DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. hitier aan boord van de „Deutschland" naar Memel. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door Set geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. No. 70 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Donderdag 23 Maart 1939 PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0-25, groote contracten rabat. Groote letters naar nlaatsrnimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEALA. 141e Jaargang Duitsche troepen rukken Memel binnen. Troonrede van Italiaanschen koning. Buitenlandsche betrekkingen. Amerika en de Europeesche gebeurtenissen. De stemming onder het publiek. Geen Italiaansche voorstellen aan Frankrijk. Nieuwe Italiaansche lichting. De algemeene toestand. De positie van Poten. ALKMAARSCHE COURANT. Hitier is gisteren uit Berlijn naar Swinemünde, aan de Oostzee vertrok ken. Hij heeft zich daar ingescheept aan boord van den slagkruiser Deutsch land, welke hem naar Memel zal brengen. Volgens Reuter uit Berlijn, verwacht men, dat de Deutschland, geëscorteerd door eenige oorlogsschepen, reeds om acht uur te Memel zou aankomen. Volgens een bericht van Havas uit Berlijn werd Hitier vanmorgen om ne gen uur te Koningsbergen verwacht. Tegen den middag zou hij te Memel aankomen. Duitsche troepen Memel binnen gerukt. Hedenmorgen even na 8 uur zijn de Duitsche troepen onder stralend weder in de stad Memel aangekomen, waar zij door de bevolking met grooten geestdrift ver welkomd werden. Gemotoriseerde forma ties van de politie en van de S. S.-eenhe- den waren reeds gisteravond in Memel aangekomen. De inlijving van het Memelgebied. Het Duitsche nieuwsbureau meldt uit Kaunas „over verloop der beraadslagingen van de Lithausche regeering en de daarop volgende diplomatieke actie wordt nog het volgende bekend: Te 22 uur Dinsdagavond verschenen minister-president Mironas en de minister van buitenlandsche zaken, Urbszys, in den landdag. Zij brachten uit voerig verslag over den toestand uit. Te de zer tijd had de uitgebreide ministerraad Zijn standpunt in beginsel reeds bepaald. Intusschen waren ook de mogendheden, die de conventie van Memel geteekend hadden, van het standpunt der Lithausche regeering in kennis gesteld,, aar haar oor deel werd gevraagd. Beide mogendheden, Engeland en Frank rijk verklaarden, dat zij, indien Littauen zich met de Duitsche eischen accoord ver klaarde, geen maatregelen zouden nemen ten aanzien van het scheppen van een juri- dischen grondslag, en dus het Littausche standpunt tot het hare maakten.. Ook de andere mogendheden, zooals Sovjet-Rus land en Polen, werden op de hoogte ge steld. Sovjet-Rusland en Polen zouden een verklaring hebben afgelegd met de strek king, dat de actie slechts op het Memelge bied betrekking mocht hebben. De bespre king in de geheime zitting van den land dag moet nu en dan een dramatisch vei- loop gehad hebben. Tenslotte werd een for muleering aangenomen, die tegen 0.20 uur als communiqué gepubliceerd werd. De beraadslagingen der regeering en het op e hoogte stellen van de diplomatieke ver e- genwoordigers der andere mogen x en duurde tot in de ochtenduren voort. Reeds in den nacht kwam men in verbinding met de Lithausche autoriteiten in het Memel- gebied. De militairen begonnen toen reed= met de ontruiming van het gebied. Staat van oorlog in Lithauen. In Lithauen is gisteren de staat van oor log afgekondigd. In een proclamatie spoort de regeering de bevolking aan to rus orde. De ministerraad is den geheelen dag hijeen geweest. qot1 De minister van financien heeft een de creet uitgevaardigd, waarbij al e talingen van loopende rekeningen v Pig geschorst worden. In de officie ,g clamatie, waarbij van dit decree wordt gegeven, wordt gezegd, „.„kt en thans een zeer ernstigentyd doormaak en dat het de plicht van alle Lithauers hun kalmte te bewaren. Het eenige Lithausche oorlogsschip, inijnenzoeker President Smetona, termiddag de haven van Memel ve Lithauers gearresteerd. De correspondent van Reuter Kaunas, dat daar berichten zijn „ebiecj Volgens welke de Duitschers in ;thauers van Memel een aantal hekende hebben gearresteerd. In Lrtha" de stemming zeer terneergeslagen, overdracht van het gebied voor niemand als een verrassing is gekomen. 1it Daar Lithauen ongeveer 200 millioe^ W (een lit is ongeveer dertig cent) in land heeft belegd, waarvan 40 milh de haven van Memel, hoopt Duitschland de Lithausche economische belangen zal eerbiedigen. Reuter meldt uit Kaunas: In een semi-officieele verklaring, waarin mededeeling wordt gedaan van de terug gave van het Memelgebied aan Duitschland wordt gezegd: Met het oog op de Duitsche houding heeft het kabinet er in toegestemd het Memel gebied aan Duitschland af te staan. Het parlement is van dit besluit in ken nis gesteld. Het D. N. B. meldt uit Kaunas: De semi-officieele Lietuvos Aidas stelt de zaken zoo voor alsof Lithauen den af stand van Memel niet uit overwegingen van verstand of op grond van erkenning van het zelfbeschikkingsrecht heeft toege staan doch slechts uit angst voor Duitsch land, omdat „de onafhankelijkheid van den geheelen staat bedreigd zou zijn". In dit commentaar, aldus het D. N. B. wordt verder beweerd, dat de Lithausche regeering den laatsten tijd alles gedaan heeft den klachten van de Memeilanders iederen grondslag te ontnemen. Fransche persstemmen. De Fransche bladen leveren commentaar op den terugkeer van het Memelgebied naar Duitschland. De Intransigeant schrijft in een kop: De omsingeling van Polen gaat voort. De Paris Soir werkt deze gedachte uit in een ander opschrift: De oogen worden gericht op Londen en Parijs, maar Warschau stelt er prijs op de onafhankelijkheid van zijn po litiek te behouden. De Temps schrijft: Men moet uit de ge beurtenissen opmaken, dat Lithauen op deze wijze in politieke en economische af hankelijkheid van Duitschland vervalt en daarmede wordt het gevaar duidelijker voor het geheel der drie Baltische landen. De entente der Baltische staten is klaarblijkelijk niet voldoende, dat is wel duidelijk, om een hinderpaal op te werpen tegen een zoodanige expansie van den Duitschen invloed in een bijzonder gevoelig gebied van het vaste land. De drang van Duitschland schijnt hier vooral tot gevolg te moeten hebben Polen in het Noorden te blokkeeren, gelijk dat reeds in het Zuiden geschied is, want de kwestie van Dantzig kan niet lang op zich laten wachten. De annexatie van Memel door Duitschland vormt in werkelijkheid, buiten het eigenlijke Litausche belang, een waarschuwing aan Polen en dat op een oogenblik, waarop dit besluiten zal moeten nemen van kapitaal belang zijn voor zijn positie ten aanzien van den nieuwen toe stand, welke op het vasteland is geschapen. Daarom zal het bijzonder belangwekkend zijn de reacties waar te nemen van War schau in de eerstkomende dagen. Pierre Bernus schrijft in Les Débats: Duitschland wil in den een of anderen vorm Lithauen overheerschen. Er bestaat een dui delijke bedreiging voor de andere Baltische staten en misschien nog meer voor Polen. Verklaring van sir Samuel Hoare. In het Engelsche Lagerhuis heeft sir Sa muel Hoare bij ontstentenis van Chamber- lain verklaard: Ik meen te weten, dat den Lithauschen lijn de vraag werd gesteld het gebied van minister van buitenlandsche zaken te Ber- Memel af te staan en wel onmiddellijk. Hierbij werd gedreigd, dat in geval van ver zet of van inroeping van steun elders, de kwestie niet meer diplomatiek, doch mili tair zou worden behandeld. De vraag werd tot een ultimatum en daaraan werd een ter mijn van vier dagen verbonden. De ver zekering werd gegeven, dat bij aanvaarding geen verdere eischen aan Lithauen zouden worden gesteld. Ik meen te weten dat Lithauen toestem mend heeft geantwoord, hoewel de regee ring nog niet over officieele berichten van de Lithausche regeering, welke bij de Britsche regeering geen stappen heeft ge daan, beschikt. De minister-president zal in het huis zoo spcedig mogelijk nadere mededeelingen doen. Een Engelsche stem. Het volgende commentaar in de Evening News is, aldus Reuter uit Londen, waar schijnlijk kenmerkend voor de algemeene Britsche opvatting: Hoewel Hitier in September plechtig heeft afgezien van alle territoriale eischen in Europa en dit een nieuw geschonden eed beteekent was de herbezetting van Memel onvermijdelijk. Daar de methoden van overdracht niet vergezeld gaan van een met voeten treden van de nationale souve- relniteit van Lithauen, zooals tegenover Tsiecho-Slow aky e geschiedde, kunnen zu nauwelijks een toestand erger maken, welke reeds onmetelijk erg is. In de hedenmorgen gehouden vergade ring der Kamer van fasces en corporaties heeft de Italiaansche koning zijn troonrede gehouden, waarin hij, verwijzende naar de verovering van Abessinië en de stichting van het keizerrijk zeide, dat deze gebeur tenis wel een beslissenden invloed moest hebben op de richtsnoeren van de Italiaan sche binnenlandsche politiek. De uit de sancties voortkomende crisis eindigde daar mede, dat Italië zich uit den Volkenbond terugtrok. Bovendien werd in October 1936 de as RomeBerlijn opgericht, welke zoo wel op een politieken als op een economi- schen en cultureelen grondslag berust, en welke geleidelijk is uitgebreid door overeen komsten met Japan, Hongarije en Mand- sjoekwo. Wat Groot-Brittannië betreft, de ac- coorden van 16 April hebben gunstige voorwaarden geschapen voor een con solidatie en een hervatting der normale betrekkingen tusschen beide landen. Sprekende over Frankrijk, zeide de koning het volgende: Wat Frankrijk betreft, in een officieele nota van 17 December 1938 heeft mijn regeering vastgelegd, welke kwesties op dit oogenblik de beide landen van elkaar gescheiden houden. Zijn rede vervolgende, zeide de koning, dat, aangezien tegenstrijdige belangen tus schen Spanje en Italië ontbreken, deze twee staten in den meest uitgebreiden zin kun nen samenwerken. Hoewel Italië, zoo besloot de vorst, zich niet overgeeft aan de illusie van een eeuwi gen vrede, wenscht het, dat de vrede zoo lang mogelijk zal duren, opdat het de hulp- 'bronnen van zijn rijk volledig kan benutten. Voorts wees de korhhg nog op de bijzonder vriendschappelijke betrekkingen, welke de Italiaansche regeering onderhoudt met Al banië, Joego-Slavië, Polen en Zwitserland. In de Ver. Staten volgt men de gebeur tenissen in Europa met groote nauwlettend heid. De groote meerderheid van de Ameri kanen beschouwt aldus de terminologie van den New-Yorkschen correspondent van de Daily Telegraph and Morning Post Hitier als „vijand van de wereld no. 1". Komt Hitier te zien op het witte doek in de bioscopen, dan breekt er een ge jouw los en vele Amerikanen, die slecht te spreken waren over de verzoeningspolitiek van Chamberlain, hebben thans den Britschen eersten minister weer in genade aangeno men. De Tsjechen in de Ver. Staten onder leiding van Benesj erkennen niet de ver nietiging van den Tsjechischen staat en blij ven vertrouwen in een herstel. Mevrouw Roosevelt die voor de pers schrijft, betoog de gisteren in een van haar artikelen, dat het een vreeselijk ding is, dat één man (Hitier) den vrede in de wereld kan ver storen. Walter Lipmann, een bekend publicist in de Ver. Staten, is van oordeel, dat de vrede enkel kan worden gehandhaafd door een ontzagwekkend vastbesloten en algemeen verzet tegen Hitier. Het besluit van Enge land en van Frankrijk, zoo meent men in de Ver. Staten, beteekent voor deze beide landen, dat zij niet meer kunnen terugkrab belen, wijl anders Hitier en Mussolini zou den weten, dat de democratieën decadent zijn en zij, Hitier en Mussolini, zich nu ook alles zouden kunnen veroorloven. Dat Hitier in TsjechoSlowakije heeft toegesla gen, was, meent Lippmann, omdat hij in den bewapeningsstrijd achter begon te ra ken, terwijl zijn land geen reserves meer bezat. Het was hem dus te doen de hand te leggen op nieuwe reserves, die'hij hoopt te vinden in Tsjecho-Slowakije en Roemenië. Het dalen van het prestige van Duitschland in Polen, Roemenië, Zuid-Slavië en Hon garije berustte op het feit, dat Duitsch- land's militaire macht niet meer toenam, terwijl de Westersche democratieën met hun veel grootere hulpbronnen haar macht nog in bijna onbeperkte mate kunnen verhoo- gen. Volgens Lippmann was Hitier in Septem ber j.1. meester van den toestand ook in West-Europa. Sindsdien was zijn macht snel achteruitgegaan en, tenzij hij zijn militaire overmacht opnieuw kan vestigen, wordt zijn positie kritiek. President Roosevelt heeft gisteren op een persconferentie ontkend aan Engeland en Frankrijk te hebben voorgesteld boycott- maatregelen te nemen tegen Duitschland. Dit wordt door sommigen verklaard uit het feit, dat de Ver. Staten een gunstigen han delsbalans hebben ten opzichte van Duitsch land. Victor Emanuel Tenslotte besprak de vorst nog de be- tx-ekkingen tusschen kerk en staat, waar van hij zeide, dat die betrekkingen zullen blijven streven naar de meest hartelijke verhouding en samenwerking op het gebied der wederzij dsche rech ten en verantwoordelijkheden. De voorlezing van de rede duurde onge veer 14 minuten. Zoowel bij het binnentreden als na voorlezing van zijn rede werd de vorst geestdriftig toegejuicht. Daarop ver klaarde de voorzitter namens den koning de dertigste wetgevende vergadering voor geopend. Onder het gebulder der kanonnen en het gebeier der klokken had de koninklijke stoet zich van het paleis naar het Kamer gebouw begeven. In den stoet bevonden zich ook de koningin, de prinses van Piemont, de hertogin van Aosta en anderen. De koning heeft heden 25 generaals van de landmacht, en verscheidene officieren die hebben deelgenomen aan de verovering van Abessinië, tot lid van den senaat be noemd. Naar Havas uit Parijs meldt, geeft men daar van bevoegd® zijde te kennen, dat in strijd met zekere persberichten geenerlei officieele of officieuze afgezant van de Fransche ambassade in Italië, komende uit Rome, belast is ge weest met het overbrengen van cenigerlei Italiaansch voorstel of denkbeeld. Naar Reuter uit Rome meldt, zullen er deze week ongeveer 300.000 man onder de wapenen komen, n.1. de lichting 1918 (ge boortejaar), het eerste kwart van de lichting 1919 en jongens van de lichtingen 1915, 1916 en 1917, die hun vollen diensttijd nog niet hebben volbracht. Gewoonlijk be draagt de nieuwe lichting 200.000 man. Men verwacht, dat dit jaar, zooals gebruikelijk is, op 1 April weer 200.000 man geóefenden naar huis zullen worden gezonden. Bovendien zullen van de thans op- geroepenen een deel, die geregeld werk hebben, wel uitstel krijgen. Dat er dit jaar zooveel mannen extra zijn opgeroepen, schrijft men ten deele toe aan de werkloosheid in Zuid-Italië en op Sicilië. Op het oogenblik is er weer eenige kalmte ingetreden in den algemeenen politieken toestand in Europa. Duitschland heeft vanmorgen een aanvang gemaakt met de militaire bezetting van het Memel gebied, maar van erg grooi belang is dat natuurlijk niet, nieuws was het feitelijk heelemaal niet. En evenmin kan de reis van Hitier naar Memel als belangrijk be schouwd worden. We weten al vooruit, wat er gebeurt: een der Duitsche rijksre gisseurs is natuurlijk vooniitgegaan en dus zal de intocht van den Führer glorieus zijn. Het is allemaal.de zooveelste opvoe ring van een goed ingespeeld stuk. Van meer belang is de positie van Polen. Waarnemers in de Poolsche hoofdstad zijn van meening, dat de Poolsche regeering zich in een uiterst moeilijke positie be vindt, want, terwijl het gevoel van om singeld te worden door Duitschland, dat gewekt is door de gebeurtenissen in Tsjecho-Slowakije, vergroot is door de Duitsche opslorping van Memel, is men zich er toch van bewust, dat een verkla ring, gericht tegen de Duitsche politiek onaangename gevolgen zou kunnen hebben voor Polen. Men heeft den indruk, dat Duitschland de Poolsche positie in Dantzig en Bogumin (het spoorwegknooppunt voor Moravisch Ostra va) geëerbiedigd heeft, omdat Polen zich weerhouden heeft van te nauwe aansluiting bij een politiek, die potentieel vijandig is jegens Duitsch land. Een aansluiting van Polen bij de voorgestelde verklaring zou, zoo wordt gevreesd, Hitier kunnen provoceeren tot een daad van agressie, die Polen, wanneer het zijn tegenwoordige positie wil hand haven in Europa, met de wapenen moet beantwoorden. Ofschoon officieel niets is medegedeeld omtrent het onderhoud, dat Bonnet gister middag in tegenwoordigheid van Cham berlain met Halifax heeft gehad, kan vol gens den correspondent van Havas veilig aangenomen worden, dat het gewijd was aan een bestudeering van *e initiatieven, die tegenover een nieuwe agressie van Duitschland zouden kunnen worden ge steld. Men is het gemakkelijk eens geworden over de noodzaak, zoowel voor Engeland als voor Frankrijk, in de toekomst paal en perk te stellen aan pogingen van Hitier, zich in Europa de hegemonie te verzeke ren. Welke vorm ook aan de Fransch- Britsche samenwerking op dit punt zal worden gegeven, Frankrijk is bereid, er zonder beperkingen aan deel te nemen, en Bonnet heeft hiervan thans schriftelijk de verzekering aan de Britsche ministers gegeven. De wederkeerige verplichtingen der beide landen in een geval van Duitsche agressie in West-Europa zijn volkomen omlijnd en zij zouden automatisch in wer king treden, zelfs bij een mogelijken in- directen aanval over Nederland, België of Zwitserland. Intusschen is nog geen antwoord ont vangen van de regeeringen der Sovjet- Unie en van Polen op het Britsche voorstel inzake een verklaring der vier mogend heden (Groot-Britannië, Frankrijk, Rus land en Polen), dat zij in geval van een verderen coup van de zijde van Duitsch land een gemeenschappelijke lijn zullen volgen. De verklaring werd pas Maandag opge steld. Daarom kunnen pas over een paar dagen antwoorden worden verwacht van alle belanghebbende regeeringen. De hachelijkheid der positie van Polen wordt te Londen ten volle begrepen. Men hoopt aan de bezwaren van Polen te kun nen tegemoet komen. Het verluidt, dat de voorgestelde ver klaring de verplichting inhoudt bij eenige dreiging door Duitschland den interna tionalen toestand te verstoren direct over leg te plegen. Zij zou ook moeten worden beschouwd als een voorbereidende maatregel, waar aan later een meer concreten vorm zou kunnen worden gegeven, wanneer de er bij betrokken mogendheden gelegenheid zullen hebben practische bizonderheden uit te werken. Reuter verneemt in welingelichte krin gen, dat de Duce Zondag in krachtige, doch evenwichtige bewoordingen de eischen van Italië zal uiteenzetten. Men gelooft niet, dat de Duce met zijn sterk gevoel voor werkelijkheid, een soort ultimatum tot Frankrijk zal richten of zijn eischen in een zoodanigen vorm zal gieten, dat de mogelijkheid van een regeling er door zal worden uitgesloten. Het is bekend, dat zekere kringen in Frankrijk er naar verlangen de aangelegen heden met den Duce te bespreken. Er zijn vele geruchten in omloop ten aanzien der persoonlijkheden van wie men denkt, dat zij de boodschappen tusschen de beide regeeringen overbrengen. Zie verder Buitenland pag. 1, 3e blad.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1