'AKKERTJES
MET DE Z5 NAAR AMELAND.
UexinaeidAeid.-
(RMteniand
Jieck Schaal
wijkl niet vanzelf, want dal kan
lang duren. Maar een "AKKERTJE"
verdrijft ze binnen een kwartier.
Franco ontmoet feilen
tegenstand.
Succes der opstandelingen ten
Z. van Lireda.
Glimlachje
Ernstige treinramp in
Roemenië.
85 dooden, 250 gewonden.
Nieuws in 't kort.
Een torpedoboot is geen passagiersschip.
Bruidegom en bruid aan boord
TWEEDE BLAD.
«9
II Mulei 11 Huiven - 1 ituki 1 Huiven
Let op hel AKKER-meik I
van wien blijkt, dat de overtreding buiten
zijn toedoen is gepleegd."
Minister van Buuren maakte nog eenige
bezwaren tegen dit amendement, welks
laatste gedeelte („hen, die feitelijk de lei
ding hebben") hij vaag vond, welk be
zwaar de heer Diepenhorst overdreven
vond. Slechts mr. van Maarsseveen steun
de den minister en bepleitte aanvaarding
van den regeeringstekst.
Met 5316 stemmen werd het amende
ment goedgekeurd; tegenstemmers waren
12 katholieken en de vier n.s.b.-ers. Dit
was het voornaamste; een ander amende
ment had betrekking op den duur van het
noodwetje, welke op 6 maanden werd be
paald, want er bestaat weinig of geen kijk
op dat de nieuwe wet op 15 Febr. a.s. in
werking kan treden.
In nog geen twee uren had de Kamer
zich er doorheen geslagen, waarna het
heugelijke moment van het Kerstreces
was aangebroken. Met een aardig speech-
je nam de voorzitter tot 7 Februari af
scheid van zijn medeleden.
Dan zullen de Indische begrooting en de
wijziging en aanvulling van de wet betref
fende het recht van vereenigen en ver
gaderen op de agenda komen.
De Eerste Kamer zal vermoedelijk nog
eenige wetjes, waarbij haast is, deze week
afdoen.
Hoewel de opstandelingen in Spanje
zeggen op vele punten van hun offen
sief in Catalonië groote successen te
hebben geboekt, zoowel bij Tremp,
Balaguer (ten N. van Lerida) als ten
zuiden van Lerida bij Seros, geeft het
regeerings-communiqué slechts toe,
dat alleen ten zuiden van Lerida eenig
succes door Franco is bereikt. Beide
partijen maken melding van veel ge
vangenen en veel buit aan oorlogs
materiaal.
De opstandelingen stonden de journalis
ten niet toe den strijd aan het front te
volgen, z.g. omdat het weer te slecht was.
De aanvallen aan de fronten gingen ver
gezeld met aanvallen op de burgerbevol
king van de steden in het achterland van
de regeering. Barcelona is in de afgeloo-
pen dagen twee keer gebombardeerd. Bij
een Zondag uitgevoerden luchtaanval vie
len daar 23 dooden en een 25-tal gewon
den. Maandag werd de luchtaanval her
haald. Ook toen was het aantal dooden
groot. Bovendien zijn Zondag nog drie
kleine plaatsen in de provincie gebombar
deerd, waarbij een aanzienlijk aantal doo
den viel. O.a. werd een ziekenhuis getrof
fen. Zaterdag werd Madrid gebombardeerd.
600 granaten vielen op de stad. Er vielen
slechts twee dooden. Twaalf menschen
werden gewond.
Tegenstrijdige berichten.
Volgens het communiqué der opstande
lingen zouden Franco's troepen bij Tremp,
in de sector van Monsech, tien kilometer
zijn opgerukt. De regeering verklaart even
wel, dat Franco's troepen er niet eens in
slaagden de rivier over te steken en dat het
„Daar moet iets niet in orde zijn.
Als ik aan het letterslot draai, krijg
ik radio-Hilversum!"
eenige gevolg voor hen bestond in een
groot verlies aan materiaal en menschen-
levens. Bij Balaguer zou Fraco's succes al
niet grooter zijn geweest. Alleen bij Seros,
bij de samenvloeiing van Segre en Ebro,
slaagden de rebellen erin hun stellingen te
verbeteren, zij het ten koste van een groot
aantal menschenlevens. Zij rukten op tot
Almatret. Aanvallen op Aires en Aspa
werden afgeslagen.
Volgens de opstandelingen zouden zij niet
alleen Aspa, maar ook Mayals, Sarrocca en
zelfs Borjas Blancas hebben bezet. De re-
geeringstroepen bieden overal feilen tegen
stand. Franco wordt door een groote macht
van buitenlandsche vliegtuigen gesteund.
I Italianen helpen.
Uit mededeelingen van krijgsgevangenen
1 en andere gegevens blijkt, dat Italiaansche
troepen hebben deelgenomen aan het of
fensief ten zuiden van Seros. De rebellen
ontkennen dit. Zij verklaren, dat slechts een
divisie Italianen aan het Catalaansch front
staat en dan nog niet eens in de voorste
rijen.
Deze bewering wordt evenwel ont
zenuwd door een bericht van de Itali
aansche „Messagero", dat hoog opgeeft
van de heldendaden der Italianen aan
het Segre-front bij Seros.
Companys, de president van de Cata-
laansche generaliteit, verklaarde de pers
Zaterdag o.a.: Onze tegenstanders bewijzen
noch katholieken noch christenen te zijn,
gezien het tijdstip, waarop zij hun offensief
ontketenen. Hij riep alle Catalanen tot on-
vermoeiden tegenstand op tegen hen, die de
Catalanen tot slaven willen maken.
In een radiotoespraak heeft president
Negrin zich gericht tot alle Spanjaarden.
Hij verklaarde de uitvoering van tot heden
uitgesproken doodvonnissen, of doodvon
nissen, die nog zullen worden uitgesproken
in de toekomst wegens hoogverraad, spion-
nage en opstand, op te schorten.
Sobere Kerstdagen.
De Madrilenen waren gedwongen de
Kerstdagen in groote soberheid door te
brengen. Velen hunner hebben zich naar de
voorsteden begeven om er kippen en konij
nen te kopen. Het Roode Kruis en de inter
nationale hulpcommissie hebben medege
deeld, dat voor de kinderen 60.000 middag
malen en 10.000 avondmaaltijden zullen
worden verstrekt.
De troepen zullen warme kleeren ont
vangen. Voor de loopgraven bij Madrid zijn
geen feestelijkheden vastgesteld. De sol
daten hebben in hun onderaardsche schuil
plaatsen om groote vuren Kerstliederen
gezongen. Voor de eerste keer sinds drie
jaar is te middernacht in particuliere ka
pellen de Mis gecelebreerd, o.a. door abt
Leocadio Lobo. Om elf uur Zondagochtend
zijn de protestanten in vijf bedehuizen te
Madrid bijeengekomen.
De controlecommissie inzake de terug
trekking van buitenlandsche vrijwilligers is
uit Valencia te Madrid aangekomen.
In den kerstnacht is in Roemenië een
personentrein, die van Galatz op weg
was naar Chisinau, nabij het station
Vaicaitzei in Zuid-Bessarabië in botsing
gekomen met een van den tegenoverge-
stelden kant '-omenden personentrein.
Uit de puinhoopen heeft men reeds
80 dooden geborgen, alsmede 250 ge
wonden, waarvan er vele in zorgwek-
kenden toestand verkeeren.
Het reddingswerk werd ernstig bemoeilijkt
doordat tengevolge van het slechte weer het
verkeer groote vertraging ondervond en de
telefoonleidingen waren verbroken. Niette
min heeft men uit Galatz twee treinen met
dokters en verplegend personeel kunnen
zenden.
De twee locomotievën waren volkomen
vernield. Zeven wagens waren totaal ver
brijzeld en alle overige min of meer bescha
digd. In den loop van den nacht hebben de
ministers van verkeer en volksgezondheid
zich naar de plaats van de ramp begeven.
Uit het voorloopig onderzoek is gebleken,
dat de van Galatz komende trein te Vaicait
zei op den van den tegenovergestelden kant
komenden trein had moeten wachten, doch
door tot nu toe nog niet opgehelderde oor
zaak is doorgereden.
Stationschefs in hechtenis.
Nader wordt gemeld, dat de stationschef
te Galatz den machinist den schriftelijke op
dracht gegeven had, niet zooals gewoonlijk
op het enkelsporige traject te Frecatai op
den trein uit tegenovergestelde richting te
wachten, doch eerst op het volgende
station, Etulea, omdat de andere trein ver
traging had. Deze tweede trein wachtte ech
ter niet te Etulea.
De stationschefs van Galatz en Frecatai
z(jn in hechtenis genomen.
Zware sneeuwstormen in Roemenië De
telefonische en telegrafische verbindingen
van Roemer.ië met het buitenland zijn o-
yeral tengevolge van zware sneeuwstor
men verbroken.
Postwagen van trein beroofd. Twee be
ambten van de Philippijnsche posterijen
zijn, door kogels gedood, aangetroffen in
het postrijtuig van een sneltrein. Een zen
ding goud ter waardo van 75.000 dollar,
afkomstig van een mijnonderneming, is
vermist. Dit is de eerste treinroof op de
Philippijnen. De autoriteiten staan voor
een raadsel. In den wagon werden zes le
dige patronen aangetroffen. De safe was
gesloten, doch de sleutels worden vermist.
De politie heeft het slot geforceerd.
De Kerstdagen in de Vereenigde
Staten. Gedurende de kerstdagen zijn in
de Vereer.fgde Staten 344 persone i om het
leven gekomen bij auto-ongelukken, bran
den, zelfmoorden en gevallen van verdrin
king. Alleen bij verkeersongelukken wer
den 263 personen gedood.
Aanslagen in Palestina. Yassin
Jarralla, een lid der Arabische verdedi
gingspartij in Palestina, een tegenstander
van den Moefti en neef van den tcgen-
woordigen president van den oppersten
raad der Mohammedanen, werd gisteren
in zijn huis te Jcricho doodgeschoten. Ara
bieren hebben een Britschen bankdirec
teur, Lebouvier, gistermiddag bij Jericho
ontvoerd. Een Joodsche winkelier werd
door een schot gewond, terwijl hij in zijn
zaak in het oude stadsdeel van Jeruzalem
klanten hielp.
Zelfmoord in Hongarije 24 uur na
het publiceeren van het Hongaarsche ont
werp van wet van de regeering-Imredy
tegen de Joden heeft, na professor Lie-
bermann,thans de 64-jarige dr. Geza don
Bovary, rechtskundig raadsman van de
Joodsche gemeente van Boedapest, zich
door een schot van het leven beroofd.
Onzichtbaar glas. Dr. Katharine
Lodgett te New-York heeft medegedeeld,
dat zij een methode heeft ontdekt om glas
geheel onzichtbaar te maken. De uitvind
ster, die op een laboratorium van een
electriciteitsmaatschappij werkt, verklaart,
dat men het glas in zekere oplossing moet
dompelen, waarna deze oplossing als een
zeer dunne laag op het glas blijft liggen.
Terwijl het zuiverste glas tot dusverre 92
pet. licht doorliet, laat het nieuwe glas
99 pet. door. In bevoegde kringen zegt men,
dat de uitvinding een sensatie is. Zij zou
kunnen worden toegepast voor alle opti
sche instrumenten.
De schrijver Capek overleden. Na
een korte ziekte is op 48-jarigen leeftijd
te Praag overleden de schrijver Karei
Capek, een der opmerkelijkste figuren in
de litteraire wereld van TsjechoSlowakije.
KERKVERKIEZING. -
Bij de op tweeden Kerstdag Keh0„a
verkiezing van de Ned. herv. kerk t n*"
dam zijn gekozen de heeren te Boe^ /r
ken P. Groot, notabel; Jac Stal
ouderling. Stammes,
KERKVERKIEZING TE
SCHERMERHORN.
Tot ouderling bij de Ned. Herv r
meente te Schermerhorn werd in eer h
staande vacature benoemd de heer J t
tot diaken werd herbenoemd de he°S'
Jb. Smit.
ONS DRUKWERK VOOR U'
DRUKKERIJ COSTER.
(Van onzen speciaeln verslaggever).
Vrijdag. Aan boord Hr. Ms. Z. 5.
Precies om haif zes klopt de kellner van
Hotel den Burg te Den Helder op mijn
deur en precies een uur later wandel ik ïr.
de barre en snijdende kou langs de haven
van Nieuwediep op zoek naar de torpedo
boot Z. 5, die mij voorloopig tot woonplaats
zal dienen. Voorloopigwie weet voor
hoe lang .De boot zal vanmorgen naar
Ameland vertrekken om te zien verbinding
met het overigens onbereikbare eiland in
de Waddenzee te krijgen. Zal ik de Kerst
dagen weer thuis vieren, of zal de stille
nacht mij nog op zee zien zwalken, of mei
boot en al vastgevroren in het ijs?
Al die gedachten draaien me door het
hoofd als ik nu al tot op mijn gebeente
koud, niettegenstaande een paar wollen
truien een leeren lekker en een dito mo
torkap langs den havenkant naar de tor
pedoboot loop te zoeken. Een spookverschij
ning met een geweer op schouder doemt
uit de duisternis op een welwillende spook
verschijning, overigens die my van achter
en onder veel bont en andere dierenvellen
vandaan vertelt "dat ik nog maar vijf mi
nuten verder hoef te loopen om mijn doel
bereikt te hebben.
„Gaat U mee naar Ameland?" informeert
het spook, dat 'n marinier op wacht blijkt
te zijn.
En op mijn bevestigend antwoord zegt-ie,
eenigszins sarcastisch: „Nou veel pleizier
dan!"
Inderdaad ligt een eindje verder de Z. 5
al Onder stoom. Op den wal staat een
groote vrachtauto, waaruit de bestellingen,
die de Amelander winkeliers hebben ge
daan, in de boot worden geladen. Alle mo
gelijke kruidenierswaren, meel, gist, vleesch
ja wat al niet. En ondertusschen komen
ook de passagiers aan boord, allemaal ge
strande Amelanders, die graag de Kerst
dagen thuis willen vieren, en op het be
richt dat de Marine een poging zou wagen
het eiland te bereiken, van heinde en ver
naar Den Helder zijn gekomen, want de
meesten zaten in Noordelijk Groningen, en
zijn ijlings met treinen, die ver over tijd
waren, herwaarts gekomen.
Zij duiken een voor een naar beneden,
naar het verblijf der onderofficieren, mid
scheeps, dat voor deze „landverhuizers" is
gereserveerd. De bootsman scheidt de bok
ken van de schapen, en laat de dames in de
longroom, maar het is niet zijn schuld, dat
deze scheiding niet lang in stand blijft. De
natuur is nu eenmaal sterker dan de leer
van een eerzame marine-bootsman, vooral
als bij de genoemde bokken en schapen 'n
paartje is, al diep in de bruidsdagen.
Hij, een stuurman der JavaChinaJa-
panlijn zij een geboren en getogen Ame-
landsche. Ze waren vlak voor hun trouw
dag nog „even naar den wal" in casu noor
delijk Groningen gegaan om inkoopen voor
de bruiloft te doen en werden voor hun
terugtocht door het ijs verrast. Zoo lagen
hun papieren en stond de ambtenaar van
den burgerlijken stand op het gemeente
huis van Nes op Ameland geduldig op bruid
en bruigom te wachten terwijl deze „aan
den wal" alle pogingen in het werk stelden
om naar het eiland te komen. En zoomoest
nu de Z. 5 inderdaad in den meest letter
lijken zin hun huwelijksboot worden.
En bij nadere kennismaking met onze
lotgenooten blijkt er nog een bruidegom
aan boord te zijn ook een zeeman die be
gin Januari alweer moet varen en tijdens
zijn Kerstverlof op Ameland had willen
trouwen. Dat had gisteren al moeten ge
beuren. Op hem wachten niet alleen de
papieren en de ambtenaar, maar ook de
bruid zelf
Voorts zijn er onder de landverhuizers,
zooals de matrozen ons gezelschap al.gauw
doopten, een paar meiskes aan den wal op
school, die hun Kerstvacantie thuis op
Ameland zouden doorbrengen. Thuiswacht
de Kerstboom, en de Z. 5 is hun eenige
hoop, nog.
Het zeegat uit.
Ruim veertig man passagiers zijn aan
boord, en honderden kilo's goederen en
post, als de Z. 5 onder commando van den
luitenant ter zee eerste klasse J. de Visser,
het anker licht, en in den donkeren en
kouden ochtend de haven van Nieuwediep
uitvaart naar zee. Als we de haven uit zijn
begint het licht te worden, en zien we de
zee voor ons, zoover het oog reikt bedekt
met drijfys.
Ik sta bij den commandant op de brug,
waar zeildoek ons beschermt tegen den
kouden Noord-Opster, die onbarmhartig
ons in het gezicht blaast. Blijkens den
thermometer vriest het niet hard, maar de
wind maakt het bitter koud. De navigatie
wordt, te midden van het drijfijs, wel be
moeilijkt door het feit, dat men in boeien
moeilijkt door het feit, dat men de boeien
blijkt dat, wat men voor een boei aanzag,
een troepje talingen of wilde ganzen te
zijn, dat op de ijsschotsen wat uitrust.
Zoolang we nog in het ijs zitten, wil de
commandant ook geen volle kracht geven,
om de zoo kwetsbare Z-boot niet te be
schadigen. Maar eindelijk zijn we dan het
gat uit, en in open zee, waarin geen ijs
meer te bekennen is.
We draaien om de Noord en zetten koers
langs de Noordkust van Texel in de rich
ting Ameland. Nu kan er ook een schepje
bovenop en dra snijdt de ranke Z. 5 zich
met een vaart van 15 myl door de golven.
Af en toe laat de commandant de boot full
speed loopen, maar dan schudt en rammelt
alles zoodanig, dat het minder aangenaam
is voor de passagiers, onder wie zich trou
wen de eerste symptomen van zeeziekte
gaan vertoonen.
Zeeziekte.
Tja, een torpedoboot is nu eenmaal geen
passagiersschip, en er staat, tengevolge van
den straffen Noord-Ooster een tamelijk
flinke zee. De hofmeester is al met eenige
patiënten in de weer, wier ontbijt via hun
eigen magen in die van de meeuwen te
recht komt, die vechtend en krijschend in
het kielzog van de Z-boot meevliegen.
„U moet aan dek blijven" is zijn goed-
gemeenden raad. „Niets is zoo goed tegen
zeeziekte als frissche lucht".
De zieken, warm ingepakt, doch rillende
van kou en akeligheid, blijven zooveel mo
gelijk aan dek, zittende op vouwstoeltjes,
of hangende tegen de warme wanden van
de machinekamer. Een kwartier, een half
uur hoogstens, houden ze het boven uit.
Dan worden kou en ontbering zoo groot,
dat ze weer naar beneden gaan en dan be
gint de opstand van de maag opnieuw
De brug wordt voorzien van heerlijke
warme koffie, juist als we Vlieland langszij
hebben. Had ik er maar voor bedankt, want
veel plezier heb ik van dat kopje zeemans-
koffie niet gehad. Na weinige minuten
moest ook ik tol betalen.
Het doel nadert.
Zoo is de Z 5 langzamerhand meer hospi
taalschip dan torpedoboot geworden, maar
gelukkig komt na Terschelling, Ameland
in zicht. We draaien tusschen de beide
eilanden door en komen dan, aan de Zuid
kust van Ameland, in stiller water. Die
omstandigheid doet de zieken merkwaar
dig snel opknappen, cn een bord voortref
felijke zuurkool, gereserveerd door den on
volprezen hofmeester, wordt met graagte
en met smaak gesavoureerd.
Ziezoo, we zijn weer boven Jan, we voe
len ons weer heele Pieten, te meer, daar
de heele bemanning als om strijd 'verze
kert, dat het „heelemaal niet erg is, dat
het iedereen overkomt, zelfs een matroos
nog wel eens, dat wc ons niet behoeven te
schamen".
Alles is nu aan dek, want nu zal het gaan
gebeuren. Het beloofde land ligt voor ons.
Langzaam varen, we weer door het drijfijs'
waarvan de schotsen dikwijls van respec
tabele dikte zijn. Je krijgt zoo af en toe het
idee dat we door de Poolzee varen op een
ijsbreker. Van ijsbreken moet de comman
dant echter niets hebben, want als we al
eens door een schots heen gaan, blijft roode
verf van de boot op het breek vlak van het
ijs achter.
„Hartebloed van de Z 5", zucht de roer
ganger wysgeerig.
Op het Amelandsche strand loopen hon
derden menschen zwaaiend met hoeden en
petten, wachtend op de dingen die komen
zullen.
Maar ook wij wachten op diezelfde
dingen, want al liggen we nu een honderd
meter uit de kust, waarmee zijn de post,
de goederen, en vooral de passagiers nog
niet van boord. Het initiatief daartoe zal
van den wal moeten uitgaan, hetzij, dat
men met vletten komt, maar er gebeurt
niets. We latén de stoomfluit loeien, er
gaan morselichtsignalen naar den wal, er
gaat zelfs een radiobericht naar den Bran-
daris op Terschelling, om van daar den
burgemeester van Ameland op te bellen,
wien dochter we toch óók aan boord heb
ben
De wal neemt geen enkel initiatief.
Langzaam aan begint het donker te wor
den, haast even donker als de blik van den
commandant, en de stemming van de land
verhuizers, die hun kansen op Kerstfeest
thuis aanmerkelijk zien dalen.
De commandant probeert nog iets na
derbij te komen.
„Maar ik moet verdorie om mijn boot
ook denken", bromt hy in zyn dikke wol
len das.
Vergeefsche moeite.
Het lukt niet. De helft van de landver
huizers staat ook op de brug. Zy zien het
beloofde land, herkennen zelfs kennissen
op het strand. Zij zullen er niet komen, al
thans vandaag niet.
De commandant beslist: „Ik ga terug
naar open water. Hier in het ys durf ik
niet te blijven liggen. Dat is te riskant. En
dan zal ik nadere instructies aan Den Hel
der vragen".
We draaien weer, de zee tegemoet. Lang
zaam, in den vallenden avond, raakt het
beloofde land uit het gezicht. De vuurto
ren wordt ontstoken, en zendt ons een
groet. Tja, het was een kwestie van hon
derd meter, maar de laatste loodjes...
Radioverbinding met Den Helder; tele
grammen over cn weer.
Tenslotte de instructie aan den comman
dant: in open water voor anker gaan, den
ochtend afwachten, en het dan opnieuw
probeeren. Waarschijnlijk, zoo heeft de
burgemeester van Ameland getelefoneerd,
kan dan de reddingsboot worden uitgezet!
Nieuwe hoop onder de landverhuizers.
Wie weet, morgenochtend.
Ieder schikt zich in het onvermijdelijke.
Een nacht op zee, op een torpedoboot,
ergens in de buurt van de wadden, een
ongekend avontuur.
De avond legt zich over de zee. Aan den
horizon draaien de vuurtorenlichten tegen
de sneeuwige lucht, en af en toe grijpt het
zoeklicht van de Z 5 in de duisternis.
Het vriest en het waait, en ratelend gaat
de ankerketting naar bcnee. We zijn voor
anker.
De hofmeester tracteert op doperwtjes
en op heerlijke boterhammen, plus een uit
muntend kopje warme soep.
Dan gaan wc toebereidselen maken voor
den nacht...
De zee voor Ameland doet in de verte
denken aan de Poolzee.
