DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Fransche nota te Rome overhandigd. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, nitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, iranco door hef geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. No. 304 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven trance aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telel. 3320, redactie 3330. Virginio Gayda over Daladiers reis naar Tunis en Corsica. Veronderstellingen der Fransche pers. Fransche pers contra Gayda. De Duitsch-Amerikaansche spanning. King wil verbreking der betrekking. Dinsdag 27 December 1938 Motie van Leon Blum aanvaard. Tegen de concessie-politiek. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 140e Jaargang Niemöller nog steeds in Sachsenhausen. Aanval van den paus op het fascisme. Het concordaat geschonden. De algemeene toestand. Emile Vandervelde overleden. Politicus, jurist en schrijver. ALKMAARSCHE COURANT. De Fransche nota met betrekking tot de opzegging der- Fransch-Italiaansche overeenkomsten van 1935 door Italië, is gisteren te Rome overhandigd. Bij deze overeenkomst werden de tusschen de beide landen hangende kwestie t. a. v. Tunis geliquideerd. De inhoud van de nota. De Fransche nota, welke het Fransche standpunt behelst, weerlegt punt voor punt de argumenten, waarmede de Italiaansche regeering beweert haar optreden te recht vaardigen en ontwikkelt overwegingen van historischen en juridischen aard, waarop de stelling van het goed recht van Frankrijk berust. Sedert de sluiting der overeen komsten door Mussolini en Laval had Italië tot den laatsten tyd'toe nimmer haar gel digheid betwist. Thans werpt zij het feit op, dat nimmer een uitwisseling van ratificatie- oorkonden is geschied, dat Frankrijk zou hebben nagelaten te onderhandelen over een conventie, welke op grond van het verdrag van 1935 de handels- en vestigingsverdragen van 1896 ten aanzien van Tunis moest ver vangen en, dfarenboven, dat Frankrijk den geest dezer verdragen zou hebben geschon den door de toepassing van sancties tegen Italië, welke door den Volkenbond waren afgekondigd. Indien er dan geen ratificatie oorkonden zijn gewisseld, aldus de nota, ligt hiervoor niet de schuld bij Frankrijk, dat de overeenkomsten heeft geratificeerd bij een stemming in het parlement. Overigens hadden zij een begin van uitvoering door het feit, dat Italië 250.000 aandeelen van den spoorweg DzjiboetiAddis Abeba wer den aangeboden, welke Italië heeft geaccep teerd. Ten aanzien van de conventie inzake Tuinis is de vertraging niet slechts door Frankrijk veroorzaakt. Wat de houding van Frankrijk tegenover Italië gedurende het Italiaansch-Abessijnsch conflict betreft, deze was aldus de nota nooit in strijd met den letter noch met den geest der overeenkomsten van Mussolini en LavaL Frankrijk heeft de sancties slechts toegepast op grond van een Volkenbonds- besluit, dat genomen was ter verdediging van een zijner leden tegen een aanvallenden Stddtt Frankrijk heeft echter steeds er naar ge streefd, zijn verplichtingen jegens den Vol kenbond te vereenigen met zijn vriend schap voor Italië. De fascistische regeering heeft zelf op dat oogenblik erkend, dat Frahkrijk gematigd is. In werkelijkheid wist Italië zeer wel, dat Frankrijk handelde in het kader van een collectieve politiek, waaraan het zich niet kon onttrekken, en geenszins uit een wel bewust gevoel van vijandschap jegens Italië. De Fransche nota, welker strekking on middellijk ter kennis van Mussolini werd gebracht, heeft tot dusver geen officieel commentaar uitgelokt. Gayda: „een provocatie". De reis, welke Daladier zich voorstelt naar Corsica'en Tunis te ondernemen, wordt door Virginio Gayda in de „Voce d'Italia de spreekbuis van Mussolini, voorgesteld als een provocatie en een oorlogsdreiging tegen over Italië. De Italiaansche journalist schrijft verder ten aanzien van het antwoord, dat de Fransche regeering heeft gegeven op de Italiaansche nota, waarbij de overeenkom sten van 1935 worden opgezegd: „Frankrijk wil zijn dreigende en strijd lustige onverzettelijkheid tegenover Italië nog erger maken. Italië is, zooals reeds gezegd, tot alles be reid. Het aanvaardt het offensief op welk front dan ook en met om het even weike middelen". Volgens Gayda beteekent het „de terugkeer tot den status quo ante en de terugkeer tot den staat van vija g welke Frankrijk en Italië gedurende de periode van 1919 tot 1934 hebben verdeeld Het beteekent", aldus schryflt Gayda, „dat Italië opnieuw in zijn recht staat Frankr j territoriale compensatie te vragen In de Jour-Echo .de Paris" schrijft Petri: De reis van Daladier naar Corsica en Tunis vormt voor de journalisten van e schiereiland een nieuw stokpaardje Een uitdaging, schrijft de ner, die woedend wordt bij de dat admiraal Darlan, generaal Georges en genera™ Vuillemin het hoofd der regeering zullen vergezellen. Hierop kunnen wy antwoorden, dat Frankrijk een souvereine staat is en dat de Fransche minister-president vrij is om te gaan waar hij wil en met wien hij wil. Doch de Italiaansche polemist kan op zijn eigen terrein worden verslagen. Immers, hoe zouden wij op onze beurt niet de reizen kunnen noemen, die Mussolini een maand geleden naar Libye en een week geleden naar Sardinië gemaakt heeft, en waarvan zooveel ophef is gemaakt?" „Waartoe", zoo schrijft de „Figaro", dient het, zich kwaad te maken? De fascistische pers is geen pers, het is een propaganda- onderneming, die aan de bevelen van een speciaal regeeringsbureau gehoorzaamt. Er moet daarom een wezenlijk onderscheid gemaakt worden tusschen deze op touw gezette campagnes en den werkelijken geest van het Italiaansche volk". Romier schrijft in de „Figaro", dat het minste, dat Italië hoopt is, dat een arbitrage van Chamberiain het kosteloos belangrijke voordeelen zal verschaffen. „Het bemerkt niet hiermede de positie van Chamberiain in diens eigen land en ten opzichte van Amerika te verzwakken." Gyon meldt uit Rome aan „Le Journal" dat volgens inlichtingen, welke waard zijn onder de aandacht te brengen het Itali aansche plan zou beoogen zoo spoedig moge lijk de Tunesische kwestie toe te spitsen, vervolgens Engeland schijnbaar concessies te doen en van die zijde ten behoeve van den status quo in de Middellandsche Zee vergaande' compensaties te eischen in Fransch Somalilahd. „Het doel is dus Djiboeti. Op dat punt zou Italië tenslotte zijn territoriale eischen formuleeren. Zeer zeker zal het daarvoor niet het Fransche protectoraat in Noord- frankrijk vergeten. Er zijn teekenen, dat men nu reeds be grijpt, dat het er een nieuw statuut voor de Italianen zal eischen. Frankrijk moet met „neen" antwoorden". De democratische senator der Ver. Staten, King, uit Utah heeft Zondag de verbreking van' de diplomatieke en handelsbetrekkingen met Duitschland voorgesteld. Hij verklaart, dat Hitier slechts kan leven als de Duitsche regeering handels betrekkingen onderhoudt met andere landen. „Een economische boycot door de Vereenigde Staten en andere groote demo cratische naties", aldus King, „zou Hitier daar treffen, waar hij het kwetsbaarste is." Berlijn heeft besloten geen verderen stap te doen in de controverse met Washington tot na Kerstmis. Aan het Fransche socialistische con gres zijn gisteren de twee moties, t. a. v. de buitenlandsche politiek, die van Blum en Faure, voorgelegd. Bij de stemming over deze twee standpunten bleef de motie van den voorzitter, Leon Blum, in de meerderheid: zijn motie kreeg 4322 stemmen tegen die van Faure 2837. Er waren 1014 ont houdingen. Een motie tegen de wetsdecreten van Daladier verkreeg 7616 stemmen. De motie van Blum. In de motie van Leon Blum wordt o. m. gezegd: „De partij is beslist eenstemmig in haar veroordeeling van den oorlog. Zij moet vaststellen, dat er oorlogsge vaar bestaat, waarvan de accoorden van München den druk slechts hebben vermeerderd, hoewel het uitbreken van een oorlog is uitgesteld. De partij moet erkennen, dat tegen de huidige oorlogsgevaren de eigenlijke socia listische strijdmethoden thans niet meer kunnen worden toegepast. Zij verklaart derhalve dat zij geheel en zonder voorbe houd zal deelnemen aan de verdediging van het land. Ten slotte kan Frankrijk bij den tegen- woordigen stand van zaken er niet meer op rekenen, dat het stelsel van collectieve veiligheid op het spel wordt gezet. De vei ligheid houdt dus in het bestaan van over eenkomsten tot wederzijdschen bijstand, doch die welke mep besloten zou zijn niet na te komen, moeten ronduit worden op gezegd. Die overblijven en in. het bijzonder de FranschEngelsche en Fransch-Sovjet- Russische moeten loyaal worden ten uit voer gelegd. De partij moet het land doen begrijpen, dat de veiligheid der natie ver biedt, dat mogelijke tegenstanders stellin gen bezetten, zooals de Spaansche opstan delingen de Balearen en de Canarische eilanden. De partij verzet zich geenszins tegen di recte besprekingen met totalitaire dicta turen, doch slechts op de voorwaarde, dat zij gevoerd zullen worden tot opheldering en regeling van alle Europeesche vraag stukken. Zij doet met al haar kracht een beroep een uitgebreide internationale con ferentie te doen bijeenkomen, welke zelf de ondeelbaarheid van den vrede symbo liseert". Faure's motie. In de motie van Paul Faure wordt o. m. gezegd: „de partij is van oordeel dat de herbewapeningspolitiek op zichzelf geen doel kan zijn. Het fascisme bestrijden is niet oorlog voeren tegen een fascistisch land. De partij moet trachten voortdurend te zoeken naar de voorwaarden, waaronder de democratische landen vreedzaam naast de totalitaire landen kunnen leven. De internationale politiek van Frankrijk moet uitsluitend geleid worden door de belan gen van den vrede. Deze zal pas dan werkelijk verzekerd zijn, wanneer de bewapeningswedloop wordt opgegeven. De socialistische partij zou met vreugde een Fransch-Duitsch bondgenootschap als in leiding tot een algemeener bondgenoot schap begroeten". Toelichting van Blum, „In een toelichting tot zijn motie toonde Blum er zich verontwaardigd over, dat men aan zijn verschil van meening met Paul Faure het karakter heeft willen ge ven van persoonlijke rivaliteit. Hij ver klaarde, dat alles gedaan moet worden om te voorkomen, dat het land voor het alter natief zou worden geplaatst: capitulatie of oorlog. Deze motie", aldus Blum, „is geen oor logsmotie. Er bestaat hier slechts één zorg: den oorlog voor dit land te verhoeden en den vrede te bewaren. (Applaus). Het grootste verschil van meening tusschen ons, aldus vervolgde Blum, is dat gij vrijer in uw keuze meent te zijn dan in werkelijkheid het geval is, „Indien gij Duitschland vrij laat in Oost- Europa, vreest gij dan niet dat het vervol gens sterker tegen u terugkeert?" „Wat ik bereid ben te doen is voor den vrede. Ik bij echter niet bereid het te doen ter versterking van een oorlogsmogend- heid, die zich tegen ons kan keeren. De eenige werkelijke oplossing blijft in ont wapening gelegen". „Ik vraag u niet om voor een of andere motie te stemmen. Ik vraag u de werke lijkheid te begrijpen. U te onttrekken aan ieder vooringenomen standpunt". De redevoering van Blum werd langdu rig toegejuicht. Ds. Niemöller heeft naar Reuter uit Berlyn meldt geen verlof ontvangen om de Kerstdagen thuis door te brem gen- en hij bevindt zich nog steeds in het concentratiekamp Sachsenhausen met drie andere predikanten van de oppo- sitioneele kerk. Twaalf predikanten bevinden zich in ar rest in afwachting van de behandeling hun ner zaak, terwiil van dertig predikanten het tractement is ingehouden. Men meent te weten, dat ds. Niemöller reeds acht weken lang geen brieven heeft mogen schrijven of ontvangen. Een reden voor dit verbod wordt niet gegeven. In zijn toespraak tot het college van kardinalen heeft de paus een krachti- gen aanval gedaan op het nationaal- socialisme en heeft hij gewezen op de schending van het concordaat van Lateranen, dat in 1929 met Italië is gesloten. Doelende op het bezoek van Adolf Hitier aan Rome in het begin van dit jaar zeide Z. H. de paus: „Wanneer ik denk aan de apotheose van een kruis, dat vijandig aan het Kruis van Christus, opgericht is in deze stad Rome en ik denk aan de beleedigingen, het concor daat aangedaan, alsmede aan andere za- ALKMAAR, 27 December 1938. De laatste voltallige zitting van de pan- Amerikaansche conferente is met groote plechtigheid geopend. I De „solidariteitsverklaring" werd bij acclamatie en onder langdurig applaus aangenomen. Cordell Huil, de vertegenwoordiger der Ver. Staten, hield hierna een toespraak. Hij zeide, dat twee resoluties in deze verklaring vereenigd zijn: 1. De veroordeeling van de onver draagzaamheid op het gebied van het ras en den godsdienst; 2. De veroordeeling door Amerika van de werkzaamheden der politieke col lectiviteiten van buitenlandscl.e groepen. Hij betoogde ophieuw, dat de orde ter wereld gebaseerd moet zijn op interna- ttionaal recht. „Sommige meenen, dat de wereld op geweld is gefundeerd. Op ons continent kunnen wij die idee logen straffen. De geschiedenis bewijst, dat edele gedachten en geestelijke krachten uiteindelijk overwinnen". De inhoud der verklaring kan als volgt worden samengevat: 1. iedere inmenging van een land in de binnenlandsche aangelegenheden van eenig ander land is ontoelaatbaar; 2. Alle geschillen van internationale orde moeten met vreedzame middelen worden opgelost 3. het gebruik maken van geweld kan op internationaal gebied nimmer worden toegestaan 4. de betrekkingen tusschen de staten moeten aan deze beginselen gehoorzamen; 5. De eerbiediging en getrouwe nako ming van op internationaal gebied aange gane verplichtingen vormen een onont beerlijke basis voor den goeden loop der internationale betrekkingen en deze ver plichtingen kunnen slechts gewijzigd wor den door overeenstemming tusschen de partijen;' 6. Vreedzame samenwerking tusschen de vertegenwoordigers der verschillende staten moet by het geestelyk verkeer tus schen hun onderscheiden volken de be slissing geven, ten einde een wederzijdsch begrip te veroorloven over de vraagstuk ken, welke zich kunnen voordoen en een vreedzame oplossing van internationale geschillen te vergemakkelijken; 7. economische heropbouw draagt bij tot het welzyn van ieder volk en dat van alle volken. Hij vergemakkelijkt den vrede tusschen allen; 8. internationale samenwerking is een noodzakelijke voorwaarde voor de inacht neming van boven uitgewerkte beginselen. De Engelsche pers levert commentaar op de betrekkingen tusschen het Amerikaan- sche continent en de totalitaire staten. In een hoofdartikel in de „Times" wordt melding gemaakt van beide strekkingen der vérklaring van de conferentie van Lima. Het blad merkt op, dat al geeft deze verklaring nog de vrees weer, die zekere Zuid-Amerikaansche republieken hebben, voor de hegemonie der Vereenigde Staten zij weerspiegelt nog meer de ongerust heid, waarmede de verantwoordelijke en gezaghebbende vertegenwoordigers der openbare meening in de staten van het Amerikaansche continent den vooruit gang gadeslaan van den invloed der tota litaire staten in Zuid-Amerika. „Deze on gerustheid wordt in verschillende mate in de onderscheidene Amerikaansche repu blieken gevoeld, maar gevoeld wordt zij overal. Zij wordt met bijzondere open hartigheid in de Vereenigde Staten tot uitdrukking gebracht. Zekere Amerikaan sche republieken gevoelen zich meer direct bedreigd dan andere, doch alle ge voelen, dat belangrijke kolonies, op hun gebied gevestigd door Duitschers, Italianen en Japanneezen uit het buitenli nd worden gecontroleerd en bestuurd. Zij zien de toe nemende propaganda der nationaal-socia- listen en fascisten en vreezen, dat de re geeringen van totalitaire landen zich vroeg of laat zullen bedienen van hun op Ame- rikaansch gebied gevestigde onderdanen als voorwendsel voor een inmenging. Ten slotte verwijten zij den totalitairen staten hun methoden van hrndelsconcurrentie en vreezen zij, dat deze methoden kunnen worden gebruikt voor niet uitsluitend economische, doch politieke doeleinden. De „News Chronicle" toont zich ver heugd over de solidariteit, welke blijkt uit de verklaring van. Lima. „Het is een be langrijk moreel gebaar, waardoor de re publieken van het Amerikaansche conti nent stelling nemen tegen de destructieve, krachten, die in Europa groeien." Hedenmorgen )m half zes is te Brus sel plotseling overleden de leider der socialisten Emile Vandervelde, bestuurs lid van de socialistische Tweede Inter nationale. Zondag heeft Vandervelde met zyn vriend Louis de Brouckère, den voorzitter van de Tweede Internationale, het noen maal gebruikt in het gebouw van de socia listische partij. Des avonds werd Vander velde, na een bezoek aan een bioscoop on wel. Sedert Maandagavond half elf was hij buiten bewustzijn geweest. De Belgische politicus, jurist en schrijver, Emile Vandervelde, werd in 1865 geborenen is dus 73 jaar oud geworden. Hij heeft zijn studie volbracht aan de universiteit van Brussel. Reeds op 20-jarigen leeftijd trad hij toe tot de arbeidersbeweging. In 1894 werd hy lid van het parlement, in 1914 minister van staat. In de oorlogsjaren was hy minister zonder portefuille en minister voor de le vensmiddelenvoorziening. In 1917 en 1918 was hij lid van den raad van oorlog. In 1918 werd hij minister van oorlog, terwyl hij van 19251927 de portefeuille van buitenland sche zaken had. Tot Januari 1937 was h|j in de regeering van van Zeeland minister van volksgezondheid. Hy was hoogleeraar aan de universiteit van Brussel, bestuurslid der Werklieden partij en van de socialistische Internationale. Van zijn hand zijn verscheiden werken verschenen. ken, welke ik heb besproken, dan acht ik het niet overbodig te denken, dat men tenslotte wel eenigen eerbied mag hebben voor mijn grijze haren. In plaats daarvan wenscht men alles met voeten te treden". De paus doelde hier op het feit dat de Italiaansche regeering ter gelegenheid van de reis van Hitier hakenkruisvlaggen heeft doen uithangen, onder welke het natio- naal-socialisme het christelijk onderwijs de nieuwe leer van het heidendom doet vervangen. Na eraan te hebben herinnerd, dat het de vooravond is van den tienden verjaar dag van het concordaat van Lateranen, zeide de paus: Aanvallen van fascistische zijde. „Wij moeten zeggen, met het oog op de apostolische ernst en waarheid, dat deze tiende verjaardag ons niet die zuivere vreugde brengt, welke wij zouden wen- schen. Integendeel brengt hij ons ernstige zorg en bittere teleurstelling. Bittere te leurstelling, omdat de katholieke f tie het voorwerp is van werkelijke en talrijke aanvallen en overtredingen. Deze aanval len zijn gekenmerkt door plundering van verscheidene zetels van deze katholieke actie en van hun archieven. Gelet op den ijver in de lagere ran gen, is het duidelijk, dat van hooger geplaatsten toestemming en aanmoe diging moet worden gegeven. Deze aanvallen komen voor in het geheele Schiereiland. Gisteren werd hiervan melding gemaakt uit Venetië, Turijn en Bergamo, thans uit Milaan. De paus keerde zich vervolgens tegen de schending van het concordaat door. de jongste fascistische wetten, waarbij bur gers van het arische ras verboden wordt te huwen met personen van andere rassen. Men verwacht dat de verklaringen van den paus een reactie van fascistische zijde zullen teweegbrengen. Zie vervolg Buitenland pag. i, Ze blad.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 1