijft echter de grootste
plaats in zijn hart innemen. Zijn carrière
vangt eigenlijk met Mickey aan.
Disney had teekenfilms gemaakt met
„Oswald", het konijn als hoofdpersoon, maar
had afstand moeten doen van zijn rechten op
deze figuur en bleef zitten zonder werk en
een hoofdpersoon voor zijn verdere „anima-
ted cartoons". Hij zat in een trein op weg van
New York naar Hollywood, vastbesloten om
opnieuw te beginnen, toen er een idee bij
hem opkwam. Hij vertelde dit aan zijn
vrouw: „De avonturen van een muis". Het
moest de geschiedenis worden van een muis
die een solovlucht onderneemt, in den trant
van Lindbergh. Dit was in 1927. Daar hij een
zwak heeft voor alliteraties, zei Disney: „F.n
ik noem hem Mortimer Mouse".
„Denk je niet dat Mickey Mouse beter is?"
vroeg Mevrouw Disney.
ensceneerjng, waarbij alle medewerkers w
een rol toebedeelen en dan het grootste ni
zier hebben. Het komt echter ook wel v
dat het personeel een korte, getikte inhonÜ
van een verhaal ter hand gesteld worrit
Deze inhoud is door Disney gedicteerd h';
schrijft zijn verhalen nooit op. Hij heeft
dictaphone in zijn kantoor en legt zijn ide^"
vast op de wasrol, evenals Chaplin dit doet'
Hij kent alle sprookjes, waar hij sinds zi
jeugd dol op is. Bij het ontwerpen van zilr
sprookjesfilms past hij een eenvoudig hulJ
middel toe. Hij neemt alleen de voorvallen
die hij en hij beschouwt zichzelf als der
doorsnee-toeschouwer zich uit het verhaal
herinnert. Dan baseert hij zijn film op die
voorvallen. De rest van de geschiedenis
wordt door hem en zijn medewerkers er bii
gefantaseerd.
Vergelijkt u eens een van zijn cartoons
met het oorspronkelijke sprookje en u zult
zien hoe rijk zij zijn aan nooit vermoede
details en verrassende karakteriseering.
Disney is een eenvoudig man met onschul
dige liefhebberijen. Hij gaat veel naar de
bioscoop, leest veel kranten en eet sober. Hij
drinkt en rookt matig, het eerste alleen als
hij in gezelschap is. Hij is erg zuinig op zijn
haar en heeft altijd een kam bij de hand om
zich te coiffeeren voor hij bezoekers ont
vangt.
Hij geeft niet veel om tooneel. Het ergert
Walt Disney is op 5 December 1901 te Chi-
cago geboren en is van Iersch-Amerikaan
sche en Duitsche afkomst. Zijn eerste teeken
bord was de muur van zijn ouderlijk huis in
Missouri. Hij schilderde er dieren op, hoofd
zakelijk paarden en varkens, met een teer-
stok.
Tegenwoordig zet hij geen teekenpen op
papier en toch maakt hij teekenfilms. Hoe
kan dat? zult u vragen. Hier hebt u in kort
bestek hoe alles in zijn werk gaat: Hij heeft
zijn eigen studio en hij spreekt over zijn
medewerkers als „his happy family". De
ideeën voor de „cartoons", zooals in Ameri
ka teekenfilms kortweg genoemd worden,
zijn voor het meerendeel van hem afkom
stig, maar worden uitgewerkt, geteekend
door zijn staf. Tijdens een lunch met zijn
medewerkers bespreekt hij zijn plannen met
„zijn gelukkige familie". De idee ondergaat
een test; er worden voorstellen gedaan en
bezwaren opgeworpen. Een verhaal wordt
gewoonlijk aanschouwelijk voorgesteld door
i hem te zien hoeveel mogelijkheden er zijn,
welke de tooneel-acteurs en regisseurs on
benut laten. Hij zegt dat het visueele ele
ment, dat in het tooneelspel schuilt, onder
schat wordt en zoolang dit braak ligt, zal
het tooneel bij de film achtergesteld worden.
Hij gelooft trouwens, dat de film meer ge
legenheid biedt voor artistieke schepping.
Voor het eerst heeft hij de namen van de
teekenaars, die aan „Sneeuwwitje en de
zeven Dwergen" gewerkt hebben, 'bij ae
film vermeld. Hij heeft nooit gewild, dat er
veel publiciteit en aandacht gewijd werd
aan zijn medewerkers, omdat dit jaloezie
teweeg zou brengen in de Disney „familie".
Maar hij wilde zijn medewerkers zijn waar
deering toonen voor hun prachtig werk in
„Sneeuwwitje".
Hij geeft niets om kleeren, als ze maar ge
makkelijk zitten, en is een van de weinige
Hollywood millionnairs, die confectie draagt.
Mickey Mouse en andere filmmuizen zun
de eenige muizen, waar hij niet bang voor is.
is van weinig belang. Het verloopt als zoo
véél van die histories, die het leven in de
uithoeken der beschaving weergeven,
waar de vuist het meest overtuigende
argument is bij kwesties door drank of
jalouzie. 't Geheel geeft wellicht een beeld
van de toestanden zooals die in de jaren
'80 in Johannesburg heerschten. Misschien
ook niet. De historie zou vrijwel overal
elders kunnen gebeuren. Maar d i t staat
vast: er gebeurt ontzaglijk veel in deze
film, wat de liefhebbers van een „gezellig"
knokpartijtje op het witte doek zal be
koren.
En verder: Gracie Fields zingt goed!
Het voorprogramma geeft o. m. Poly-
goonnieuws, een éénacter van het bekende
genre: „Liefde op het platteland" en een
tweetal teekenfilmpjes beide in kleu
ren waarvan vooral „The moth en the
flamevan Walt Disney onze bizondere
aandacht verdient.
DRIE KAMERADEN.
Victoria-theater.
Men kent den roman van Erich Maria
Remarque den roman, die na ,Im Westen
nichts neues" en „Der Weg zurück" tot een
der bekendste van dezen tijd is geworden.
Het is de geschiedenis van de drie'kame
raden, drie jonge mannen, die als officier de
oorlogsjaren hebben doorgemaakt en in de
loopgraven lief en leed tesamen hebben ge
deeld en dan als burgers in het aan partij
twisten overgeleverde Duitschland terug-
keeren.
Zij beginnen, om in hun onderhoud te
kunnen voorzien, tesamen een garage en zij
zyn de trotsche bezitters van Baby, den
racewagen van Otto Koster, waarmee zij des
avonds tochten naar de omstreken gaan
maken. Op een van die tochten ontmoeten
zij dan Patricia, die in hun aller leven zoo'n
groote rol zal gaan spelen. Het zal de vrouw
van Erich worden, maar zij is daarnaast de
groote vriendin van Godfried en Otto cn
het viertal gaat samenwonen en leeft van de
sobere verdiensten van een auto, die eens
gerepareerd moet worden cn om welk
karweitje nog duchtig moet worden ge
vochten. De tijd komt, dat Patricia haar
oude kwaal terug krijgt en naar een sana
torium moet. Dan is het uit met de gezellige
bijeenkomsten en met de tochten naar buiten
en de feestpartijtjes in het café van Alfons.
Dan trekt Patricia naar een sanatorium cn
om de kosten daarvan te betalen verkoop
Koster zijn beroemden auto. Godfried word
op laaghartige wijze door zijn politieke
tegenstanders doodgeschoten cn Koster
wreekt hem. Maar intusschen wordt Patricia
niet beter en een roerende sterfcène speel
zich af in het sanatorium in het hooge
Noorden waar geen professor hoe sne
Otto Koster hem ook vervoeren kan meer
hulp zal kunnen bieden.
Een prachtige film, waar Frank ®or^a,®
als regisseur trotsch op kan zijn. Een firn*
vol sentiment, vol spanning en avontuur e
met een zeer menschelijken cn zeerM®6.
voeligen kant waarin Robert Taylor, Ma^
geret Sullavan, Franchot Tone en Rohe
Young een prachtig samenspel leveren.
Vooraf gaat een uitgebreide serie nieU
uit binnen- en buitenland, een sport- en
hendigheidsopname en een alleraardig
gekleurde screensong.