DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Opnieuw Catalaansch gebied in
Franco's handen.
No. 14 Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Dinsdag 17 Januari 1939
141e Jaargang
Maar de regeering blijft moedig volhouden.
Thans Cervera en omgeving
bezet.
Een reeks geheimzinnige
ontploffingen in Engeland.
Ongehoorde Italiaansche
perscampagne.
De algenraeene toestand.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
mm
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Gisterochtend, even voor twaalf
uur, is het legercorps uit Aragon onder
commando van generaal Moscardo
Cervera binnengetrokken. De stad ligt
aan den weg van Lerida naar Barce-
lona De regeeringstroepen bieden aan
het front nog tegenstand. Ook zijn nog
eenige kleinere plaatsjes aan dit front
bezet.
In het hoofdkwartier van de rechtsche
troepen in Catalonië heeft men den in
druk, dat he{. regeeringsleger verstrooid is.
Thans rijst de vraag of het in staat zal zijn
zich wederom te concentreeren, terwijl de
rechtsche colonnes het van alle zijden be
stoken.
Gisterochtend werd in het Noorden van
Catalonië wederom fel gestreden. Ten
Oosten van Artesa de Segre zijn de
rechtsche troepen onder generaal Garcia
Valino gisterochtend vijf k.m. opgerukt.
De strijd duurt hier nog voort.
Het terugtrekken der regeeringstroepen
aan het Catalaansche front geschiedt, naar
uit Barcelona gemeld wordt, in goede orde.
De tegenstanders konden zich niet van
oorlogsmateriaal meester maken en de
regeeringstroepen hebben nieuwe vooruit
gereedgemaakte stellingen bezet.
Overigens bombardeeren de rechtsche
luchtstrijdkrachten onophoudelijk den weg
TarragonaVendrell, die langs de kust
loopt. De weg is vol wagens, karren en
voetgangers. Gisteravond duurde de uit
tocht der bevolking, onder dekking' van
luchtafweergeschut, dat op vrachtwagens
langs den weg stond, voort.
Drie bommenwerpers der opstandelingen
hebben verder de buitenhaven van Barce
lona bestookt. Er vielen drie gewonden.
De schade is gering.
Aan het front in Estremadura schijnen
de pogingen van de troepen van Franco
om de Col Castuera, ten Zuidwesten van
Monterrubio, te heroveren niet geslaagd.
Gedurende twaalf uur werden aanvallen
gedaan, waarbij Italiaansche afdeelingen
medewerkten. Bij Pennarroya oefenen de
regeeringstroepen druk uit op het mijn-
bekken, waar het werk geheel stil ligt na
de evacuatie van een deel der burgerbe
volking.
De rechtsche radiozenders hebben gis
teravond een boodschap van Franco voor
gelezen, waarin er bij de Catalanen op
wordt aangedrongen, „met het oog op de
onvermijdelijke overwinning van de na
tionalisten" de wapens neer te> leggen.
Versnelde mobilisatie in Catalonië.
Uit Barcelona wordt gemeld, dat de
mobilisatie en militarisatie in versneld
tempo worden voortgezet. Van de zeven
onder de wapenen geroepen lichtingen
hebben die van 1921, 1920 en 1919 zich
reeds aangemeld. Gisteren riep het offi-
cieele staatsblad de lichtingen 1918 en
1917 op om zich aan te melden. De vak-
vereenigingen en organisaties der vrouwen
werken samen met de productiesyndicaten
om vrouwen het werk te doen verrichten
van naar het front geroepen mannen. 4000
vrouwen zijn reeds begonnen te werken.
De vrouwen, die niet bekwaam zijn on
middellijk mannen te vervangen, zullen
technische opleidingsscursussen volgen.
Militaire en officieuze kringen, zoo ver
luidt het verder van regeeringszijde, ver
helen den ernst van den toestand niet,
doch blijven kalm. De weerstand zal vast
beraden en energiek geboden worden. De
zelfde kringen wijzen op het gebrek aan
materiaal aan regeeringszijde. De ontzag
lijke opstapeling van materiaal en man
schappen verklaart den rechtschen op-
marsch. De rechtschen hebben 800 vlieg
tuigen in den strijd gebracht, terwijl de
regeeringstroepen bijna geen vliegtuigen
ter beschikking hadden. De verhouding in
de geschutsterkten is ongeveer zes tegen
één.
Bestuursorganisatie in het door
Franco veroverde gebied.
Uit Burgos wordt gemeld, dat de minis
ter van binnenlandsche zaken van Franco,
Serrano Suner, een decreet heeft uitge
vaardigd tot liquidatie van de regeering
van Catalonië. De wet van 5 April 1938
uitgevaardigd na het innemen van Lerida,
heeft het statuut van een autonoom Cata
lonië afgeschaft.
Bij een nieuw decreet wordt bepaald dat
de provinciale deputaties van Barcelona,
Tarragona, Lerida en Gerona weer in het
bezit worden gesteld van de gebouwen,
waarin de Catalaansche generaliteit haar
onderafdeelingen heeft gehuisvest. Deze
gebouwen ressorteeren in het vervolg on
der het ministerie van binnenlandsche
zaken.
De functionarissen van de generaliteit
blijven op hun post; evenwel zal binnen
kort een zuivering worden doorgevoerd.
Ook zij worden afhankelijk van het minis
terie van binnenlandsche zaken. Alle
ambtenaren, die na 18 Juli 1936 werden
benoemd, worden onmiddellijk afgezet; zij
kunnen evenwel voorloopig in dienst wor
den gehouden als tijdelijke krachten, op
voorwaarde, dat het onderzoek, dat naar
hun gedragingen zal worden ingesteld,
gunstige resultaten op zal leveren.
De moed niet opgegeven.
De Spaansche ambassade te Londen
heeft gisteravond een verklaring gepubli-
ceerd, waarin gezegd wordt dat „de ont
vangen indrukken van gezaghebbende
zijde in staat stellen te verklaren, dat op
nieuw zij, die denken, dat de oorlog zijn
einde nadert, zich zullen blijken te vergis
sen" De laatste successen van den vijand,
zoo vervolgt de verklaring, hebben nau
welijks de effectieven of de strijdvaardig
heid van het republikeinsche leger ver
minderd. De Spaansche regeering verklaart
plechtig, dat in weerwil van de krachtige
interventie van de uitstekend gewapende
buitenlandsche infanterie en in weerwil
van de pogingen, die de totalitaire staten
thans aanwenden om de Spaansche repu
bliek te vernietigen, het Spaansche volk
heldhaftig verzet zal bieden tot het ten
slotte de oogmerken van den overweldiger
en zijn Spaansche bondgenooten zal hebben
verijdeld.
Regeeringsoffensief in Andalusië.
De regeeringstroepen hebben gisteren
zelfs een offensief ontketend in de pro
vincie Granada en het rechtsche front in
den sector van Tozar, op c.a. 40 k.m. ten
N.W. van Granada, doorbroken. Zij zijn
over de Hicar getrokken en hebben de
rechtschen uit het dorp Tozar verjaagd,
terwijl ook verscheidene heuvels ten
oosten van dit dorp werden bezet.
De opmarsch der republikeinen duurde
den geheelen dag voort en gisteravond
bevonden de troepen zich op 20 k.m. af
stand van Granada en op 10 k.m. afstand
van de eenige spoorlijn die Granada met
het gebied van Franco verbindt.
De strijd in Catalonië.
Daar stond tegenover dat drie voor
naamste rechtsche legers welke conver-
geerend naar Barcelona oprukken thans
gemiddeld 67 k.m. van hun doel verwij
derd zijn.
De opmarsch is gisteren voortgezet in alle
sectoren van het Catalaansche front dat
thans is ingekrompen tot 50 k.m. en dat
van Tremp in het noorden over Pons
Cervera, Bellfrat en Tamarit loopt.
In den middelsten sector, waar de co
lonne Bellprat heeft veroverd, zijn de
troepen van Franco gisteren gemiddeld 10
k.m. opgerukt en thans staan zij op den
westelijken oever van den Rio Gaya.
Radioboodschap van Franco.
De radiozenders hebben een boodschap
verspreid van Franco aan de Spanjaarden,
in het bijzonder de Catalanen, om hun
mede te deelen, dat „de bevrijding nabij
is". De leiders van de vijanden wordt
„iedere verantwoordelijkheid voor het
vergoten bloed op de schouders gelegd,
daar zij sinds den val van van Bilbao wis
ten, dat zij den oorlog zouden verliezen".
„Op het belangrijkste oogenblik vluchtten
zij naar het buitenland, evenals tijdens den
val van Santander. Thans brengen onze
overwinningen in Catalonië den vijand
oder onze discretie en toch gaat hij voort
misdadigen en nutteloozen tegenstand te
bieden".
„Gij zijt volkomen overwonnen. Slechts
het volkomen gebrek aan vaderlandsliefde
en menschelijkheid kan nog bloed doen
vloeien. De liefde voor het Spaansche
volk, waarmede uw leiders schermen, is
bedriegerij. Zij die bedrogen werden, heb
ben niets te vreezen: 270.000 gevangenen
zijn er de getuigen van ,dat wij haat noch
wraak kennen. Leve Spanje".
Volgens een mededeeling van het groote
hoofdkwartier zou het aantal 'bij Tarra
gona gemaakte krijgsgevangenen en dat
der deserteurs de 4000 te boven gaan.
Uit Madrid wordt gemeld, dat de bevol
king het bericht inzake de terugtrekking
der regeeringstroepen in Catalonië met
zeer groote kalmte heeft opgenomen.
Bijna op hetzelfde oogenblik hebben zich
te Londen en Manchester vier ontploffingen
voorgedaan, een te Londen en drie te Man
chester. Bij één der ontploffingen in het cen
trum van Manchester werd een persoon ge
dood en drie gewond. De ontploffingen,
waarvan den aard nog niet bekend is,
sloegen gaten inliet wegdek en vernielden
tallooze ruiten.
Te Londen geschiedde de ontploffing juist
voor het gebouw van de electriciteits-cen-
trale, waar de controle-kamer voor geheel
Zuid-Engeland is. De dienst werd hier niet
onderbroken en niemand werd getroffen.
Detectives van Scotland Yard en deskun
digen van het ministerie van Binnenland
sche Zaken, stellen een onderzoek in.
De ambtenaren van Scotland Yard zijn
van meening, dat de ontploffing moet wor
den toegeschreven aan een bom.
Te Manchester zijn de ontploffingen bijna
gelijktijdig geweest in de omgeving van
Stevenson Square, welk plein in het hart
der stad gelegen is. De eerste was zoo hevig,
dat het ijzer van de mangaten uit het pla
veisel vloog en een vlam van zes meter uit
den grond opsteeg. Een stuk ijzer doodde
een kruier die op weg was naar het Cen
traal Station en een ander is later terug
gevonden op 200 M. afstand op het erf van
een gebouw van 5 verdiepingen waar het
royaal overgevlogen is. De gasleiding werd
onmiddellijk afgesloten, maar intusschen
had het vuur op het plein reeds zulk een
omvang bereikt, dat het vijf volle uren
geduurd heeft voor de brandweer de vlam
men meester was.
In de voorsteden van Liverpool, op 55
K.M. afstand, is de slag der eerste ont
ploffing duidelijk gehoord, zooals spoedig
uit telefonische aanvragen is gebleken.
Eenige duizenden ruiten zijn vernield, maar
verder is de schade beperkt gebleven tot de
hoofdbuis van de gasleiding en de politie
neemt niet voetstoots aan dat een derge
lijke ontploffing door een eenvoudig lek
kan zijn ontstaan.
De tweede ontploffing te Londen is ge
beurd bij de brug over het kanaal van Har-
lesden en aan den bovenbouw van de brug
is onbeteekenende schade toegebracht.
Niettemin heeft de politie ook hier een
zeer minitieus onderzoek ingesteld om mo
gelijken samenhang te bewijzen.
Nog een ontploffing te Birmingham.
Hedenmorgen werd bericht, dat er zich
nog een ontploffing heeft voorgedaan en
wel in de electrische centrale te Birming
ham. De schade schijnt zeer aanzienlijk te
zijn.
Wie zijn de schuldigen?
Scotland Yard heeft de nasporingen
voortgezet, waarbij zij speciale aandacht
heeft besteed aan de theorie, dat de ver
antwoordelijkheid voor de aanslagen wel
eens zou kunnen gelegen zijn bij de aan
hangers van he illegale Iersche leger. Deze
theorie vindt steun in de omstandigheid,
dat zoojuist een proclamatie is uitgegeven
door het Iersche republikeinsche leger,
waarin een republiek Ierland wordt ge-
eischt. Ook te Londen zijn verscheurde
papieren gevonden, welke op Iersche
kwesties betrekking hadden. Een persoon
werd gedood en twee gewond. De aan
slagen hebben tot nu toe feitelijk doel ge
mist.
De Parijsche correspondenten der
Italiaansche bladen maken melding van
geruchten, volgens welke de Fransche
regeering besloten zou hebben eenige
divisies van het Fransche leger naar de
Catalaansche grens te zenden. De des
betreffende berichten worden in de
bladen op opvallende wijze afgedrukt,
waarbij men de zeer duidelijke waar
schuwing naar voren doet komen, die
gisteren gegeven is in de aanteekening
van de Informazione Diplomatica, die
aankondigde dat Italië niet zou aarze
len tegenover het zenden van Fransche
hulp voor Barcelona onmiddellijke be
sluiten te nemen.
De Tribuna schrijft, dat „Frankrijk en
Europa thans nauwkeurig weten tot welke
consequenties iedere overijlde en provocee-
rende daad van Franschen kant in Spanje
zou leiden. De oorlog in Spanje", zoo voegt
de Tribuna hier aan toe, „moet zijn logische
afsluiting hebben binnen het kader van de
thans strijdende troepen. Zooveel te erger
voor hen, die gewed hebben op de kaart
van de verliezenden". Schrijvende over
zekere uitlatingen in de Fransche pers merkt
het blad op, dat het gemakkelijker is het
Italiaansche leger in de dagbladen te beledi
gen dan er tegen te strijden op het slagveld.
Naar aanleiding van een uitlating in de
Paris Midi van 14 Januari, welk blad schreef
dat slechts een dwingende noodzaak de Ita
liaansche vloot er toe kan brengen de va-
derlandsche kust uit het oog te verliezen,
publiceeren de bladen voorts heftige replie
ken. De generaal der artillerie, Silvio Luc-
co, heeft den hoofdredacteur der Gazetta
del Popoio in Turijn zijn Fransche oorlogs-
Geen vrijwilligers meer
aan het linksche front.
Wij moeten ons vandaag bezig houden met
Spanje, waar generaal Franco een reeks van
successen boekt, waartegenover slechts één
min of meer belangrijk succes der regee
ringstroepen staat.
Hoe komt het, dat Franco plotseling zoo
sterk aanvalt en zoo royaal in zijn leger-
voorraden zit? Deze vraag is natuurlijk door
ons niet te beantwoorden, doch onwille
keurig denkt men aan de hulp van het
buitenland, in dit geval van Italië.
Men zal zich herinneren, dat indertijd be
sloten werd, de buitenlandsche vrijwilligers
terug te trekken en inderdaad is daarmee
ook lang geleden een begin ge
maakt. Maar het blijkt meer en meer, dat
Italië met de uitvoering van dit besluit
zeertraag is geweest, dat het misschien
wel eenige troepenafdeelingen heeft terug
geroepen, maar dat het misschien versche
troepen naar het rechtsche Spanje heeft
gezonden.
En wat heeft het republikeinsche Spanje
gedaan? Daar geeft de Volkenbondsraad
thans een antwoord op. De betreffende com
missie heeft n.1. juist gisteren in den Vol
kenbondsraad meegedeeld, dat de algeheele
terugtrekking van vreemdelingen voltooid
is. Zij heeft geconstateerd, dat de actie der
Spaansche regeering is uitgevoerd en dat de
uitvoering der maatregelen, vastgelegd in
het terugtrekkingsplan, verwerkelijkt is in
de lijn der verplichtingen, die door den
Spaanschen minister-president voor de
Volkenbonds-assemblee aanvaard zijn.
Bonnet legde, na de goedkeuring van het
rapport, een verklaring af over de terug
trekking der vrijwilligers, waarbij hij er op
wees, dat op de algeheele terugtrekking van
vrijwilligers uit het republikeinsche deel van
Spanje algeheele terugtrekking van de bui
tenlandsche strijders uit de zone van Bur
gos moet volgen; eerst dan zal men bevrijd
zijn van de gevaren voor internationale con
flicten uit deze crisis, welker einde allen
vurig wenschen, eerst dan zal het mogelijk
zijn te spreken over een kalmeering in het
westen der Middellandsche Zee, waar
Spanje een essentieel element vormt van
den status quo.
Voorts zeide Bonnet, dat Frankrijk Spanje
humanitaire hulp hlijft geven en o.m. ter
beschikking van de duizenden Spaansche
vluchtelingen 45.000 ton meel heeft gesteld;
het zal niets nalaten om leed en ellende te
verlichten.
De Spaansche minister van buitenlandsche
zaken, Alvarez del Vayo, verklaarde, dat de
Spaansche republikeinsche regeering niet
alle faciliteiten van diplomatieken aard
heeft gevonden, welke zij mocht verwachten
voor de evacuatie der vrijwillige strijders.
Hij besloot zijn rede als volgt: „de waar
heid is thans vastgesteld: het Spaansche
leger, voor 100 bestaande uit Spanjaar
den, strijdt voor de onafhankelijkheid des
lands. Het rapport der commissie heeft deze
waarheid met zoo'n kracht vastgesteld, dat
het onnoodig is er een woord commentaar
aan toe te voegen".
De door Mussolini zelf geschreven nota van
de „Informazione Diplomatica" (men zie
onze Laatste Berichten in ons nummer van
gisteren. Red.) maakt den internationalen
toestand plotseling weer heel wat ernstiger
dan deze op zich zelf reeds was, zegt de Ro-
meinsche correspondent van het Hbld. Men
kon in breede kringen weliswaar reeds ver
moeden, welke de bedoelingen waren van
Italië ten aanzien van Spanje, en de her
haalde uitspraken van Mussolini dat Italië
niet zou dulden dat Franco als overwonnene
uit dezen oorlog te voorschijn zou komen,
maakten deze bedoelingen ook duidelijk
genoeg, doch zooals het in de nota gezegd
wordt, is het tot nu toe nooit onder woorden
gebracht.
Hier immers staat duidelijk dat de Itali
aansche legionnairs eerst zullen worden te
ruggetrokken, wanneer de rooden hetzelfde
gedaan hebben en wanneer aan Franco de
rechten van oorlogvoerende zullen zijn toe
gekend. Dat wil dus zeggen, dat Mussolini
zijn eischen opnieuw heeft verhoogd, of
schoon de tegenpartij rèeds is overgegaan
tot het terugtrekken van de hulptroepen.
De volgende zin, waarin gezegd wordt,
dat „Italië zijn volkomen vrijheid van han
delen zal hernemen, wanneer de regee
ringen, die met Negrin bevriend zijn, op
ruime schaal mochten intervenieeren", laat
ook aan duidelijkheid niets te wenschen,
hoewel de uitdrukking „op ruime schaal"
zeker veel ruimte laat voor de hulpacties
op kleine schaal, zooals die door aller
lei comité's onder oogluikend goedvinden,
vooral van de Fransche regeering, nog wel
plaats vinden.
Dat Mussolini thans duidelijk te kennen
geeft, dat hij de non-interventiepolitiek als
mislukt en geëindigd beschouwt, is in ieder
geval een verheldering van den toestand.
De Times geeft in een hoofdartikel een
overzicht van de jongste overwinningen van
de Spaansche regeering en de regeering
van Franco en van de dreiging der regee
ringstroepen den spoorweg tusschen Sevilla
en Burgos af te snijden. Het blad schrijft,
dat het niet duidelijk is wat de regeerings
troepen zouden winnen met het afsnijden
van deze spoorlijn, daar hun vloot te Car-
tagena geïmmobiliseerd is en hoewel de
verovering van den spoorweg Franco eenige
ongemakken zou bezorgen, verhindert niets
hem troepen en voorraden over zee aan te
voeren uit Noord- en Zuid-Spanje.
Voorts schrijft het blad, dat het niet be
hoeft te verbazen, dat de opmarsch der
rechtschen in Frankrijk bezorgdheid heeft
gewekt, daar vele Fransche kringen vreezen,
dat een nederlaag _der regeeringstroepen ten
gevolge zou hebben, dat het rechtsche Spanje
politiek afhankelijk zou worden van Italië.
In Engeland wordt het Spaansche conflict
echter nuchterder beschouwd. De openbare
meening is er minder bewogen in dit voor
uitzicht, daar inlichtingen uit het rechtsche
Spanje geen reden geven voor de veronder
stelling, dat Franco, die opkomt voor een
groot vereenigd Spanje, zou toestemmen in
concessies, zooals de Fransche openbare
meening schijnt te vreezen.