DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Roosevelt verduidelijkt zijn bedoelingen. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door Set geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. No. 30 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Zaterdag 4 Februari 1939 PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0-25, groote contracten rabat. Groote letters naar olaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 141e Jaargang Hij heeft niet gesproken van grenzen aan den Pijn. Vijf honderd dooden te Figueras? Door luchtbombardementen. De algemeene toestand. Lord Halifax over internationale tegen stellingen. DE AANSLAG OP SPAAK. Baron Paul d' Anethem gearresteerd. Ontploffingen in den Londensche ondergrondschen spoorweg. Tijdbommen in bagagedepóts. ALKMAARSCHE COURANT. Op een persconferentie te Washington heeft president Roosevelt, naar Reuter meldt, verklaard, dat het bericht, volgens hetwelk hij in de Ieger- commissie van den Senaat gezegd zou hebben, dat de grenzen der Vereenigde Staten in Frankrijk of aan den Rijn zouden liggen, een „opzettelijke leugen" is. De president vatte zijn buitenlandsche politiek in de vier volgende punten samen: 1. De Vereenigde Staten zyn tegen verstikkende bondgenootschappen. 2. De Vereenigde Staten zijn voorstanders van handhaving van den wereldhandel voor iedereen. 3. De Vereenigde Staten stemmen volkomen in met elke poging tot vermindering of beperking der wapening. 4. Het volk der Vereenigde Staten stemt in met vreedzame handhaving van de politieke, economische en sociale onafhankelijkheid van alle volken ter wereld. De president verklaarde met klem, dat de buitenlandsche politiek der Vereenigde Staten niet veranderd is en ook niet zal veranderen. Eenige leden van het congres en eenige dagbladeigenaren hebben die politiek welbewust verkeerd uitgelegd. De president oefende een bittere critiek op de pers. Vele berichten over de Amerikaan- sche defensie en de buitenlandsche poli tiek, die verspreid zijn, waren zuivere ver zinsels. Wijzende op een aantal bladen, die op zijn bureau lagen, zeide hij: „er is geen bericht of geen kop in deze kranten, die niet een verkeerden indruk wekken". Ten slotte zeide Roosevelt, dat de Ame- rikaansche politiek volledig is uiteengezet in zyn boodschappen aan het Congres: die politiek is zeer eenvoudig en bevat niets nieuws. Er was, naar Roosevelt verder zeide, geen sprake van geheimen geweest bij zijn laatste besprekingen met de commissies van Senaat en Huis van Afgevaardigden. Het eenige element van geheimhouding had betrekking op een zekere mededeeling, die verkregen was door de kanalen van den inlichtingendiènst. Indien die mede deeling gepubliceerd zou worden, zou de bron daarvan geen inlichtingen meer opleveren. Roosevelt verklaarde voorts, dat de partijpolitiek of gedachten aan de nade rende verkiezingscampagne geen invloed moeten uitoefenen bij de bespreking der buitenlandsche politiek. Toen de journalisten hem vroegen naar de verklaring over de grenzen van de Vereenigde Staten, zeide de president glimlachend: „Met die ver klaring moet een of andere domkop zijn weggeloopen." Hij voegde hieraan toe, dat hij die verklaring niet alleen niet had afgelegd, maar dat ook de inhoud geen waarheid bevatte. Hij zeide te weten, dat de verklaring in Engeland en Frankrijk instemming en in Duitschland en Italië aanvallen heeft uitgelokt, doch zoowel de in stemming als de aanvallen berusten op een vergissing. Naar Havas uit Washington meldt, wordt van officieele zijde verklaard, dat de uitdrukking „opzettelijke leugen", welke Roosevelt gebruikt heeft op de perscon ferentie uitsluitend betrekking heeft op de zinsnede, die men hem in den mond had gelegd en volgens welke hij gezegd zou hebben „de grenzen der Vereenigde Staten liggen in Frankrijk" of volgens een andere lezing „aan den Rijn". Dezelfde autoriteiten bevestigen, dat de verklarin gen van Roosevelt geenszins beteekenen, dat er iets gewijzigd is in de buitenland sche politiek der Vereenigde Staten, die duidelijk gedefinieerd is in de boodschap van Roosevelt aan het congres van 5 Januari. Ten aanzien van de hulp, welke de de mocratieën zullen kunnen krijgen in de Vereenigde Staten, speciaal voor den aan koop van vliegtuigen, heeft de president zonder dubbelzinnigheid zijn standpunt uiteengezet in twee recente persconferen ties. De algemeene indruk is, dat sommige Senatoren, die aanwezig waren in de ge heime vergadering van de Senaatscom missie, waar Roosevelt het woord nam, onder den indruk van de „alarmeerende verklaring" van Roosevelt de gedachte van den president op treffende wijze heb ben willen weergeven met een paraphi a=e van de historische woorden van Baldwin. Door zijn tegenspraak, zou, naar men van gezaghebbende zijde verzekert, Roose velt zich tegenover Europa en de Ameri- kaansche openbare meening geheel hebben willen losmaken van de politieke gevol gen, die de zin van Baldwin voor Enge land met zich mede brengt. Een fel artikel van de Giornale d'Italia. Hoewel de uitingen van boosheid in Italiaansche- en Duitsche kringen door bovenstaande verklaring min of meer achterhaald zijn, geven wij er hier toch nog iets van weer om de stemming, door de vermeende verklaringen van Roosevelt gewekt, duidelijk te maken. Zoo schreef de Giortiale d'Italia gisteren in een hoofd artikel, dat de oorlogsverklaring van Roosevelt" aan de autoritaire regimes ter verdediging van de democratie twee werelden, die niemand bedreigt, behalve zijn verdachte vrienden en zijn herhaalde •vergissingen de Italiaansche natie niet verontrusten, welke evenals de Duitsche natie gewend is aan harden strijd en niet terugdeinst voor een uitbarsting van bui tenlandsche vijandschap; zij zal er slechts de consequenties voor haar actieve defen sie uit trekken. Het resultaat van zijn (vermeende) woorden is slechts geweest de oorlogszuchtige partijen in Groot- Britannië en Frankrijk aan te moedigen en het werk van de vredesvrienden, zooals Chamberlain, Mussolini en Hitier, te ont moedigen. Hieruit volgt „de noodzakelijkheid voor Italië, Duitschland, Japan en andere naties om nog nauwer de gelederen te sluiten en te juister tijd in den uitgebreidsten omvang de plannen en. middelen voor hun verdedi ging te organiseeren. Aangezien het offen sief van Roosevelt wil doordringen tot het hart van Europa, tot den Rijn en de Alpen, is het natuurlijk dat de verdediging om dat offensief te bestrijden zich uitstrekt tot den Rio Grande del Norte, ja verder nog, tot aan de linie van het Panama' kanaal". Ten slotte schrijft de Giornale d'Italia, dat de beschuldigingen van Roosevelt jegens de politiek van Duitschland, Italië en Japan precedenten heeft in het optreden der Vereenigde Staten zelf, die, gelijk in de Vereenigde Staten geconstateerd is, hon derd maal van de honderd vijftig keeren de wapens hebben gedragen buiten hun nationale gebied in een veroverings- of represaille-oorlog. Een antwoord van Rudolf Hess. Rudolf Hess, de plaatsvervanger van Hitier, heeft bij het leggen van den eersten steen voor de groote arbeiderskolonie ta Dortmund, een redevoering uitgesproken, waarin hij o.a. zeide: Het nationaal-socialisme zal voor het Duitsche volk consequent zijn levens grondslagen behouden en beveiligen. Daaraan zal noch een perscampagne iets veranderen, noch radicleugens of parle- mentsdebatten. Daaraan zullen ook Ge ophitsers in de Westelijke over den Oceaan gelegen democratieën niets veranderen, ook al zouden speculatie- en wapenzaken daaronder lijden. De nationaal-socialisten zijn veel gewend ten aanzien van „het bepalen van een standpunt" tegen den autoritairen staatsvorm en de mannen, die hem vertegenwoordigen, maar met eenige verbazing heeft Duitschland toch kennis genomen van de gedachtengangen, die van over den Oceaan komen. Uit Engelsche en Amerikaansche bladen heeft Duitschland vernomen, dat een leidend politicus van een democratie aan gene zijde van het groote water de grens van zijn land naar Frankrijk, of direct aan den Rijn verplaatst wil hebben. Daarbij komt niet duidelijk tot uitdrukking, of deze grens vóór of achter de fortificaties van de Westelijke grens gedacht is. De vestingzone in het Westen vormt de Duit sche grens, ook al vestigen zich aan den anderen kant nog zooveel naties in klin kende redevoeringen of ook in feite. Dat is dan een aangelegenheid van Frankrijk. De Duitsche grens ligt in ieder geval hecht; achter haar zal geen vreemd soldaat zijn voet plaatsen, ook al verplaatsen de En- gelschen en Amerikanen hun grenzen waarheen zij willen. Het lijkt Duitschland in ieder geval beter, dat ieder leidend staatsman, in plaats van te beschikken over vreemie grenzen, in de eerste plaats zich zou be kommeren om het lot van zijn staat en zijn volk. Vele volken zouden dat misschien heel wat noodiger hebben. Wat de Duit sche politici betreft, zij kunnen er aan spraak op maken, naar dit standpunt te handelen. Het is voor de Duitsche regee ring een grootere genoegdoening het teeken voor productieven adbeid in het eigen volk te geven, dan 'tegen andere volken op te ruien. Naar vernomen wordt, is Figueras gister zesmaal gebombardeerd en zou den 500 personen gedood zijn.. Talrijke huizen zijn verwoest en het aantal slachtoffers is zoo abnormaal hoog, doordat in dit district zooveel vluchtelin gen bijeen zijn. Tijdens den derden aanval, die laat in den middag geschiedde, brachten de Finsche generaal Hollander en de Fran- sche kolonel Bach van de internationale commissie voor de evacuatie van de buiten landsche vrijwilligers een bezoek aan de Spaansche regeering in het oude slot buiten Figueras. De bommen kwamen in de nabijheid van het slot neer en een van de chauffeurs der commissie, die een officier naar de stad moest brengen, werd gedood. Een bom heeft, naar gemeld wordt, het huis getrof fen, waarin het Fransche consulaat is ge vestigd. Gisteravond trok een stroom van doode- lijk verschrikte vluchtelingen en inwoners uit Figueras naar alle richtingen. De men- schen verkozen koude en honger boven de verschrikking en luchtaanvallen. Van het oorlogstooneel. Inmiddels zetten de troepen van Franco in alle sectoren van het Catalaansche front hun opmarsch voort. In den kustsector, waar de tegenstand der regeeringstroepen krach tiger is, trekken de rechtschen op in de richting van Gerona. De republikeinen trekken in goede orde terug. Iedere stel ling wordt hardnekkig verdedigd. Ten noorden van Vich, waar de rechtsche druk zeer sterk is, trachten de regeeringstroepen een verdedigingslinie te vormen van de Salterre-bergen door de Siërra de San Gregoria, de Amer-bergen en langs den linkeroever van de Ter. Lord Halifax, de Britsche minister van buitenlandsche zaken, heeft gisteravond te Huil een rede gehouden, waarin hij den na druk legde op de beteekenis van de Britsche herbewapening van de laatste jaren. Halifax behandelde eerst vrij uitvoerig de feetrekkin gen van Duitschland met Engeland en de andere naties, waarbij hij zeide, in feite niets toe te voegen te hebben aan Chamber- lain's woorden van Dinsdag. Hij besprak echter eenige van Hitiers uitlatingen van Maandag, o.a. dat Duitschland moet expor teeren of ten ondergaan. Dat is zoo zeide Halifax ongetwijfeld juist, maar dat geldt ook voor Engeland. Lord Halifax ontkende dan ook met kracht, dat, zooals Hitier Maan dag gezegd heeft, de groote wereldoorlog ge voerd is, om Duitschland van den wereld handel uit te sluiten. Duitschland was voor den oorlog Engelands eerste buitenlandsche klant en de Duitsche en Britsche handel heb ben tesamen gebloeid en zijn tesamen ach teruitgegaan. Geen twee landen zijn door commercieel en financieel compagnieschap (partnership) nauwer met elkaar verbonden dan Duitschland en Engeland. Waarom zou Engeland Duitschland van den wereldhan del willen uitsluiten? Wat den handel vernietigt, is de verspil ling van kapitaal en arbeid aan onproduc tieve doeleinden zooals wapeningen, en ge mis aan vertrouwen en vrees voor oorlog. Hitier heeft een lange periode van vrede voorspeld en niemand hoopt vromer dan ik, aldus lord Halifax, dat deze voorspelling bewaarheid zal worden, want met een waar- chtigen waarborg van vrede, zou economi sche ontwikkeling mogelijk worden. Zoolang de wereld een gewapend kamp blijft, zullen de huidige moeilijkheden blijven bestaan. Als er een ding zeker is, is het, dat het economische grondpeil, de hoeveelheid en de hoedanigheid en de prijs van het volks- voedsel en de belastingen en heffingen niet verbeterd kunnen worden, tenzij alle landen samenwerken tot het algemeen welzijn. Daartoe is Engeland te allen tijde bereid; een voorbeeld daarvan is de Engelsch- Duitsche kolenovereenkomst, welke, naar de minister hoopt, door meer dergelijke over eenkomsten zal worden gevolgd. Halifax haalde met instemming Roosevelts boodschap aan het congres aan. In deze revolutionnaire tijden moet erkend worden, dat er veel wordt gedaan wat de moreele ge voelens des volks kwetst, doch de verant woordelijke staatslieden moeten daartegen over steeds in het oog houden, dat het eind doel van al hun pogingen moet zijn zich te verzetten tegen de krachten, welke den vrede willen verstoren. Ter zee, te land en in de lucht is Enge land een goed stuk op weg om zijn oude kracht te herwinnen en degenen, die zouden denken, dat Engeland, indien het tot een conflict zou komen, slecht voor den dag zou komen, zouden een zeer ernstige vergissing begaan. Wij zouden natuurlijk, aldus Hali fax, moeten lijden, want de oorlog is een verschrikkelijk ding en wij moeten al het mogelijke doen om hem te voorkomen. Er zijn twee elementen, welke in den modernen tijd de moeilijkheden en verwik kelingen van de internationale zaken heb ben vergroot, de vernietiging van de af standen en de scherpere tegenstelling van denkbeelden, welke zijn stempel drukt op vele dingen, die teruggaan tot den wortel van het individueele en nationale bestaan. De betrekkingen tusschen staat en individu, welke voor de Engelschen formeel zijn ge vestigd op den grondslag van vrijheid en eerbied voor de menschelijke persoonlijk heid, zijn elders vervangen door philoso- phieën, welke tegenstrijdig zijn met veel, wat men in Engeland als fundamenteel be schouwt. Het is deze botsing van philo- sophieën, die naast de geheele erfenis van gevoelens en verwarringen, welke de we reldoorlog ons heeft nagelaten, verant woordelijk is voor de bestaande atmosfeer, waarin onverdraagzaamheid vaak wordt beschouwd als een teeken van kracht en verdraagzaamheid als een bewijs van zwakheid. In deze atmosfeer zijn het volk en de regeering van Engeland geroepen om te streven naar den opbouw van een wer- kelijken vrede. Halifax herinnerde aan Chamberlain's verklaring in het Lagerhuis, dat er geen vraagstukken, hoe ernstig ook, tusschen de naties kunnen rijzen, welke niet door overleg kunnen worden opgelost. Maar het is natuurlijk, gelijk Chamberlain ook ge zegd heeft, nutteloos besprekingen te ope nen over een algemeene regeling zoolang de atmosfeer daar niet gunstig voor is. Er kan geen nuttig resultaat bereikt worden langs dien weg, zoolang er in Europa niet een veel grootere mate van vertrouwen en samenwerking bestaat, zoo wel op politiek als op economisch terrein Het is het doel van onze politiek dat ver trouwen en die samenwerking tot stand te brengen en wij zijn thans en ten allen tijde bereid tot samenwerking met ieder, die bereidwillig met ons concrete, practi- sche maatregelen wil opstellen tot dat doel. „En zelfs, als al onze pogingen in het be lang van den vrede zouden mislukken en wij een oorlog onder de oogen zouden moe ten zien, zou ik er niet aan twijfelen, dat we volkomen gelijk hadden, toen wij onze pogingen in het werk stelden om Europa een beteren weg aan te geven. Want in dat geval zou het geheele Britsche volk, onver schillig tot welke partij het behoort, schou der aan schouder staan. Het zou een on overwinnelijke overtuiging van het recht hebben en de uitwerking daarvan op de moreele meening der wereld zou van on schatbare waarde zijn. Ik behoor niet tot diegenen, die den oorlog als onvermijde lijk beschouwen". Ten slotte zeide Halifax» dat de Spaan sche kwestie zoowel in Engeland als in Frankrijk ongerustheid heeft gewekt. Daarom, aldus vervolgde hij, hechten wij het grootste belang aan de verzekeringen, die Mussolini ons gegeven heeft. Zoolang echter de Fransch-Italiaansche betrekkin gen zullen blijven, zooals zij thans zijn, zal dat ook een bron van bezorgdheid voor ons zijn, omdat nauwe samenwerking met Frankrijk, die gebaseerd is op de gelijkheid van belangen, van fundamenteel belang voor onze buitenlandsche politiek is en wij ook betrekkingen van hartelijk vertrouwen met Italië wenschen te onderhouden. De rechter van instructie te Brussel, die belast is met het onderzoek naar den aan val op Spaak, heeft te zijner beschikking doen stellen baron Paul d'Anethem, wis selagent te Brussel, geboren 19 Mei 1893 te Lausanne, oudstrijder en reservekolonel in het eerste linieregiment. D'Anethem had een brok beton in den zak, toen hij gearresteerd werd. De agen ten, die hem in arrest stelden, verklaren, dat zq gezien hebben, dat hij Spaak sloeg. Later werd gemeld, dat het parket van Brussel baron Paul d'Anethem in arrest heeft doen stellen. Gisteren hebben zich ontploffingen voorgedaan in de stations van den. Londenschen ondergrondschen spoor weg Tottenham Court Road en Leicester Square. Men gelooft, dat op Tottingham Court Road een bom, welke zich be vond in een in depot gegeven koffer, de ontploffing heeft veroorzaakt. Een sta tionsbeambte werd ernstig gewond. Het bagagedepot en de bureauruimte wer den beschadigd. De kracht der ontploffing op Leices ter Square was zóó hevig, dat de ruiten der étalages in de wachtzaal van het station werden vernield. Vijf personen werden gewond. Eén moest naar een ziekenhuis worden vervoerd. Vensterruiten van tegenover het station gelegen gebouwen werden ver nield. Ambtenaren van Scotland Yard hebben meegedeeld ervan overtuigd te zijn, dat de ontploffingen opnieuw het werk zijn van lieden die sympathiseeren met het Iersche republikeinsche leger. De politie zou van daag een uitgebreid onderzoek instellen on der Iersche kringen te Londen om twee personen op het spoor te komen, die zij reeds lang zoekt. Alle stations der onder- grcndsche spoorwegen staan onder strenge bewaking en passagiers kunnen geen bagage meer afgeven, zonder dat zij deze moeten openen voor inspectie. Waren de ontploffingen wat later geschied dan zouden de gevolgen zeer veel ernstiger zijn geweest. Tijdbommen in koffers. Een nader bericht meldt, dat de dienst doende beambte van het bagagedepot aan het station Tottenham Court Road een rose schijnsel zag in een der hoeken, dat onmid dellijk' gevolgd werd door een hevige ont ploffing. De koffer, waarin de tijdbom was verborgen, was gelukkig zoo geplaatst, dat de bom eerst een zware deur moest vernie len, waardoor de kracht voor een deel reeds gebroken werd. Een der beambten kreeg een deel van de deur tegen het lichaam en brak een been. Een jonge beambte schrok zoo hevig dat hij naar een ziekenhuis ter observatie is gezonden. De treinen zijn tot zeven uur het station voorbij gereden zonder te stoppen. Toen was de schade in zoover hersteld, dat er geen gevaar bestond voor instortingen, zoodat de treinen weer konden stoppen. De ontploffing op het station Leicester Square was veel heviger, omdat hier het bagagedepot veel dichter bij de oppervlakte is gelegen. Van de ambtenaren werden er hier drie door rondvliegende koffers ge wond en een melkboer op straat kreeg een stuk steen var een paar voet opper vlakte tegen het lichaam en is vrij ernstig, ofschoon niet levensgevaarlijk gewond. Onder het puin heeft de politie reeds de overblijfselen van twee koffers gevonden in welke de tijdbommen verborgen moeten zijn geweest. De directie van de algemeene transportmaatschappij heeft een algemeene waarschuwing tot het publiek gericht om geen pakketten in bewaring te nemen en vooral nauwlettend toe te zien wie er in de gebouwen van de openbare bedrijven in en uitgaan, zonder er iets te maken te hebben. Er z(jn niet minder dan 1500 rechercheurs aangewezen om bepaalde gebouwen te be waken en bepaalde nasporingen te doen, zoodat het jaarlijksche diner van den bond van politiepersoneel dat gisteravond zou ge houden zyn, tot later is uitgesteld. Drie dooden in munitiefabriek. - In een nabij Warschau gelegen munitiefabriek is tijdens het laden van munitie een granaat ontploft. Drie personen werden gedood verscheidenen ernstig gekwetst. en O

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1