DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
FRANCO VOOR BARCELONA.
BEZORGDHEID IN EUROPA.
Ho. 20 Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Dinsdag 24 Januari 1939
141e Jaargang
Stad onder het bereik van
het rechtsche geschut.
Staat van oorlog in Valencia.
Pe algemeene toestand.
Zal Frankrijk Marokko
bezetten?
Chamberlain over de vrij-
willigersdiensten.
Bij de opening van de
recruteeringscampagne
De gemeenschappelijke
Poolsch—Hongaarsche grens.
Een welwillende houding
van Polen.
Koude en storm in
Amerika.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De rechtsche troepen bevonden zich
gisteravond op 4 K.M. afstand van
Manresa. De Pico del Coll is door hen
bezet.
Langs de kust en in het gebied van
San Saturnino rukken de troepen van
Franco snel op. In het Noorden hebben
zij Fora en Biosco bezet.
Barcelona zou gisteravond onder het
bereik der rechtsche artillerie komen.
Gistermiddag hebben zes vliegtuigen van
Franco wederom de havenzone van Bar
celona gebombardeerd. Een uur later werd
de aanval herhaald, terwijl de zone te half
vijf voor de derde maal gebombardeerd
werd.
In het geheel zijn gisteren 25 menschen
gedood en een honderdtal gewond.
Er werden opnieuw eenige Britsche sche
pen getroffen. Het s.s. „Dover Abbey" werd
door een voltreffer geraakt en ernstig be
schadigd. De „Thorpe Bay" is eveneens ge
troffen, van dit schip is de halve brug weg
geslagen. De „African Mariner" is vermoe
delijk gezonken en de „Huntress" heeft 14
gaten in den steven. Op de „African Mari
ner" en de „Thorpe Bay" zijn de tweede
stuurman om het leven gekomen. Een an
der Britsch schip, de „Stanbrook" is zeven
mijl uit de kust aangevallen en schijnt ook
getroffen te zijn.
De rechtschen beschikken over ongeveer
twintig welbewapende divisies. De republi-
keinsche troepen, die in goede orde terug
trekken, hebben blijkbaar gebrek aan wa
penen, doch niettemin zijn zij tot een zeke
ren tegenstand in staat. Het gaat er thans
om of de troepen van Franco nog kracht
genoeg hebben om de laatste linie te ne
men of dat zij een rustpoos moeten houden
en zich moeten voorbereiden op een beleg
van Barcelona.
De „Times" verneemt uit Burgos, dat de
vijfde divisie der Navarreezen Maandag
avond van den top van den Vertice Mente-
ras, den „Leugenberg", welke den grooten
weg van Villa Franca naar Panades be-
heerscht, de witte huizen van Barcelona
aanschouwde, die op een afstand van 15
mijl in het licht van de ondergaande zon
schitterde. Zij zag den hoogen berg Tibida-
do, welke de grens vormt van de kustvlak
te, waarop Barcelona is gebouwd. Het ha
vendistrict van Barcelona werd aan haar
oog onttrokken door den heuvel van Mont-
juich, op den top waarvan het grimmige
Het front van Catalonië op Maandag 23
Januari en dit front vergeleken op de
kaart van Nederland (jn dezelfde schaal).
De beteekenis van afstanden komt in deze
kaartvergelijking heel goed tot uiting.
gevangenisfort is gelegen, waar twee jaar
geleden generaal Goded, de leider van de
nationalistische opstandelingen in Katalo-
nië, werd gefusilleerd.
De Navarreezen barstten in gejuich uit
toen zij Barcelona aan hun voeten zagen
liggen. Onder uiterst gunstige weersomstan
digheden rukten zij in alle sectoren van het
front verder op en de druk op Barcelona
neemt snel toe.
In Barcelona.
Uit Barcelona meldt Reuter, dat de
stad gisteren denzelfden aanblik bood
als Madrid, toen de vijanden destijds
de poorten der stad naderden. Met
koortsachtige haast wordt gewerkt aan
de militaire versterkingen der stad.
Het zakenleven ligt geheel stil en bur
gers van alle leeftijden arbeiden aan
de verdedigingswerken.
Alleen een officieel nieuwsblad is gister
ochtend verschenen. Hierin werd het com
muniqué gepubliceerd, waarin de regeering
verklaart besloten te hebben in Barcelona
te blijven en de stad te verdedigen, hoewel
een aantal ondergeschikte departementen
naar elders is vervoerd en de burgers
systematisch worden geëvacueerd.
Bezorgdheid over loop
der zaken inDuUschland
De bladen van tal van landen bevatten
de laatste dagen uitgebreide artikelen,
waarin de huidige situatie in Duitschland
wordt besproken. Algemeen vreest men
voor een inflatie, terwijl de corresponden
ten van de buitenlandsche bladen te
Berlijn den nadruk leggen op de opvatting
in Duitschland zelf, dat het eveneens in
die richting zal gaan.
De Duitschers, zoo schrijft de correspon
dent van de „Daily Tel.", verliezen hun
vertrouwen in de stabiliteit van de Mark;
de effectenbeurs liet Zaterdag belangrijke
stijgingen in aandeelen en belangrijke
dalingen voor obligaties zien, men vreest
ever.eens voor voedselschaarschte, hetgeen
onrust onder de bevolking veroorzaakt. In
de Ruhrindustrie zouden de arbeiders ge
klaagd hebben over het feit, dat er geen
voldoende voedsel in de winkels voor hen
te koop was.
De correspondent van Reuter te Berlijn
geeft eveneens een zeer uitvoerige uiteen
zetting over de situatie in Duitschland: er
zijn thans twee jaren van de vier van het
Vierjarenplan om en in die twee jaren is
ontzettend veel gepubliceerd door Gör.ng
en zijn medewerkers, maar of het plan
tnislukt of succes heeft, hiervan kan de
gemiddelde Duitscher zich moeilijk een
voorstelling vormen. Funk beperkt het
Plan niet tot vier jaren, hij beschouwt he
als een nationale taak van het volk.
Gezegd wordt, dat Duitschland thans
voor 83 zelf in zijn voedselvoorziening
kan voorzien, maar de huisvrouw en de
deskundigen zijn het er over eens, dat de
vetvoorziening een ernstig vraagstuk is.
Alleen aardappelen krijgt de Duitschei
hoe langer hoe meer.
De vorige maand is een campagne inge
zet om elke Duitsche kip 140 eieren per
jaar te doen leggen in plaats van 80 a 90
op het oogenblik, maar de kippenhouders
moeten bezuinigen op het voeder of ge
bruik maken van afval.
Niettegenstaande de pogingen om de
landbouwproductie op te voeren is er een
vlucht van het land naar de industrieele
centra door het Vierjarenplan. De Hitier-
jugend, de Arbeidsdienst en het verplichte
werkjaar voor meisjes worden alle ingezet
om het landbouwprobleem op te lossen.
In 1932 was Duitschland bijna geheel
afhankelijk van andere landen wat betreft
zijn textielgrondstoffen; vooral in deze
industrie zijn de kunstmatige grondstoffen
op den voorgrond getreden, maar het
grootste nadeel er van is, dat zij niet tegen
vocht bestand zijn. Zij zien er goed uit en
het aantal keurige overjassen in de straten
van Berlijn is opvallend, maar zij kunnen
niet tegen den regen. Door de jongste
onderzoekingen moet men er evenwel in
geslaagd zijn dit euvel te verhelpen en een
grondstof te leveren, die bepaalde voor-
deelen boven natuurlijke wol heeft.
Op ander industrieel gebied heeft men
echter niet zulke snelle vorderingen ge
maakt. De productiecijfers stijgen o.a. van
steenkool, hoewel de toeneming in 1938 is
verminderd. De export is eveneens achter-
uitgeloopen, maar het binnenlandsche ge
bruik bereikt niet de verwachtingen. Reus
achtige hoeveelheden steenkool zijn noo-
dig voor de productie van olie.
De staalproductie wordt voor 1938 op
23.3 mtillioen ton geschat, dat is dus meer
dan een totaal van 21 millioen ton, welk
cijfer de industrie zelf in 1940 hoopte te
bereiken. Duitschland verbruikt thans de
meeste aluminium per hoofd der bevol
king, nl. 4 1b. tegen 2 lb. in Engeland. In
het kort, alle Duitsche exportmogelijk
heden worden geëxploiteerd tot het
uiterste; een van de grootste behoeften
van het Vierjarenplan is arbeidskracht.
Duitschland heeft thans 500.000. buitenlan
ders aan het werk; een 10-urige arbeidsdag
dreigt te worden ingevoerd; de leertijd
Alle bars, café's en restaurants zijn geslo
ten, terwijl de hotels slechts officieelen
personen, militairen en vluchtelingen op
doortocht onderdak mogen verschaffen.
De Britsche diplomatieke vertegenwoor
diger te Barcelona heeft de laatste hand
gelegd aan de voorbereiding der evacuatie
van het personeel en van de Britsche on
derdanen ongeveer 200 personen in
dien de noodzakelijkheid zich mocht voor
doen. De kruiser „Devonshire" en de torpe-
dobootjager „Greyhound" bevinden zich in
de nabijheid om de Engelschen eventueel
aan boord te nemen.
De dertig Amerikanen die zich te Barce
lona bevinden, hebben opdracht gesregen
zich gereed te maken om te vertrekken.
Een Amerikaansche torpedojager, welke
voor de kust ligt, heeft draadloos opdracht
gekregen naar Caldetas te stoomen om hen
aan boord te nemen.
De Zweedsche regeering heeft den
Zweedschen gezant en het personeel van
het gezantschap vergunning gegeven de
stad te verlaten „in geval van ernstig ge
vaar".
De proclamatie van den staat van oorlog
in de geheele centrale zone is op de belang
rijkste punten van Valencia aangeplakt. De
proclamatie houdt in dat het hoogste gezag
in deze zone wordt opgedragen aan gene
raal Miaja, als onmiddellijk vertegenwoor
diger der regeering.
Sedert het uitbreken der vijandelijkhe
den heeft het republikeinsche Spanje ge
leefd onder den alarmtoestand, die iedere
maand door het parlement moest worden
goedgekeurd. Deze alarmtoestand is de
tweede fase in het kader der voorzorgs
maatregelen en biedt de mogelijkheid dat
het burgerlijke gezag toonaangevend blijft
voor ieder gebied, dat niet noodzakelijk
door het leger beheerscht moet worden. De
staat van oorlog is de laatste fase, waarin
de grondwet voorziet. Hij maakt het moge
lijk dat alle diensten, in het bijzonder die
van burgerlijke en militaire voorraden,
oorlogsindustrie enz*, onder één leiding ge
bracht worden.
Miaja heeft zich reeds Maandagochtend
vroeg in verbinding gesteld met de provin
ciale gouverneurs en andere militaire en
burgerlijke autoriteiten, met het oog op het
in werking doen treden van den staat van
oorlog.
Aangezien de autoriteiten van Barcelona
om militaire redenen bevel hebben gege
ven tot ontruiming van 't vliegveld Prat de
Llabreyat, deelt de Air France mede, dat
vcorloopig geen tusschenlandingen in Bar
celona zullen worden gemaakt.
De Iersche terroristen. - Te Man
chester zijn gister 2 jonge vrouwen voor den
politierechter verschenen, in wier woning
een voorraad ontplofbare stoffen en een tijd-
boom zijn aangetroffen. De rechter heeft
haar voorloopig 48 uur arrest opgelegd, tot
de politie nader onderzoek zal hebben ver
richt.
wordt verkort; de pensioengerechtigde
leeftijd wordt verhoogd. Een leger van
300.000 man werkt aan de Westelijke for
tificaties, terwijl het aantal tewerkgestel-
den in de bewapeningsindustrie reusach
tig is.
Eden heeft gisteren in zijn kiesdistrict
bij Coventry een rede gehouden, waarin
hij onder meer gezegd heeft, dat Engeland
en Frankrijk de beste bijdrage tot den
vrede kunnen leveren, door te toonen dat
zij stellig besloten zijn hun belangen in de
Middellandsche Zee en elders te verdedi
gen. Hoe eerder de wereld begrijpt, dat de
democratische staten niet in verwarring
gebracht of overdonderd Worden, des te
beter is dat voor alle belanghebbenden,
zei Edën. Frankrijk en Engeland hebben
in Spanje maar één belang, dat echter zeer
gewichtig is: dat de politieke onafhanke
lijkheid en de territoriale onschendbaar
heid van Spanje geëerbiedigd blijven, dat
geen buitenlandsche mogendheid zich in
het land vestigt en dat Spanje vrij blijft,
over zijn lot te beschikken. De Spaansche
politieke vrijheid, aldus Eden, is in deze
dagen van duikbooten er. vliegtuigen zelfs
nog belangrijker voor Engeland en Frank
rijk dan 100 jaar geleden.
Sprekende over Franco's meerderheid
op het gebied der luchtmacht zeide Eden,
dat ieder weet, wie deze wapenen levert
en blijft leveren, daarmede de overeen
komsten en verdragen openlijk schenden
de, ook de verdragen met Engeland. Hoe
kan, aldus Eden, iemand ontkennen, dat,
wanneer Franco wint, dit een buitenland
sche overwinning is? De waarheid is, dat
zekere staten, die niet-inmenging beloofd
hebben, intervenieeren in een mate, die
zij voldoende achten of Franco de over
winning te bezorgen. Zij zeggen, dat, in
dien Frankrijk durft over te gaan tot een
fractie van de inmenging, die zij begaan, zij
den toestand opnieuw zullen bestudeeren.
Hoe kan. aldus Eden, een dictatuur van
dien aard een basis voor werkelijke
vriendschap beteekenen?
Er heerscht mogen wij de verschil
lende berichten gelooven in een groot
deel van Europa bezorgdheid. Parijs is
niet gerust over een mogelijke neder
laag van de Spaansche regeering, Rome
schijnt militaire maatregelen voor te
bereiden en Duitschland wil de volgende
maand voorjaarsmanoeuvres houden...
Bijna de geheele Fransche pers ziet de
mogelijkheid onder het oog van moeilijk
heden, welke zich zouden kunnen voordoen,
wanneer Mussolini zou dralen met de ten
uitvoerlegging van zijn tegenover Chamber-
lain afgelegde belofte, dat de Italianen zich
na een overwinning van Franco uit Spanje
zullen terugtrekken.
Inmenging door Frankrijk op dit oogen
blik zou een verhoogde Italiaansche inmen-
Minister-president Chamberlain heeft
gisteravond een radiorede over den
vrij willigen nationalen dienst gehouden.
Hij zeide onder meer:
„Ik spreek hier over een plan, dat
ons voor den oorlog voorbereid moet
maken. Dat wil niet zeggen, dat ik
oorlog verwacht. Ge weet, dat ik alles
gedaan heb en alles zal blijven doen
om den vrede voor ons en voor anderen
te behouden. Wij zullen nooit een oor
log beginnen. Maar we zouden kunnen
worden betrokken in een oorlog, die
door anderen begonnen is, of we zouden
zelf kunnen worden aangevallen, als de
regeering van een ander land zou den
ken, dat we ons niet met succes konden
verdedigen. Hoe beter wij zijn voorbe
reid op verdediging, des te onwaar
schijnlijker wordt het, dat een aanvaller
zich waagt aan een avontuur, dat zoo
weinig belooft.
In de tweede plaats wil ik zeggen, dat
de moderne oorlog niet gelijk is aan vroe
gere oorlogen. De ontwikkeling der lucht
vloten heeft ons beroofd van de veiligheid,
die wij als eilandbewoners bezaten, en even
als in de landen van het continent zullen
burgers evenzeer slachtoffers van aanvallen
zijn als soldaten, matrozen en vliegers. Zij
zullen waarschijnlijk de eerste slachtoffers
zijn. Daarom moeten wij, als wij de burger
bevolking in oorlogstijd wenschen te be
schermen, de noodige organisatie in vredes
tijd voorbereiden. Sterker nog: wij moeten
in vredestijd oefenen, want daarvoor zal
geen tijd meer zijn, als de oorlog begonnen
is. Ge zult dan ook zien, dat ons plan voor
de veiligheid even noodzakelijk is als slag
schepen of kanonnen of vliegtuigen, hoewel
het niet meer dan dat oorlogsmateriaal be-
teekent, dat er spoedig een oorlog zal komen
of dat het te eeniger tijd tot een botsing zal
komen".
De minister sprak daarna over de bro
chure, die deze week aan alle Engelsche
huizen bezorgd zal worden, en zeide, dat zij
een beschrijving bevat van de vele vormen
van dienst, die noodig zullen zijn voor de
veiligheid van het publiek, wanneer het
land in een ooilog gewikkeld zou worden.
„Wat wij van u, die reeds vrijwilliger
zijt, maar nog niet actief deelneemt, vragen
aldus vervolgde Chamberlain is, dat
gij een dezer vormen van diqnst kiest en
zonder verwijl met de oefening begint".
De minister zeide er den nadruk op te
willen leggen, dat de regeering oproept tot
vrijwilligen dienst. „Er zijn er aldus zei
de hij die van meening zijn, dat gedwon
gen dienst veel doeltreffender zou zijn.
Maar dwang is niet in overeenstemming
met het democratische stelsel, waaronder
wij leven, of met de vrijheid, naar welker
behoud wij altijd gestreefd hebben. Wij
vertrouwen, dat wij alle vrijwilligers, die
wij wenschen, zullen krijgen zonder dat wij
onze toevlucht tot dwang nemen. Velen
van u hebben gevraagd hoe zij in dezen tijd
konden helpen. Ik geloof, dat de meesten de
behoefte gevoelen het land een offer te
brengen of een dienst te bewijzen. Onze
voorstellen geven u daartoe de gelegenheid.
Het staat thans aan u de wereld te toonen,
waartoe een vrij volk bereid is bij de verde
diging van zijn vrijheden en zijn idealen. Ik
ben er stellig van overtuigd, dat gij op mijn
oproep het antwoord zult geven, dat ik
vraag."
ging te weeg brengen, hetgeen in de ongun
stige omstandigheden zou leiden tot een
dunning der Fransche garnizoenen en in het
ongunstigste geval tot de vorming van een
derde front in Spanje.
De „Temps" schrijft in een hoofdartikel,
dat Frankrijk eventueel zekere posities zou
moeten innemen, waarin compensaties lig
gen. Er wordt gedacht aan Minorca en
Spaansch Marokko.
In Marokko staan thans meer dan 50.000
man Fransche en inheemsche troepen ter
beschikking van den sultan en generaal
Nogues. Deze troepen behooren tot alle
wapens. O.m. zyn er drie regimenten van
het vreemdelingenlegioen bij.
De meeste Noorsche troepen uit Spaansch-
Marokko worden reeds in Spanje gebruikt,
zoodat de bezetting van het gebied van den
sultan en de nieuwe bevestiging van zijn
gezag aldaar een betrekkelijk gemakkelijke
zaak zou zijn.
Roept Rome 200.000 man onder
de wapenen?
Te Rome is onthuld, dat militaire stappen
worden genomen om het hoofd te bieden
aan een crisis, welke zich zou kunnen voor
doen aan het einde van de campagne in
Catalonië. Er zouden o.m. bijna 200.000 re
servisten onder de wapenen worden ge
roepen, aldus de „Daily Herald".
Voorjaarsmanoeuvres in
Duitschland.
Duitschland treft voorbereidingen, die
herinneren aan die gedurende de crisis
in Tsjecho-Slowakije. Te Berlijn is,
eveneens volgens de „Daily Herald",
bekend geworden, dat het Duitsche leger
15 Februari zijn „voorjaarsmanoeuvres"
zal beginnen.
Voor den eersten keer zijn voor deze
manoeuvres reservisten onder de wape
nen geroepen.
Het is voorts bekend, dat transport
ondernemingen een groot gedeelte van
hun materiaal tegen begin Februari
voor militair gebruik moeten gereed
hebben.
Het officieuze Poolsche Telegraafagent-
schap meldt uit Warschau:
In de zitting van gisteren heeft de voor
zitter van den Sejm de vergadering mede
gedeeld, dat de minister van buitenlandsche
zaken, Beek, een antwoord heeft gezonden
op de interpellatie van afgevaardigde Dud-
zir.ski betreffende de gemeenschappelijke
grens tusschen Polen en Hongarije en de
gebeurtenissen in sub-Karpatisch Roethenië.
Het antwoord van Beek luidt:
De Poolsche regeering draagt kennis
van de aspiraties der Hongaarsche
regeering, strekkende tot het terugkrij
gen van sub-Karpatisch Roethenië, en
aldus een gemeenschappelijke grens
met Polen tot stand te brengen. Zoolang
de Hongaarsche regeering actief dit pro
bleem te berde brengt, zal zij altijd
kunnen rekenen op een welwillende
houding van de Poolsche regeering ten
aanzien van die eischen.
Onder de huidige omstandigheden formu
leert de Poolsche regeering geen enkelen
territorialen eisch jegens Tsjecho-Slowakije.
De regeering slaat de ontwikkeling der ge
beurtenissen ten Zuiden van de Karpathen
gade en wanneer de daar bestaande toe
stand, in welk opzicht ook, de belangen
mocht bedreigen van Polen, zou de regee
ring gepaste maatregelen nemen om die be
dreiging op te heffen.
In de oostelijke staten van Amerika is
het zeer koud en woeden hevige stormen.
Er zijn reeds zes personen om het leven ge
komen.
Op de wegen naar het Noorden, welke
bedekt zijn met sneeuw, doen zich vele
verkeersongelukken voor.
Te New York vriest het minstens 13
graden.
Op Mount Washington (bij Boston) is de
temperatuur gedaald tot 37 graden.
De wind heeft een snelheid van 190 K.M.
per uur.
De in de havens van nieuw-Engeland
aankomende schepen zijn met ijs bedekt.
Zie verder Buitenland pag. 3, 2e blad.
