DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Minorca werd toch gebombardeerd. OIUiMicaties No. 36 Dit nummer bestaat uit vier bladen. 141e Jaargang Franco kwam belofte niet na. Negrin en Del Vayo in de centrale zone. Vastberaden tot verderen weerstand De paus in de Sixtijnsche kapel. Duitsche pers over paus Pius XI. Nieuws in 't kort. De afgemeene toestand. Spaak en de kwestie- Ma rtens. Op zoek naar een oplossing. Een aantal doodvonnissen in Roemenië. Tegen leden der IJzeren Garde. Griep-epidemie in Zwitserland. Vooral in Zürich. ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door Het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Directeur: C. KRAK. Zaterdag 11 Februari 1939 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. De Britsche kruiser „Devonshire" is met 450 Spaansche vluchtelingen van Minorca allen Spanjaarden aan boord, gisteren te Marseille aangeko men. De vluchtelingen deelden mede, dat gedurende de onderhandelingen op Minorca gevochten is. Italiaansche vliegtuigen hebben het eiland gebom bardeerd. De republikeinsche militaire gouver neur kwam te Mahon aan boord van den kruiser en besloot na een gesprek mgt den rechtschen kolonel San Luis het eiland over te geven. Toen brak echter de strijd uit: Italiaansche vlieg tuigen vernielden 30 huizen, waarbij een aantal bewoners om het leven kwamen. De „Devonshire" werd door eenige bomscherven getroffen. Bij het onderhoud tusschen San Luis en den militairen gouverneur waren geen Britsche officieren tegenwoordig. De onderhandelingen hadden Woens dagochtend plaats en de „Devonshire" is gisteren vóór de aankomst der rechtsche troepen vertrokken. Protest aan Franco. Kapitein Muirhead Gould, commandant van de „Devonshire", heeft een protest telegram tot de regeering te Burgos ge richt. Hij had zich als bemiddelaar opge worpen opdat de partijen elkaar niet be hoefden te ontmoeten, doch zij gaven er de voorkeur aan met elkaar te praten. „Mijn eenige voorwaarde voor hulp was dat er geen bombardementen en executies zouden wórden verricht. In den loop van Woens dag begon een intensieve beschieting en IK telegrafeerde een protest naar Burgos. Daar het bombardement niet ophield, keerde ik naar mijn schip terug; later be gaf ik mij opnieuw naar de stad, waar een paniek heerschte". Te Londen wordt bevestigd, dat tijdens het verblijf van de „Devonshire" te Mahon een luchtaanval op Minorca gedaan is, hoewel met de rechtsche autoriteiten op Majorca was overeengekomen, dat er geen aanvallen gedaan zouden worden, zoolang de kruiser aan de kust van Minorca lag, terwijl op initiatief van deze rechtsche autoriteiten de afgezant van Franco aan boord van de „Devonshire" naar Mahon was gebracht. De afgezant was nog op het schip, toen het door scherven van afweer geschut werd getroffen. Hij deed, aldus de diplomatieke redacteur van Reuter, on middellijk een onderzoek naar de oorzaken en den oorsprong van den aanval instellen door de rechtsche autoriteiten. De „De vonshire" vuurde niet op de aanvallers en is vrijwel niet beschadigd. Chamberlain zal Maandag in het Lager huis een verklaring afleggen over het be zoek van de „Devonshire" aan Minorca. Negrin en Del Vayo, die gisteren per vliegtuig uit Toulouse vertrokken zijn, zijn inmiddels te Alicante, de haven aan de Zuid-Oostkust van Spanje aangekomen, op doorreis naar Madrid. Zij hebben zich direct met de autoriteiten in verbinding gesteld. Del Vayo heeft verklaard, dat de evacu atie der bevolking en het Catalaansche le ger naar Frankrijk onder normale omstan digheden geschiedt. Hij zeide, dat de ministers met de Fransche autoriteiten hebben gesproken over de huisvesting op Fransch grondgebied. Negrin en Del Vayo hebben een bespre king gehad met Miaja. Zij zullen ook een bezoek brengen aan de Midden-, de Zui delijke en de Oostelijke zone. Robert Hodgson, de Britsche agent bij de autoriteiten van Franco, is gisteren uk Londen naar Burgos vertrokken, waar hij Zondag zal aankomen. Britsche diplomatieke kringen bepalen zich er toe er aan te herinneren, dat Hodg son de laatste dagen op het Foreign Office tal van besprekingen heeft gevoerd en da hij derhalve in het bezit is van de noodige instructies voor de vervulling van zijn missie na de jongste gebeurtenissen in Spanje. Later werd gemeld, dat Negrin en Del Vayo te Valencia zijn aangekomen en verder dat Madrid voortaan het hoofdkwartier van de regeering zal vormen. Te Valencia werd toen gezegd, dat door de komst der ministers in de centrale zone het volk zijn krachten weer verzamelde voor verderen weer- stand. Er kon thans geen twijfel meer bestaan, zoo meldde men, omtrent de voortzetting van den strijd en de be noeming van Miaja tot opperbevelheb ber van alle strijdkrachten werd ge noemd als een aanwijzing omtrent de bedoeling van de regeering. Ook ge durende de laatste critieke dagen in Catalonië was er nimmer eenige in zinking in het moreel van de bevolking geweest. Gedurende een bijeenkomst van de vertegenwoordigers van alle partijen van den Madrileenschen gemeenteraad is een trouw betuigd aan de tegen woordige regeering. De afgevaardigden verklaarden zich bereid tot de noodza kelijke opofferingen tot verdediging van de republiek en van de Spaansche onafhankelijkheid. Puigcerda bezet. De achterhoede van het tiende republi keinsche legercorps, dat nog stand hield langs den weg van Seo de Urgel naar Puigcerda, heeft zich gisteren moeten te rugtrekken onder den druk van Franco's tanks. In den loop van den middag heeft de staf van het republikeinsche leger zich aangemeld bij de Fransche grenspost te Bourg-Madame. Langs alle wegen, die naar Frankrijk leiden, bewoog zich een onon derbroken stroom van soldaten, die hun heil zochten op Fransch grondgebied. Des morgens hadden de republikeinen nog ta melijk sterken tegenstand geboden, maar toen ook de vijandelijke artillerie Bolvir hevig begon te bombardeeren, moesten zij vandaar wijken en vonden de oprukkende troepen de Segre-dal vrij voor zich. Aan het eind van den middag hebben zij toen Puigcerda bezet, dat op dat oogenblik ten deele in brand stond. Spoedig daarop bereikten zij ook de grenspost Bourg-Mada me. Een officier begaf zich tot halverwege de internationale brug waar nij twee offi cieren der Fransche mobiele garde ont moette. De officieren drukten elkaar de hand. Gisteravond om 6 uur waren bijna 40.000 man republikeinsche troepen uit Puigcerda over de Fransche grens geko men. De omgeving van Bourg-Madame zag er uit als een groot kamp fantastisch ver licht door talrijke kampvuren. Nadat 10 rechtsche vliegtuigen reeds een aanval hadden ondernomen op Madrid, hebben twintig toestellen binnen een uur tijds ongeveer 150 bommen op Valencia ge worpen. Een aantal dezer bommen kwam neer bij de Britsche schepen Mirupanu en Narvia, die echter niet getroffen werden. Tot dusverre zijn geen dooden of gewonden gemeld. In de Sixtijnsche kapel rust thans het stoffelijk overschot van paus Pius XI op een catafalk, waaromheen twaalf kaarsen branden. Twee edelgarden, met helmen op het hoofd en ontbloote zwaarden, de bandelieren omfloerst, houden de wacht in gezelschap van twee geheim-kamerheeren in zwarten toog. De paus is gekleed in een rooden schoudermantel, het hoofd gedekt met een rooden muts met hermelijnen rand. Het gelaat van den ontslapene heeft de gewone uitdrukking van groote gemoeds rust. De penitentiërs, die bij het lijk wa ken, bidden in stilte aan den voet van den baar. Op het hoofdaltaar flakkeren twee groote gele waskaarsen ten teeken van rouw. De toevloed van rouwdragende geloovi- gen is zoo groot, dat de toegang tot de kapel versperd wordt. Buiten, in den kouden nacht, stond een onafzienbare menigte, waartusschen zich talrijke geestelijken be vonden, rustig te wachten op het oogen blik, waarop zij toegelaten zouden worden voor de laatste hulde aan den paus. Minder waardeerende woorden in de Duitsche pers. De „Angriff" publiceert een geheele pa gina gewijd aan den paus. Opvallende kop pen spreken van „Pius XI, paus der niet verwezenlijkte verwachtingen". „Pius XI had groote plannen, doch de atmosfeer van diplomatieke wraak van het Vaticaan is dezelfde gebleven". Het Duitsche blad verklaart, dat de paus door de Voorzienigheid werd opgeroepen bij het begin van een beslissend tijdvak in de wereldpolitiek de vernietiging van het bolsjewisme. Het blld beweert, dat de paus reeds sinds lang, reeds sedert de stichting van het fascistische wereldrijk, physiek en moreel was ingestort. „De vriendschap van Italië met Duitschland heeft hem volledig verzwakt. De aanhechting van Oostenrijk bij het rijk en de wijziging in Tsjechoslo- wakije waren zware nederlagen voor zijn politiek wereldstelsel. Met hartstocht had hij geprobeerd de vol ken onder de heerschappij van Christus te brengen. Hem werd bespaard te zien hoe zijn gedachte volledig schipbreuk leed". In het verdere deel van het artjkel be weert het blad, dat de paus sinds de schep ping- van de as RomeBerlijn zich steeds meer heeft geplaatst aan de zijde der de mocratische mogendheden: „Hij deed het zelfs vaak op uitdagende wijze. Verleden jaar liet hij zich gaan in een wanhopigen strijd tegen het fascisme en streefde hij er met alle middelen naar de as te verbreken. Ook daarbij leed hij schipbreuk. De vol ken versmaadden de geneesmiddelen uit de pauselijke apotheek voor hun politieke her nieuwing". Tenslotte verklaart de Angriff, dat het een groot ongeluk zou zijn, indien ais op volger van Pius XI een godsdienstige paus een „heilige" zou worden gekozen. Maar al te vaak heeft men volgens het blad gezien dat een dergelijke paus slechts het gedweeë instrument is in handen van politieke ele menten of intriganten. De andere bladen prijzen zijn prestaties op kerkpolitiek gebied, zijn persoonlijken eenvoud en bescheidenheid, doch wijzen voor het meerendeel erop, dat hij in zijn hoogen leeftijd niet meer tot de belang rijke problemen is doorgedrongen. Paus Pius XI, zoo constateert de Lokalanzeiger heeft helaas geen begrip voor den levens strijd van het Duitsche volk gehad en nooit een objectief, neutraal standpunt tegenover het nationaal-socialisme kunnen vinden. De Boersenzeitung wijst erop, dat het voor de hand lag, dat de politiseerende priesters in alle landen de politieke „Weltfremdheit" van 't kerkhoofd zich ten nutte hebben ge maakt en Pius XI deden worden tot wat de vroegere kardinaal Ratti wel heelemaal niet heeft willen worden, n.1. den „Paus der katholieke actie". De diepe vroomheid en de loutere levenswandel van den paus zijn echter ze ker vereeringswaardig geweest. De verkiezing van een nieuwen paus. Alle buitenlandsche kardinalen zijn tele grafisch opgeroepen naar de Conclave, welke na de begrafenis van Pius XI zal bij eenkomen om een nieuwen paus te kiezen. Het heilige college van kardinalen omvat op het oogenblik 62 kardinalen, waarvan 35 Italianen en 27 niet-Italianen. De ter mijn, vastgesteld voor de bijeenroeping van de Conclave, is gezet op 18 dagen, teneinde de in ver-verwijderde landen wonende kar dinalen in de gelegenheid te stellen deel te nemen aan deze vergadering, die voor de katholieke kerk van het allergrootste belang is. Aangezien het aantal Italiaansche leden van het heilig college dat der niet-Italiaan- sche kardinalen overtreft, en deze overwe ging gevoegd wordt bij zooveel andere van internationalen aard, kan men het a priori reeds als uitgesloten beschouwen dat een niet-Italiaan tot paus gekozen wordt. Duitsch piloot verongelukt. - Op zijn thuisvlucht van Australië is de Duitsche piloot eerste luitenant Pulkowsky gistermid dag in Madras tijdens een demonstratie vlucht neergestort en om het leven gekomen. Een Indisch passagier kwam tevens om het leven. Twintig gewonden bij treinbotsing. - Op het station te Essen is gisteren een per sonentrein in botsing gekomen met een ran geerenden goederentrein. Een twintigtal reizigers werd min of meer ernstig gewond. Japan bezet Hainan. De Japanners hebben onverwacht hun slag geslagen! Terwijl de geheele wereld haar aandacht gericht hield op het Spaan sche vraagstuk en in het Oosten slechts een Japansch-Russisch incident de aan dacht trok, deden de Japansche troepen een onverwachten zet: zij bezetten plotse ling het eiland Hainan. Reeds lang wilden de Japanners dit eiland bezetten, maar zij vreesden internationale moeilijkheden. Nu echter de Europeesche mogendheden genoeg te doen hebben in hun eigen we relddeel, nu heeft Japan van die gelegen heid gebruik gemaakt, om een strate gisch eiland te bezetten. De vrees voor internationale verwikke lingen vond, aldus de N. R. Ct., haar grond zoowel in de omtrent Hainan be staande verdragen met Frankrijk als ook in de strategische ligging van dit eiland. De Japanners ontkennen krachtig, dat de met Frankrijk bestaande afspraken door een bezetting geschonden zouden worden. Men zou wel eens kunnen twijfelen, of zij daar zelf zoo diep van overtuigd zijn. Im mers zij hebben steeds verklaard, dat in dien Frankrijk neutraal zou blijven in het conflict met China, er geen aanleiding zou zijn Hainan te bezetten, ook al was men er naar Japansche opvattingen for meel toe gerechtigd. Bij de bezetting heb- bij zij het niet noodig gevonden Frankrijk hiervan op de hoogte te stellen, terwijl zulks wel is geschied tegenover Duitsch land en Italië. Ook overigens zijn de Ja pansche militairen in hun uitlatingen om trent den duur van de bezetting en de bedoelingen uitermate terughoudend en voorzichtig. Hetgeen maar al te begrijpe lijk is, want welk Japansch marineman zou dit punt van groote strategische waar de maar niet liever blijvend willen be houden? Hainan heeft voor het Oosten een vrij wel even groote beteekenis als de Balea ren voor het Westen. Wie Hainan bezit, beheerscht de toegangen tot Indo-China en dit kan den Franschen, gezien de vele verwijten, welke Tokio al tot Parijs ge richt heeft in verband met de economi sche politiek der Franschen in Indo-China, zeker niet onverschillig zijn. Een andere vraag is echter of zij op het oogenblik in staat zijn daartegen iets te doen. Want diplomatieke nota's zullen voor de zonen van Nippon geen bezwaar vormen om rustig ter plaatse te blijven. En daarmede is 'de positie van Indo-China toch weer een streekje ongunstiger geworden, al wordt van Japansche zijde nu nadrukke lijk verklaard, dat men geen bedoelingen t. a. v. Indo-China heeft. Uit Tokio verneemt men, dat de bezet ting noodig was om de blokkade te vol tooien en te verhinderen, dat aanzienlijke hoeveelheden oorlogsmateriaal China langs den Franschen weg binnen stroo men. Het is een feit, dat de blokkade den Chineezen wel veel last heeft bezorgd, maar hun toevoer niet heeft afgesneden. Zoo zal het ook met Hainan zijn. Dit was een belangrijke toevoerweg volgens de Japanners de belangrijkste waar Je smokkelhandel in wapens welig tierde, maar de Chineezen hebben inmiddels hun weg naar het Westen gereed gemaakt. Hoewel het vervoer daarlangs niet ge makkelijk is en zeker niet gemakkelijker zal worden als het nog de eenige weg is, welke open is, blijft het contact met de buitenwereld daardoor verzekerd. De slag, welke den Chineezen hierdoor wordt toegebracht, zal voor hen dus niet doode- lijk zijn. Men kan er van verzekerd zijn, dat de Japanners dezen stap niet uit weelde heb ben ondernomen. Het was een bittere noodzaak, ingegeven door het feit, dat zij er tot dusverre niet in slaagden Tsjang Kai-Sjek's regime te vernietigen. Zij wil len het voornaamste strijdtooneel, dat van het noorden naar het zuiden verplaatst is, door deze bezetting versterken. Vandaar dan ook, dat de troepen, welke in samen werking met marine en luchtmacht dit eiland bezet hebben, zeer talrijk in om vang zijn, talrijker wellicht dan voor de bezetting zelve noodzakelijk zou zijn. Want de Japanners hopen met de bezet ting van Hainan niet alleen den toevoer naar China stop te zetten, zij willen daar van tevens een vliegtuigbasis maken, wel ke een actieve rol kan spelen in den oor log in Zuid-China. Daarom vormt de bezetting van Hainan in den Japansch-Chineeschen oorlog een evenement van beteekenis. Omtrent de gevolgen, welke daaruit op den langen duur zullen voortvloeien, kan uiteraard op dit oogenblik nog niets gezegd worden. Maar de Japanners zijn een slagje voor. Officieele Engelsche kringen hebben tot d sverre nog slechts in korte telegrammen uit Tokio berichten ontvangen over de ontscheping van Japanneezen op Hainan en kunnen onder deze omstandigheden nog geen oordeel vormen over de strek king dier berichten, noch de beteekenis der Japansche actie afmeten. De kwestie Hainan heeft de ieidende Britsche instan tie echter reeds eenige maanden bezig gehouden. In dit verband kan gewezen worden op de verklaring, die Butler op 27 Juni in het Lagerhuis heeft afgelegd: De Fransche en Britsche regeeringen hebben de Japansche regeering duidelijk te verstaan gegeven, dat zij een bezetting van Hainan door Japansche troepen zou den beschouwen als van zoodanigen aard dat daardoor betreurenswaardige compli caties zouden kunnen worden gewekt. Wanneer deze complicaties zich zouden voordoen, zouden de Engelsche en Fran sche regeeringen niet in gebreke blijven elkander zoodanigen steun als de omstan digheden dat zouden eischen, te geven. Spaak, die van koning Leopold de op dracht heeft gekregen, met andere persoon lijkheden te zoeken naar de meest bevre digende oplossing, die aan de zaak-Martens kan worden gegeven, heeft eerst bespre kingen gevoerd met de Vlaamsch-katholieke leden der regeering en daarna minister van Staat Van Cauwelaert, den voorzitter van de Vlaamsche rechterzijde, ontvangen. Het schijnt, dat Spaak, die eerst tegen het vertrek van dr. Martens gekant was, ernaar gestreefd heeft, een oplossing te doen aan vaarden, waarbij wordt toegelaten, dat het nieuwe academielid aftreedt. Vele leden van de Vlaamsche academie der medicij nen, gesteund door de Vlaamsche leiders, hebben namelijk den vasten wil te kennen gegeven, af te treden als Martens hun ge zelschap zou verlaten. Op het oogenblik kan omtrent het resultaat van de bespre kingen van Spaak nog niets ge::egd wor den. De militaire rechtbank te Cluj (Klausen- burg) heeft sinds Maandag de zaken be handeld van 59 leden der IJzeren Garde, die beschuldigd worden van moord, samen zwering en- misdadige bedoelingen. De volgende vonnissen werden geveld: twee studenten, Descaleanu en Pop, de moordenaars van den agent van politie Gruka, en plegers van den aanslag op Goanga, den rector der universiteit van Cluj en gewezen minister van onderwijs, werden ter dood veroordeeld. Atofani, een student, die de leiding van het complot had, doch persoonlijk niet heeft deelgenomen aan den aanslag, werd tot levenslangen dwangarbeid en tien jaar verlies van burgerrechten veroordeeld. Andresoiu werd veroordeeld tot zeven jaar dwangarbeid. De overige beschuldigden werden ver oordeeld tot straffen, varieermde van één tot tien jaar gevangenisstraf. Tot nu toe werd de doodstraf niet toege past in Roemenië. De nieuwe in Februari 1938 afgekondigde grondwet voorzag toch in de doodstraf in geval van samenzwering tegen de veiligheid van den staat of bij aanslagen op officieele personen. De veroordeelden zullen worden gefusil leerd. In tal van plaatsen van Zwitserland heerscht in ernstige mate griep. Vooral te Zürich is de ziekte ernstig verspreid en zijn er dagen voorgekomen, dat meer dan 1600 gevallen werden gemeld. Gedurende de afgeloopen week moesten 36 schoolklas sen gesloten worden, omdat de meeste kin deren ten gevolge van de griep afwezig waren. De stedelijke vrouwenkliniek en het zusterhuis van het Roode Kruis hebben in verband met de griep het bezoek aan zie ken gestaakt. Ook de zusters van het kin derziekenhuis gaan niet meer uit om be smetting van de patiënten te voorkomen. Ook bij de openbare bedrijven is het aan tal griep-patiënten zeer groot en ondervin den de diensten ernstige stagnatie. De ge neeskundige dienst van de Zwitsersche bondsspoorwegen heeft bepaald dat aan al le leden van het personeel prophylactische kinine-tabletten moeten worden verstrekt, waarvan dagelijks een direct na het ontbijt moet worden ingenomen. Na tien dagen moet om den dag een tablet worden inge nomen. Het innemen blijft echter vrijwillig. Ook in de particuliere bedrijven worden ten gevolge van de griep-epidemie moei lijkheden ondervonden. Bij de machinefa briek Oerlikon zijn meer dan honderd, bij de machinefabriek Escher-Wysz meer dan 150 beambten en arbeiders ziek. BENOEMING LID GEMEENTERAAD. De voorzitter van het centraal stembu reau brengt ter algemeene kennis, dat het besluit, waarbij hij den heer C. Torenvlied te Alkmaar heeft benoemd verklaard tot lid van den gemeenteraad in plaats van den heer W. J. Bulens, die zijn benoeming niet heeft aangenomen, voor een ieder ter gemeentesecretarie ter inzage is nederge- legd. De voorzitter van het centraal stembureau, F. H. VAN KINSCHOT. Alkmaar, 10 Februari 1939.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1