DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Roosevelt verduidelijkt zijn
bedoelingen.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door Set geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
No. 30 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Directeur: C. KRAK.
Zaterdag 4 Februari 1939
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0-25, groote
contracten rabat. Groote letters naar olaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
141e Jaargang
Hij heeft niet gesproken van grenzen
aan den Pijn.
Vijf honderd dooden te
Figueras?
Door luchtbombardementen.
De algemeene toestand.
Lord Halifax over
internationale tegen
stellingen.
DE AANSLAG OP SPAAK.
Baron Paul d' Anethem
gearresteerd.
Ontploffingen in den
Londensche ondergrondschen
spoorweg.
Tijdbommen in bagagedepóts.
ALKMAARSCHE COURANT.
Op een persconferentie te Washington heeft president Roosevelt, naar
Reuter meldt, verklaard, dat het bericht, volgens hetwelk hij in de Ieger-
commissie van den Senaat gezegd zou hebben, dat de grenzen der Vereenigde
Staten in Frankrijk of aan den Rijn zouden liggen, een „opzettelijke
leugen" is.
De president vatte zijn buitenlandsche politiek in de vier volgende
punten samen:
1. De Vereenigde Staten zyn tegen verstikkende bondgenootschappen.
2. De Vereenigde Staten zijn voorstanders van handhaving van den
wereldhandel voor iedereen.
3. De Vereenigde Staten stemmen volkomen in met elke poging tot
vermindering of beperking der wapening.
4. Het volk der Vereenigde Staten stemt in met vreedzame handhaving
van de politieke, economische en sociale onafhankelijkheid van alle volken
ter wereld.
De president verklaarde met klem, dat
de buitenlandsche politiek der Vereenigde
Staten niet veranderd is en ook niet zal
veranderen. Eenige leden van het congres
en eenige dagbladeigenaren hebben die
politiek welbewust verkeerd uitgelegd. De
president oefende een bittere critiek op de
pers. Vele berichten over de Amerikaan-
sche defensie en de buitenlandsche poli
tiek, die verspreid zijn, waren zuivere ver
zinsels. Wijzende op een aantal bladen, die
op zijn bureau lagen, zeide hij: „er is geen
bericht of geen kop in deze kranten, die
niet een verkeerden indruk wekken".
Ten slotte zeide Roosevelt, dat de Ame-
rikaansche politiek volledig is uiteengezet
in zyn boodschappen aan het Congres: die
politiek is zeer eenvoudig en bevat niets
nieuws.
Er was, naar Roosevelt verder zeide,
geen sprake van geheimen geweest bij zijn
laatste besprekingen met de commissies
van Senaat en Huis van Afgevaardigden.
Het eenige element van geheimhouding had
betrekking op een zekere mededeeling,
die verkregen was door de kanalen van
den inlichtingendiènst. Indien die mede
deeling gepubliceerd zou worden, zou de
bron daarvan geen inlichtingen meer
opleveren.
Roosevelt verklaarde voorts, dat de
partijpolitiek of gedachten aan de nade
rende verkiezingscampagne geen invloed
moeten uitoefenen bij de bespreking der
buitenlandsche politiek.
Toen de journalisten hem vroegen
naar de verklaring over de grenzen
van de Vereenigde Staten, zeide de
president glimlachend: „Met die ver
klaring moet een of andere domkop
zijn weggeloopen." Hij voegde hieraan
toe, dat hij die verklaring niet alleen
niet had afgelegd, maar dat ook de
inhoud geen waarheid bevatte. Hij
zeide te weten, dat de verklaring in
Engeland en Frankrijk instemming en
in Duitschland en Italië aanvallen
heeft uitgelokt, doch zoowel de in
stemming als de aanvallen berusten op
een vergissing.
Naar Havas uit Washington meldt,
wordt van officieele zijde verklaard, dat de
uitdrukking „opzettelijke leugen", welke
Roosevelt gebruikt heeft op de perscon
ferentie uitsluitend betrekking heeft op
de zinsnede, die men hem in den mond
had gelegd en volgens welke hij gezegd
zou hebben „de grenzen der Vereenigde
Staten liggen in Frankrijk" of volgens een
andere lezing „aan den Rijn". Dezelfde
autoriteiten bevestigen, dat de verklarin
gen van Roosevelt geenszins beteekenen,
dat er iets gewijzigd is in de buitenland
sche politiek der Vereenigde Staten, die
duidelijk gedefinieerd is in de boodschap
van Roosevelt aan het congres van 5
Januari.
Ten aanzien van de hulp, welke de de
mocratieën zullen kunnen krijgen in de
Vereenigde Staten, speciaal voor den aan
koop van vliegtuigen, heeft de president
zonder dubbelzinnigheid zijn standpunt
uiteengezet in twee recente persconferen
ties. De algemeene indruk is, dat sommige
Senatoren, die aanwezig waren in de ge
heime vergadering van de Senaatscom
missie, waar Roosevelt het woord nam,
onder den indruk van de „alarmeerende
verklaring" van Roosevelt de gedachte
van den president op treffende wijze heb
ben willen weergeven met een paraphi a=e
van de historische woorden van Baldwin.
Door zijn tegenspraak, zou, naar men
van gezaghebbende zijde verzekert, Roose
velt zich tegenover Europa en de Ameri-
kaansche openbare meening geheel hebben
willen losmaken van de politieke gevol
gen, die de zin van Baldwin voor Enge
land met zich mede brengt.
Een fel artikel van de
Giornale d'Italia.
Hoewel de uitingen van boosheid in
Italiaansche- en Duitsche kringen door
bovenstaande verklaring min of meer
achterhaald zijn, geven wij er hier toch
nog iets van weer om de stemming, door
de vermeende verklaringen van Roosevelt
gewekt, duidelijk te maken. Zoo schreef
de Giortiale d'Italia gisteren in een hoofd
artikel, dat de oorlogsverklaring van
Roosevelt" aan de autoritaire regimes ter
verdediging van de democratie twee
werelden, die niemand bedreigt, behalve
zijn verdachte vrienden en zijn herhaalde
•vergissingen de Italiaansche natie niet
verontrusten, welke evenals de Duitsche
natie gewend is aan harden strijd en niet
terugdeinst voor een uitbarsting van bui
tenlandsche vijandschap; zij zal er slechts
de consequenties voor haar actieve defen
sie uit trekken. Het resultaat van zijn
(vermeende) woorden is slechts geweest
de oorlogszuchtige partijen in Groot-
Britannië en Frankrijk aan te moedigen en
het werk van de vredesvrienden, zooals
Chamberlain, Mussolini en Hitier, te ont
moedigen.
Hieruit volgt „de noodzakelijkheid voor
Italië, Duitschland, Japan en andere naties
om nog nauwer de gelederen te sluiten en
te juister tijd in den uitgebreidsten omvang
de plannen en. middelen voor hun verdedi
ging te organiseeren. Aangezien het offen
sief van Roosevelt wil doordringen tot het
hart van Europa, tot den Rijn en de Alpen,
is het natuurlijk dat de verdediging om
dat offensief te bestrijden zich uitstrekt
tot den Rio Grande del Norte, ja verder
nog, tot aan de linie van het Panama'
kanaal".
Ten slotte schrijft de Giornale d'Italia,
dat de beschuldigingen van Roosevelt
jegens de politiek van Duitschland, Italië
en Japan precedenten heeft in het optreden
der Vereenigde Staten zelf, die, gelijk in de
Vereenigde Staten geconstateerd is, hon
derd maal van de honderd vijftig keeren
de wapens hebben gedragen buiten hun
nationale gebied in een veroverings- of
represaille-oorlog.
Een antwoord van Rudolf Hess.
Rudolf Hess, de plaatsvervanger van
Hitier, heeft bij het leggen van den eersten
steen voor de groote arbeiderskolonie ta
Dortmund, een redevoering uitgesproken,
waarin hij o.a. zeide:
Het nationaal-socialisme zal voor het
Duitsche volk consequent zijn levens
grondslagen behouden en beveiligen.
Daaraan zal noch een perscampagne iets
veranderen, noch radicleugens of parle-
mentsdebatten. Daaraan zullen ook Ge
ophitsers in de Westelijke over den Oceaan
gelegen democratieën niets veranderen,
ook al zouden speculatie- en wapenzaken
daaronder lijden. De nationaal-socialisten
zijn veel gewend ten aanzien van „het
bepalen van een standpunt" tegen den
autoritairen staatsvorm en de mannen, die
hem vertegenwoordigen, maar met eenige
verbazing heeft Duitschland toch kennis
genomen van de gedachtengangen, die van
over den Oceaan komen.
Uit Engelsche en Amerikaansche bladen
heeft Duitschland vernomen, dat een
leidend politicus van een democratie aan
gene zijde van het groote water de grens
van zijn land naar Frankrijk, of direct aan
den Rijn verplaatst wil hebben. Daarbij
komt niet duidelijk tot uitdrukking, of
deze grens vóór of achter de fortificaties
van de Westelijke grens gedacht is. De
vestingzone in het Westen vormt de Duit
sche grens, ook al vestigen zich aan den
anderen kant nog zooveel naties in klin
kende redevoeringen of ook in feite. Dat is
dan een aangelegenheid van Frankrijk. De
Duitsche grens ligt in ieder geval hecht;
achter haar zal geen vreemd soldaat zijn
voet plaatsen, ook al verplaatsen de En-
gelschen en Amerikanen hun grenzen
waarheen zij willen.
Het lijkt Duitschland in ieder geval
beter, dat ieder leidend staatsman, in
plaats van te beschikken over vreemie
grenzen, in de eerste plaats zich zou be
kommeren om het lot van zijn staat en zijn
volk. Vele volken zouden dat misschien
heel wat noodiger hebben. Wat de Duit
sche politici betreft, zij kunnen er aan
spraak op maken, naar dit standpunt te
handelen. Het is voor de Duitsche regee
ring een grootere genoegdoening het teeken
voor productieven adbeid in het eigen volk
te geven, dan 'tegen andere volken op te
ruien.
Naar vernomen wordt, is Figueras
gister zesmaal gebombardeerd en zou
den 500 personen gedood zijn..
Talrijke huizen zijn verwoest en het
aantal slachtoffers is zoo abnormaal hoog,
doordat in dit district zooveel vluchtelin
gen bijeen zijn. Tijdens den derden aanval,
die laat in den middag geschiedde, brachten
de Finsche generaal Hollander en de Fran-
sche kolonel Bach van de internationale
commissie voor de evacuatie van de buiten
landsche vrijwilligers een bezoek aan de
Spaansche regeering in het oude slot buiten
Figueras.
De bommen kwamen in de nabijheid van
het slot neer en een van de chauffeurs der
commissie, die een officier naar de stad
moest brengen, werd gedood. Een bom
heeft, naar gemeld wordt, het huis getrof
fen, waarin het Fransche consulaat is ge
vestigd.
Gisteravond trok een stroom van doode-
lijk verschrikte vluchtelingen en inwoners
uit Figueras naar alle richtingen. De men-
schen verkozen koude en honger boven de
verschrikking en luchtaanvallen.
Van het oorlogstooneel.
Inmiddels zetten de troepen van Franco
in alle sectoren van het Catalaansche front
hun opmarsch voort. In den kustsector, waar
de tegenstand der regeeringstroepen krach
tiger is, trekken de rechtschen op in de
richting van Gerona. De republikeinen
trekken in goede orde terug. Iedere stel
ling wordt hardnekkig verdedigd. Ten
noorden van Vich, waar de rechtsche druk
zeer sterk is, trachten de regeeringstroepen
een verdedigingslinie te vormen van de
Salterre-bergen door de Siërra de San
Gregoria, de Amer-bergen en langs den
linkeroever van de Ter.
Lord Halifax, de Britsche minister van
buitenlandsche zaken, heeft gisteravond te
Huil een rede gehouden, waarin hij den na
druk legde op de beteekenis van de Britsche
herbewapening van de laatste jaren. Halifax
behandelde eerst vrij uitvoerig de feetrekkin
gen van Duitschland met Engeland en de
andere naties, waarbij hij zeide, in feite
niets toe te voegen te hebben aan Chamber-
lain's woorden van Dinsdag. Hij besprak
echter eenige van Hitiers uitlatingen van
Maandag, o.a. dat Duitschland moet expor
teeren of ten ondergaan. Dat is zoo zeide
Halifax ongetwijfeld juist, maar dat geldt
ook voor Engeland. Lord Halifax ontkende
dan ook met kracht, dat, zooals Hitier Maan
dag gezegd heeft, de groote wereldoorlog ge
voerd is, om Duitschland van den wereld
handel uit te sluiten. Duitschland was voor
den oorlog Engelands eerste buitenlandsche
klant en de Duitsche en Britsche handel heb
ben tesamen gebloeid en zijn tesamen ach
teruitgegaan. Geen twee landen zijn door
commercieel en financieel compagnieschap
(partnership) nauwer met elkaar verbonden
dan Duitschland en Engeland. Waarom zou
Engeland Duitschland van den wereldhan
del willen uitsluiten?
Wat den handel vernietigt, is de verspil
ling van kapitaal en arbeid aan onproduc
tieve doeleinden zooals wapeningen, en ge
mis aan vertrouwen en vrees voor oorlog.
Hitier heeft een lange periode van vrede
voorspeld en niemand hoopt vromer dan ik,
aldus lord Halifax, dat deze voorspelling
bewaarheid zal worden, want met een waar-
chtigen waarborg van vrede, zou economi
sche ontwikkeling mogelijk worden. Zoolang
de wereld een gewapend kamp blijft, zullen
de huidige moeilijkheden blijven bestaan.
Als er een ding zeker is, is het, dat het
economische grondpeil, de hoeveelheid en
de hoedanigheid en de prijs van het volks-
voedsel en de belastingen en heffingen niet
verbeterd kunnen worden, tenzij alle landen
samenwerken tot het algemeen welzijn.
Daartoe is Engeland te allen tijde bereid;
een voorbeeld daarvan is de Engelsch-
Duitsche kolenovereenkomst, welke, naar de
minister hoopt, door meer dergelijke over
eenkomsten zal worden gevolgd.
Halifax haalde met instemming Roosevelts
boodschap aan het congres aan. In deze
revolutionnaire tijden moet erkend worden,
dat er veel wordt gedaan wat de moreele ge
voelens des volks kwetst, doch de verant
woordelijke staatslieden moeten daartegen
over steeds in het oog houden, dat het eind
doel van al hun pogingen moet zijn zich te
verzetten tegen de krachten, welke den vrede
willen verstoren.
Ter zee, te land en in de lucht is Enge
land een goed stuk op weg om zijn oude
kracht te herwinnen en degenen, die zouden
denken, dat Engeland, indien het tot een
conflict zou komen, slecht voor den dag zou
komen, zouden een zeer ernstige vergissing
begaan. Wij zouden natuurlijk, aldus Hali
fax, moeten lijden, want de oorlog is een
verschrikkelijk ding en wij moeten al het
mogelijke doen om hem te voorkomen.
Er zijn twee elementen, welke in den
modernen tijd de moeilijkheden en verwik
kelingen van de internationale zaken heb
ben vergroot, de vernietiging van de af
standen en de scherpere tegenstelling van
denkbeelden, welke zijn stempel drukt op
vele dingen, die teruggaan tot den wortel
van het individueele en nationale bestaan.
De betrekkingen tusschen staat en individu,
welke voor de Engelschen formeel zijn ge
vestigd op den grondslag van vrijheid en
eerbied voor de menschelijke persoonlijk
heid, zijn elders vervangen door philoso-
phieën, welke tegenstrijdig zijn met veel,
wat men in Engeland als fundamenteel be
schouwt. Het is deze botsing van philo-
sophieën, die naast de geheele erfenis van
gevoelens en verwarringen, welke de we
reldoorlog ons heeft nagelaten, verant
woordelijk is voor de bestaande atmosfeer,
waarin onverdraagzaamheid vaak wordt
beschouwd als een teeken van kracht en
verdraagzaamheid als een bewijs van
zwakheid. In deze atmosfeer zijn het volk
en de regeering van Engeland geroepen om
te streven naar den opbouw van een wer-
kelijken vrede.
Halifax herinnerde aan Chamberlain's
verklaring in het Lagerhuis, dat er geen
vraagstukken, hoe ernstig ook, tusschen
de naties kunnen rijzen, welke niet door
overleg kunnen worden opgelost. Maar het
is natuurlijk, gelijk Chamberlain ook ge
zegd heeft, nutteloos besprekingen te ope
nen over een algemeene regeling zoolang
de atmosfeer daar niet gunstig voor is.
Er kan geen nuttig resultaat bereikt
worden langs dien weg, zoolang er in
Europa niet een veel grootere mate van
vertrouwen en samenwerking bestaat, zoo
wel op politiek als op economisch terrein
Het is het doel van onze politiek dat ver
trouwen en die samenwerking tot stand te
brengen en wij zijn thans en ten allen
tijde bereid tot samenwerking met ieder,
die bereidwillig met ons concrete, practi-
sche maatregelen wil opstellen tot dat doel.
„En zelfs, als al onze pogingen in het be
lang van den vrede zouden mislukken en
wij een oorlog onder de oogen zouden moe
ten zien, zou ik er niet aan twijfelen, dat
we volkomen gelijk hadden, toen wij onze
pogingen in het werk stelden om Europa
een beteren weg aan te geven. Want in dat
geval zou het geheele Britsche volk, onver
schillig tot welke partij het behoort, schou
der aan schouder staan. Het zou een on
overwinnelijke overtuiging van het recht
hebben en de uitwerking daarvan op de
moreele meening der wereld zou van on
schatbare waarde zijn. Ik behoor niet tot
diegenen, die den oorlog als onvermijde
lijk beschouwen".
Ten slotte zeide Halifax» dat de Spaan
sche kwestie zoowel in Engeland als in
Frankrijk ongerustheid heeft gewekt.
Daarom, aldus vervolgde hij, hechten wij
het grootste belang aan de verzekeringen,
die Mussolini ons gegeven heeft. Zoolang
echter de Fransch-Italiaansche betrekkin
gen zullen blijven, zooals zij thans zijn, zal
dat ook een bron van bezorgdheid voor ons
zijn, omdat nauwe samenwerking met
Frankrijk, die gebaseerd is op de gelijkheid
van belangen, van fundamenteel belang
voor onze buitenlandsche politiek is en wij
ook betrekkingen van hartelijk vertrouwen
met Italië wenschen te onderhouden.
De rechter van instructie te Brussel, die
belast is met het onderzoek naar den aan
val op Spaak, heeft te zijner beschikking
doen stellen baron Paul d'Anethem, wis
selagent te Brussel, geboren 19 Mei 1893 te
Lausanne, oudstrijder en reservekolonel in
het eerste linieregiment.
D'Anethem had een brok beton in den
zak, toen hij gearresteerd werd. De agen
ten, die hem in arrest stelden, verklaren,
dat zq gezien hebben, dat hij Spaak sloeg.
Later werd gemeld, dat het parket van
Brussel baron Paul d'Anethem in arrest
heeft doen stellen.
Gisteren hebben zich ontploffingen
voorgedaan in de stations van den.
Londenschen ondergrondschen spoor
weg Tottenham Court Road en Leicester
Square. Men gelooft, dat op Tottingham
Court Road een bom, welke zich be
vond in een in depot gegeven koffer, de
ontploffing heeft veroorzaakt. Een sta
tionsbeambte werd ernstig gewond. Het
bagagedepot en de bureauruimte wer
den beschadigd.
De kracht der ontploffing op Leices
ter Square was zóó hevig, dat de ruiten
der étalages in de wachtzaal van het
station werden vernield. Vijf personen
werden gewond. Eén moest naar een
ziekenhuis worden vervoerd.
Vensterruiten van tegenover het
station gelegen gebouwen werden ver
nield.
Ambtenaren van Scotland Yard hebben
meegedeeld ervan overtuigd te zijn, dat de
ontploffingen opnieuw het werk zijn van
lieden die sympathiseeren met het Iersche
republikeinsche leger. De politie zou van
daag een uitgebreid onderzoek instellen on
der Iersche kringen te Londen om twee
personen op het spoor te komen, die zij
reeds lang zoekt. Alle stations der onder-
grcndsche spoorwegen staan onder strenge
bewaking en passagiers kunnen geen
bagage meer afgeven, zonder dat zij deze
moeten openen voor inspectie. Waren de
ontploffingen wat later geschied dan zouden
de gevolgen zeer veel ernstiger zijn geweest.
Tijdbommen in koffers.
Een nader bericht meldt, dat de dienst
doende beambte van het bagagedepot aan
het station Tottenham Court Road een rose
schijnsel zag in een der hoeken, dat onmid
dellijk' gevolgd werd door een hevige ont
ploffing. De koffer, waarin de tijdbom was
verborgen, was gelukkig zoo geplaatst, dat
de bom eerst een zware deur moest vernie
len, waardoor de kracht voor een deel reeds
gebroken werd. Een der beambten kreeg
een deel van de deur tegen het lichaam en
brak een been. Een jonge beambte schrok
zoo hevig dat hij naar een ziekenhuis ter
observatie is gezonden.
De treinen zijn tot zeven uur het station
voorbij gereden zonder te stoppen. Toen was
de schade in zoover hersteld, dat er geen
gevaar bestond voor instortingen, zoodat de
treinen weer konden stoppen.
De ontploffing op het station Leicester
Square was veel heviger, omdat hier het
bagagedepot veel dichter bij de oppervlakte
is gelegen. Van de ambtenaren werden er
hier drie door rondvliegende koffers ge
wond en een melkboer op straat kreeg
een stuk steen var een paar voet opper
vlakte tegen het lichaam en is vrij ernstig,
ofschoon niet levensgevaarlijk gewond.
Onder het puin heeft de politie reeds de
overblijfselen van twee koffers gevonden in
welke de tijdbommen verborgen moeten
zijn geweest. De directie van de algemeene
transportmaatschappij heeft een algemeene
waarschuwing tot het publiek gericht om
geen pakketten in bewaring te nemen en
vooral nauwlettend toe te zien wie er in de
gebouwen van de openbare bedrijven in en
uitgaan, zonder er iets te maken te hebben.
Er z(jn niet minder dan 1500 rechercheurs
aangewezen om bepaalde gebouwen te be
waken en bepaalde nasporingen te doen,
zoodat het jaarlijksche diner van den bond
van politiepersoneel dat gisteravond zou ge
houden zyn, tot later is uitgesteld.
Drie dooden in munitiefabriek. - In een
nabij Warschau gelegen munitiefabriek is
tijdens het laden van munitie een granaat
ontploft. Drie personen werden gedood
verscheidenen ernstig gekwetst.
en
O