DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Nieuwe regeering te Bratislawa gunstig ontvangen. Berlijn steunt verzet der extremisten. Durcansky spreekt voor radio-Weenen. Na deze toespraak zeide de nieuwe ^°®r" zitter van den landdag, Teplanski, da e een noodzakelijkheid is, dat Slowakije m Bohemen en Moravië samenwerkt. Weenen spoort aan tot verzet! Duitschers in Slowakije solidair. De aigemeene toestand. Onrust in Slowakije Kardinaal Maglione staatssecretaris. Palestijnsche troepen slaags met Arabieren. alkmaarsche courant Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door Set gebeele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERIEN11EN: Van 15 regels 1 25, elke regel meer f 0 25, groote contracten rabat Groote letters naar nlaatsruimte. Brieven franco aan de N V. Boek» en Handelsdmtt» kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef 3320, redactie 3330. Na een onrustigen Zaterdag is, na het bekend worden van de samenstelling der nieuwe regeering op Zaterdagavond, in Slowakije voor het oogenblik althans de orde hersteld en de rust weergekeerd. Toch lijkt het lang niet onmogelijk, dat de agitatie der Slowaaksche extremisten, die klaarblijkelijk door Duitschland worden gesteund, opnieuw oplaait. De houding van Berlijn lijkt in deze kwestie wel haast van beslissende beteekenis. Het Zaterdag gevormde nieuwe kabinet van Slowakije is als volgt samengesteld: Minister-president: Sidor (thans vice premier der centrale regeering). Binnenlandsche zaken: Sckol (president van den Slowaakschen landdag). Onderwijs: Sivak (afgevaardigde). Handelen openbare werken: Stano (vice-president van Slowaakschen land dag). Industrie, arbeid en landbouw: Satko (afgevaardigde). Financiën: Hrncar. Justitie: Gejza Fritz. Mededeeling van Ceteka. Het Telegraaf-agentsehap „Ceteka" deelt mede: „De snelle oplossing van de regeerings- crisis in Slowakije die is te danken aan den arbeid van den president eer republiek, Hacha, en den minister-president, Beran, bewijst, dat men bezield is door den ener gieken wil alle dringende vraagstukken van staatsbelang te regelen. De nieuwe regeering was reeds eenige uren na aan komst van een delegatie van den Slo waakschen landdag te Praag gevormd. De leider dezer regeering, Sidor, een leerling van wijlen Hlinka en pionier van de na tionale Slowaaksche gedachte, was voor bestemd voor de hooge taak, die de pre sident der republiek hem thans heeft toe vertrouwd. De nieuwe regeering bestaat uit personen, die in Slowakije algemeene achting genieten. De meeste hunner zijn jong, doch zij hebben hun sporen verdiend in hui politieke en economische leven van Slowakije. Zij zijn voor alles vrienden van orde en vreedzamen arbeiden en verwerpen agi tatie." De nieuwe Slowaaksche regeering is inmiddels gisteren te Praag aangekomen voor het afleggen van den eed in handen van den president der republiek, Sidor, die geen nieuwen eed behoeft af te leggen, is te Bratislawa gebleven. Gunstig onthaal. De samenstelling der nieuwe Slo waaksche regeering schijnt een gun stig onthaal te vinden, aldus Havas, daar de leden van het nieuwe kabinet bekende strijders voor de autonomie van Slowakije zijn. De pamfletten, die Zaterdagavond verspreid werden en waarin Sidor van erraad beschuldigd werd, en de betoogingen der Duitschers in Slo wakije hebben, naar het schijnt, het merkwaardige gevolg gehad, dat de waarlijk vaderlandslievende Slowaken otstemd zijn jegens dr. Tisso, omdat zij gezien hebben, dat de Duitschers de Slowaaksche beweging te hunnen voordeele hebben trachten uit te bui ten. Sidor heeft gisternacht een radiotoe spraak gehouden, waarin hij onder zeide: „Toen ik minister te Praag was, heb ik het testament van Hlinka gehooizaam Ik heb naijverig gewaakt voor het welzijn van het Slowaaksche volk. Mijn kameraden zullen denzelfden weg volgen. Wij zuilen er in slagen een nieuw leven te organisee- ren. Wij hebben geen plan uitgestippeld, maar zullen de stem der werkelykheid gehoorzamen. Eerst moeten de won en verzorgd worden en daarna kan het tan geconsolideerd worden. Ik richt my o alle leden van de Hlinka-wacht, ik roep hen op tot den strijd onder deYa®?...va" het Slowaaksche nationalisme. Ik bly u hoogste chef en eisch trouw aar den ee die gij vroeger hebt afgelegd. De terugweg is afgesneden: Voorwaarts, Slowakye De Weensche radio-omroep zendt, aldus meldde Reuter Zaterdag uit Weenen, ieder half uur een op wekking aan de bevolking van Slowakije uit den strijd tegen de Praagsche regeering voort te zetten. Deze uitzendingen geschieden in het Slowaaksch. Extremisten roerden zich. Voor het hoofdpostgebouw te Bratis lawa stopte Zaterdagmiddag een vracht auto met Hlinkagardisten, zij bezetten het gebouw, waar zich ook Tsjechische gen darmes ophielden. Voor het gebouw school de een groote menschenmenigte samen, aldus meldt het Duitsche Nieuwsbureau. Volgens het D. N. B. zouden bij de maatregelen door de Tsjechen vijf Slowa ken gedood en veertien zwaar gewond zijn. Anti-Joodsche agitatie. Zaterdagnacht zijn te Bratislawa voor talrijke Joodsche winkels en koffiehuizen knal'bommen ontploft. Uit een onderzoek is gebleken, dat de projectielen door Duit schers geplaatst waren. Er is alleen mate- rieele schade aangericht. Volgens een Zaterdagavond te Praag uit Bratislawa door Reuter ontvangen bericht werd daar ter plaatse tijdens de demon straties geschoten. Er werden verscheidene personen gewond. Verscheiden Joodsche winkelhulzen moesten het ontgelden. Te Bratislawa werd Zaterdagavond tegenover de synagoge "met een hand granaat gegooid. Niemand werd ge wond. Volgens een door het hoofdkwartier van de Hlinka garde te Bratislawa gepubliceerd communiqué zouden bij deze incidenten negentien leden der Hlinka garde zijn ge dood. De door de Tsjechen genomen militaire maatregelen werden geleidelijk herroepen, De in den Ioóp van den dag aangekomen troepen werden in de kazernes geconsig neerd. In hun plaats hebben Hlinkagardisten de openbare gebouwen bezet. Zaterdagnacht zijn te Bratislawa hier en daar nog ordeverstoringen, zij het ook niet van ernstigen aard, voorgevallen. In een buitenwijk van dr stad hebben Hlinkagar disten zich Zaterdag meester gemaakt van een munitiedepot. Gisteravond en vannacht is het Bratis lawa kalm gebleven. De straten waren verlaten, aangezien het verboden was, zich zonder noodzaak op straat te begeven. Men zag slechts weinig patrouilles op straat. De nieuwe Slowaaksche regeering, onder leiding van Karol Sidor, is voortdurend bijeen en bespreekt den toestand. In de hoofdstraten van Bratislawa be vonden zich Zaterdagavond meer dan tienduizend personen om den eersten ver jaardag van den Anschluss te gedenken. Met twee extra booten waren Slowaaksche Hlinkagardisten en Duitsche S.S.-lieden uit Weenen overgekomen om de viering bij te wonen. Karmasin, de leider der Duitsche minderheid ïn Slowakije, hield een redevoering, waarin hij zich solidair verklaarde met de Slowaken. Hij zeide o.m.: „De regeering van Tisso is de eenige regeering, welke door de Duitschers in Slowakije wordt erkend. Dezen vreezen echter niets, want, indien tegenover hen eenige maatregel zou wor den genomen, zou onze groote buurman, het ryk, onmiddellijk tusschenbeiden komen. De missie der Duitschers in Slowa kije is zich te vereenigen met de Slowaak sche autonome beweging om den vrijen Slowaakschen staat te beschermen". De extremisten verspreidden pamfletten, welke tegen Sidor waren gericht. Tijdens een gisteren gehouden betooging heeft Karmasin o.m. nog gezegd: „Wij kunnen onder geen voorwaarde dulden, dat de Tsjechen in Slowakije meer invloed krijgen. Dit is een levensvoorwaarde voor de Duitsche groep. Wij kunnen derhalve geen andere regeering erkennen dan die, waarin de landdag zijn vertrouwen heeft uitgesproken. Al het andere is tegen de grondwet de huidige regeéring is voor ons onwettig." Tijdens deze betooging is op Karmasin een schot gelost. Wapens uit Duitschland. Volgens berichten uit goede bron is in den afgeloopen nacht door bemid deling van de Duitsche partij een aanzienlijke hoeveelheid wapens van den Duitschen oever naar den Slo waakschen oever gebracht. De Duitschers te Bratislawa hebben op deze wijze 15O0 geweren met munitie en automatische wapens ontvangen. De sepa ratisten onder Sano Mach hebben zich in verbinding gesteld met de Duitschers on der Karmasin, doch Sidor heeft aan de troepen order gegeven, alle strategische punten te bezetten. Afgezette minister spreekt Weenen. te De minister van openbare werken en verkeer in de afgezette Slowaaksche re geering van Tiso, dr. Durcansky, „wien het gelukte zich aan de Tsjechische mili tairen te onttrekken", aldus zegt het D. N. B., heeft Zaterdag voor den rijksradio zender te Weenen gesproken. Hij zeide o.m.: „Er bestaat geen twijfel meer over, dat de Tsjechen niets anders dan hun eigen be langen najagen ten koste van de Slowaken. De Tsjechen hebben niets uit de geschie denis geleerd. Zij zouden het Slowaaksche volk de rechten brengen, die het door een lijden gedurende twintig jaar heeft be vochten. Praag heeft bij de uitwerking van de wet inzake de Slowaaksche auto nomie bij iederen stap moeilijkheden ge maakt. Het heeft in schijn een autonomie ge schapen, welke in het geheel niet bestaat." De minister, zoo vervolgt het D. N. B., heeft met een verwijzing naar de bepalin gen "van de grondwet gezegd, dat de door de regeering van Praag gevolgde proce dure onwettig is. Het gevolg van dit „onwettige optreden" der regeering te Praag is, volgens Dur cansky, dat de regeering van Tiso ook verder gerechtigd is haar functie uit te oefenen. Met bijzonder scherpe woorden richtte Durcansky zich tegen de „methoden der Tsjechische generaals, die uit lust naar avonturen over Slowakije het standrecht hebben afgekondigd." Dat het standrecht zou zijn afgekondigd is inmiddels tegen gesproken. „De methode, waarop de regeerir.g te Praag ministers afzet, lieden zooals Tuka en Mach arresteerde, militairen en politie op de been bracht, is onmogelijk en be hoort tot het verleden." Op grond daarvan zeide Durcansky o.m.: „Ik ben mij er van bewust, da1 ik een wettig vertegenwoordiger ben van het Slowaaksche volk en verzeker iederen Slowaak dat niemand door mij zal worden teleurgesteld. Ik verzeker u, dat ik handel na overleg met alle Slowaaksche regee- ringsfactoren, die aan het hoofd zijn ge steld van het Slowaaksche volk, dus uw toestemming". Ten slotte gaf Durcansky uitdrukking aan zy'n vertrouwen op de overwinning der Slowaaksche zaak. „Ik verzeker u, zoo verklaarde hij, dat wij de volledige overwinning der belangen van het Slo waaksche volk bevechten en zoo zullen verzekeren datgene dat de uitvoerende commissie der volkspartij van Andrej Hlinka in den zin had." Zooals hierboven gemeld, heeft echter het feit, dat de Duitschers de Slowaaksche beweging willen exploiteeren, tot gevolg gehad, dat de nieuwe regeering vrij gunstig is ontvangen. Manifest van den chef van staf der Hlinkagarde. den De chef van den staf der Hlinkagarde, Murgatsj, heeft een manifest gepubli ceerd, waarin hij verklaart, dat Sidor, „niet waardig meer" is, als opperbevel hebber van de Hlinkagarde op te treden. Sidor wordt verweten, dat hij tegenover Praag een zwakke houding heeft aange nomen en de onaantastbare principieels eischen der Slowaken laten varen. Uit het manifest blijkt voorts, dat het officie renkorps van de Hlinkagarde geweigerd heeft, zich ter beschikking te stellen van een door Praag genoemde regeering, in het bijzonder echter de regeering Sidor. Er is tot op zekere hoogte een parallel te trekken tusschen den toestand in Slowa kije op het oogenblik en die in Sudetenland enkele maanden geleden. In de eerste plaats is daar de onverholen sympathie van Duitsche bladen en semi-officieele kringen voor de Slowaaksche extremisten, die hun land een dienst meenen te bewij zen door te ijveren voor een radicale breuk met Praag. Dan is er in Slowakije een kleine, maar uiterst roerige Duitsche min derheid, die zich solidair verklaart met de jonge radicale Slowaken in hun streven volkomen te breken met de Tsjechen, En ten slotte is er de Duitschë berichtgeving over den toestand in Slowakye. Deze ver toont veel overeenkomst met die over de incidenten in Sudetenland in September van het vorige jaar. De „onderdrukkers" zijn dezelfde gebleven de „onderdruk ten" heeten nu alleen „Slowaken" in plaats van „Sudeten-Duitschers". Weer vinden we uitvoerige berichten over inci denten, die alle moeten bewijzen, dat het de Tsjechen in Slowakije uitsluitend te doen is om de vrijheid der Slowaken te beperken, hun rechten te schenden, hun voormannen uit tv. schakelen. Wat is de oorzaak van een dergelijke houding? Waarom wordt aan den gevluch- ten extremistischen Slowaak Durcansky te Weenen gastvrijheid verleend en gele genheid gegeven zich tot driemaal toe door de radio tot de Slowaken te richten? Waarom zond radio-Weenen elk half uur berichten in het Slowaaksch uit, waarin aangespoord werd tot volhouden? Is de verklaring wellicht te vinden in het feit, dat Duitschland zich de volledige hegenomie in Slowakije en Roethenië wil verzekeren teneinde een stevig uitgangs punt te scheppen voor zijn „Drang nach Osten"? De vraag is, of de Slowaken, die zoo zeer op hun zelfstandigheid gesteld zijn, vol doende deze toch zoo voor de hard liggen de mogelijkheid onder oogen zien. De laatste 48 uur, aldus schreef gisteren een diplomatieke waarnemer, is de Slo waaksche crisis, ofschoon er veel gebeurd is, er voor de buitenwereld niet veel duidelijker op geworden. Te Praag wordt de benoeming van het nieuwe Slowaak sche kabinet beschouwd als een voorloo- pig compromis, dat voorloopig een grond wettige regeering in Slowakije verzekert. De Slowaaksche openbare meening is ver deeld tusschen den nieuwen premier Sidor en de jeugdige radicalen, die afscheiding van de gehate Tsjechen eischen. Een an dere factor is de Duitsche minderheid, die ofschoon zwak in.aantal, krachtig de trom roert ten behoeve van de Slowaaksche extremisten, wier leiders verklaren, dat zij de macht van Duitschland achter zich hebben. Het meest hoopgevende is nog, dat veel berichten omtrent incidenten uit blijven. Men acht het waarschijnlijk, dat de regeering-Sidor gedwongen zal kunnen worden, de terugtrekking van de Tsjechi sche strijdkrachten te eischen, waarna de pas afgezette leiders terug zouden kunnen keeren. Men hoort spreken over de moge lijkheid van een afgescheiden Slowaak schen staat onder Duitsche bescherming, met een tol- en muntunie met Duitsch land. Tot dusver heeft de Duitsche regee ring geen actieve stappen gedaan, noch geantwoord op de nota van ond-premier Tiso, waarin deze om steun vraagt. Officieele Duitsche kringen erkennen, volgens dezen berichtgever, dat zij niet in staat zijn den toestand volkomen te over zien, doch zij betreuren de „gevaarlijke mogelijkheden" ervan. Volgens de mee ning, die van semi-officieele Duitsche zijde naar voren werd gebracht, moet de regeering-Sidor als een „papieren" minis terie worden gezien, doch het uitblijven van positieve Duitsche actie heeft in sommige kringen tot de meeningen geleid, dat niet zeker is, of het wel gewenscht is, de Slowaaksche separatisten in elk opzicht te steunen. Laten we hopen dat deze mee ning veld wint. De houding van de pers wijst echter nog niet op een gewijzigd inzicht. Het Duit sche Nieuwsbureau meldt althans: „In het conflict tusschen Tsjechen en Slowaken kiest de Duitsche pers op ondubbelzinnige party voor de Slowaken." Duitschland, aldus de „Deutsche Allge- meine Zeitung", staat „natuurlijk aan de zijde van het zelfbeschikkingsrecht en zijn sympathie geldt den Slowaken, die hun vrijheid verdedigen." Het blad onderstreept in het bijzonder, dat „van een constitutioneele regeerings- vorming te Bratislava geen sprake" kan zijn „Er kan niet met genoeg ernst op wor den gewezen, dat de toestanden te Bra tislawa in toenemende mate ondraaglijk worden." „De opwinding onder de bevolking neemt van uur tot uur toe," aldus vertelt dit blad. Havas meldt zelfs dat de toon van de Duitsche pers ten aanzien van Tsjecho- Slowakije steeds heftiger wordt. De Völ- kische Beobachter schrijft onder het op schrift: „Brutale terreur der Tsjechen in Slowakije, de spanning groeit, anti-Duit- sche uitspattingen der Tsjechen", dat de toestand te Bratislawa „onhoudbaar" is geworden. „De Tsjechen zijn tengevolge van de vijandelijkheid der bevolking niet in staat een regeering in Slowakije in te stellen welke hen bevalt." Verder is het blad verontwaardigd, dat de leider van de Duitsche volksgroep, Karmasin, niet in de regeering is opgenomen. Het beschuldigt de Tsjechen de Hlinkagarde en de Duit schers fel te haten. De Tsjecho-Slowaaksche regeering wordt in een officieel geïnspireerde Duit sche verklaring, welke aan de buiter.land- sche pers is verstrekt, scherp becritiseerd. „Dat men", aldus deze verklaring, „te Praag weer terugvalt ir het standpunt van voor München, kan door de Duitschers slechts met groote bezorgdheid worden gezien. Piaag heeft thans een slag ge slagen in Slowakye, waarbij de Duit schers, die zich in den Tsjecho-Slowaak- schen staat bevinden, tezamen met de Slowaken moeten lijden." Na de Tsjechen beschuldigd te hebben van een psycholo gische verandering van gedachten, zegt de verklaring: „Laat de Tsjechen er echter aan denken, dat de betrekkingen in Mid den-Europa vastgelegd zijn door de poli tiek, welke te München is aangevangen en te Weenen is voortgezet." Kardinaal Luigi Maglione is op 2 Maart 1877 te Casoria bij Napels geboren. Gedurende den wereldoorlog maakte hij zich verdienstelijk bij de uitwisseling der krijgsgevangenen. In 1918 werd hij voor ditzelfde werk naar Bern gezonden, waar het Vaticaan zy'n centrale had, tevens be reidde hij daar de hervatting der diploma tieke betrekkingen met Zwitserland voor, die in 1920 tót stand kwam. Hij werd als eerste nuntius te Bern benoemd. In die functie oefende hij grooten in vloed op den Volkerenbond uit. Toen in 1926 door het heengaan van den lateren kardinaal Cerretti de nuntiatuut te Parijs openkwam, werd hij als zijn opvolger tot nuntius benoemd. Het gelukte hem door zeer tactisch optreden de moeilijkheden met de Action Francaise te regelen. Zeer bemind bij de Fransche geestelijk heid was hij het, die de kardinalen Verdier en Lienart aan Paus Pius de XI voorstelde. Op het oogenblik is hij prefect van de con gregatie van het Concilie. In het dal van de Jordaan werd Zater dag een hevig gevecht geleverd tusschen een afdeeling grensbewakers die gesteund werden door vliegtuigen en een groote bende Arabieren. Het gevecht heeft eenige uren geduurd en was pas tegen donker afgeloopen. De Britsche troepen hadden eén zuiveringsac tie in het dal ten uitvoer gelegd. Uit Amman meldt Reuter nog, dat een groote bende Arabieren, die de grens van Palestina waren overgekomen op acht mijl ten Zuidwesten van Irbid slaags raakte met een afdeeling van het Arabische legioen en grenswacht, die gesteund werden door vliegtuigen. Na een hevig gevecht werden de Arabieren volkomen verjaagd. Zij wordt achtervolgd. Zuiveringsactie in Transjordanië. De Britsche troepen hebben bij hun zui veringsactie in het noorden van Transjor danië het grootste deel van een uit Pales tina gevluchte bende kunnen vernietigen. Naar schatting zijn 35 opstandelingen ge sneuveld en een vijftigtal gewond. Aan Britsche zijde zijn een officier en vier man schappen gesneuveld. Drie vliegtuigen werden door het vuur der rebellen getrof fen, een moest een noodlanding maken, doordat de bestuurder ernstig gewond werd. Zie verder Buitenland pag. 3, 2e blad.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1