DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Slinkend regeeringsgebied in
Catalonië.
President Roosevelt spreekt
krachtige taal.
No. 28 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Donderdag 2 Februari 1939
141e Jaargang
De orde aan de grens
keert terug.
De algemeene toestand.
Een waarschuwing tegen en
tot de dictaturen.
Nieuwe activiteit der
Japanners.
Landingspoging bij Ton Ka.
Hevige strijd in
Midden-Hoepeh
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Uit de berichten, die de laatste 24 uur
zijn binnengekomen, blijkt, dat Franco's
troepen dagelijks nieuwe stukken van
Catalonië in bezit nemen. De bezetting
van de kustplaatsen Calella, Pineda en
Malgrat nabij de bocht waar de weg van
Barcelona naar het Noorden buigt, wijst
erop, dat de nationalisten de grens van
de provincie Gerona zijn genaderd, wel-
ker hoofdplaats een der zetels van de
republikeinsche regeering vormt.
Langs den weg, die van Barcelona recht
naar het Noorden over Vich leidt, is de
rechtsche voorhoede, zooals gemeld, deze
laatste plaats zoover genaderd, dat zij onder
het bereik van de artillerie ligt. Nog verder
naar 't Westen staan de oprukkende troepen
op eenige kilometers van Berga, terwijl zij
aan den voet van de Pyreneeën Seo de Ur-
gëll naderen. De burgerbevolking heeft de
stad verlaten in de richting van Puigcerda,
waar de vrouwen en kinderen wel over de
Fransche grens zullen gaan.
Er zijn ook berichten, volgens welke Seo
de Urgell reeds omsingeld zou zijn. Valt deze
plaats, dan verhindert niets meerden natio
nalisten snel op te rukken langs den groo-
ten weg naar Puigcerda.
De stroom van vluchtelingen over de
Fransche grens is overigens eenigszins ver
minderd. De weg van Figueras naar Le
Perthus is nu weer vrij, afgezien van inci-
denteele opstoppingen.
In het communiqué van het ministerie van
landsverdediging te Gerona wordt medege
deeld, dat de republikeinsche troepen aan
het front in Catalonië in eenige sectoren
tegenstand bieden. De rechtsche troepen
hebben er hun stellingen iets verbeterd.
Gisteren kwam de Cortes bijeen op een
plaats, die tot op het laatste oogenblik ge
heim werd gehouden.
Verder blijkt, dat door de bezetting van
Barcelona twee duikbooten in Franeo's han
den zijn gevallen.
Krachtige taal van Miaja.
De republikeinsche opperbevelhebber aan
het front van Estremadura, generaal Miaja,
heeft in een onderhoud met de Londensche
Evening Standard verklaard, dat hij van een
bezoek aan de vijf legers in Centraal Spanje
den indruk heeft gekregen, dat zijn mannen
tot den laatsten druppel bloed zullen stand
houden. Laat niemand de illusie hebben, al
dus Miaja, dat de oorlog spoedig voorbij zal
zijn, omdat Barcelona is gevallen. Er is geen
kwestie van overgave en wij hopen slechts,
dat zij, die nu aan het hoofd der democra
tische staten staan, spoedig hun vergissing
zullen inzien. Wij bezitten nog steeds geheel
Centraal Spanje en de hoofdstad Madrid. Wij
hebben in 1937 de Italianen in dén Guadala-
jara op de vlucht gedreven, wij bekommeren
ons er niet om, hoe sterk thans de aanvallers
zijn. U kunt het Britsche publiek vertellen,
dat wij verder vechten, besloot Miaja.
De autoriteiten te Burgos achten de moge
lijkheid niet uitgesloten, dat de republikein
sche regeering aan Engeland en Frankrijk
een leening zal vragen, zooals ook aan Tsje-
cho-Slowakije verstrekt werd.
De burgemeester van Algiers heeft in een
telegram aan Daladier en Bonnet medege
deeld, dat Algiers geen Spaansche vluchte
lingen kan opnemen wegens de onder de in
landers heerschende werkloosheid en het ge
vaar voor het verspreiden van extremistische
leerstellingen.
Seo de Urgell vrijwel ontruimd.
Havas meldde gisternamiddag uit Puig
cerda, dat de laatste van Seo de Urgell ko
mende vluchtelingen verklaren, dat deze
stad vrijwel ontruimd is.
Indien de rechtsche troepen er in zouden
slagen den weg tusschen Vich en Ripoll af te
snijden, zou het geheele republikeinsche
leger, dat zich aan den bovenloop van de
Segre bevindt, nog slechts één uitweg heb
ben: over Puigcerda en Bourg-Madame. De
sterkte van dat leger wordt op bijna 50,000
man geschat.
Naar Reuter gisteravond laat uit Burgos
meldde, bevond het legercorps van Maestraz-
zo zich gisteravond bijna buiten Vich.
Andere rechtsche troepen hebben verschei
dene dorpen aan de kust genomen, aan den
weg naar Vich.
Volgens een bericht uit Burgos zijn de
rechtschen de provincie Gerona binnenge
rukt. Zij hebben zich meester gemaakt van
de dorpen Tordera en Fojas de Tordera op
den weg van Barcelona naar Gerona. In de
andere sectoren wordt de rechtsche op-
marsch voortgezet.
Tien Savoia-toestellen hebben gistermid
dag om zes uur de haven van Valencia ge
bombardeerd. Er vielen vijf dooden en
twaalf gewonden.
Het reeds half gezonken Engelsche vracht
schip Cardiff werd weer getroffen en zonk
nu geheel.
De Spaansche vluchtelingen in
Zuid-Frankrijk.
Naar Havas uit Perpignan meldt, is de
gezondheidstoestand der vluchtelingen over
het algemeen bevredigend. Er is geen enkel
ziektegeval waargenomen, dat gevaar voor
een epidemie, zooals typhus of diphteritis,
zou kunnen opleveren. Op twintig kilometer
van de grens zal een „gezondheidscordon"
gelegd worden, opdat de vluchtelingen een
gebied hebben, waarin zij rustig kunnen
leven. In het dal van de Tech, niet ver van
Perpignan, zal een tentenstad verrijzen,
waar tienduizenden Vrouwen en kinderen be
schutting zullen vinden. Reeds zijn 30.000
vrouwen en kinderen van het departement
der Oostelijke Pyreneeën naar het binnen
land gezonden.
Gistermorgen hebben de ministers Sarraut
en Rucart een inspectietocht gemaakt.
Roosevelt's steun aan
de democratieën.
Heftig, zeer heftig reageert de Duitsche
pers op de verklaringen, welke president
Roosevelt heeft afgelegd (men zie hier
boven) over den steun, dien Amerika
voornemens is, Engeland en Frankrijk te
bieden in geval van een conflict met de
autoritaire staten. De „Nachtausgabe"
haalt Roosevelt's uitlating „Amerika's
grens ligt aan den Rijn" aan en noemt het
optreden van den Amerikaanschen presi
dent een „ongelooflijk opruiïngsactie na de
vredesrede van Hitier."
Aan datzelfde blad wordt uit New-
York geseind - natuurlijk door zijn eigen
correspondent ,>Het optreden van Roo
sevelt kent sedert den oorlog zijn weerga
niet. Het resultaat der besprekingen in de
senaatscommissie toont duidelijk aan, dat
de Vereenigde staten definitief met hun
neutraliteitspolitiek hebben gebroken.
Washington's politiek van inmenging in
de Europeesche aangelegenheden is werke
lijkheid geworden. Daarom is de bijeen
komst van de legercommisie voor Duitsch-
land en de bevriende totalitaire staten van
principieele beteekenis."
De „Lokal Anzeiger' schrijft, dat „alle
New-Yorksche dagbladen op sensationeel
wijze melding maken van den ongewonen
stap van Roosevelt. De inhoud en de op
schriften der Amerikaansche bladen toonen
met wat voor krachtige agitatorische mid
delen de Amerikaansche president zijn bui-
terdandsche politiek tegen de opposit.e
tracht door te zetten.
Roosevelt heeft na de rede van bütier,
die een algemeene ontspanning bracht, ne
beeld geschetst van een gespannen toe
stand, om de eigenaardige houding van zijn
regeering bij den verkoop van vliegtuigen
aan Frankrijk te rechtvaardigen.
Hij heeft getracht twee vliegen in een
klap te vangen door het onderzoek van e
congres naar den verkoop van vliegtuigen
tot staan te brengen, dat een groot politie
schandaal dreigde te worden en te pog -
zijn buitenlandsche politiek te rechtvaar-
digen."
Van semi-officieele Duitsche zijde wordt
medegedeeld: De verklaringen van presi
dent Roosevelt voor de militaire commissie
worden in politieke kringen alhier bui en-
gewoon verbazingwekkend genoemd, e
heeft hier den indruk dat Roosevelt m-
deze manoeuvre blijkbaar beoogde, nie
alleen tegemoet te komen aan binnen-
landsch-politieke moeilijkheden, doch ook
den indruk te verstoren, dien de rijksdag
rede van Hitier in de geheele wereld ge
maakt heeft.
De politieke gebeurtenissen rond den
aankoop van vliegtuigen in de Vereenigde
Staten door Frankrk, die op het oogenblik
bij de Amerikaansche openbare meening
zooveel opzien wekken, zijn hier met bij
zondere belangstelling gevolgd, omdat
daarin, naar blijkt, bepaalde politieke be
trekkingen duidelijk geworden zijn, die de
zoogenaamde liefde voor den vrede van
bepaalde figuren der Amereikaansche po
litiek in een eigenaardig daglicht stellen.
Men neemt algemeen aan, dat de Fransche
vliegtuigaankoopen geschied zijn met de
hulp van den Amerikaanschen ambassa
deur te Parijs, Bullitt, een der intiemste
vrienden van Roosevelt en tevens vroeger
een nauwe relatie van Lenin, alsmede met
de hulp van den minister van financiën,
Morgenthau, wiens politieke richting, aldus
dit semi-officieele bericht, als bekend mag
worden verondersteld.
Na de conferentie van Roosevelt met de
senaats-commissie voor militaire aange
legenheden zijn vele afgevaardigden en ook
anderen in de Amerikaansche parlements-
huizen van meening ,dat de president En
geland en Frankrijk wil steunen tegen een
zwichten voor een ander München", dat
Roosevelt binnen een jaar voorspelt, waar
schijnlijk nog vóór den zomer.
Welingelichte kringen zeggen, dat
Roosevelt Engeland en Frankrijk niet al
leen als de grootste aanhangers van de
vrijheid en de democratie beschouwt, maar
ook als een bolwerk tegen den ideologi-
schen invloed, die het Westelijke halfrond
zou kunnen binnendringen.
Ofschoon de president den leden der
commissie de grootste geheimhouding had
aanbevolen, is er langs verschillende ka
nalen genoeg uitgelekt ,om een idee te
geven van hetgeen de president besproken
heeft.
Roosevelt en zijn militaire adviseurs
zouden, zoo wordt aangenomen, de mee
ning zijn toegedaan, dat Chamberlain té
München gezwicht is, voornamelijk uit
vrees voor Duitschlands groote lucht
macht, die toen superieur was aan de
Engelsche. Zij voorspellen thans, dat
Duitschland en Italië partij zullen trekken
van de Britsch-Fransche vredelievend
heid, of zwakheid om nieuwe en mogelijk
nog grootere concessies te verkrijgen. In
dien Frankrijk en Engeland van de Ver
eenigde Staten vliegtuigen kunnen be
trekken, teneinde op hetzelfde peil als
Duitschland te staan, kan mén verwachten,
dat zij in staat zullen zijn, om bevredigen
de onderhandelingen met hun tegenstan
ders te voeren, daar Duitschland en Italië
gezamenlijk, volgens de meening van de
militaire waarnemers te Washington, in
een veel ongunstiger positie zullen komen
wat betreft de levering van de wapenen
dan Engeland en Frankrijk.
Men verwacht intusschen niet, dat de
president der Vereenigde Staten zonder
reserve een steunactie ten bate van En
geland en Frankrijk zal beginnen, om
dat de publieke meening voor een derge-
lijken stap niet rijp is. Immers dat zou
geïnterpreteerd kunnen worden als een
soort alliantie.
Echter zouden de Vereenigde Staten,
volgens Roosevelt's verzekering, langs
commercieele wegen Frankrijk en Enge
land in hooge mate kunnen steunen, zooals
Roosevelt reeds te kennen gaf in zijn
boodschap aan het congres: „Er zijn veie
methodes, minder krachtig dan oorlog,
doch zeker krachtiger en doeltreffender
dan alleen woorden, om den aanvaller de
algemeene gevoelens van ons volk te „doen
gevoelen"
Intusschen beschouwen de tegenstanders
van Roosevelt met ernstige bezorgdheid de
voortdurende uitbreiding van de Ameri
kaansche verdedigingslinie, die Roosevelt
zelf nog niet lang geleden rond het weste
lijke halfrond heeft aangelegd, terwijl hij
gelijktijdig de Zuid-Amerikaansche staten
en Canada uitnoodigde, om deel te nemen
aan deze verdediging en hij bovendien
Canada den steun der Vereenigde Staten
in het vooruitzicht stelde, in geval dit
land zou worden aangevallen.
Sommige senatoren dreigen met een
verder onderzoek, naar Roosevelt's plan
nen. Hiram Johnson, republikeinsch afge
vaardigde van Californië, is de leider van
deze oppositie-groep. Openlijk heeft Hiram
Johnson de vraag gesteld: „Wat weet
Amerika's president? Zijn wij op weg naar
oorlog" Hij voegde er aan toe: „De se
naatscommissie in het geheim mededeelin-
gen te doen over zaken, die niet alleen den
senaat, maar iedereen aangaan, is een sfeer
scheppen, die er gemakkelijk toe zal lei
den, dat de feit en verdraaid worden en
misverstaan".
Expresident Herbert Hoover heeft den
raad van buitenlandsche aangelegenheden
te Chicago toegesproken en daarbij Roose
velt's .nieuwe buitenlandsche politiek"
scherp aangevallen. Die politiek zal er toe
leiden, dat Amerika zich geheel en al af
scheidt van de neutraliteit. Mogelijker
wijze zal ze Amerika in een oorlog ver
wikkelen. Bovendien, aldus Hoover, zal
Roosevelt's politiek, gesteund moeten wor
den door een bewapening, die verre de
eischen voor de verdediging van het wes
telijke halfrond te boven gaat.
De New-Yorksche ochtendbladen
melden, dat president Roosevelt in een
conferentie met de Senaatscommissie
voor militaire aangelegenheden ver
klaard zou hebben, dat „in geval van
oorlog de grenzen der Ver. Staten in
Frankrijk zouden zijn".
De Herald Tribune te New-York meent
te weten, dat president Roosevelt de Se
naatscommissie voor militaire zaken te
verstaan zou hebben gegeven, dat er reeds
nauwkeurige regelingen en positieve over
eenkomsten zouden zijn tusschen de Ver.
Staten en de Europeesche democratieën.
Volgens dit blad zou de president hebben
verklaard: „De verantwoordelijke mannen,
die aan het hoofd staan der Europeesche
democratieën, kennen mijn houding".
Het blad deelt eveneens mede, dat
Roosevelt daaraan zou hebben toege
voegd, dat de Ver. Staten klaar moeten
zijn om de regeeringen van Frankrijk
en Groat-Britannië in geval van oorlog
in Europa te hulp te komen.
Hij zou gepreciseerd hebben, dat de
Ver. Staten er zich op moeten voorbe
reiden de democratie te helpen in ge
val van een aanval van de zijde der
combinatie Rome-Berlijn-Tokio, door
den democratieën de noodige wapenen
te verschaffen, op voorwaarde dat zij
contant betalen.
De Herald Tribune verklaart wijders nog,
dat de leden van de commissie de bijeen
komst zwijgend en met een vastberaden
trek op het gelaat verlieten. Roosevelt had
o.m. gezegd, dat hij niet verwachtte den dag
te beleven, waarop Amerikaansche solda
ten naar buitènlandsch gebied zouden wor
den gestuurd om daar te vechten, n.aar dat
de Ver. Staten alles moesten doen om En
geland en Frankrijk te redden.
Volgens de New-York Herald Tribune
had de president een somber beeld gegeven
van wat de gevolgen zouden zijn van een
overwinning der dictaturen op de democra
tieën met Japan als heerscher over Azië.
De president had te verstaan gegeven, dat
opstanden op grond van ideologische leu
zen in Zuid-Amerika zouden worden ver
wekt en aangemoedigd door de totalitaire
staten, die op die manier een middel van
penetratie zouden scheppen, ook ten aan
zien van Noord-Amerika. De president be
toogde voorts nog, dat het luchtwapen d'r
Ver. Staten niet beperkt diende te blijven
tot de thans gestelde grens van 6100 toe
stellen, maar dat er zoo spoedig mogelijk
wat meer moeten worden vervaardigd.
De Times te New-York zegt, dat de uit
eenzetting, welke Roosevelt in de Senaats
commissie voor militaire aangelegenheden
heeft gegeven, volgens de woorden van een
harer leden „werkelijk alarmeerend" is ge
weest. Het blad voegt eraan toe, dat de
president den toestand ernstig genoeg acht
om over de bijzonderheden van zijn ver
klaringen de grootste geheimhouding te
hebben gevraagd. De president zou, volgens
het blad, van de gelegenheid hebben ge
bruik gemaakt in uiterst dringende be
woordingen aan de invloedrijkste leden van
het Congres te vragen zich te onthouden
van kleingeestige critiek op zijn daden bij
de leiding der buitenlandsche politiek in
de naaste toekomst.
De Times weet. nog te melden, dat in de
bijeenkomst president Roosevelt den leden
der commissie den indruk gaf, dat hij be
reid was om alles te doen, wat hij kon om
de democratieën te steunen, behalve oorlog
voeren.
De achtergrond van de verklaringen.
De verklaringen van Roosevelt zouden
door het volgende zijn ingegeven:
1. de inlichtingen over de plannen der
totalitaire staten en hun bewapeningen,
waarover de president sinds lang beschikt;
2. de redevoering van Hitier, die, hoe
wel de toon gematigd is, niet minder de be
doeling van het Duitsche rijk onthult, den
strijd tusschen de totalitaire en democrati
sche ideologie over de geheele wereld met
meer kracht te voeren;
3. de overtuiging van Roosevelt, dat de
Amerikaansche openbare meening het eens
is met zijn politiek van positieven steun
aan de democratieën, welke politiek hij
heeft aanbevolen.
President Roosevelt heeft, naar Reuter
uti Washington meldt, bekend gemaakt, dat
geen militaire geheimen onthuld zijn bij
den verkoop van in particuliere fabrieken
vervaardigde vliegtuigen aan Frankrijk.
Roosevelt heeft o.m. gezegd, dat deze
verkoop een tweeledig doel had: in de eer
ste plaats werk verschaffen aan de arbei
ders in stilliggende fabrieken en ten twee
de experimenteeren op het gebied der mas
saproductie, teneinde de industrie op de
vereischte capaciteit voor Amerika's eigen
luchtvaartprogramma te brengen.
Voorts zou Roosevelt nog verklaard heb
ben, dat de verkoop geheel in de lijn lag
van de buitenlandsche politiek der Ver.
Staten, waarvan een der algemeene doel
stellingen was, het bijstaan van democra
tische landen.
De president zou er volgens enkele leden
van de Senaatscommissie voor militaire
aangelegenheden, met wien Roosevelt ge
confereerd had, aan herinnerd hebben, dat
hij de opperbevelhebber was van het Ame
rikaansche leger en de- vloot en als zooda
nig de bevoegdheid had den verkoop van
vliegtuigen goed of af te keuren, waarvoor
hij de volle verantwoordelijkheid droeg.
De Associated Press meldt uit Washington
dat de mededeelingen van Roosevelt naar
het schijnt zeer openhartig zijn geweest. Hij
gaf uitdrukking aan zijn bezorgdheid over
de kwestie van het nationaal-socialisme in
Latijnsch-Amerika en bepleitte een uitbrei
ding van den handel der Ver. Staten op die
landen.
Tot de senatoren, die den president steun
den, behoorde King (Utah), die vaak de
regeering critiseert. Hij zeide: „Ik hoop
zeer zeker, dat het verkoopen van vliegtui
gen aan Frankrijk en Groot-Britannië zal
worden begrepen. Op deze verkoopen rust
geen embargo en deze zullen geen schen
ding beteekenen van de neutraliteitswet".
De Japanners ontplooiden een groote
activiteit in het achterland van Macao.
Zij hebben gisteren geprobeerd bij Ton
Ka troepen aan land te zetten, doch zij
werden door de Chineezen terugge
worpen. De Chineezen hebben bij deze
gelegenheid twee booten tot zinken
gebracht.
Naar het Chineesche persbureau
voorts nog meldt, neemt de kracht van
het Japansche offensief in Zuid-Sjansi
af. Daarentegen wordt in Midden-
Hoepeh heftig gestreden.
Gisteren hebben Japansche vliegtuigen
steden in Kwangtoeng, Kwangsi en Kiangsi
gebombardeerd.
De Chineesche pers meldt, dat 21 Chinee
sche toestellen troepen der Japansche ca
valerie buiten Kanton hebben gebombar
deerd, waarbij honderd vijf tig Japanners
gedood of gewond werden.
Twaalf toestellen hebben bommen laten
vallen op Wham Pau aan den mond van
de. Parelrivier. Hier zouden honderd Japan
ners gedood of gewond zijn.
Chineesch hoofdkwartier opgeheven.
Officieel wordt, naar het Chineesche
persbureau mededeelt, gemeld, dat het
voorloopige hoofdkwartier van Tsjang Kai
Sjek te Tsjoeng King is opgeheven. De na
tionale militaire raad is thans te Tsjoeng
Rüig gevestigd, zoodat een hoofdkwartier
daarnaast niet noodig is.
Uit Sian meldt het Chineesche persbu
reau, dat een der stoutmoedigste guerrilla-
generaals van Mandsjoerije, Wang-Teh-Lin
op 62-jarigen leeftijd is overleden. Hij heeft
een groote rol gespeeld in het verzet tegen
de Japanners onmiddellijk na het Mandsjoe-
rijsche incident en organiseerde daar met
drie andere generaals de guerrilla.
