DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Fransche nota te Rome overhandigd.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, nitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
iranco door hef geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
No. 304 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven trance aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telel. 3320, redactie 3330.
Virginio Gayda over Daladiers reis naar
Tunis en Corsica.
Veronderstellingen der Fransche
pers.
Fransche pers contra
Gayda.
De Duitsch-Amerikaansche
spanning.
King wil verbreking der betrekking.
Dinsdag 27 December 1938
Motie van Leon Blum
aanvaard.
Tegen de concessie-politiek.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Niemöller nog steeds in
Sachsenhausen.
Aanval van den paus op
het fascisme.
Het concordaat geschonden.
De algemeene toestand.
Emile Vandervelde overleden.
Politicus, jurist en schrijver.
ALKMAARSCHE COURANT.
De Fransche nota met betrekking tot
de opzegging der- Fransch-Italiaansche
overeenkomsten van 1935 door Italië, is
gisteren te Rome overhandigd. Bij deze
overeenkomst werden de tusschen de
beide landen hangende kwestie t. a. v.
Tunis geliquideerd.
De inhoud van de nota.
De Fransche nota, welke het Fransche
standpunt behelst, weerlegt punt voor punt
de argumenten, waarmede de Italiaansche
regeering beweert haar optreden te recht
vaardigen en ontwikkelt overwegingen van
historischen en juridischen aard, waarop de
stelling van het goed recht van Frankrijk
berust. Sedert de sluiting der overeen
komsten door Mussolini en Laval had Italië
tot den laatsten tyd'toe nimmer haar gel
digheid betwist. Thans werpt zij het feit op,
dat nimmer een uitwisseling van ratificatie-
oorkonden is geschied, dat Frankrijk zou
hebben nagelaten te onderhandelen over een
conventie, welke op grond van het verdrag
van 1935 de handels- en vestigingsverdragen
van 1896 ten aanzien van Tunis moest ver
vangen en, dfarenboven, dat Frankrijk den
geest dezer verdragen zou hebben geschon
den door de toepassing van sancties tegen
Italië, welke door den Volkenbond waren
afgekondigd. Indien er dan geen ratificatie
oorkonden zijn gewisseld, aldus de nota, ligt
hiervoor niet de schuld bij Frankrijk, dat
de overeenkomsten heeft geratificeerd bij
een stemming in het parlement. Overigens
hadden zij een begin van uitvoering door
het feit, dat Italië 250.000 aandeelen van
den spoorweg DzjiboetiAddis Abeba wer
den aangeboden, welke Italië heeft geaccep
teerd.
Ten aanzien van de conventie inzake
Tuinis is de vertraging niet slechts door
Frankrijk veroorzaakt.
Wat de houding van Frankrijk tegenover
Italië gedurende het Italiaansch-Abessijnsch
conflict betreft, deze was aldus de nota
nooit in strijd met den letter noch met den
geest der overeenkomsten van Mussolini en
LavaL Frankrijk heeft de sancties slechts
toegepast op grond van een Volkenbonds-
besluit, dat genomen was ter verdediging
van een zijner leden tegen een aanvallenden
Stddtt
Frankrijk heeft echter steeds er naar ge
streefd, zijn verplichtingen jegens den Vol
kenbond te vereenigen met zijn vriend
schap voor Italië. De fascistische regeering
heeft zelf op dat oogenblik erkend, dat
Frahkrijk gematigd is.
In werkelijkheid wist Italië zeer wel, dat
Frankrijk handelde in het kader van een
collectieve politiek, waaraan het zich niet
kon onttrekken, en geenszins uit een wel
bewust gevoel van vijandschap jegens Italië.
De Fransche nota, welker strekking on
middellijk ter kennis van Mussolini werd
gebracht, heeft tot dusver geen officieel
commentaar uitgelokt.
Gayda: „een provocatie".
De reis, welke Daladier zich voorstelt naar
Corsica'en Tunis te ondernemen, wordt door
Virginio Gayda in de „Voce d'Italia de
spreekbuis van Mussolini, voorgesteld als
een provocatie en een oorlogsdreiging tegen
over Italië.
De Italiaansche journalist schrijft verder
ten aanzien van het antwoord, dat de
Fransche regeering heeft gegeven op de
Italiaansche nota, waarbij de overeenkom
sten van 1935 worden opgezegd:
„Frankrijk wil zijn dreigende en strijd
lustige onverzettelijkheid tegenover Italië
nog erger maken.
Italië is, zooals reeds gezegd, tot alles be
reid. Het aanvaardt het offensief op welk
front dan ook en met om het even weike
middelen". Volgens Gayda beteekent het „de
terugkeer tot den status quo ante en de
terugkeer tot den staat van vija g
welke Frankrijk en Italië gedurende de
periode van 1919 tot 1934 hebben verdeeld
Het beteekent", aldus schryflt Gayda, „dat
Italië opnieuw in zijn recht staat Frankr j
territoriale compensatie te vragen
In de Jour-Echo .de Paris" schrijft Petri:
De reis van Daladier naar Corsica en
Tunis vormt voor de journalisten van e
schiereiland een nieuw stokpaardje Een
uitdaging, schrijft de
ner, die woedend wordt bij de
dat admiraal Darlan, generaal Georges en
genera™ Vuillemin het hoofd der regeering
zullen vergezellen.
Hierop kunnen wy antwoorden, dat
Frankrijk een souvereine staat is en
dat de Fransche minister-president vrij
is om te gaan waar hij wil en met wien
hij wil.
Doch de Italiaansche polemist kan op zijn
eigen terrein worden verslagen. Immers,
hoe zouden wij op onze beurt niet de reizen
kunnen noemen, die Mussolini een maand
geleden naar Libye en een week geleden
naar Sardinië gemaakt heeft, en waarvan
zooveel ophef is gemaakt?"
„Waartoe", zoo schrijft de „Figaro", dient
het, zich kwaad te maken? De fascistische
pers is geen pers, het is een propaganda-
onderneming, die aan de bevelen van een
speciaal regeeringsbureau gehoorzaamt. Er
moet daarom een wezenlijk onderscheid
gemaakt worden tusschen deze op touw
gezette campagnes en den werkelijken geest
van het Italiaansche volk".
Romier schrijft in de „Figaro", dat het
minste, dat Italië hoopt is, dat een arbitrage
van Chamberiain het kosteloos belangrijke
voordeelen zal verschaffen. „Het bemerkt
niet hiermede de positie van Chamberiain
in diens eigen land en ten opzichte van
Amerika te verzwakken."
Gyon meldt uit Rome aan „Le Journal"
dat volgens inlichtingen, welke waard zijn
onder de aandacht te brengen het Itali
aansche plan zou beoogen zoo spoedig moge
lijk de Tunesische kwestie toe te spitsen,
vervolgens Engeland schijnbaar concessies
te doen en van die zijde ten behoeve van
den status quo in de Middellandsche Zee
vergaande' compensaties te eischen in
Fransch Somalilahd.
„Het doel is dus Djiboeti. Op dat punt
zou Italië tenslotte zijn territoriale eischen
formuleeren. Zeer zeker zal het daarvoor
niet het Fransche protectoraat in Noord-
frankrijk vergeten.
Er zijn teekenen, dat men nu reeds be
grijpt, dat het er een nieuw statuut voor de
Italianen zal eischen. Frankrijk moet met
„neen" antwoorden".
De democratische senator der Ver.
Staten, King, uit Utah heeft Zondag
de verbreking van' de diplomatieke en
handelsbetrekkingen met Duitschland
voorgesteld.
Hij verklaart, dat Hitier slechts kan
leven als de Duitsche regeering handels
betrekkingen onderhoudt met andere
landen. „Een economische boycot door de
Vereenigde Staten en andere groote demo
cratische naties", aldus King, „zou Hitier
daar treffen, waar hij het kwetsbaarste
is."
Berlijn heeft besloten geen verderen
stap te doen in de controverse met
Washington tot na Kerstmis.
Aan het Fransche socialistische con
gres zijn gisteren de twee moties,
t. a. v. de buitenlandsche politiek, die
van Blum en Faure, voorgelegd. Bij de
stemming over deze twee standpunten
bleef de motie van den voorzitter,
Leon Blum, in de meerderheid: zijn
motie kreeg 4322 stemmen tegen die
van Faure 2837. Er waren 1014 ont
houdingen.
Een motie tegen de wetsdecreten van
Daladier verkreeg 7616 stemmen.
De motie van Blum.
In de motie van Leon Blum wordt o. m.
gezegd:
„De partij is beslist eenstemmig in
haar veroordeeling van den oorlog.
Zij moet vaststellen, dat er oorlogsge
vaar bestaat, waarvan de accoorden
van München den druk slechts hebben
vermeerderd, hoewel het uitbreken
van een oorlog is uitgesteld.
De partij moet erkennen, dat tegen de
huidige oorlogsgevaren de eigenlijke socia
listische strijdmethoden thans niet meer
kunnen worden toegepast. Zij verklaart
derhalve dat zij geheel en zonder voorbe
houd zal deelnemen aan de verdediging
van het land.
Ten slotte kan Frankrijk bij den tegen-
woordigen stand van zaken er niet meer
op rekenen, dat het stelsel van collectieve
veiligheid op het spel wordt gezet. De vei
ligheid houdt dus in het bestaan van over
eenkomsten tot wederzijdschen bijstand,
doch die welke mep besloten zou zijn niet
na te komen, moeten ronduit worden op
gezegd. Die overblijven en in. het bijzonder
de FranschEngelsche en Fransch-Sovjet-
Russische moeten loyaal worden ten uit
voer gelegd. De partij moet het land doen
begrijpen, dat de veiligheid der natie ver
biedt, dat mogelijke tegenstanders stellin
gen bezetten, zooals de Spaansche opstan
delingen de Balearen en de Canarische
eilanden.
De partij verzet zich geenszins tegen di
recte besprekingen met totalitaire dicta
turen, doch slechts op de voorwaarde, dat
zij gevoerd zullen worden tot opheldering
en regeling van alle Europeesche vraag
stukken. Zij doet met al haar kracht een
beroep een uitgebreide internationale con
ferentie te doen bijeenkomen, welke zelf
de ondeelbaarheid van den vrede symbo
liseert".
Faure's motie.
In de motie van Paul Faure wordt o. m.
gezegd: „de partij is van oordeel dat de
herbewapeningspolitiek op zichzelf geen
doel kan zijn. Het fascisme bestrijden is
niet oorlog voeren tegen een fascistisch
land. De partij moet trachten voortdurend
te zoeken naar de voorwaarden, waaronder
de democratische landen vreedzaam naast
de totalitaire landen kunnen leven. De
internationale politiek van Frankrijk moet
uitsluitend geleid worden door de belan
gen van den vrede. Deze zal pas dan
werkelijk verzekerd zijn, wanneer de
bewapeningswedloop wordt opgegeven. De
socialistische partij zou met vreugde een
Fransch-Duitsch bondgenootschap als in
leiding tot een algemeener bondgenoot
schap begroeten".
Toelichting van Blum,
„In een toelichting tot zijn motie toonde
Blum er zich verontwaardigd over, dat
men aan zijn verschil van meening met
Paul Faure het karakter heeft willen ge
ven van persoonlijke rivaliteit. Hij ver
klaarde, dat alles gedaan moet worden om
te voorkomen, dat het land voor het alter
natief zou worden geplaatst: capitulatie of
oorlog.
Deze motie", aldus Blum, „is geen oor
logsmotie. Er bestaat hier slechts één zorg:
den oorlog voor dit land te verhoeden en
den vrede te bewaren. (Applaus).
Het grootste verschil van meening
tusschen ons, aldus vervolgde Blum,
is dat gij vrijer in uw keuze meent te
zijn dan in werkelijkheid het geval is,
„Indien gij Duitschland vrij laat in Oost-
Europa, vreest gij dan niet dat het vervol
gens sterker tegen u terugkeert?"
„Wat ik bereid ben te doen is voor den
vrede. Ik bij echter niet bereid het te doen
ter versterking van een oorlogsmogend-
heid, die zich tegen ons kan keeren. De
eenige werkelijke oplossing blijft in ont
wapening gelegen".
„Ik vraag u niet om voor een of andere
motie te stemmen. Ik vraag u de werke
lijkheid te begrijpen. U te onttrekken aan
ieder vooringenomen standpunt".
De redevoering van Blum werd langdu
rig toegejuicht.
Ds. Niemöller heeft naar Reuter uit
Berlyn meldt geen verlof ontvangen
om de Kerstdagen thuis door te brem
gen- en hij bevindt zich nog steeds in het
concentratiekamp Sachsenhausen met
drie andere predikanten van de oppo-
sitioneele kerk.
Twaalf predikanten bevinden zich in ar
rest in afwachting van de behandeling hun
ner zaak, terwiil van dertig predikanten
het tractement is ingehouden.
Men meent te weten, dat ds. Niemöller
reeds acht weken lang geen brieven heeft
mogen schrijven of ontvangen. Een reden
voor dit verbod wordt niet gegeven.
In zijn toespraak tot het college van
kardinalen heeft de paus een krachti-
gen aanval gedaan op het nationaal-
socialisme en heeft hij gewezen op de
schending van het concordaat van
Lateranen, dat in 1929 met Italië is
gesloten.
Doelende op het bezoek van Adolf Hitier
aan Rome in het begin van dit jaar zeide
Z. H. de paus:
„Wanneer ik denk aan de apotheose van
een kruis, dat vijandig aan het Kruis van
Christus, opgericht is in deze stad Rome en
ik denk aan de beleedigingen, het concor
daat aangedaan, alsmede aan andere za-
ALKMAAR, 27 December 1938.
De laatste voltallige zitting van de pan-
Amerikaansche conferente is met groote
plechtigheid geopend. I
De „solidariteitsverklaring" werd bij
acclamatie en onder langdurig applaus
aangenomen.
Cordell Huil, de vertegenwoordiger der
Ver. Staten, hield hierna een toespraak.
Hij zeide, dat twee resoluties in deze
verklaring vereenigd zijn:
1. De veroordeeling van de onver
draagzaamheid op het gebied van het ras
en den godsdienst;
2. De veroordeeling door Amerika
van de werkzaamheden der politieke col
lectiviteiten van buitenlandscl.e groepen.
Hij betoogde ophieuw, dat de orde ter
wereld gebaseerd moet zijn op interna-
ttionaal recht. „Sommige meenen, dat
de wereld op geweld is gefundeerd. Op
ons continent kunnen wij die idee logen
straffen. De geschiedenis bewijst, dat
edele gedachten en geestelijke krachten
uiteindelijk overwinnen".
De inhoud der verklaring kan als volgt
worden samengevat:
1. iedere inmenging van een land in de
binnenlandsche aangelegenheden van eenig
ander land is ontoelaatbaar;
2. Alle geschillen van internationale
orde moeten met vreedzame middelen
worden opgelost
3. het gebruik maken van geweld kan
op internationaal gebied nimmer worden
toegestaan
4. de betrekkingen tusschen de staten
moeten aan deze beginselen gehoorzamen;
5. De eerbiediging en getrouwe nako
ming van op internationaal gebied aange
gane verplichtingen vormen een onont
beerlijke basis voor den goeden loop der
internationale betrekkingen en deze ver
plichtingen kunnen slechts gewijzigd wor
den door overeenstemming tusschen de
partijen;'
6. Vreedzame samenwerking tusschen
de vertegenwoordigers der verschillende
staten moet by het geestelyk verkeer tus
schen hun onderscheiden volken de be
slissing geven, ten einde een wederzijdsch
begrip te veroorloven over de vraagstuk
ken, welke zich kunnen voordoen en een
vreedzame oplossing van internationale
geschillen te vergemakkelijken;
7. economische heropbouw draagt bij
tot het welzyn van ieder volk en dat van
alle volken. Hij vergemakkelijkt den
vrede tusschen allen;
8. internationale samenwerking is een
noodzakelijke voorwaarde voor de inacht
neming van boven uitgewerkte beginselen.
De Engelsche pers levert commentaar op
de betrekkingen tusschen het Amerikaan-
sche continent en de totalitaire staten.
In een hoofdartikel in de „Times" wordt
melding gemaakt van beide strekkingen
der vérklaring van de conferentie van
Lima. Het blad merkt op, dat al geeft deze
verklaring nog de vrees weer, die zekere
Zuid-Amerikaansche republieken hebben,
voor de hegemonie der Vereenigde Staten
zij weerspiegelt nog meer de ongerust
heid, waarmede de verantwoordelijke en
gezaghebbende vertegenwoordigers der
openbare meening in de staten van het
Amerikaansche continent den vooruit
gang gadeslaan van den invloed der tota
litaire staten in Zuid-Amerika. „Deze on
gerustheid wordt in verschillende mate in
de onderscheidene Amerikaansche repu
blieken gevoeld, maar gevoeld wordt zij
overal. Zij wordt met bijzondere open
hartigheid in de Vereenigde Staten tot
uitdrukking gebracht. Zekere Amerikaan
sche republieken gevoelen zich meer
direct bedreigd dan andere, doch alle ge
voelen, dat belangrijke kolonies, op hun
gebied gevestigd door Duitschers, Italianen
en Japanneezen uit het buitenli nd worden
gecontroleerd en bestuurd. Zij zien de toe
nemende propaganda der nationaal-socia-
listen en fascisten en vreezen, dat de re
geeringen van totalitaire landen zich vroeg
of laat zullen bedienen van hun op Ame-
rikaansch gebied gevestigde onderdanen
als voorwendsel voor een inmenging. Ten
slotte verwijten zij den totalitairen staten
hun methoden van hrndelsconcurrentie en
vreezen zij, dat deze methoden kunnen
worden gebruikt voor niet uitsluitend
economische, doch politieke doeleinden.
De „News Chronicle" toont zich ver
heugd over de solidariteit, welke blijkt uit
de verklaring van. Lima. „Het is een be
langrijk moreel gebaar, waardoor de re
publieken van het Amerikaansche conti
nent stelling nemen tegen de destructieve,
krachten, die in Europa groeien."
Hedenmorgen )m half zes is te Brus
sel plotseling overleden de leider der
socialisten Emile Vandervelde, bestuurs
lid van de socialistische Tweede Inter
nationale.
Zondag heeft Vandervelde met zyn
vriend Louis de Brouckère, den voorzitter
van de Tweede Internationale, het noen
maal gebruikt in het gebouw van de socia
listische partij. Des avonds werd Vander
velde, na een bezoek aan een bioscoop on
wel. Sedert Maandagavond half elf was hij
buiten bewustzijn geweest.
De Belgische politicus, jurist en schrijver,
Emile Vandervelde, werd in 1865 geborenen
is dus 73 jaar oud geworden. Hij heeft zijn
studie volbracht aan de universiteit van
Brussel.
Reeds op 20-jarigen leeftijd trad hij toe tot
de arbeidersbeweging. In 1894 werd hy lid
van het parlement, in 1914 minister van
staat. In de oorlogsjaren was hy minister
zonder portefuille en minister voor de le
vensmiddelenvoorziening. In 1917 en 1918
was hij lid van den raad van oorlog. In 1918
werd hij minister van oorlog, terwyl hij van
19251927 de portefeuille van buitenland
sche zaken had. Tot Januari 1937 was h|j
in de regeering van van Zeeland minister
van volksgezondheid.
Hy was hoogleeraar aan de universiteit
van Brussel, bestuurslid der Werklieden
partij en van de socialistische Internationale.
Van zijn hand zijn verscheiden werken
verschenen.
ken, welke ik heb besproken, dan acht ik
het niet overbodig te denken, dat men
tenslotte wel eenigen eerbied mag hebben
voor mijn grijze haren. In plaats daarvan
wenscht men alles met voeten te treden".
De paus doelde hier op het feit dat de
Italiaansche regeering ter gelegenheid van
de reis van Hitier hakenkruisvlaggen heeft
doen uithangen, onder welke het natio-
naal-socialisme het christelijk onderwijs
de nieuwe leer van het heidendom doet
vervangen.
Na eraan te hebben herinnerd, dat het
de vooravond is van den tienden verjaar
dag van het concordaat van Lateranen,
zeide de paus:
Aanvallen van fascistische zijde.
„Wij moeten zeggen, met het oog op de
apostolische ernst en waarheid, dat deze
tiende verjaardag ons niet die zuivere
vreugde brengt, welke wij zouden wen-
schen. Integendeel brengt hij ons ernstige
zorg en bittere teleurstelling. Bittere te
leurstelling, omdat de katholieke f tie
het voorwerp is van werkelijke en talrijke
aanvallen en overtredingen. Deze aanval
len zijn gekenmerkt door plundering van
verscheidene zetels van deze katholieke
actie en van hun archieven.
Gelet op den ijver in de lagere ran
gen, is het duidelijk, dat van hooger
geplaatsten toestemming en aanmoe
diging moet worden gegeven. Deze
aanvallen komen voor in het geheele
Schiereiland. Gisteren werd hiervan
melding gemaakt uit Venetië, Turijn
en Bergamo, thans uit Milaan.
De paus keerde zich vervolgens tegen
de schending van het concordaat door. de
jongste fascistische wetten, waarbij bur
gers van het arische ras verboden wordt
te huwen met personen van andere rassen.
Men verwacht dat de verklaringen van
den paus een reactie van fascistische zijde
zullen teweegbrengen.
Zie vervolg Buitenland pag. i, Ze blad.