DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Nieuwe regeering te Bratislawa
gunstig ontvangen.
Berlijn steunt verzet der extremisten.
Durcansky spreekt voor
radio-Weenen.
Na deze toespraak zeide de nieuwe ^°®r"
zitter van den landdag, Teplanski, da e
een noodzakelijkheid is, dat Slowakije m
Bohemen en Moravië samenwerkt.
Weenen spoort aan tot
verzet!
Duitschers in Slowakije solidair.
De aigemeene toestand.
Onrust in Slowakije
Kardinaal Maglione
staatssecretaris.
Palestijnsche troepen
slaags met Arabieren.
alkmaarsche courant
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door Set gebeele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERIEN11EN:
Van 15 regels 1 25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat Groote letters naar nlaatsruimte.
Brieven franco aan de N V. Boek» en Handelsdmtt»
kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef 3320, redactie 3330.
Na een onrustigen Zaterdag is, na het bekend worden van de samenstelling
der nieuwe regeering op Zaterdagavond, in Slowakije voor het oogenblik
althans de orde hersteld en de rust weergekeerd. Toch lijkt het lang niet
onmogelijk, dat de agitatie der Slowaaksche extremisten, die klaarblijkelijk
door Duitschland worden gesteund, opnieuw oplaait. De houding van
Berlijn lijkt in deze kwestie wel haast van beslissende beteekenis.
Het Zaterdag gevormde nieuwe kabinet
van Slowakije is als volgt samengesteld:
Minister-president: Sidor (thans vice
premier der centrale regeering).
Binnenlandsche zaken: Sckol (president
van den Slowaakschen landdag).
Onderwijs: Sivak (afgevaardigde).
Handelen openbare werken: Stano
(vice-president van Slowaakschen land
dag).
Industrie, arbeid en landbouw: Satko
(afgevaardigde).
Financiën: Hrncar.
Justitie: Gejza Fritz.
Mededeeling van Ceteka.
Het Telegraaf-agentsehap „Ceteka" deelt
mede:
„De snelle oplossing van de regeerings-
crisis in Slowakije die is te danken aan den
arbeid van den president eer republiek,
Hacha, en den minister-president, Beran,
bewijst, dat men bezield is door den ener
gieken wil alle dringende vraagstukken
van staatsbelang te regelen. De nieuwe
regeering was reeds eenige uren na aan
komst van een delegatie van den Slo
waakschen landdag te Praag gevormd. De
leider dezer regeering, Sidor, een leerling
van wijlen Hlinka en pionier van de na
tionale Slowaaksche gedachte, was voor
bestemd voor de hooge taak, die de pre
sident der republiek hem thans heeft toe
vertrouwd. De nieuwe regeering bestaat
uit personen, die in Slowakije algemeene
achting genieten. De meeste hunner zijn
jong, doch zij hebben hun sporen verdiend
in hui politieke en economische leven van
Slowakije.
Zij zijn voor alles vrienden van orde en
vreedzamen arbeiden en verwerpen agi
tatie."
De nieuwe Slowaaksche regeering is
inmiddels gisteren te Praag aangekomen
voor het afleggen van den eed in handen
van den president der republiek, Sidor,
die geen nieuwen eed behoeft af te leggen,
is te Bratislawa gebleven.
Gunstig onthaal.
De samenstelling der nieuwe Slo
waaksche regeering schijnt een gun
stig onthaal te vinden, aldus Havas,
daar de leden van het nieuwe kabinet
bekende strijders voor de autonomie
van Slowakije zijn.
De pamfletten, die Zaterdagavond
verspreid werden en waarin Sidor
van erraad beschuldigd werd, en de
betoogingen der Duitschers in Slo
wakije hebben, naar het schijnt, het
merkwaardige gevolg gehad, dat de
waarlijk vaderlandslievende Slowaken
otstemd zijn jegens dr. Tisso, omdat
zij gezien hebben, dat de Duitschers de
Slowaaksche beweging te hunnen
voordeele hebben trachten uit te bui
ten.
Sidor heeft gisternacht een radiotoe
spraak gehouden, waarin hij onder
zeide: „Toen ik minister te Praag was, heb
ik het testament van Hlinka gehooizaam
Ik heb naijverig gewaakt voor het welzijn
van het Slowaaksche volk. Mijn kameraden
zullen denzelfden weg volgen. Wij zuilen
er in slagen een nieuw leven te organisee-
ren. Wij hebben geen plan uitgestippeld,
maar zullen de stem der werkelykheid
gehoorzamen. Eerst moeten de won en
verzorgd worden en daarna kan het tan
geconsolideerd worden. Ik richt my o
alle leden van de Hlinka-wacht, ik roep
hen op tot den strijd onder deYa®?...va"
het Slowaaksche nationalisme. Ik bly u
hoogste chef en eisch trouw aar den ee
die gij vroeger hebt afgelegd. De terugweg
is afgesneden: Voorwaarts, Slowakye
De Weensche radio-omroep zendt,
aldus meldde Reuter Zaterdag uit
Weenen, ieder half uur een op
wekking aan de bevolking van
Slowakije uit den strijd tegen de
Praagsche regeering voort te
zetten.
Deze uitzendingen geschieden in
het Slowaaksch.
Extremisten roerden zich.
Voor het hoofdpostgebouw te Bratis
lawa stopte Zaterdagmiddag een vracht
auto met Hlinkagardisten, zij bezetten het
gebouw, waar zich ook Tsjechische gen
darmes ophielden. Voor het gebouw school
de een groote menschenmenigte samen,
aldus meldt het Duitsche Nieuwsbureau.
Volgens het D. N. B. zouden bij de
maatregelen door de Tsjechen vijf Slowa
ken gedood en veertien zwaar gewond
zijn.
Anti-Joodsche agitatie.
Zaterdagnacht zijn te Bratislawa voor
talrijke Joodsche winkels en koffiehuizen
knal'bommen ontploft. Uit een onderzoek
is gebleken, dat de projectielen door Duit
schers geplaatst waren. Er is alleen mate-
rieele schade aangericht.
Volgens een Zaterdagavond te Praag uit
Bratislawa door Reuter ontvangen bericht
werd daar ter plaatse tijdens de demon
straties geschoten. Er werden verscheidene
personen gewond.
Verscheiden Joodsche winkelhulzen
moesten het ontgelden.
Te Bratislawa werd Zaterdagavond
tegenover de synagoge "met een hand
granaat gegooid. Niemand werd ge
wond.
Volgens een door het hoofdkwartier van
de Hlinka garde te Bratislawa gepubliceerd
communiqué zouden bij deze incidenten
negentien leden der Hlinka garde zijn ge
dood.
De door de Tsjechen genomen militaire
maatregelen werden geleidelijk herroepen,
De in den Ioóp van den dag aangekomen
troepen werden in de kazernes geconsig
neerd.
In hun plaats hebben Hlinkagardisten de
openbare gebouwen bezet.
Zaterdagnacht zijn te Bratislawa hier en
daar nog ordeverstoringen, zij het ook niet
van ernstigen aard, voorgevallen. In een
buitenwijk van dr stad hebben Hlinkagar
disten zich Zaterdag meester gemaakt van
een munitiedepot.
Gisteravond en vannacht is het Bratis
lawa kalm gebleven. De straten waren
verlaten, aangezien het verboden was, zich
zonder noodzaak op straat te begeven.
Men zag slechts weinig patrouilles op
straat.
De nieuwe Slowaaksche regeering, onder
leiding van Karol Sidor, is voortdurend
bijeen en bespreekt den toestand.
In de hoofdstraten van Bratislawa be
vonden zich Zaterdagavond meer dan
tienduizend personen om den eersten ver
jaardag van den Anschluss te gedenken.
Met twee extra booten waren Slowaaksche
Hlinkagardisten en Duitsche S.S.-lieden
uit Weenen overgekomen om de viering
bij te wonen.
Karmasin, de leider der Duitsche
minderheid ïn Slowakije, hield een
redevoering, waarin hij zich solidair
verklaarde met de Slowaken.
Hij zeide o.m.: „De regeering van Tisso
is de eenige regeering, welke door de
Duitschers in Slowakije wordt erkend.
Dezen vreezen echter niets, want, indien
tegenover hen eenige maatregel zou wor
den genomen, zou onze groote buurman,
het ryk, onmiddellijk tusschenbeiden
komen. De missie der Duitschers in Slowa
kije is zich te vereenigen met de Slowaak
sche autonome beweging om den vrijen
Slowaakschen staat te beschermen".
De extremisten verspreidden pamfletten,
welke tegen Sidor waren gericht.
Tijdens een gisteren gehouden betooging
heeft Karmasin o.m. nog gezegd: „Wij
kunnen onder geen voorwaarde dulden,
dat de Tsjechen in Slowakije meer invloed
krijgen. Dit is een levensvoorwaarde voor
de Duitsche groep. Wij kunnen derhalve
geen andere regeering erkennen dan die,
waarin de landdag zijn vertrouwen heeft
uitgesproken. Al het andere is tegen de
grondwet de huidige regeéring is voor ons
onwettig." Tijdens deze betooging is op
Karmasin een schot gelost.
Wapens uit Duitschland.
Volgens berichten uit goede bron is
in den afgeloopen nacht door bemid
deling van de Duitsche partij een
aanzienlijke hoeveelheid wapens van
den Duitschen oever naar den Slo
waakschen oever gebracht.
De Duitschers te Bratislawa hebben op
deze wijze 15O0 geweren met munitie en
automatische wapens ontvangen. De sepa
ratisten onder Sano Mach hebben zich in
verbinding gesteld met de Duitschers on
der Karmasin, doch Sidor heeft aan de
troepen order gegeven, alle strategische
punten te bezetten.
Afgezette minister spreekt
Weenen.
te
De minister van openbare werken en
verkeer in de afgezette Slowaaksche re
geering van Tiso, dr. Durcansky, „wien
het gelukte zich aan de Tsjechische mili
tairen te onttrekken", aldus zegt het D. N.
B., heeft Zaterdag voor den rijksradio
zender te Weenen gesproken. Hij zeide o.m.:
„Er bestaat geen twijfel meer over, dat de
Tsjechen niets anders dan hun eigen be
langen najagen ten koste van de Slowaken.
De Tsjechen hebben niets uit de geschie
denis geleerd. Zij zouden het Slowaaksche
volk de rechten brengen, die het door een
lijden gedurende twintig jaar heeft be
vochten. Praag heeft bij de uitwerking
van de wet inzake de Slowaaksche auto
nomie bij iederen stap moeilijkheden ge
maakt.
Het heeft in schijn een autonomie ge
schapen, welke in het geheel niet bestaat."
De minister, zoo vervolgt het D. N. B.,
heeft met een verwijzing naar de bepalin
gen "van de grondwet gezegd, dat de door
de regeering van Praag gevolgde proce
dure onwettig is.
Het gevolg van dit „onwettige optreden"
der regeering te Praag is, volgens Dur
cansky, dat de regeering van Tiso ook
verder gerechtigd is haar functie uit te
oefenen.
Met bijzonder scherpe woorden richtte
Durcansky zich tegen de „methoden der
Tsjechische generaals, die uit lust naar
avonturen over Slowakije het standrecht
hebben afgekondigd." Dat het standrecht
zou zijn afgekondigd is inmiddels tegen
gesproken.
„De methode, waarop de regeerir.g te
Praag ministers afzet, lieden zooals Tuka
en Mach arresteerde, militairen en politie
op de been bracht, is onmogelijk en be
hoort tot het verleden."
Op grond daarvan zeide Durcansky o.m.:
„Ik ben mij er van bewust, da1 ik een
wettig vertegenwoordiger ben van het
Slowaaksche volk en verzeker iederen
Slowaak dat niemand door mij zal worden
teleurgesteld. Ik verzeker u, dat ik handel
na overleg met alle Slowaaksche regee-
ringsfactoren, die aan het hoofd zijn ge
steld van het Slowaaksche volk, dus uw
toestemming".
Ten slotte gaf Durcansky uitdrukking
aan zy'n vertrouwen op de overwinning
der Slowaaksche zaak. „Ik verzeker u,
zoo verklaarde hij, dat wij de volledige
overwinning der belangen van het Slo
waaksche volk bevechten en zoo zullen
verzekeren datgene dat de uitvoerende
commissie der volkspartij van Andrej
Hlinka in den zin had."
Zooals hierboven gemeld, heeft echter
het feit, dat de Duitschers de Slowaaksche
beweging willen exploiteeren, tot gevolg
gehad, dat de nieuwe regeering vrij gunstig
is ontvangen.
Manifest van den chef van
staf der Hlinkagarde.
den
De chef van den staf der Hlinkagarde,
Murgatsj, heeft een manifest gepubli
ceerd, waarin hij verklaart, dat Sidor,
„niet waardig meer" is, als opperbevel
hebber van de Hlinkagarde op te treden.
Sidor wordt verweten, dat hij tegenover
Praag een zwakke houding heeft aange
nomen en de onaantastbare principieels
eischen der Slowaken laten varen. Uit
het manifest blijkt voorts, dat het officie
renkorps van de Hlinkagarde geweigerd
heeft, zich ter beschikking te stellen van
een door Praag genoemde regeering, in het
bijzonder echter de regeering Sidor.
Er is tot op zekere hoogte een parallel
te trekken tusschen den toestand in Slowa
kije op het oogenblik en die in Sudetenland
enkele maanden geleden. In de eerste
plaats is daar de onverholen sympathie
van Duitsche bladen en semi-officieele
kringen voor de Slowaaksche extremisten,
die hun land een dienst meenen te bewij
zen door te ijveren voor een radicale breuk
met Praag. Dan is er in Slowakije een
kleine, maar uiterst roerige Duitsche min
derheid, die zich solidair verklaart met de
jonge radicale Slowaken in hun streven
volkomen te breken met de Tsjechen, En
ten slotte is er de Duitschë berichtgeving
over den toestand in Slowakye. Deze ver
toont veel overeenkomst met die over de
incidenten in Sudetenland in September
van het vorige jaar. De „onderdrukkers"
zijn dezelfde gebleven de „onderdruk
ten" heeten nu alleen „Slowaken" in
plaats van „Sudeten-Duitschers". Weer
vinden we uitvoerige berichten over inci
denten, die alle moeten bewijzen, dat het
de Tsjechen in Slowakije uitsluitend te
doen is om de vrijheid der Slowaken te
beperken, hun rechten te schenden, hun
voormannen uit tv. schakelen.
Wat is de oorzaak van een dergelijke
houding? Waarom wordt aan den gevluch-
ten extremistischen Slowaak Durcansky
te Weenen gastvrijheid verleend en gele
genheid gegeven zich tot driemaal toe door
de radio tot de Slowaken te richten?
Waarom zond radio-Weenen elk half uur
berichten in het Slowaaksch uit, waarin
aangespoord werd tot volhouden?
Is de verklaring wellicht te vinden in het
feit, dat Duitschland zich de volledige
hegenomie in Slowakije en Roethenië wil
verzekeren teneinde een stevig uitgangs
punt te scheppen voor zijn „Drang nach
Osten"?
De vraag is, of de Slowaken, die zoo zeer
op hun zelfstandigheid gesteld zijn, vol
doende deze toch zoo voor de hard liggen
de mogelijkheid onder oogen zien.
De laatste 48 uur, aldus schreef gisteren
een diplomatieke waarnemer, is de Slo
waaksche crisis, ofschoon er veel gebeurd
is, er voor de buitenwereld niet veel
duidelijker op geworden. Te Praag wordt
de benoeming van het nieuwe Slowaak
sche kabinet beschouwd als een voorloo-
pig compromis, dat voorloopig een grond
wettige regeering in Slowakije verzekert.
De Slowaaksche openbare meening is ver
deeld tusschen den nieuwen premier Sidor
en de jeugdige radicalen, die afscheiding
van de gehate Tsjechen eischen. Een an
dere factor is de Duitsche minderheid, die
ofschoon zwak in.aantal, krachtig de trom
roert ten behoeve van de Slowaaksche
extremisten, wier leiders verklaren, dat
zij de macht van Duitschland achter zich
hebben. Het meest hoopgevende is nog,
dat veel berichten omtrent incidenten uit
blijven. Men acht het waarschijnlijk, dat
de regeering-Sidor gedwongen zal kunnen
worden, de terugtrekking van de Tsjechi
sche strijdkrachten te eischen, waarna de
pas afgezette leiders terug zouden kunnen
keeren. Men hoort spreken over de moge
lijkheid van een afgescheiden Slowaak
schen staat onder Duitsche bescherming,
met een tol- en muntunie met Duitsch
land. Tot dusver heeft de Duitsche regee
ring geen actieve stappen gedaan, noch
geantwoord op de nota van ond-premier
Tiso, waarin deze om steun vraagt.
Officieele Duitsche kringen erkennen,
volgens dezen berichtgever, dat zij niet in
staat zijn den toestand volkomen te over
zien, doch zij betreuren de „gevaarlijke
mogelijkheden" ervan. Volgens de mee
ning, die van semi-officieele Duitsche
zijde naar voren werd gebracht, moet de
regeering-Sidor als een „papieren" minis
terie worden gezien, doch het uitblijven
van positieve Duitsche actie heeft in
sommige kringen tot de meeningen geleid,
dat niet zeker is, of het wel gewenscht is,
de Slowaaksche separatisten in elk opzicht
te steunen. Laten we hopen dat deze mee
ning veld wint.
De houding van de pers wijst echter nog
niet op een gewijzigd inzicht. Het Duit
sche Nieuwsbureau meldt althans: „In het
conflict tusschen Tsjechen en Slowaken
kiest de Duitsche pers op ondubbelzinnige
party voor de Slowaken."
Duitschland, aldus de „Deutsche Allge-
meine Zeitung", staat „natuurlijk aan de
zijde van het zelfbeschikkingsrecht en zijn
sympathie geldt den Slowaken, die hun
vrijheid verdedigen."
Het blad onderstreept in het bijzonder,
dat „van een constitutioneele regeerings-
vorming te Bratislava geen sprake" kan
zijn
„Er kan niet met genoeg ernst op wor
den gewezen, dat de toestanden te Bra
tislawa in toenemende mate ondraaglijk
worden."
„De opwinding onder de bevolking
neemt van uur tot uur toe," aldus vertelt
dit blad.
Havas meldt zelfs dat de toon van de
Duitsche pers ten aanzien van Tsjecho-
Slowakije steeds heftiger wordt. De Völ-
kische Beobachter schrijft onder het op
schrift: „Brutale terreur der Tsjechen in
Slowakije, de spanning groeit, anti-Duit-
sche uitspattingen der Tsjechen", dat de
toestand te Bratislawa „onhoudbaar" is
geworden. „De Tsjechen zijn tengevolge
van de vijandelijkheid der bevolking niet
in staat een regeering in Slowakije in te
stellen welke hen bevalt." Verder is het
blad verontwaardigd, dat de leider van de
Duitsche volksgroep, Karmasin, niet in de
regeering is opgenomen. Het beschuldigt
de Tsjechen de Hlinkagarde en de Duit
schers fel te haten.
De Tsjecho-Slowaaksche regeering
wordt in een officieel geïnspireerde Duit
sche verklaring, welke aan de buiter.land-
sche pers is verstrekt, scherp becritiseerd.
„Dat men", aldus deze verklaring, „te
Praag weer terugvalt ir het standpunt
van voor München, kan door de Duitschers
slechts met groote bezorgdheid worden
gezien. Piaag heeft thans een slag ge
slagen in Slowakye, waarbij de Duit
schers, die zich in den Tsjecho-Slowaak-
schen staat bevinden, tezamen met de
Slowaken moeten lijden." Na de Tsjechen
beschuldigd te hebben van een psycholo
gische verandering van gedachten, zegt de
verklaring: „Laat de Tsjechen er echter
aan denken, dat de betrekkingen in Mid
den-Europa vastgelegd zijn door de poli
tiek, welke te München is aangevangen en
te Weenen is voortgezet."
Kardinaal Luigi Maglione is op 2 Maart
1877 te Casoria bij Napels geboren.
Gedurende den wereldoorlog maakte hij
zich verdienstelijk bij de uitwisseling der
krijgsgevangenen. In 1918 werd hij voor
ditzelfde werk naar Bern gezonden, waar
het Vaticaan zy'n centrale had, tevens be
reidde hij daar de hervatting der diploma
tieke betrekkingen met Zwitserland voor,
die in 1920 tót stand kwam. Hij werd als
eerste nuntius te Bern benoemd.
In die functie oefende hij grooten in
vloed op den Volkerenbond uit. Toen in
1926 door het heengaan van den lateren
kardinaal Cerretti de nuntiatuut te Parijs
openkwam, werd hij als zijn opvolger tot
nuntius benoemd. Het gelukte hem door
zeer tactisch optreden de moeilijkheden met
de Action Francaise te regelen.
Zeer bemind bij de Fransche geestelijk
heid was hij het, die de kardinalen Verdier
en Lienart aan Paus Pius de XI voorstelde.
Op het oogenblik is hij prefect van de con
gregatie van het Concilie.
In het dal van de Jordaan werd Zater
dag een hevig gevecht geleverd tusschen
een afdeeling grensbewakers die gesteund
werden door vliegtuigen en een groote
bende Arabieren.
Het gevecht heeft eenige uren geduurd
en was pas tegen donker afgeloopen. De
Britsche troepen hadden eén zuiveringsac
tie in het dal ten uitvoer gelegd.
Uit Amman meldt Reuter nog, dat een
groote bende Arabieren, die de grens van
Palestina waren overgekomen op acht mijl
ten Zuidwesten van Irbid slaags raakte met
een afdeeling van het Arabische legioen en
grenswacht, die gesteund werden door
vliegtuigen. Na een hevig gevecht werden
de Arabieren volkomen verjaagd.
Zij wordt achtervolgd.
Zuiveringsactie in Transjordanië.
De Britsche troepen hebben bij hun zui
veringsactie in het noorden van Transjor
danië het grootste deel van een uit Pales
tina gevluchte bende kunnen vernietigen.
Naar schatting zijn 35 opstandelingen ge
sneuveld en een vijftigtal gewond. Aan
Britsche zijde zijn een officier en vier man
schappen gesneuveld. Drie vliegtuigen
werden door het vuur der rebellen getrof
fen, een moest een noodlanding maken,
doordat de bestuurder ernstig gewond
werd.
Zie verder Buitenland pag. 3, 2e blad.