Actualiteit in de film.
Honderd films in vijftien jaar.
c
„De loop der tijden",
Z1
„The march of time"-films nu
ook in Nederlandsche versie.
belangrijke documentaire
films.
The March
Het ontstaan van
of Time".
De wetenschappelijke films
van J. C. Mol.
ONZE BIOSCOPEN.
DERDE BLAD.
De Finsche componist Jean Sibelius.
Nog geen 4 jaar geleden werd „The
March of Time" alleen in de Ver-
eenigde Staten vertoond, in 432
theaters. Thans worden deze gedra
matiseerde filmactualiteiten in meer
dan 11.000 bioscopen (35 landen) over
de geheele wereld gebracht, hetzij in
de Engelsche, Fransche of Spaansche
taal en nu brengt RKO hier de Ne-
derlandsch gesproken versies onder
den titel „De Loop der Tijden".
Hoe komt het dat deze films in zoo'n
korten tijd zoo'n populariteit hebben ver
worven? Omdat de uitgevers van „The
March of Time" van het standpunt zijn
uitgegaan dat de menschen van heden de
waarheid willen weten omtrent de wereld
waarin zij leven. Het is bijna niet te ge-
looven dat in dezen tijd van radio, film
journaals en internationale persorganisa
ties, weinigen werkelijk op de hoogte zijn
van wat er rondom hen heen gebeurt,
maar de vele misvattingen bewijzen dat
dit inderdaad het geval is.
Het doel van de uitgevers van „The
March of Time" is het publiek van alle
landen ter aarde, wereldnieuws in zijn
ware gedaante te brengen niet slechts
de feiten maar ook de waarheid achter de
feiten. Deze films verschillen daarin van
het gewone filmjournaal dat, terwijl
laatstgenoemde in snelle opeenvolging
beelden toont van het nieuws van iedere
week, „De Loop der Tijden" zich op een
bepaalde actueele gebeurtenis concen
treert en de geschiedenis die zich hierom
heeft afgespeeld, hierop opbouwt: de oor
zaken hetgeen een teruggang van tien,
twintig en meer jaren met zich mee kan
brengen de groei, de beteekenis en de
gevolgen er van.
In „Oorlog in China" bijvoorbeeld,
waarin het Aziatisch vraagstuk ontleed
wordt, geeft „De Loop der Tijden" in
korte trekken de geschiedenis weer van
het Westersche contact met China, terug
gaande tot 1842, in welk jaar de Wester
sche landen handelsbetrekkingen met het
Oosten aanknoopten. Daarop volgt het op
den voet de bedreiging van Japan in 1910,
toen Korea geassimileerd werd, het jaar
1931 en de inneming van Mandsjoerije tot
aan Japan's huidige invasie. „De Loop der
Tijden" vervangt het gewone filmjournaal
niet, hetgeen de uitgevers ook niet
wenschen. Qua filmberichtgeving heeft
het dezelfde beteekenis als het bestudeer
de hoofdartikel in de dagbladpers.
vers van „Time" hun eerste succesvolle
onderneming volgen door een uitgebreid
maandblad „Fortune". Hun volgende stap
was een radio-programma voor de N.B.C.,
genaamd „The March of Time", waarin
acteurs en actrices op suggestieve wijze de
wekelijksche gebeurtenissen als hoorspel
brachten.
In 1934 maakte de vice-president van
„Time", Roy Larsen, kennis met den
Amerikaan Louis de Rochemont, die op
het gebied der documentaire film werk
zaam geweest was voor de Amerikaansche
Regeering en op eigen gelegenheid met
filmjournaals en -documentaires geëxpe
rimenteerd had. Zijn volmaakt begrip van
journalistiek deed Larsen zich ten volle
bewust worden van de mogelijkheden om
het speciale nieuws van „Time" in film
om te zetten en te exploiteeren. De Roche
mont, volleerd filmer en veelzijdig produ
cent met internationale ervaring, verstond
de kunst nieuwsopnamen samen te voegen
tot korte films van een sterk dramatische
en realistische werking. Volgens dit prin
cipe geproduceerd werd de eerste „March
of Time" in 1935 in Amerika in roulatie
gebracht. Het oogenblikkelijk succes van
deze noviteit leidde tot de oprichting van
„March of Time" kantoren te Parijs en te
Londen, nu twee en een half jaar geleden.
Richard de Rochemont, de broer van den
productieleider Louis, ging naar Engeland
om de onderneming in Europa te leiden.
De ontwikkeling.
Geleidelijk aan, naarmate de filmtech
niek zich ontwikkelt, komt „The March of
Time" verder van het gewone filmjournaal
af te staan en dichter bij de normale film
en de documentaire. Iedere uitgave heeft
een lengte van ongeveer 600 meter, het
geen een vertooningsduur van circa
20 minuten vordert. Aanvankelijk waren
Een van de opnamen uit een van de „Marsche of Time" films.
In 1923 besloten 2 jonge Amerikaansche
verslaggevers, Briton Hadden en Henry R.
Luce, in het besef dat er geen enkel blad
was dat zich tot taak gesteld had ook maar
iemand van al de essentieele wereldge
beurtenissen op de hoogte te brengen en te
houden, een weekblad „Time" genaamd
uit te geven, dat geheel gewijd was aan
de belangrijke gebeurtenissen van de
afgeloopen week, weergegeven in be-
knopten, onpartijdigen verhaaltrant. De
oplage van „Time" is van 18.500 in het
eerste jaar van haar bestaan tot ruim
700.000 gestegen. In 1931 lieten de uitge-
De wereld vraagt staal en lompen. Kooplieden beleven een goeden tijd.
er drie of vier nieuwsepisoden in één
„March of Time" maar de uitgevers rea
liseerden zich dat om een veelzijdig en
objectief standpunt weer te geven het
noodzakelijk is dat men zich tot ten hoog
ste drie of soms zelfs tot een enkel onder
werp bepaalt. Zelfs dan moeten er nog
duizenden meters film opgenomen worden
om hieruit alleen alle essentieele gegevens
te „distilleeren" tot één editie van „De
Loop der Tijden".
De uitgevers van „De Loop der Tijden"
zijn journalisten in den volsten zin van het
woord. Zij moeten het nieuws vóór zijn,
vooruit weten waar en wanneer de ver
spreiding van het nieuws zal plaats vin
den, met hun camera's op de plaats zelf
klaar staan zoodra dit noodig is, en de
„story" rondom de nieuwskern gereed
hebben als de laatste acte versch van de
plaats van actie aankomt om het geheel te
monteeren en van commentaar te voorzien
volgens het klaarliggende scenario. Op
deze wijze is men in staat een volledig
actueel filmverhaal in omloop te brengen
op hetzelfde moment dat de vetgedrukte
koppen in de kranten verschijnen.
Niet alleen politieke onderwerpen wor
den benut, maar ook sociale en economi
sche vraagstukken worden in hun werke
lijke waarde getoond. „Mannen der We
tenschap" en „Plagen in 1938" bijvoor
beeld, behandelen problemen die het
menschdom in zijn geheel raken.
In 1937 kende de Amerikaansche Film
Academy een specialen prijs toe aan „The
March of Time": „daar het een nieuwe
richting geeft aan een der belangrijkste
takken van de filmindustrie: het film-
Films als die van kristallen, wonderen
der bloemen, hebben nog altijd haar be
koring en waarschijnlijk ook de ongeveei
25 wetenschappelijke films, die in op
dracht van prof. Storm van Leeuwen, prof.
Van Calcar, prof. Van der Hoeven, om er
enkelen te noemen, gemaakt zijn. Opera
tiefilms en films ten behoeve van het
hooger onderwijs kunnen nog dienst doen;
maar andere zijn verouderd.
Tijdens de crisisjaren, toen opdrachten
op dit gebied uitbleven, stond een andere
weg open: de afdeeling bedrijf- en propa-
ganda-films uit te breiden en te perfec-
tioneeren. Dat is gebeurd. Met zijn
camera-mannen Jo de Haas en Chr. Pointl
en zijn geluidsingenieur E. J. Verschueren,
heeft de heer Mol dit deel van zijn bedrijf
tot een belangrijk terrein van studie en
arbeid gemaakt. Het groote gebouw in
het Kenaupark biedt hem nu de mogelijk
heid tot volle ontplooiing. Enkele jaren
geleden kwam hij met een eigen geluid
systeem voor den dag, dat hij al weer door
eigen onderzoek had weten op te bouwen.
Dat bracht me weer ineens op een heel
ander terrein, vertelt hij nu. Drie jaar heb ik
noodig gehad om mij op dit gebied in te wer
ken en om er iets in te presteer en. Want
daarom was het te doen. Toen ik ten slotte
met een nieuw systeem kwam, was ik de
eerste. Eerst heb ik de geluidsfilm gemaakt
met normaalfilm, daarna voor smalfilm. En
op dien weg gaan wij door. Zoodat het
hoofdbedrijf van „Multifilm" nu geworden
is, het maken van bedrijfs- en reclamefilms.
Juist door de veelzijdige ervaring, die bij
de vervaardiging van wetenschappelijke
films is verkregen, vindt de bedrijfsfilm hier
een goed terrein.
Maar dat wil niet zeggen, dat de weten
schappelijke film is losgelaten. De indruk is,
dat de belangstelling van het groote publiek
voor dat soort van films is toegenomen.
„Wij hebben nu plannen voor het maken
van een populair wetenschappelijke film, ge
schikt voor het bioscoop-publiek. En er komt
een propaganda-film voor het bloembollen-
bedrijf. Ik hoop daar een kleur- en geluids
film van te maken.
Een ander belangrijk werk in voorberei
ding is een film voor elementair muziek-on-
derwijs, die wij maken in samenwerking met
den heer Brandts Buys te Arnhem. Bij deze
film komt het vooral aan op de onfeilbare
geluidsoverbrenging. In de eerste plaats
komt het menschelijke geluid in aanmer
king: sopraan, alt, tenor, bas; en dan de mu
ziekinstrumenten, hout en koper. De bedoe
ling van de film is de leerlingen goed de
klankkleuren te doen kennen van de ver
schillende instrumenten, die zij te zien krij.
Een zeer interessante opdracht dus, maar
een moeilijke opdracht ook, omdat het ge-
luid volkomen zuiver moet worden weerge-
geven.
En ten slotte, zegt de heer Mol, ben ik
op het gebied van kleurenfilm bezig met 'n
nieuw plan. Mijn film van kristallen en
wonderen der bloemen wil ik m kleuren
geven. Ik zoek nog naar het beste procédé,
en ik verwacht wel te zullen slagen.
Zoo is er dus in dit jonge Nederlandsche
bedrijf een voortdurende activiteit en een
verblijdend streven naar vervolmaking.
Het lijkt misschien niet zoo'n geweldige
prestatie aldus schrijft het Hbld., honderd
films in vijftien jaar te produceeren; maar
in de eerste plaats is hierbij alleen reke
ning gehouden met groote films er zou
nog een aantal kleinere zijn by te tellen
en in de tweede plaats is de heer J. C. Mol
die nu als leider van „Multifilm" op het
terrein der film-industrie vooraan staat
vijftien jaar geleden begonnen met pro
beersels.
^Ik werkte samen met Adriaan Boer
voor „Focus", vertelt de heer Mol, toen ik
hier een microscopische film zag van prof.
Siedentopf bij Zeiss, in Jena, gemaakt. Ik
interesseer mij voor dat werk, en ik meen
de, dat er in de wetenschappelijke fotogra
fie wel een toekomst zat. In ons land werd
er weinig aan gedaan.
Uit eigen beweging er was natuurlijk
van een opdracht geen sprake ben ik
toen begonnen aan den opzet van de An-
thonie van Leeuwenhoek-film. Het was een
heel dankbaar onderwerp, omdat het prach
tig filmmateriaal op allerlei gebied ver
schafte. Het resultaat was boven mijn ver
wachting. De film werd een succes, ook in
het buitenland; zij ging naar Engeland,
Frankrijk, Amerika en nog tal van andere
landen. Daaruit vloeide de eerste opdracht
voort. Het Ned. Roode Kruis droeg my op
een Malaria-film te maken, bestemd voor
hulpmateriaal bij de malariabestrijding in
Noordholland. Ook deze film is meer gewor
den dan met den opzet voorzat. Er moesten
copieën van worden gezonden naar in totaal
twintig landen.
Ik ben mij dus ook gaan toeleggen op het
vervaardigen van bedrijfsfilms. De eerste
was de Waterleidingfilm, in opdracht van
het Prov. Waterleidingbedrijf van Noord
holland. Het is tien jaar geleden, dat deze
film gemaakt werd; en nu komt zij voor ver
tooning al niet meer in aanmerking. De
film leeft buitengewoon snel; daarom is er
op het gebied van de wetenschappelijke en
de bedrijfsfilm steeds weer wat nieuws te
maken.
journaal". Deze onderscheiding wordt zeer
hoog aangeslagen, daar slechts twee an
dere filmproducenten door de Academy
met zulk een prijs bekroond werden: Walt
Disney voor zijn Mickey Mouse en Warner
Brothers voor de eerste sprekende film.
Het is een belangrijk feit dat de film
industrie thans een vaste maandelijksche
journalistieke bijdrage heeft, die door haar
streven naar accuratesse een groote ver
antwoordelijkheid met zich meebrengt.
Het is eveneens belangrijk dat 't bioscoop
publiek over de geheele wereld zijn waar
deering toont voor „The March of Time"
en daarmee te kennen geeft dat het ken
nen van de waarheid een der eerste schre
den is naar internationaal begrijpen.
„The March of Time" zal als „De Loop
der Tijden" ongetwijfeld groot succes ver
werven bij de Nederlandsche bevolking,
die zeker ook de noodzakelijkheid er van
inziet dat het huidige wereldnieuws van
een onpartijdig standpunt uit bekeken
moet worden.
De oorlog in China. Een van de films over dit onderwerp.
,DE WILZANG".
City-theater.
Wie de film „100 mannen en een meisje"
gezien heeft, hoeven we feitelijk niets anders
te zeggen, dan dat „De Wildzang" minstens
even verrassend en origineel is. Hij weet dan
voldoende en begrijpt, dat „Mad about music"
een moment in staat is de dagelijksche zor
gen te doen vergeten. Nog meer dan in „100
men and a girl" toont Deanna Durbin niet
alleen buitengewoon goed te kunnen zingen,
maar ook talent als filmspeelster te bezitten.
En alles gaat haar (nog?) zoo natuurlijk
af, ze heeft bij haar zingen (nog?) zóó wei
nig van die irriteerende, coquetteerende,
knipoogende en glimlachende juffrouwen
(zich noemend lady-crooners of iets derge
lijks), haar stem en gebaren, haar doen en
laten zyn nog zoo volkomen gewóón, dat
haar spel een verademing is voor al degenen,
die zich al weer voorbereiden op het ergste,
bijv. iets in den geest van Shirley Temple
of een van haar kleine en groote concurren
ten.
Herbert Marshall vervult de tweede be
langrijke rol in deze film. Ook hij voldoet
uitstekend.
Het verhaal? Een amusante geschiedenis
van een Amerikaansch kostschoolmeisje in
Zwitserland (moeder filmster, vader over
leden) dat, om te kunnen concurreeren
tegen haar vriendinnen, zichzelf een vader
fantaseert die op de olifantenjacht in Afrika
is. Nou ja als je die dingen vertelt, dan
doe je je vingers over elkaar zóó, dat nie
mand 't ziet endan mag je die dingen,
die eigenlijk niet waar zijn, vertellen
En Deanna past dit probaat werkend „be
zweringsmiddel" dan ook trouw toe. Door
een misverstand is ze dan echter gedwongen
haar vriendinnen het wettig en overtuigend
bewijs te leveren van het bestaan van dien
kraan van 'n vader. Het gevolg is, dat ze
teneinde raad op het station, waar ze onder
de oogen van haar vriendinnen haar vader
zal ontmoeten, een wildvreemden heer
entert, hem een bos bloemen in zijn armen
en een zoen op zijn wang drukt. De eerst
wel wat beduusde vrijgezel, die meteen tot
vader van een 13-jarige dochter is gepro
moveerd, stemt er na eenig aarzelen in toe,
haar „vader" te spelen. En ten slotte kon
het anders? ook voor de wet in het ver
volg haar vader te zijn door een huwelijk
met haar moeder.
Voorprogramma: Fox-nieuws, een twee
tal teekenfilmpjes en een screensong.
TUSSCHEN TWEE OCEANEN.
Theater Harmonie.
Nu juist dezer dagen in een reeks feuil
letons in onze courant de geschiedenis van
het postvervoer in deze streek wordt be
handeld, is het wel interessant in het
Theater Harmonie eens te gaan zien en be
luisteren hoe dat postwezen zich in de eer
ste helft van de vorige eeuw in Amerika
heeft ontwikkeld. Wie dat gaat aanschou
wen ziet op het projectiedoek de allereerste
treintjes uit die dagen, met vervaarlijke
locomotieven, die een geweldig lawaai ma
ken en groote rookwolken uitstooten en
waarvoor alle passeerende paarden steige
rend op de achterpooten gaan staan. En hij
ziet tevens hoe de goederen uit zoo'n trein
tje in een postwagen worden geladen
waarvoor vier of zes paarden in volle galop
naar de plaats van bestemming rijden. Hier
er. daar moet bij een posthuis gestopt wor
den, maar de versche paarden staan gereed,
zij worden vliegensvlug inplaats van het
vermoeide span voor den postwagen gezet
en dan gaat het weer verder zoo snel als
paardenbeenen maar draven kunnen.
Er wordt goud gevonden in Californië, de
goudgravers hebben behoefte aan het ver
voer van hun brieven en hun stofgoud en
Ramsay, de overmoedige postiljon zorgt
voor de verzending. Er wordt een aanslag
op hem gepleegd, het goud wordt gestolen,
maar hij betaalt alles uit eigen zak terug
en wint zoo het vertrouwen van de ruwe
mannen. Na het uitbreken van den oorlog
tusschen Noord en Zuid moeten onder bui
tengewoon moeilijke omstandigheden be
langrijke goudzendingen overgebracht wor
den. Men ziet den postwagen met gewapen
de mannen vertrekken en den overval door
een groep der Zuidelijke troepen. In razen
de vaart breekt de postwagen zich baan
door de vijandelijke troepen, links en rechts
schieten de bewakers en de mannen, die
zich van het goud willen meester maken,
elkaar neer en dit gedeelte van de film is
van een bijzondere spanning.
Door dit geheele verhaal, dat zich in een
land vol onbetrouwbare blanken en roof
zuchtige Indianen afspeelt, loopt een lief
desgeschiedenis waarvan we het verloop
maar niet zullen verklappen. Liefde en
trouw, oogenblikken van onbedachtzaam
heid, een scheiding van vele jaren en een
gelukkig weerzien, het geeft de film nog
een bijzondere bekoring.
Joel McCrea, Bob Burns en Frances Dee
hebben door hun eminent spel van deze
historische geschiedenis een spannende rol
prent gemaakt.
Vooraf een tweetal screensongs en veel
nieuws uit binnen- en buitenland, dat dit
maal helaas in een te duistere en daarom
onduidelijke projectie op het doek kwam.
PREMIERE.
Victoria-theater.
Een hoofdnummer met Zarah Leander in
de voornaamste rol is een groote attractie
voor het publiek, dat bleek gisteravond
duidelyk by de eerste vertooning van
„Premiere". Een film, die boeit van het
begin tot het einde, door de spannende ge
schiedenis, door het uitmuntende spel en
den byzonderen zang en niet het minst door
de meer dan schitterende ensceneering van
de revue, waarvan in de film de première
wordt gegeven. Het dans-ensemble van
Floyd Dupont was een verrassing en elke
vo rmde scène bracht weer een nieuwe
ballet-variatie, door het uitgebreide gezel
schap in de perfectie uitgevoerd
lAde rrr-aV°nd- Een uitgelezen
publiek woont de voorstelling bij. Carmen
Daviot zal voor het eerst optreden De
artiste, die voor haar plaats heeft moeten
maken, ook in de gunst van den man, die
de nieuwe revue financiert, laat zich ech
ter niet zoo gemakkelijk ter zijde schuiven.
Zij is ook achter de coulissen. Groote con
sternatie ontstaat als na de derde scène de
financier dood in zijn loge wordt gevon
den. Er is van het tooneel geschoten. Wi6
is de dader? De politiecommissaris neemt
onmiddellijk de zaak in handen en terwijl
de revue in prachtig tempo tot een goed
einde wordt gebracht, weet de commissaris
de schuldige te ontdekken. Wie dat is mo
gen wij natuurlijk niet verklappen. Als
actrice en als zangeres neemt Zarah Lean-
der toch wel een heel bijzondere plaats in.
Zij is in elke scène voortreffelijk en eischt
door spel en zang direct alle aandacht.
Uitmuntend tegenspel kreeg zij van
Attila Hörbiger als de politiecommissaris en
van Karei Martell als Nissen haar revue
partner. Maar ook de overige rollen waren
sterk bezet en de ballet-nummers waren
steeds een lust voor het oog. Voor liefheb
bers iets bijzonders.
Een film, die men zeker niet zal verzui
men.
Het voorprogramma bracht eenige mooie
journaals: Fox Movietone, Ufa-Nieuws erl
Hollandsch Nieuws. Verder een zeer in
teressante natuuropname uit het prachti
ge Alpengebied (Oost-Alpen). En dan nog
een aardige comedie uit Hollywood van 'n
zoon, die van vader niet met een filmac-
tnce mocht trouwen en het toch deed.
Als geheel een sterk programma!
