DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Minorca werd toch gebombardeerd.
OIUiMicaties
No. 36 Dit nummer bestaat uit vier bladen.
141e Jaargang
Franco kwam belofte niet na.
Negrin en Del Vayo in de
centrale zone.
Vastberaden tot verderen weerstand
De paus in de Sixtijnsche
kapel.
Duitsche pers over paus Pius XI.
Nieuws in 't kort.
De afgemeene toestand.
Spaak en de kwestie-
Ma rtens.
Op zoek naar een oplossing.
Een aantal doodvonnissen
in Roemenië.
Tegen leden der IJzeren Garde.
Griep-epidemie in
Zwitserland.
Vooral in Zürich.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door Het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Directeur: C. KRAK. Zaterdag 11 Februari 1939
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De Britsche kruiser „Devonshire" is
met 450 Spaansche vluchtelingen van
Minorca allen Spanjaarden aan
boord, gisteren te Marseille aangeko
men.
De vluchtelingen deelden mede, dat
gedurende de onderhandelingen op
Minorca gevochten is. Italiaansche
vliegtuigen hebben het eiland gebom
bardeerd.
De republikeinsche militaire gouver
neur kwam te Mahon aan boord van
den kruiser en besloot na een gesprek
mgt den rechtschen kolonel San Luis
het eiland over te geven. Toen brak
echter de strijd uit: Italiaansche vlieg
tuigen vernielden 30 huizen, waarbij
een aantal bewoners om het leven
kwamen. De „Devonshire" werd door
eenige bomscherven getroffen.
Bij het onderhoud tusschen San Luis
en den militairen gouverneur waren
geen Britsche officieren tegenwoordig.
De onderhandelingen hadden Woens
dagochtend plaats en de „Devonshire"
is gisteren vóór de aankomst der
rechtsche troepen vertrokken.
Protest aan Franco.
Kapitein Muirhead Gould, commandant
van de „Devonshire", heeft een protest
telegram tot de regeering te Burgos ge
richt. Hij had zich als bemiddelaar opge
worpen opdat de partijen elkaar niet be
hoefden te ontmoeten, doch zij gaven er de
voorkeur aan met elkaar te praten. „Mijn
eenige voorwaarde voor hulp was dat er
geen bombardementen en executies zouden
wórden verricht. In den loop van Woens
dag begon een intensieve beschieting en IK
telegrafeerde een protest naar Burgos.
Daar het bombardement niet ophield,
keerde ik naar mijn schip terug; later be
gaf ik mij opnieuw naar de stad, waar een
paniek heerschte".
Te Londen wordt bevestigd, dat tijdens
het verblijf van de „Devonshire" te Mahon
een luchtaanval op Minorca gedaan is,
hoewel met de rechtsche autoriteiten op
Majorca was overeengekomen, dat er geen
aanvallen gedaan zouden worden, zoolang
de kruiser aan de kust van Minorca lag,
terwijl op initiatief van deze rechtsche
autoriteiten de afgezant van Franco aan
boord van de „Devonshire" naar Mahon
was gebracht. De afgezant was nog op het
schip, toen het door scherven van afweer
geschut werd getroffen. Hij deed, aldus de
diplomatieke redacteur van Reuter, on
middellijk een onderzoek naar de oorzaken
en den oorsprong van den aanval instellen
door de rechtsche autoriteiten. De „De
vonshire" vuurde niet op de aanvallers en
is vrijwel niet beschadigd.
Chamberlain zal Maandag in het Lager
huis een verklaring afleggen over het be
zoek van de „Devonshire" aan Minorca.
Negrin en Del Vayo, die gisteren per
vliegtuig uit Toulouse vertrokken zijn, zijn
inmiddels te Alicante, de haven aan de
Zuid-Oostkust van Spanje aangekomen, op
doorreis naar Madrid.
Zij hebben zich direct met de autoriteiten
in verbinding gesteld.
Del Vayo heeft verklaard, dat de evacu
atie der bevolking en het Catalaansche le
ger naar Frankrijk onder normale omstan
digheden geschiedt. Hij zeide, dat de
ministers met de Fransche autoriteiten
hebben gesproken over de huisvesting op
Fransch grondgebied.
Negrin en Del Vayo hebben een bespre
king gehad met Miaja. Zij zullen ook een
bezoek brengen aan de Midden-, de Zui
delijke en de Oostelijke zone.
Robert Hodgson, de Britsche agent bij de
autoriteiten van Franco, is gisteren uk
Londen naar Burgos vertrokken, waar hij
Zondag zal aankomen.
Britsche diplomatieke kringen bepalen
zich er toe er aan te herinneren, dat Hodg
son de laatste dagen op het Foreign Office
tal van besprekingen heeft gevoerd en da
hij derhalve in het bezit is van de noodige
instructies voor de vervulling van zijn
missie na de jongste gebeurtenissen in
Spanje.
Later werd gemeld, dat Negrin en
Del Vayo te Valencia zijn aangekomen
en verder dat Madrid voortaan het
hoofdkwartier van de regeering zal
vormen. Te Valencia werd toen gezegd,
dat door de komst der ministers in de
centrale zone het volk zijn krachten
weer verzamelde voor verderen weer-
stand. Er kon thans geen twijfel meer
bestaan, zoo meldde men, omtrent de
voortzetting van den strijd en de be
noeming van Miaja tot opperbevelheb
ber van alle strijdkrachten werd ge
noemd als een aanwijzing omtrent de
bedoeling van de regeering. Ook ge
durende de laatste critieke dagen in
Catalonië was er nimmer eenige in
zinking in het moreel van de bevolking
geweest.
Gedurende een bijeenkomst van de
vertegenwoordigers van alle partijen
van den Madrileenschen gemeenteraad
is een trouw betuigd aan de tegen
woordige regeering. De afgevaardigden
verklaarden zich bereid tot de noodza
kelijke opofferingen tot verdediging
van de republiek en van de Spaansche
onafhankelijkheid.
Puigcerda bezet.
De achterhoede van het tiende republi
keinsche legercorps, dat nog stand hield
langs den weg van Seo de Urgel naar
Puigcerda, heeft zich gisteren moeten te
rugtrekken onder den druk van Franco's
tanks. In den loop van den middag heeft
de staf van het republikeinsche leger zich
aangemeld bij de Fransche grenspost te
Bourg-Madame. Langs alle wegen, die naar
Frankrijk leiden, bewoog zich een onon
derbroken stroom van soldaten, die hun
heil zochten op Fransch grondgebied. Des
morgens hadden de republikeinen nog ta
melijk sterken tegenstand geboden, maar
toen ook de vijandelijke artillerie Bolvir
hevig begon te bombardeeren, moesten zij
vandaar wijken en vonden de oprukkende
troepen de Segre-dal vrij voor zich. Aan
het eind van den middag hebben zij toen
Puigcerda bezet, dat op dat oogenblik
ten deele in brand stond. Spoedig daarop
bereikten zij ook de grenspost Bourg-Mada
me. Een officier begaf zich tot halverwege
de internationale brug waar nij twee offi
cieren der Fransche mobiele garde ont
moette. De officieren drukten elkaar de
hand. Gisteravond om 6 uur waren bijna
40.000 man republikeinsche troepen uit
Puigcerda over de Fransche grens geko
men. De omgeving van Bourg-Madame zag
er uit als een groot kamp fantastisch ver
licht door talrijke kampvuren.
Nadat 10 rechtsche vliegtuigen reeds een
aanval hadden ondernomen op Madrid,
hebben twintig toestellen binnen een uur
tijds ongeveer 150 bommen op Valencia ge
worpen. Een aantal dezer bommen kwam
neer bij de Britsche schepen Mirupanu en
Narvia, die echter niet getroffen werden.
Tot dusverre zijn geen dooden of gewonden
gemeld.
In de Sixtijnsche kapel rust thans
het stoffelijk overschot van paus Pius
XI op een catafalk, waaromheen twaalf
kaarsen branden. Twee edelgarden,
met helmen op het hoofd en ontbloote
zwaarden, de bandelieren omfloerst,
houden de wacht in gezelschap van
twee geheim-kamerheeren in zwarten
toog. De paus is gekleed in een rooden
schoudermantel, het hoofd gedekt met
een rooden muts met hermelijnen rand.
Het gelaat van den ontslapene heeft de
gewone uitdrukking van groote gemoeds
rust. De penitentiërs, die bij het lijk wa
ken, bidden in stilte aan den voet van den
baar. Op het hoofdaltaar flakkeren twee
groote gele waskaarsen ten teeken van
rouw.
De toevloed van rouwdragende geloovi-
gen is zoo groot, dat de toegang tot de kapel
versperd wordt. Buiten, in den kouden
nacht, stond een onafzienbare menigte,
waartusschen zich talrijke geestelijken be
vonden, rustig te wachten op het oogen
blik, waarop zij toegelaten zouden worden
voor de laatste hulde aan den paus.
Minder waardeerende woorden in de
Duitsche pers.
De „Angriff" publiceert een geheele pa
gina gewijd aan den paus. Opvallende kop
pen spreken van „Pius XI, paus der niet
verwezenlijkte verwachtingen". „Pius XI
had groote plannen, doch de atmosfeer van
diplomatieke wraak van het Vaticaan is
dezelfde gebleven".
Het Duitsche blad verklaart, dat de paus
door de Voorzienigheid werd opgeroepen
bij het begin van een beslissend tijdvak in
de wereldpolitiek de vernietiging van het
bolsjewisme. Het blld beweert, dat de paus
reeds sinds lang, reeds sedert de stichting
van het fascistische wereldrijk, physiek en
moreel was ingestort. „De vriendschap van
Italië met Duitschland heeft hem volledig
verzwakt. De aanhechting van Oostenrijk
bij het rijk en de wijziging in Tsjechoslo-
wakije waren zware nederlagen voor zijn
politiek wereldstelsel.
Met hartstocht had hij geprobeerd de vol
ken onder de heerschappij van Christus te
brengen. Hem werd bespaard te zien hoe
zijn gedachte volledig schipbreuk leed".
In het verdere deel van het artjkel be
weert het blad, dat de paus sinds de schep
ping- van de as RomeBerlijn zich steeds
meer heeft geplaatst aan de zijde der de
mocratische mogendheden: „Hij deed het
zelfs vaak op uitdagende wijze. Verleden
jaar liet hij zich gaan in een wanhopigen
strijd tegen het fascisme en streefde hij er
met alle middelen naar de as te verbreken.
Ook daarbij leed hij schipbreuk. De vol
ken versmaadden de geneesmiddelen uit de
pauselijke apotheek voor hun politieke her
nieuwing".
Tenslotte verklaart de Angriff, dat het
een groot ongeluk zou zijn, indien ais op
volger van Pius XI een godsdienstige paus
een „heilige" zou worden gekozen. Maar al
te vaak heeft men volgens het blad gezien
dat een dergelijke paus slechts het gedweeë
instrument is in handen van politieke ele
menten of intriganten.
De andere bladen prijzen zijn prestaties
op kerkpolitiek gebied, zijn persoonlijken
eenvoud en bescheidenheid, doch wijzen
voor het meerendeel erop, dat hij in zijn
hoogen leeftijd niet meer tot de belang
rijke problemen is doorgedrongen. Paus
Pius XI, zoo constateert de Lokalanzeiger
heeft helaas geen begrip voor den levens
strijd van het Duitsche volk gehad en nooit
een objectief, neutraal standpunt tegenover
het nationaal-socialisme kunnen vinden. De
Boersenzeitung wijst erop, dat het voor
de hand lag, dat de politiseerende priesters
in alle landen de politieke „Weltfremdheit"
van 't kerkhoofd zich ten nutte hebben ge
maakt en Pius XI deden worden tot wat de
vroegere kardinaal Ratti wel heelemaal
niet heeft willen worden, n.1. den „Paus der
katholieke actie".
De diepe vroomheid en de loutere
levenswandel van den paus zijn echter ze
ker vereeringswaardig geweest.
De verkiezing van een nieuwen paus.
Alle buitenlandsche kardinalen zijn tele
grafisch opgeroepen naar de Conclave,
welke na de begrafenis van Pius XI zal bij
eenkomen om een nieuwen paus te kiezen.
Het heilige college van kardinalen omvat
op het oogenblik 62 kardinalen, waarvan
35 Italianen en 27 niet-Italianen. De ter
mijn, vastgesteld voor de bijeenroeping van
de Conclave, is gezet op 18 dagen, teneinde
de in ver-verwijderde landen wonende kar
dinalen in de gelegenheid te stellen deel te
nemen aan deze vergadering, die voor de
katholieke kerk van het allergrootste belang
is. Aangezien het aantal Italiaansche leden
van het heilig college dat der niet-Italiaan-
sche kardinalen overtreft, en deze overwe
ging gevoegd wordt bij zooveel andere van
internationalen aard, kan men het a priori
reeds als uitgesloten beschouwen dat een
niet-Italiaan tot paus gekozen wordt.
Duitsch piloot verongelukt. - Op zijn
thuisvlucht van Australië is de Duitsche
piloot eerste luitenant Pulkowsky gistermid
dag in Madras tijdens een demonstratie
vlucht neergestort en om het leven gekomen.
Een Indisch passagier kwam tevens om het
leven.
Twintig gewonden bij treinbotsing. -
Op het station te Essen is gisteren een per
sonentrein in botsing gekomen met een ran
geerenden goederentrein. Een twintigtal
reizigers werd min of meer ernstig gewond.
Japan bezet Hainan.
De Japanners hebben onverwacht hun
slag geslagen! Terwijl de geheele wereld
haar aandacht gericht hield op het Spaan
sche vraagstuk en in het Oosten slechts
een Japansch-Russisch incident de aan
dacht trok, deden de Japansche troepen
een onverwachten zet: zij bezetten plotse
ling het eiland Hainan. Reeds lang wilden
de Japanners dit eiland bezetten, maar
zij vreesden internationale moeilijkheden.
Nu echter de Europeesche mogendheden
genoeg te doen hebben in hun eigen we
relddeel, nu heeft Japan van die gelegen
heid gebruik gemaakt, om een strate
gisch eiland te bezetten.
De vrees voor internationale verwikke
lingen vond, aldus de N. R. Ct., haar
grond zoowel in de omtrent Hainan be
staande verdragen met Frankrijk als ook
in de strategische ligging van dit eiland.
De Japanners ontkennen krachtig, dat de
met Frankrijk bestaande afspraken door
een bezetting geschonden zouden worden.
Men zou wel eens kunnen twijfelen, of zij
daar zelf zoo diep van overtuigd zijn. Im
mers zij hebben steeds verklaard, dat in
dien Frankrijk neutraal zou blijven in het
conflict met China, er geen aanleiding
zou zijn Hainan te bezetten, ook al was
men er naar Japansche opvattingen for
meel toe gerechtigd. Bij de bezetting heb-
bij zij het niet noodig gevonden Frankrijk
hiervan op de hoogte te stellen, terwijl
zulks wel is geschied tegenover Duitsch
land en Italië. Ook overigens zijn de Ja
pansche militairen in hun uitlatingen om
trent den duur van de bezetting en de
bedoelingen uitermate terughoudend en
voorzichtig. Hetgeen maar al te begrijpe
lijk is, want welk Japansch marineman
zou dit punt van groote strategische waar
de maar niet liever blijvend willen be
houden?
Hainan heeft voor het Oosten een vrij
wel even groote beteekenis als de Balea
ren voor het Westen. Wie Hainan bezit,
beheerscht de toegangen tot Indo-China
en dit kan den Franschen, gezien de vele
verwijten, welke Tokio al tot Parijs ge
richt heeft in verband met de economi
sche politiek der Franschen in Indo-China,
zeker niet onverschillig zijn. Een andere
vraag is echter of zij op het oogenblik in
staat zijn daartegen iets te doen. Want
diplomatieke nota's zullen voor de zonen
van Nippon geen bezwaar vormen om
rustig ter plaatse te blijven. En daarmede
is 'de positie van Indo-China toch weer
een streekje ongunstiger geworden, al
wordt van Japansche zijde nu nadrukke
lijk verklaard, dat men geen bedoelingen
t. a. v. Indo-China heeft.
Uit Tokio verneemt men, dat de bezet
ting noodig was om de blokkade te vol
tooien en te verhinderen, dat aanzienlijke
hoeveelheden oorlogsmateriaal China
langs den Franschen weg binnen stroo
men. Het is een feit, dat de blokkade den
Chineezen wel veel last heeft bezorgd,
maar hun toevoer niet heeft afgesneden.
Zoo zal het ook met Hainan zijn. Dit was
een belangrijke toevoerweg volgens de
Japanners de belangrijkste waar Je
smokkelhandel in wapens welig tierde,
maar de Chineezen hebben inmiddels hun
weg naar het Westen gereed gemaakt.
Hoewel het vervoer daarlangs niet ge
makkelijk is en zeker niet gemakkelijker
zal worden als het nog de eenige weg is,
welke open is, blijft het contact met de
buitenwereld daardoor verzekerd. De
slag, welke den Chineezen hierdoor wordt
toegebracht, zal voor hen dus niet doode-
lijk zijn.
Men kan er van verzekerd zijn, dat de
Japanners dezen stap niet uit weelde heb
ben ondernomen. Het was een bittere
noodzaak, ingegeven door het feit, dat zij
er tot dusverre niet in slaagden Tsjang
Kai-Sjek's regime te vernietigen. Zij wil
len het voornaamste strijdtooneel, dat van
het noorden naar het zuiden verplaatst is,
door deze bezetting versterken. Vandaar
dan ook, dat de troepen, welke in samen
werking met marine en luchtmacht dit
eiland bezet hebben, zeer talrijk in om
vang zijn, talrijker wellicht dan voor de
bezetting zelve noodzakelijk zou zijn.
Want de Japanners hopen met de bezet
ting van Hainan niet alleen den toevoer
naar China stop te zetten, zij willen daar
van tevens een vliegtuigbasis maken, wel
ke een actieve rol kan spelen in den oor
log in Zuid-China.
Daarom vormt de bezetting van Hainan
in den Japansch-Chineeschen oorlog een
evenement van beteekenis. Omtrent de
gevolgen, welke daaruit op den langen
duur zullen voortvloeien, kan uiteraard
op dit oogenblik nog niets gezegd worden.
Maar de Japanners zijn een slagje voor.
Officieele Engelsche kringen hebben tot
d sverre nog slechts in korte telegrammen
uit Tokio berichten ontvangen over de
ontscheping van Japanneezen op Hainan
en kunnen onder deze omstandigheden
nog geen oordeel vormen over de strek
king dier berichten, noch de beteekenis
der Japansche actie afmeten. De kwestie
Hainan heeft de ieidende Britsche instan
tie echter reeds eenige maanden bezig
gehouden.
In dit verband kan gewezen worden op
de verklaring, die Butler op 27 Juni in
het Lagerhuis heeft afgelegd:
De Fransche en Britsche regeeringen
hebben de Japansche regeering duidelijk
te verstaan gegeven, dat zij een bezetting
van Hainan door Japansche troepen zou
den beschouwen als van zoodanigen aard
dat daardoor betreurenswaardige compli
caties zouden kunnen worden gewekt.
Wanneer deze complicaties zich zouden
voordoen, zouden de Engelsche en Fran
sche regeeringen niet in gebreke blijven
elkander zoodanigen steun als de omstan
digheden dat zouden eischen, te geven.
Spaak, die van koning Leopold de op
dracht heeft gekregen, met andere persoon
lijkheden te zoeken naar de meest bevre
digende oplossing, die aan de zaak-Martens
kan worden gegeven, heeft eerst bespre
kingen gevoerd met de Vlaamsch-katholieke
leden der regeering en daarna minister
van Staat Van Cauwelaert, den voorzitter
van de Vlaamsche rechterzijde, ontvangen.
Het schijnt, dat Spaak, die eerst tegen het
vertrek van dr. Martens gekant was, ernaar
gestreefd heeft, een oplossing te doen aan
vaarden, waarbij wordt toegelaten, dat het
nieuwe academielid aftreedt. Vele leden
van de Vlaamsche academie der medicij
nen, gesteund door de Vlaamsche leiders,
hebben namelijk den vasten wil te kennen
gegeven, af te treden als Martens hun ge
zelschap zou verlaten. Op het oogenblik
kan omtrent het resultaat van de bespre
kingen van Spaak nog niets ge::egd wor
den.
De militaire rechtbank te Cluj (Klausen-
burg) heeft sinds Maandag de zaken be
handeld van 59 leden der IJzeren Garde,
die beschuldigd worden van moord, samen
zwering en- misdadige bedoelingen.
De volgende vonnissen werden geveld:
twee studenten, Descaleanu en Pop, de
moordenaars van den agent van politie
Gruka, en plegers van den aanslag op
Goanga, den rector der universiteit van
Cluj en gewezen minister van onderwijs,
werden ter dood veroordeeld.
Atofani, een student, die de leiding van
het complot had, doch persoonlijk niet
heeft deelgenomen aan den aanslag, werd
tot levenslangen dwangarbeid en tien jaar
verlies van burgerrechten veroordeeld.
Andresoiu werd veroordeeld tot zeven
jaar dwangarbeid.
De overige beschuldigden werden ver
oordeeld tot straffen, varieermde van één
tot tien jaar gevangenisstraf.
Tot nu toe werd de doodstraf niet toege
past in Roemenië. De nieuwe in Februari
1938 afgekondigde grondwet voorzag toch
in de doodstraf in geval van samenzwering
tegen de veiligheid van den staat of bij
aanslagen op officieele personen.
De veroordeelden zullen worden gefusil
leerd.
In tal van plaatsen van Zwitserland
heerscht in ernstige mate griep. Vooral te
Zürich is de ziekte ernstig verspreid en
zijn er dagen voorgekomen, dat meer dan
1600 gevallen werden gemeld. Gedurende
de afgeloopen week moesten 36 schoolklas
sen gesloten worden, omdat de meeste kin
deren ten gevolge van de griep afwezig
waren. De stedelijke vrouwenkliniek en het
zusterhuis van het Roode Kruis hebben in
verband met de griep het bezoek aan zie
ken gestaakt. Ook de zusters van het kin
derziekenhuis gaan niet meer uit om be
smetting van de patiënten te voorkomen.
Ook bij de openbare bedrijven is het aan
tal griep-patiënten zeer groot en ondervin
den de diensten ernstige stagnatie. De ge
neeskundige dienst van de Zwitsersche
bondsspoorwegen heeft bepaald dat aan al
le leden van het personeel prophylactische
kinine-tabletten moeten worden verstrekt,
waarvan dagelijks een direct na het ontbijt
moet worden ingenomen. Na tien dagen
moet om den dag een tablet worden inge
nomen. Het innemen blijft echter vrijwillig.
Ook in de particuliere bedrijven worden
ten gevolge van de griep-epidemie moei
lijkheden ondervonden. Bij de machinefa
briek Oerlikon zijn meer dan honderd, bij
de machinefabriek Escher-Wysz meer dan
150 beambten en arbeiders ziek.
BENOEMING LID GEMEENTERAAD.
De voorzitter van het centraal stembu
reau brengt ter algemeene kennis, dat het
besluit, waarbij hij den heer C. Torenvlied
te Alkmaar heeft benoemd verklaard tot
lid van den gemeenteraad in plaats van
den heer W. J. Bulens, die zijn benoeming
niet heeft aangenomen, voor een ieder ter
gemeentesecretarie ter inzage is nederge-
legd.
De voorzitter van het centraal stembureau,
F. H. VAN KINSCHOT.
Alkmaar, 10 Februari 1939.