DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Opnieuw Catalaansch gebied in Franco's handen. No. 14 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Dinsdag 17 Januari 1939 141e Jaargang Maar de regeering blijft moedig volhouden. Thans Cervera en omgeving bezet. Een reeks geheimzinnige ontploffingen in Engeland. Ongehoorde Italiaansche perscampagne. De algenraeene toestand. ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. mm Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Gisterochtend, even voor twaalf uur, is het legercorps uit Aragon onder commando van generaal Moscardo Cervera binnengetrokken. De stad ligt aan den weg van Lerida naar Barce- lona De regeeringstroepen bieden aan het front nog tegenstand. Ook zijn nog eenige kleinere plaatsjes aan dit front bezet. In het hoofdkwartier van de rechtsche troepen in Catalonië heeft men den in druk, dat he{. regeeringsleger verstrooid is. Thans rijst de vraag of het in staat zal zijn zich wederom te concentreeren, terwijl de rechtsche colonnes het van alle zijden be stoken. Gisterochtend werd in het Noorden van Catalonië wederom fel gestreden. Ten Oosten van Artesa de Segre zijn de rechtsche troepen onder generaal Garcia Valino gisterochtend vijf k.m. opgerukt. De strijd duurt hier nog voort. Het terugtrekken der regeeringstroepen aan het Catalaansche front geschiedt, naar uit Barcelona gemeld wordt, in goede orde. De tegenstanders konden zich niet van oorlogsmateriaal meester maken en de regeeringstroepen hebben nieuwe vooruit gereedgemaakte stellingen bezet. Overigens bombardeeren de rechtsche luchtstrijdkrachten onophoudelijk den weg TarragonaVendrell, die langs de kust loopt. De weg is vol wagens, karren en voetgangers. Gisteravond duurde de uit tocht der bevolking, onder dekking' van luchtafweergeschut, dat op vrachtwagens langs den weg stond, voort. Drie bommenwerpers der opstandelingen hebben verder de buitenhaven van Barce lona bestookt. Er vielen drie gewonden. De schade is gering. Aan het front in Estremadura schijnen de pogingen van de troepen van Franco om de Col Castuera, ten Zuidwesten van Monterrubio, te heroveren niet geslaagd. Gedurende twaalf uur werden aanvallen gedaan, waarbij Italiaansche afdeelingen medewerkten. Bij Pennarroya oefenen de regeeringstroepen druk uit op het mijn- bekken, waar het werk geheel stil ligt na de evacuatie van een deel der burgerbe volking. De rechtsche radiozenders hebben gis teravond een boodschap van Franco voor gelezen, waarin er bij de Catalanen op wordt aangedrongen, „met het oog op de onvermijdelijke overwinning van de na tionalisten" de wapens neer te> leggen. Versnelde mobilisatie in Catalonië. Uit Barcelona wordt gemeld, dat de mobilisatie en militarisatie in versneld tempo worden voortgezet. Van de zeven onder de wapenen geroepen lichtingen hebben die van 1921, 1920 en 1919 zich reeds aangemeld. Gisteren riep het offi- cieele staatsblad de lichtingen 1918 en 1917 op om zich aan te melden. De vak- vereenigingen en organisaties der vrouwen werken samen met de productiesyndicaten om vrouwen het werk te doen verrichten van naar het front geroepen mannen. 4000 vrouwen zijn reeds begonnen te werken. De vrouwen, die niet bekwaam zijn on middellijk mannen te vervangen, zullen technische opleidingsscursussen volgen. Militaire en officieuze kringen, zoo ver luidt het verder van regeeringszijde, ver helen den ernst van den toestand niet, doch blijven kalm. De weerstand zal vast beraden en energiek geboden worden. De zelfde kringen wijzen op het gebrek aan materiaal aan regeeringszijde. De ontzag lijke opstapeling van materiaal en man schappen verklaart den rechtschen op- marsch. De rechtschen hebben 800 vlieg tuigen in den strijd gebracht, terwijl de regeeringstroepen bijna geen vliegtuigen ter beschikking hadden. De verhouding in de geschutsterkten is ongeveer zes tegen één. Bestuursorganisatie in het door Franco veroverde gebied. Uit Burgos wordt gemeld, dat de minis ter van binnenlandsche zaken van Franco, Serrano Suner, een decreet heeft uitge vaardigd tot liquidatie van de regeering van Catalonië. De wet van 5 April 1938 uitgevaardigd na het innemen van Lerida, heeft het statuut van een autonoom Cata lonië afgeschaft. Bij een nieuw decreet wordt bepaald dat de provinciale deputaties van Barcelona, Tarragona, Lerida en Gerona weer in het bezit worden gesteld van de gebouwen, waarin de Catalaansche generaliteit haar onderafdeelingen heeft gehuisvest. Deze gebouwen ressorteeren in het vervolg on der het ministerie van binnenlandsche zaken. De functionarissen van de generaliteit blijven op hun post; evenwel zal binnen kort een zuivering worden doorgevoerd. Ook zij worden afhankelijk van het minis terie van binnenlandsche zaken. Alle ambtenaren, die na 18 Juli 1936 werden benoemd, worden onmiddellijk afgezet; zij kunnen evenwel voorloopig in dienst wor den gehouden als tijdelijke krachten, op voorwaarde, dat het onderzoek, dat naar hun gedragingen zal worden ingesteld, gunstige resultaten op zal leveren. De moed niet opgegeven. De Spaansche ambassade te Londen heeft gisteravond een verklaring gepubli- ceerd, waarin gezegd wordt dat „de ont vangen indrukken van gezaghebbende zijde in staat stellen te verklaren, dat op nieuw zij, die denken, dat de oorlog zijn einde nadert, zich zullen blijken te vergis sen" De laatste successen van den vijand, zoo vervolgt de verklaring, hebben nau welijks de effectieven of de strijdvaardig heid van het republikeinsche leger ver minderd. De Spaansche regeering verklaart plechtig, dat in weerwil van de krachtige interventie van de uitstekend gewapende buitenlandsche infanterie en in weerwil van de pogingen, die de totalitaire staten thans aanwenden om de Spaansche repu bliek te vernietigen, het Spaansche volk heldhaftig verzet zal bieden tot het ten slotte de oogmerken van den overweldiger en zijn Spaansche bondgenooten zal hebben verijdeld. Regeeringsoffensief in Andalusië. De regeeringstroepen hebben gisteren zelfs een offensief ontketend in de pro vincie Granada en het rechtsche front in den sector van Tozar, op c.a. 40 k.m. ten N.W. van Granada, doorbroken. Zij zijn over de Hicar getrokken en hebben de rechtschen uit het dorp Tozar verjaagd, terwijl ook verscheidene heuvels ten oosten van dit dorp werden bezet. De opmarsch der republikeinen duurde den geheelen dag voort en gisteravond bevonden de troepen zich op 20 k.m. af stand van Granada en op 10 k.m. afstand van de eenige spoorlijn die Granada met het gebied van Franco verbindt. De strijd in Catalonië. Daar stond tegenover dat drie voor naamste rechtsche legers welke conver- geerend naar Barcelona oprukken thans gemiddeld 67 k.m. van hun doel verwij derd zijn. De opmarsch is gisteren voortgezet in alle sectoren van het Catalaansche front dat thans is ingekrompen tot 50 k.m. en dat van Tremp in het noorden over Pons Cervera, Bellfrat en Tamarit loopt. In den middelsten sector, waar de co lonne Bellprat heeft veroverd, zijn de troepen van Franco gisteren gemiddeld 10 k.m. opgerukt en thans staan zij op den westelijken oever van den Rio Gaya. Radioboodschap van Franco. De radiozenders hebben een boodschap verspreid van Franco aan de Spanjaarden, in het bijzonder de Catalanen, om hun mede te deelen, dat „de bevrijding nabij is". De leiders van de vijanden wordt „iedere verantwoordelijkheid voor het vergoten bloed op de schouders gelegd, daar zij sinds den val van van Bilbao wis ten, dat zij den oorlog zouden verliezen". „Op het belangrijkste oogenblik vluchtten zij naar het buitenland, evenals tijdens den val van Santander. Thans brengen onze overwinningen in Catalonië den vijand oder onze discretie en toch gaat hij voort misdadigen en nutteloozen tegenstand te bieden". „Gij zijt volkomen overwonnen. Slechts het volkomen gebrek aan vaderlandsliefde en menschelijkheid kan nog bloed doen vloeien. De liefde voor het Spaansche volk, waarmede uw leiders schermen, is bedriegerij. Zij die bedrogen werden, heb ben niets te vreezen: 270.000 gevangenen zijn er de getuigen van ,dat wij haat noch wraak kennen. Leve Spanje". Volgens een mededeeling van het groote hoofdkwartier zou het aantal 'bij Tarra gona gemaakte krijgsgevangenen en dat der deserteurs de 4000 te boven gaan. Uit Madrid wordt gemeld, dat de bevol king het bericht inzake de terugtrekking der regeeringstroepen in Catalonië met zeer groote kalmte heeft opgenomen. Bijna op hetzelfde oogenblik hebben zich te Londen en Manchester vier ontploffingen voorgedaan, een te Londen en drie te Man chester. Bij één der ontploffingen in het cen trum van Manchester werd een persoon ge dood en drie gewond. De ontploffingen, waarvan den aard nog niet bekend is, sloegen gaten inliet wegdek en vernielden tallooze ruiten. Te Londen geschiedde de ontploffing juist voor het gebouw van de electriciteits-cen- trale, waar de controle-kamer voor geheel Zuid-Engeland is. De dienst werd hier niet onderbroken en niemand werd getroffen. Detectives van Scotland Yard en deskun digen van het ministerie van Binnenland sche Zaken, stellen een onderzoek in. De ambtenaren van Scotland Yard zijn van meening, dat de ontploffing moet wor den toegeschreven aan een bom. Te Manchester zijn de ontploffingen bijna gelijktijdig geweest in de omgeving van Stevenson Square, welk plein in het hart der stad gelegen is. De eerste was zoo hevig, dat het ijzer van de mangaten uit het pla veisel vloog en een vlam van zes meter uit den grond opsteeg. Een stuk ijzer doodde een kruier die op weg was naar het Cen traal Station en een ander is later terug gevonden op 200 M. afstand op het erf van een gebouw van 5 verdiepingen waar het royaal overgevlogen is. De gasleiding werd onmiddellijk afgesloten, maar intusschen had het vuur op het plein reeds zulk een omvang bereikt, dat het vijf volle uren geduurd heeft voor de brandweer de vlam men meester was. In de voorsteden van Liverpool, op 55 K.M. afstand, is de slag der eerste ont ploffing duidelijk gehoord, zooals spoedig uit telefonische aanvragen is gebleken. Eenige duizenden ruiten zijn vernield, maar verder is de schade beperkt gebleven tot de hoofdbuis van de gasleiding en de politie neemt niet voetstoots aan dat een derge lijke ontploffing door een eenvoudig lek kan zijn ontstaan. De tweede ontploffing te Londen is ge beurd bij de brug over het kanaal van Har- lesden en aan den bovenbouw van de brug is onbeteekenende schade toegebracht. Niettemin heeft de politie ook hier een zeer minitieus onderzoek ingesteld om mo gelijken samenhang te bewijzen. Nog een ontploffing te Birmingham. Hedenmorgen werd bericht, dat er zich nog een ontploffing heeft voorgedaan en wel in de electrische centrale te Birming ham. De schade schijnt zeer aanzienlijk te zijn. Wie zijn de schuldigen? Scotland Yard heeft de nasporingen voortgezet, waarbij zij speciale aandacht heeft besteed aan de theorie, dat de ver antwoordelijkheid voor de aanslagen wel eens zou kunnen gelegen zijn bij de aan hangers van he illegale Iersche leger. Deze theorie vindt steun in de omstandigheid, dat zoojuist een proclamatie is uitgegeven door het Iersche republikeinsche leger, waarin een republiek Ierland wordt ge- eischt. Ook te Londen zijn verscheurde papieren gevonden, welke op Iersche kwesties betrekking hadden. Een persoon werd gedood en twee gewond. De aan slagen hebben tot nu toe feitelijk doel ge mist. De Parijsche correspondenten der Italiaansche bladen maken melding van geruchten, volgens welke de Fransche regeering besloten zou hebben eenige divisies van het Fransche leger naar de Catalaansche grens te zenden. De des betreffende berichten worden in de bladen op opvallende wijze afgedrukt, waarbij men de zeer duidelijke waar schuwing naar voren doet komen, die gisteren gegeven is in de aanteekening van de Informazione Diplomatica, die aankondigde dat Italië niet zou aarze len tegenover het zenden van Fransche hulp voor Barcelona onmiddellijke be sluiten te nemen. De Tribuna schrijft, dat „Frankrijk en Europa thans nauwkeurig weten tot welke consequenties iedere overijlde en provocee- rende daad van Franschen kant in Spanje zou leiden. De oorlog in Spanje", zoo voegt de Tribuna hier aan toe, „moet zijn logische afsluiting hebben binnen het kader van de thans strijdende troepen. Zooveel te erger voor hen, die gewed hebben op de kaart van de verliezenden". Schrijvende over zekere uitlatingen in de Fransche pers merkt het blad op, dat het gemakkelijker is het Italiaansche leger in de dagbladen te beledi gen dan er tegen te strijden op het slagveld. Naar aanleiding van een uitlating in de Paris Midi van 14 Januari, welk blad schreef dat slechts een dwingende noodzaak de Ita liaansche vloot er toe kan brengen de va- derlandsche kust uit het oog te verliezen, publiceeren de bladen voorts heftige replie ken. De generaal der artillerie, Silvio Luc- co, heeft den hoofdredacteur der Gazetta del Popoio in Turijn zijn Fransche oorlogs- Geen vrijwilligers meer aan het linksche front. Wij moeten ons vandaag bezig houden met Spanje, waar generaal Franco een reeks van successen boekt, waartegenover slechts één min of meer belangrijk succes der regee ringstroepen staat. Hoe komt het, dat Franco plotseling zoo sterk aanvalt en zoo royaal in zijn leger- voorraden zit? Deze vraag is natuurlijk door ons niet te beantwoorden, doch onwille keurig denkt men aan de hulp van het buitenland, in dit geval van Italië. Men zal zich herinneren, dat indertijd be sloten werd, de buitenlandsche vrijwilligers terug te trekken en inderdaad is daarmee ook lang geleden een begin ge maakt. Maar het blijkt meer en meer, dat Italië met de uitvoering van dit besluit zeertraag is geweest, dat het misschien wel eenige troepenafdeelingen heeft terug geroepen, maar dat het misschien versche troepen naar het rechtsche Spanje heeft gezonden. En wat heeft het republikeinsche Spanje gedaan? Daar geeft de Volkenbondsraad thans een antwoord op. De betreffende com missie heeft n.1. juist gisteren in den Vol kenbondsraad meegedeeld, dat de algeheele terugtrekking van vreemdelingen voltooid is. Zij heeft geconstateerd, dat de actie der Spaansche regeering is uitgevoerd en dat de uitvoering der maatregelen, vastgelegd in het terugtrekkingsplan, verwerkelijkt is in de lijn der verplichtingen, die door den Spaanschen minister-president voor de Volkenbonds-assemblee aanvaard zijn. Bonnet legde, na de goedkeuring van het rapport, een verklaring af over de terug trekking der vrijwilligers, waarbij hij er op wees, dat op de algeheele terugtrekking van vrijwilligers uit het republikeinsche deel van Spanje algeheele terugtrekking van de bui tenlandsche strijders uit de zone van Bur gos moet volgen; eerst dan zal men bevrijd zijn van de gevaren voor internationale con flicten uit deze crisis, welker einde allen vurig wenschen, eerst dan zal het mogelijk zijn te spreken over een kalmeering in het westen der Middellandsche Zee, waar Spanje een essentieel element vormt van den status quo. Voorts zeide Bonnet, dat Frankrijk Spanje humanitaire hulp hlijft geven en o.m. ter beschikking van de duizenden Spaansche vluchtelingen 45.000 ton meel heeft gesteld; het zal niets nalaten om leed en ellende te verlichten. De Spaansche minister van buitenlandsche zaken, Alvarez del Vayo, verklaarde, dat de Spaansche republikeinsche regeering niet alle faciliteiten van diplomatieken aard heeft gevonden, welke zij mocht verwachten voor de evacuatie der vrijwillige strijders. Hij besloot zijn rede als volgt: „de waar heid is thans vastgesteld: het Spaansche leger, voor 100 bestaande uit Spanjaar den, strijdt voor de onafhankelijkheid des lands. Het rapport der commissie heeft deze waarheid met zoo'n kracht vastgesteld, dat het onnoodig is er een woord commentaar aan toe te voegen". De door Mussolini zelf geschreven nota van de „Informazione Diplomatica" (men zie onze Laatste Berichten in ons nummer van gisteren. Red.) maakt den internationalen toestand plotseling weer heel wat ernstiger dan deze op zich zelf reeds was, zegt de Ro- meinsche correspondent van het Hbld. Men kon in breede kringen weliswaar reeds ver moeden, welke de bedoelingen waren van Italië ten aanzien van Spanje, en de her haalde uitspraken van Mussolini dat Italië niet zou dulden dat Franco als overwonnene uit dezen oorlog te voorschijn zou komen, maakten deze bedoelingen ook duidelijk genoeg, doch zooals het in de nota gezegd wordt, is het tot nu toe nooit onder woorden gebracht. Hier immers staat duidelijk dat de Itali aansche legionnairs eerst zullen worden te ruggetrokken, wanneer de rooden hetzelfde gedaan hebben en wanneer aan Franco de rechten van oorlogvoerende zullen zijn toe gekend. Dat wil dus zeggen, dat Mussolini zijn eischen opnieuw heeft verhoogd, of schoon de tegenpartij rèeds is overgegaan tot het terugtrekken van de hulptroepen. De volgende zin, waarin gezegd wordt, dat „Italië zijn volkomen vrijheid van han delen zal hernemen, wanneer de regee ringen, die met Negrin bevriend zijn, op ruime schaal mochten intervenieeren", laat ook aan duidelijkheid niets te wenschen, hoewel de uitdrukking „op ruime schaal" zeker veel ruimte laat voor de hulpacties op kleine schaal, zooals die door aller lei comité's onder oogluikend goedvinden, vooral van de Fransche regeering, nog wel plaats vinden. Dat Mussolini thans duidelijk te kennen geeft, dat hij de non-interventiepolitiek als mislukt en geëindigd beschouwt, is in ieder geval een verheldering van den toestand. De Times geeft in een hoofdartikel een overzicht van de jongste overwinningen van de Spaansche regeering en de regeering van Franco en van de dreiging der regee ringstroepen den spoorweg tusschen Sevilla en Burgos af te snijden. Het blad schrijft, dat het niet duidelijk is wat de regeerings troepen zouden winnen met het afsnijden van deze spoorlijn, daar hun vloot te Car- tagena geïmmobiliseerd is en hoewel de verovering van den spoorweg Franco eenige ongemakken zou bezorgen, verhindert niets hem troepen en voorraden over zee aan te voeren uit Noord- en Zuid-Spanje. Voorts schrijft het blad, dat het niet be hoeft te verbazen, dat de opmarsch der rechtschen in Frankrijk bezorgdheid heeft gewekt, daar vele Fransche kringen vreezen, dat een nederlaag _der regeeringstroepen ten gevolge zou hebben, dat het rechtsche Spanje politiek afhankelijk zou worden van Italië. In Engeland wordt het Spaansche conflict echter nuchterder beschouwd. De openbare meening is er minder bewogen in dit voor uitzicht, daar inlichtingen uit het rechtsche Spanje geen reden geven voor de veronder stelling, dat Franco, die opkomt voor een groot vereenigd Spanje, zou toestemmen in concessies, zooals de Fransche openbare meening schijnt te vreezen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1