dagblad voor alkmaar en omstreken.
Roethenië's lot in handen der Hongaren.
Karpaten Oekraine aan Hongarije
overgelaten.
In enkele regels feiten en conclusies.
Straks Duitsche „hulp" aan Hemel?
,/t Herstellend vertrouwen opnieuw geknakt"
aldus Chamberlain.
No. 64 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK
Donderdag 16 Maart 1939
141e Jaargang
Dan gaat in Berlijn hardnekkig het gerucht, zonder dat het
mogelijk is, het te controleeren, dat de Führer van de .«emel-
Duitschers vandaag een proclamatie zal uitgeven, wsarin de
onmiddel.ijke terugkeer van het N.eme'g^bled tot het Duitsche
rijk wordt verlangd en de bescherming van Hitier voor dit
gebied wordt ingeroepen.
Soortge.ijke geruchten doen in Berlijn de ronde ten aanzien
van Dantzig.
Een verklaring van den
Britschen premier.
„Geenterritoriale ambities"!
Ter Wilhelmstrasse enkele uren
voor de bezetting van
Bohemen.
Duitsche troepen
teruggeroepen.
Duitsche betrouwbaarheid.
Dreigde Hitier Praag
te bombardeeren?
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door Net gebeele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERlENllENs
Van 15 regels 1 25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat Groote letters naar nlaatsruimte.
Brieven franco aan de N V. Boek- en Handelsdruk
kerij vh. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telei 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De gebeurtenissen in Tsjecho-SIowakije hebben niet alleen in de reeds
meermalen genoemde landen, welke aan de republiek Tsjecho-SIowakije
grenzen, spanning teweeg gebracht, maar daarnaast is het drama ook met
een zekere ontsteltenis ontvangen door Sofia en Belgrado.
In Sofia ziet men in de Duitsche actie mede een gevaar voor de vrijheid van
het Bulgaarsche volk, dat gelegen is in een Duitsche hulp ten gunste van
de nationale aspiraties van Bulgarije. Parlementaire kringen in Sofia doen
uitkomen, dat het heil van Oost-Europa gelegen zou zijn in de vorming van
een blok der vijf Balkanstaten, strijdende voor de verdediging der gemeen
schappelijke belangen.
In Belgrado gaat de sympathie uit naar het Tsjechische volk en al sieemt
men in officieele kringen aldaar een strenge terughoudendheid in acht, de
gebeurtenissen zijn van zoo n belang, dat dit niemand onverschillig kan
laten. Anders is het met de studenten in Belgrado, die gisteravond betoogin
gen organiseerden tegen Duitschland.
Intusschen is de Tsjechische regeering afgetreden en generaal Gajda, de
leider der fascisten, is „Führer van het Tsjechische volk" geworden. Terzelf
der tijd is Bürckcl aangewezen om op te treden als leider van het bestuur
in Morav'
Chamberlain en Lord Halifax hebben
gisteren verklaringen in het Lagerhuis
afgelegd over den nieuw ontstanen toe
stand in Centraal Europa. Lord Halifax
gaf eerst een zakelijk overzicht van den
loop der gebeurtenissen in het Hooger-
huis, waarna de premier het woord
overnam in het Lagerhuis.
Chamberlain verklaarde allereerst, dat de
Britsche regeering er niet in geslaagd was
tot overeenstemming te komen met de an
dere onderteekenaren van de overeenkomst
van München, met betrekking tot de garan
tie van de grenzen van Tsjecho-SIowakije,
zoodat de Britsche regeering zich niet ge
bonden kan achten door de garantiebepalin
gen. Na de kwestie van de leening aan
Tsjecho-SIowakije te hebben aangeroerd,
alsmede het uitstel van den reis van Stanley
naar Berlijn, waaromtrent Halifax in hei.
Hoogerhuis mededeelingen had gedaan, zei-
de Chamberlain, dat hij er niet aan twijfelde
dat de regeling van München juist was ge
weest en de instemming had van de groo e
meerderheid van de menschen in de were
Hij kon zich niet indenken dat een van
de andere onderteekenaren van Mün
chen ook maar gedacht had aan de din
gen die Duitschland thans heeft gedaan.
De overeenkomst van München betec
kende een regeling voor de toekomst,
aldus Chamberlain, en ik kan dc wijze
waarop Duitschland de nieuwe %cran
deringen heeft bewerkstelligd moeilijk
in overeenstemjming brengen met die
overeenkomst. Voor het eerst stuur
Duitschland thans een militaire bezetting
naar een land dat geen Duitsche bevol
king heeft. Deze gebeurtenissen kunnen
niet nalaten den internationalen toe
stand opnieuw te vertroebelen. Zij moe
ten noodzakelijk een schok toebrengen
aan het vertrouwen en dit is te meei
betreurenswaardig omdat juist een zeker
herstel van het vertrouwen viel waar te
nemen. De mogelijkheid stond open v oor
concrete maatregelen, de voor alle pai
tijen goeds af zouden werpen.
Chamberlain
Met een verwijzing naar zijn verklaring
van 30 Januari zeide de Britsche premier,
dat hij bij die gelegenheid gehoopt had, dat
de tijd gekomen was, dat anderen een bij
drage zouden kunnen leveren, welke ook
aan die landen die er niet onmiddellijk bij
betrokken waren voordeel had kunnen op
leveren. Daarom is het natuurlijk, dat ik het
diep betreur, wat thans is gebeurd. Doch la
ten wij ons niet van onzen weg af laten
brengen. (Toejuichingen.)
Laten wij ons te binnen brengen dat de
wensch van alle volkeren der wereld gecon
centreerd blijft op verwachtingen van vrede
en terugkeer tot de atmosfeer van begrip en
goeden wil, welke zoo vaak werd verstoord.
Het is het verlangen van dit land, zooals het
dat steeds geweest is, dien wensch te bevor
deren en de methode van geweld te vervan
gen door die van beraadslaging bij de rege
ling van geschillen.
Hoewel wij van tijd tot tijd teleurstellin
gen ondervinden zijn de bedoelingen, welke
ik op het oog heb van te groote beteekenis
voor het geluk der menschheid dan dat wij
ze licht uit het oog zouden verliezen.
Zie vervolg pag. 4, 2e blad-
De diplomatieke medewerker van de
„Times", die een opsomming geeft van
het groote aantal malen dat Hitier met
nadruk heeft verklaard geen territoriale
ambities meer te hebben, meldt dat de
meest recente verklaring van Hitier in
dat opzicht een paar uur voor het be
gin van de interventie werd gegeven.
Op Dinsdagmiddag, toen de Duitsche
troepen zich aan het concentreeren waren
bij de grens van Tsjechoslowakije en op 'n
oogenblik dat sommige afdeelingen (zooals
later is komen vast te staan) reeds de grens
over waren, kregen de Britsche en Fran-
sche ambassadeur van het departement van
buitenlandsche zaken te Berlijn de verze
kering „uit de meest bevoegde bron" dat
Duitschland in het geheel niet van zins was
een drastische actie te ondernemen
Het schijnt dat het vooral op grond van
dit voorval is dat de Britsche regeering
instructie heeft gegeven de Wilhelmstrasse
om inlichtingen te vragen.
Terwijl de diplomaten de gevolgen van
dezen coup aan het bestudeeren zijn en
economen de rijkdommen (in het bijzonder
goud-voorraden) tan het schatten zijn,
welke nu aan Duitschland zullen toevallen,
berekenen de militairen hoeveel oorlogs
materiaal in handen van de Duitschers zal
komen.
De ontwapening van het Tsjecho-Slo-
waaksche leger beteekent, dat de uitrus
ting van een staand leger van veertig di
visies overgenomen zal worden, een appa
raat dat bovendien in verband met de Sep-
tember-crisis van verleden jaar geheel ge
moderniseerd was. De befaamde Skoda-
fabrieken met hun 30000 arbeiders worden
Duitsch, evenals de wapenfabrieken in
Brno. Bovendien waren er 25 andere fa
brieken in Tsjecho-SIowakije voor het gie
ten van kanonnen en het maken van ge
weren en 9 fabrieken voor constructie van
tanks en pantserauto's. Bovendien moet
men bedenken dat de Tsjecho-Slowaaksche
regeering al eenige maanden vóór de crisis
van verleden jaar een volledige industriee-
le mobilisatie aan het perfectioneeren is
geweest.
De Duitsche troepen, die in de rich
ting van de Karpaten Oekraine waren
gezonden, zijn teruggeroepen naar Zi-
lina in Noord-Slowakije.
Volgens te Boedapest verkregen in
lichtingen ontmoeten de Hongaren
moeilijkheden in de Karpaten Oekrai
ne. Deze moeilijkheden zijn in de eerste
plaats van militairen aard.
Wolosjin heeft, naar het Hongaarsche Te-
legraafagentschap meldt, een delegatie,
bestaande uit drie personen, naar Boeda
pest gezonden. Tevens verzocht hij het sta
ken van de militaire operaties. Minister
Csaky heeft Wolosjin doen weten, dat hij
de delegatie verwacht. Het staken der mi
litaire operaties is echter, daar zij reeds aan
den gang zijn, om technische redenen on
mogelijk. Het is te hopen, zoo voegde Csa
ky hieraan toe, dat Wolosjin alles in het
werk zal stellen om noodeloos bloedvergie
ten te verhinderen.
Verklaard wordt, dat de Hongaarsche
troepen op één punt juist halverwege de
Karpaten Oekraine zijn, doch op andere
plaatsen vordert hun opmarsch langzaam,
hoofdzakelijk ten gevolge van de weers
omstandigheden en in sommige gevallen ten
gevolge van Tsjechischen weerstand.
Niet bevestigde berichten melden, dat op
sommige plaatsen hevige gevechten uitge
broken zijn tusschen de Tsjechen en de
Hongaren. Er zijn geen berichten ontvan
gen overbezetting van Chust. Het is onmo
gelijk den weerstand te schatten, welke den
Hongaarschen troepen wordt geboden. Of
ficieele kringen te Boedapest beweren dat
deze tegenstand nihil is. Wanneer men ech
ter geloof slaan aan berichten, die van de
grens komen, zouden de autonomistische
Oekrainers, die tot dusverre door Duitsch
land gesteund werden en wier hardnekkig
heid de Hongaren niet kunnen ontkennen,
aangezien juist de „Oekrainsche terreur"
de interventie van Boedapest heeft uitge
lokt hier en daar ongetwijfeld vrij he
vige botsingen uitlokken, die wel van zoo-
danigen aard zijn, dat de opmarsch der
Hongaren daardoor geremd wordt.
Uit Chust wordt gemeld, dat de spoor
rails bij Chust zijn opgebroken. De Tsje
chen hebben een munitiedepot in de lucht
laten vliegen.
Generaal Prchala bevindt zich thans te
Swalawa.
Men heeft nog geen zekerheid om
trent de houding der Tsjechische troe
pen, die vijf dagen gevraagd hebben
om zich uit de Karpaten Oekraine terug
In enkele regels mogen wij hier
een overzicht geven van wat er in
Midden-Europa gebeurd is.
Een der belangrijkste feiten is,
dat Roethenië's lot geheel in han
den der Hongaren is gelegd. De
Duitsche troepen zijn daar terug
getrokken, terwijl de Hongaarsche
legerdetachementen oprukken naar
de Poolsche grens.
Weldra zal er dus dan toch spra
ke zijn van een gemeenschappelijke
Poolsch-Hongaarsche grens!
Bulgarije en Zuid-Slavië blijken
verre van gerust te zijn over de
gebeurtenissen in Tsjecbo-Slowa-
kije. Nauwkeurig wordt de Duitsche
activiteit daar gevolgd en de sym
pathie gaat geheel naar het Tsje
chische volk. Verwacht wordt ver
der, dat Duitschland „op verzoek
ook hulp zal bieden aan Memel",
mogelijk ook aan Dantzig.
Intusschen is geheel Bohemen en
Moravie door Duitsche troepen be
zet, zoodat in feite deze landstreek
bij Duitschland is ingelijfd.
11
In Londen en Parijs, eeniger-
mate ook in Rusland en Zwitser-
land, heeft men den toestand nauw
keurig besproken. Chamberlain
heeft in het Lagerhuis een verkla
ring afgelegd en de debatten waren
zeer levendig. Bonnet heeft in de
Fransche commissie voor buiten
landsche zaken eveneens deze ge-
beurtenisen in Tsjecho-SIowakije
ter tafel gebracht.
Bovendien heeft de pers van
beide landen zich met de kWesties
ten zeerste bemoeid en algemeen
merkt men op, dat de Duitsche be-
trouwbaarhid opnieuw een groote
knak heeft gekregen.
U
Mogen we enkele conclusies trek
ken, dan zijn het deze:
De Duitsche regeering heeft thans
eindelijk eens heel duidelijk gede
monstreerd, dat aan haar verkla
ringen en verzekeringen niet de
minste waarde gehecht mag wor
den en dat zij niet alleen de be
langen van Duitsche minderheden
behartigt, maar streeft naar een
groot Duitsch imperium.
Duitschland blijft gevaarlijk, zeer
gevaarlijk voor alle democratische
landen, speciaal voor de kleine
mogendheden.
te trekken, een termijn, die het Hon
gaarsche commando hun geweigerd
heeft.
Een ander soort van moeilijkheden is de
gedeeltelijke mobilisatie, waartoe de Slo-
waken in den ochtend zijn overgegaan. Dit
bericht heeft te Boedapest verrassing ge
wekt. De Slowaken voerden de noodzake
lijkheid aan de rust te handhaven aan de
Slowaaksch-Oekrainsche grens. Het schijnt,
dat de Hongaren langs de rivier de Ung,
die zoo goed en zoo kwaad als het gaat
deze grens aangeeft, zekere plaatsjes wil
den bezetten. De Slowaken zouden zich
daartegen hebben verzet.
Ten slotte kon het incident geregeld
worden.
De Hongaarsche consul te Bratislawa
heeft een bezoek gebracht aan Tiso, wien
hij verklaarde, dat de Hongaarsche
regeering de grens van Slowakije erkent
en dat een Hongaarsche legatie te Bra
tislawa zal worden ingesteld. Voorts ver
klaarde hij, dat de Hongaarsche troepen
de gemeenten Michalovice, Cinadiovo en
Velki Nedzev zouden ontruimen. Aan den
anderen kant heeft Polen de gemeente
Leubovko in Noord-Slowakije bezet, op
10 K.M. van de grens.
Na deze bezetting verklaarde de Pool
sche consul-generaal te Bratislawa aan
Tiso, dat Polen de Slowaaksche grens er
kent.
Tenslotte heeft de leider der Hongaar
sche minderheid te Bratislava graaf Ester-
hazy een proclamatie gericht tot de Hon
garen in Slowakije, waarin hij hen uit-
noodigt samen te werken met de regeering
en trouw te zijn aan den Slowaakschen
staat.
De Roemeénsche gezant te Boedapest
heeft bezoeken gebracht aan de Hongaar
sche diplomatieke autoriteiten, ten einde
zich op de hoogte te doen houden van de
ontwikkeling der Hongaarsche operaties
in de Karpaten Oekraine. Roemeensche
kringen te Boedapest verklaren, dat Roe
menië direct geïnteresseerd is bij het lot
van de Karpaten Oekraine. Hongaarsche
kringen van hun kant verklaren, evenals
naar het schijnt Berlijn, dat de kwestie
der Karpaten Oekraine een zuiver Hon
gaarsche kwestie is.
Zij ontkennen, dat er, zooals bij geruch
te verluidde, een accoord tusschen Roe
menië en Hongarije onder oogen wordt
gezien. Volgens niet-officieele berichten
is geen enkele overeenkomst ten aanzien
van Roethenië tot stand gekomen tusschen
Polen, Roemenië en Hongarije.
Eenige diplomatieke correspondenten
der bladen, o.a. van de „Times", melden,
dat Hitier gistermorgen president Hacha
zou gedreigd hébben de stad Praag' on
middellijk uit de lucht te bombardeeren,
indien de Duitsche eischen niet zouden
worden ingewilligd
De diplomatieke correspondent van de
„Daily Herald" verneemt'de volgende bij
zonderheden over het onderhoud van Dins
dag te Berlijn tusschen rijkskanselier Hïtler
en president Hacha.
Om 12 uur 10 werden Hacha en zijn 'mi
nister van buitenlandsche zaken, Chval-
kowsky, in de kamer van den Führer toege
laten, na een voorafgaand onderhoud tus
schen Chvalkowsky en zijn Duitschen ambt
genoot, von Ribbentrop Hitier zóu tei'stond
op zijn doel zijn afgegaan. Hij verklaarde het
afzonderlijke bestaan van den Tsjechischen
staat niet langer te kunnen dulden. Hij had
daarom besloten terstond te handelen. Om
5 uur zouden zijn troepen de grenzen van
Bohemen en Moravië overschrijden en om
5.30 uur zouden zij in Praag zijn. Hij zeide
Hacha zijn regeering hiervan telefonisch in
kennis te stellen en te gelasten, dat er geen
verzet zou worden geboden. Indien Hacha
weigerde, zou een Duitsche luchtvloot, die
daartoe gereed gehouden werd, praag bom
bardeeren. Elk verzet zou gesmoord worden.
Hacha gaf toe en telefoneerde met Beran in
Praag, die inzag, dat er niets anders te doen
viel dan toe te geven. Daarop werd het on
derhoud hervat. Hitier stelde den eisch, dat
de Tsjechische president formeel het lot van
den Tsjechischen staat in handen van den
Führer zou leggen en om zijn bescherming
zou verzoeken. Ook hierin stemde Hacha toe.
Hierop beloofde Hitier den Tsjechen een
zekere autonomie te zullen laten en hun ge
legenheid te zullen geven om hun nationaal
bestaan voort te zetten en te ontwikkelen.
Het onderhoud was afgeloopen. Hacha kon
vertrekken. Het was 3 uur 's nachts.
Zie verder Buitenland pag. 4, 2o blad.