DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
hitier aan boord van de „Deutschland"
naar Memel.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door Set geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
No. 70 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Donderdag 23 Maart 1939
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0-25, groote
contracten rabat. Groote letters naar nlaatsrnimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEALA.
141e Jaargang
Duitsche troepen rukken
Memel binnen.
Troonrede van
Italiaanschen koning.
Buitenlandsche betrekkingen.
Amerika en de Europeesche
gebeurtenissen.
De stemming onder het publiek.
Geen Italiaansche
voorstellen aan
Frankrijk.
Nieuwe Italiaansche
lichting.
De algemeene toestand.
De positie van Poten.
ALKMAARSCHE COURANT.
Hitier is gisteren uit Berlijn naar
Swinemünde, aan de Oostzee vertrok
ken. Hij heeft zich daar ingescheept
aan boord van den slagkruiser Deutsch
land, welke hem naar Memel zal
brengen.
Volgens Reuter uit Berlijn, verwacht
men, dat de Deutschland, geëscorteerd
door eenige oorlogsschepen, reeds om
acht uur te Memel zou aankomen.
Volgens een bericht van Havas uit
Berlijn werd Hitier vanmorgen om ne
gen uur te Koningsbergen verwacht.
Tegen den middag zou hij te Memel
aankomen.
Duitsche troepen Memel binnen
gerukt.
Hedenmorgen even na 8 uur zijn de
Duitsche troepen onder stralend weder in
de stad Memel aangekomen, waar zij door
de bevolking met grooten geestdrift ver
welkomd werden. Gemotoriseerde forma
ties van de politie en van de S. S.-eenhe-
den waren reeds gisteravond in Memel
aangekomen.
De inlijving van het Memelgebied.
Het Duitsche nieuwsbureau meldt uit
Kaunas „over verloop der beraadslagingen
van de Lithausche regeering en de daarop
volgende diplomatieke actie wordt nog het
volgende bekend: Te 22 uur Dinsdagavond
verschenen minister-president Mironas en
de minister van buitenlandsche zaken,
Urbszys, in den landdag. Zij brachten uit
voerig verslag over den toestand uit. Te de
zer tijd had de uitgebreide ministerraad
Zijn standpunt in beginsel reeds bepaald.
Intusschen waren ook de mogendheden,
die de conventie van Memel geteekend
hadden, van het standpunt der Lithausche
regeering in kennis gesteld,, aar haar oor
deel werd gevraagd.
Beide mogendheden, Engeland en Frank
rijk verklaarden, dat zij, indien Littauen
zich met de Duitsche eischen accoord ver
klaarde, geen maatregelen zouden nemen
ten aanzien van het scheppen van een juri-
dischen grondslag, en dus het Littausche
standpunt tot het hare maakten.. Ook de
andere mogendheden, zooals Sovjet-Rus
land en Polen, werden op de hoogte ge
steld. Sovjet-Rusland en Polen zouden een
verklaring hebben afgelegd met de strek
king, dat de actie slechts op het Memelge
bied betrekking mocht hebben. De bespre
king in de geheime zitting van den land
dag moet nu en dan een dramatisch vei-
loop gehad hebben. Tenslotte werd een for
muleering aangenomen, die tegen 0.20 uur
als communiqué gepubliceerd werd. De
beraadslagingen der regeering en het op e
hoogte stellen van de diplomatieke ver e-
genwoordigers der andere mogen x en
duurde tot in de ochtenduren voort. Reeds
in den nacht kwam men in verbinding met
de Lithausche autoriteiten in het Memel-
gebied. De militairen begonnen toen reed=
met de ontruiming van het gebied.
Staat van oorlog in Lithauen.
In Lithauen is gisteren de staat van oor
log afgekondigd. In een proclamatie spoort
de regeering de bevolking aan to rus
orde. De ministerraad is den geheelen dag
hijeen geweest. qot1
De minister van financien heeft een de
creet uitgevaardigd, waarbij al e
talingen van loopende rekeningen v
Pig geschorst worden. In de officie ,g
clamatie, waarbij van dit decree
wordt gegeven, wordt gezegd, „.„kt
en thans een zeer ernstigentyd doormaak
en dat het de plicht van alle Lithauers
hun kalmte te bewaren.
Het eenige Lithausche oorlogsschip,
inijnenzoeker President Smetona,
termiddag de haven van Memel ve
Lithauers gearresteerd.
De correspondent van Reuter
Kaunas, dat daar berichten zijn „ebiecj
Volgens welke de Duitschers in ;thauers
van Memel een aantal hekende
hebben gearresteerd. In Lrtha" de
stemming zeer terneergeslagen,
overdracht van het gebied voor niemand
als een verrassing is gekomen. 1it
Daar Lithauen ongeveer 200 millioe^ W
(een lit is ongeveer dertig cent) in
land heeft belegd, waarvan 40 milh
de haven van Memel, hoopt
Duitschland de Lithausche economische
belangen zal eerbiedigen.
Reuter meldt uit Kaunas:
In een semi-officieele verklaring, waarin
mededeeling wordt gedaan van de terug
gave van het Memelgebied aan Duitschland
wordt gezegd:
Met het oog op de Duitsche houding heeft
het kabinet er in toegestemd het Memel
gebied aan Duitschland af te staan.
Het parlement is van dit besluit in ken
nis gesteld.
Het D. N. B. meldt uit Kaunas:
De semi-officieele Lietuvos Aidas stelt
de zaken zoo voor alsof Lithauen den af
stand van Memel niet uit overwegingen
van verstand of op grond van erkenning
van het zelfbeschikkingsrecht heeft toege
staan doch slechts uit angst voor Duitsch
land, omdat „de onafhankelijkheid van den
geheelen staat bedreigd zou zijn".
In dit commentaar, aldus het D. N. B.
wordt verder beweerd, dat de Lithausche
regeering den laatsten tijd alles gedaan
heeft den klachten van de Memeilanders
iederen grondslag te ontnemen.
Fransche persstemmen.
De Fransche bladen leveren commentaar
op den terugkeer van het Memelgebied naar
Duitschland.
De Intransigeant schrijft in een kop: De
omsingeling van Polen gaat voort. De Paris
Soir werkt deze gedachte uit in een ander
opschrift: De oogen worden gericht op
Londen en Parijs, maar Warschau stelt er
prijs op de onafhankelijkheid van zijn po
litiek te behouden.
De Temps schrijft: Men moet uit de ge
beurtenissen opmaken, dat Lithauen op
deze wijze in politieke en economische af
hankelijkheid van Duitschland vervalt en
daarmede wordt het gevaar duidelijker voor
het geheel der drie Baltische landen. De
entente der Baltische staten is klaarblijkelijk
niet voldoende, dat is wel duidelijk, om een
hinderpaal op te werpen tegen een zoodanige
expansie van den Duitschen invloed in
een bijzonder gevoelig gebied van het vaste
land. De drang van Duitschland schijnt hier
vooral tot gevolg te moeten hebben Polen
in het Noorden te blokkeeren, gelijk dat
reeds in het Zuiden geschied is, want de
kwestie van Dantzig kan niet lang op zich
laten wachten. De annexatie van Memel
door Duitschland vormt in werkelijkheid,
buiten het eigenlijke Litausche belang, een
waarschuwing aan Polen en dat op een
oogenblik, waarop dit besluiten zal moeten
nemen van kapitaal belang zijn voor zijn
positie ten aanzien van den nieuwen toe
stand, welke op het vasteland is geschapen.
Daarom zal het bijzonder belangwekkend
zijn de reacties waar te nemen van War
schau in de eerstkomende dagen.
Pierre Bernus schrijft in Les Débats:
Duitschland wil in den een of anderen vorm
Lithauen overheerschen. Er bestaat een dui
delijke bedreiging voor de andere Baltische
staten en misschien nog meer voor Polen.
Verklaring van sir Samuel Hoare.
In het Engelsche Lagerhuis heeft sir Sa
muel Hoare bij ontstentenis van Chamber-
lain verklaard:
Ik meen te weten, dat den Lithauschen
lijn de vraag werd gesteld het gebied van
minister van buitenlandsche zaken te Ber-
Memel af te staan en wel onmiddellijk.
Hierbij werd gedreigd, dat in geval van ver
zet of van inroeping van steun elders, de
kwestie niet meer diplomatiek, doch mili
tair zou worden behandeld. De vraag werd
tot een ultimatum en daaraan werd een ter
mijn van vier dagen verbonden. De ver
zekering werd gegeven, dat bij aanvaarding
geen verdere eischen aan Lithauen zouden
worden gesteld.
Ik meen te weten dat Lithauen toestem
mend heeft geantwoord, hoewel de regee
ring nog niet over officieele berichten van
de Lithausche regeering, welke bij de
Britsche regeering geen stappen heeft ge
daan, beschikt.
De minister-president zal in het huis zoo
spcedig mogelijk nadere mededeelingen
doen.
Een Engelsche stem.
Het volgende commentaar in de Evening
News is, aldus Reuter uit Londen, waar
schijnlijk kenmerkend voor de algemeene
Britsche opvatting:
Hoewel Hitier in September plechtig
heeft afgezien van alle territoriale eischen
in Europa en dit een nieuw geschonden
eed beteekent was de herbezetting van
Memel onvermijdelijk. Daar de methoden
van overdracht niet vergezeld gaan van een
met voeten treden van de nationale souve-
relniteit van Lithauen, zooals tegenover
Tsiecho-Slow aky e geschiedde, kunnen zu
nauwelijks een toestand erger maken, welke
reeds onmetelijk erg is.
In de hedenmorgen gehouden vergade
ring der Kamer van fasces en corporaties
heeft de Italiaansche koning zijn troonrede
gehouden, waarin hij, verwijzende naar de
verovering van Abessinië en de stichting
van het keizerrijk zeide, dat deze gebeur
tenis wel een beslissenden invloed moest
hebben op de richtsnoeren van de Italiaan
sche binnenlandsche politiek. De uit de
sancties voortkomende crisis eindigde daar
mede, dat Italië zich uit den Volkenbond
terugtrok. Bovendien werd in October 1936
de as RomeBerlijn opgericht, welke zoo
wel op een politieken als op een economi-
schen en cultureelen grondslag berust, en
welke geleidelijk is uitgebreid door overeen
komsten met Japan, Hongarije en Mand-
sjoekwo.
Wat Groot-Brittannië betreft, de ac-
coorden van 16 April hebben gunstige
voorwaarden geschapen voor een con
solidatie en een hervatting der normale
betrekkingen tusschen beide landen.
Sprekende over Frankrijk, zeide de
koning het volgende:
Wat Frankrijk betreft, in een officieele
nota van 17 December 1938 heeft mijn
regeering vastgelegd, welke kwesties op
dit oogenblik de beide landen van elkaar
gescheiden houden.
Zijn rede vervolgende, zeide de koning,
dat, aangezien tegenstrijdige belangen tus
schen Spanje en Italië ontbreken, deze twee
staten in den meest uitgebreiden zin kun
nen samenwerken.
Hoewel Italië, zoo besloot de vorst, zich
niet overgeeft aan de illusie van een eeuwi
gen vrede, wenscht het, dat de vrede zoo
lang mogelijk zal duren, opdat het de hulp-
'bronnen van zijn rijk volledig kan benutten.
Voorts wees de korhhg nog op de bijzonder
vriendschappelijke betrekkingen, welke de
Italiaansche regeering onderhoudt met Al
banië, Joego-Slavië, Polen en Zwitserland.
In de Ver. Staten volgt men de gebeur
tenissen in Europa met groote nauwlettend
heid. De groote meerderheid van de Ameri
kanen beschouwt aldus de terminologie
van den New-Yorkschen correspondent van
de Daily Telegraph and Morning Post
Hitier als „vijand van de wereld no. 1".
Komt Hitier te zien op het witte doek in
de bioscopen, dan breekt er een ge jouw los
en vele Amerikanen, die slecht te spreken
waren over de verzoeningspolitiek van
Chamberlain, hebben thans den Britschen
eersten minister weer in genade aangeno
men. De Tsjechen in de Ver. Staten onder
leiding van Benesj erkennen niet de ver
nietiging van den Tsjechischen staat en blij
ven vertrouwen in een herstel. Mevrouw
Roosevelt die voor de pers schrijft, betoog
de gisteren in een van haar artikelen, dat
het een vreeselijk ding is, dat één man
(Hitier) den vrede in de wereld kan ver
storen.
Walter Lipmann, een bekend publicist in
de Ver. Staten, is van oordeel, dat de vrede
enkel kan worden gehandhaafd door een
ontzagwekkend vastbesloten en algemeen
verzet tegen Hitier. Het besluit van Enge
land en van Frankrijk, zoo meent men in
de Ver. Staten, beteekent voor deze beide
landen, dat zij niet meer kunnen terugkrab
belen, wijl anders Hitier en Mussolini zou
den weten, dat de democratieën decadent
zijn en zij, Hitier en Mussolini, zich nu ook
alles zouden kunnen veroorloven. Dat
Hitier in TsjechoSlowakije heeft toegesla
gen, was, meent Lippmann, omdat hij in
den bewapeningsstrijd achter begon te ra
ken, terwijl zijn land geen reserves meer
bezat. Het was hem dus te doen de hand te
leggen op nieuwe reserves, die'hij hoopt te
vinden in Tsjecho-Slowakije en Roemenië.
Het dalen van het prestige van Duitschland
in Polen, Roemenië, Zuid-Slavië en Hon
garije berustte op het feit, dat Duitsch-
land's militaire macht niet meer toenam,
terwijl de Westersche democratieën met hun
veel grootere hulpbronnen haar macht nog
in bijna onbeperkte mate kunnen verhoo-
gen.
Volgens Lippmann was Hitier in Septem
ber j.1. meester van den toestand ook in
West-Europa. Sindsdien was zijn macht snel
achteruitgegaan en, tenzij hij zijn militaire
overmacht opnieuw kan vestigen, wordt
zijn positie kritiek.
President Roosevelt heeft gisteren op
een persconferentie ontkend aan Engeland
en Frankrijk te hebben voorgesteld boycott-
maatregelen te nemen tegen Duitschland.
Dit wordt door sommigen verklaard uit het
feit, dat de Ver. Staten een gunstigen han
delsbalans hebben ten opzichte van Duitsch
land.
Victor Emanuel
Tenslotte besprak de vorst nog de be-
tx-ekkingen tusschen kerk en staat, waar
van hij zeide, dat die betrekkingen
zullen blijven streven naar de meest
hartelijke verhouding en samenwerking
op het gebied der wederzij dsche rech
ten en verantwoordelijkheden.
De voorlezing van de rede duurde onge
veer 14 minuten. Zoowel bij het binnentreden
als na voorlezing van zijn rede werd de
vorst geestdriftig toegejuicht. Daarop ver
klaarde de voorzitter namens den koning
de dertigste wetgevende vergadering voor
geopend.
Onder het gebulder der kanonnen en
het gebeier der klokken had de koninklijke
stoet zich van het paleis naar het Kamer
gebouw begeven. In den stoet bevonden zich
ook de koningin, de prinses van Piemont,
de hertogin van Aosta en anderen.
De koning heeft heden 25 generaals van
de landmacht, en verscheidene officieren
die hebben deelgenomen aan de verovering
van Abessinië, tot lid van den senaat be
noemd.
Naar Havas uit Parijs meldt, geeft
men daar van bevoegd® zijde te
kennen, dat in strijd met zekere
persberichten geenerlei officieele
of officieuze afgezant van de
Fransche ambassade in Italië,
komende uit Rome, belast is ge
weest met het overbrengen van
cenigerlei Italiaansch voorstel of
denkbeeld.
Naar Reuter uit Rome meldt,
zullen er deze week ongeveer
300.000 man onder de wapenen
komen, n.1. de lichting 1918 (ge
boortejaar), het eerste kwart van
de lichting 1919 en jongens van de
lichtingen 1915, 1916 en 1917, die
hun vollen diensttijd nog niet
hebben volbracht. Gewoonlijk be
draagt de nieuwe lichting 200.000
man. Men verwacht, dat dit jaar,
zooals gebruikelijk is, op 1 April
weer 200.000 man geóefenden naar
huis zullen worden gezonden.
Bovendien zullen van de thans op-
geroepenen een deel, die geregeld
werk hebben, wel uitstel krijgen.
Dat er dit jaar zooveel mannen
extra zijn opgeroepen, schrijft men
ten deele toe aan de werkloosheid
in Zuid-Italië en op Sicilië.
Op het oogenblik is er weer eenige
kalmte ingetreden in den algemeenen
politieken toestand in Europa. Duitschland
heeft vanmorgen een aanvang gemaakt
met de militaire bezetting van het Memel
gebied, maar van erg grooi belang is dat
natuurlijk niet, nieuws was het feitelijk
heelemaal niet. En evenmin kan de reis
van Hitier naar Memel als belangrijk be
schouwd worden. We weten al vooruit,
wat er gebeurt: een der Duitsche rijksre
gisseurs is natuurlijk vooniitgegaan en dus
zal de intocht van den Führer glorieus zijn.
Het is allemaal.de zooveelste opvoe
ring van een goed ingespeeld stuk.
Van meer belang is de positie van Polen.
Waarnemers in de Poolsche hoofdstad zijn
van meening, dat de Poolsche regeering
zich in een uiterst moeilijke positie be
vindt, want, terwijl het gevoel van om
singeld te worden door Duitschland, dat
gewekt is door de gebeurtenissen in
Tsjecho-Slowakije, vergroot is door de
Duitsche opslorping van Memel, is men
zich er toch van bewust, dat een verkla
ring, gericht tegen de Duitsche politiek
onaangename gevolgen zou kunnen hebben
voor Polen. Men heeft den indruk, dat
Duitschland de Poolsche positie in Dantzig
en Bogumin (het spoorwegknooppunt
voor Moravisch Ostra va) geëerbiedigd
heeft, omdat Polen zich weerhouden heeft
van te nauwe aansluiting bij een politiek,
die potentieel vijandig is jegens Duitsch
land. Een aansluiting van Polen bij de
voorgestelde verklaring zou, zoo wordt
gevreesd, Hitier kunnen provoceeren tot
een daad van agressie, die Polen, wanneer
het zijn tegenwoordige positie wil hand
haven in Europa, met de wapenen moet
beantwoorden.
Ofschoon officieel niets is medegedeeld
omtrent het onderhoud, dat Bonnet gister
middag in tegenwoordigheid van Cham
berlain met Halifax heeft gehad, kan vol
gens den correspondent van Havas veilig
aangenomen worden, dat het gewijd was
aan een bestudeering van *e initiatieven,
die tegenover een nieuwe agressie van
Duitschland zouden kunnen worden ge
steld.
Men is het gemakkelijk eens geworden
over de noodzaak, zoowel voor Engeland
als voor Frankrijk, in de toekomst paal en
perk te stellen aan pogingen van Hitier,
zich in Europa de hegemonie te verzeke
ren. Welke vorm ook aan de Fransch-
Britsche samenwerking op dit punt zal
worden gegeven, Frankrijk is bereid, er
zonder beperkingen aan deel te nemen,
en Bonnet heeft hiervan thans schriftelijk
de verzekering aan de Britsche ministers
gegeven.
De wederkeerige verplichtingen der
beide landen in een geval van Duitsche
agressie in West-Europa zijn volkomen
omlijnd en zij zouden automatisch in wer
king treden, zelfs bij een mogelijken in-
directen aanval over Nederland,
België of Zwitserland.
Intusschen is nog geen antwoord ont
vangen van de regeeringen der Sovjet-
Unie en van Polen op het Britsche voorstel
inzake een verklaring der vier mogend
heden (Groot-Britannië, Frankrijk, Rus
land en Polen), dat zij in geval van een
verderen coup van de zijde van Duitsch
land een gemeenschappelijke lijn zullen
volgen.
De verklaring werd pas Maandag opge
steld. Daarom kunnen pas over een paar
dagen antwoorden worden verwacht van
alle belanghebbende regeeringen. De
hachelijkheid der positie van Polen wordt
te Londen ten volle begrepen. Men
hoopt aan de bezwaren van Polen te kun
nen tegemoet komen.
Het verluidt, dat de voorgestelde ver
klaring de verplichting inhoudt bij eenige
dreiging door Duitschland den interna
tionalen toestand te verstoren direct over
leg te plegen.
Zij zou ook moeten worden beschouwd
als een voorbereidende maatregel, waar
aan later een meer concreten vorm zou
kunnen worden gegeven, wanneer de er
bij betrokken mogendheden gelegenheid
zullen hebben practische bizonderheden
uit te werken.
Reuter verneemt in welingelichte krin
gen, dat de Duce Zondag in krachtige,
doch evenwichtige bewoordingen de eischen
van Italië zal uiteenzetten. Men gelooft
niet, dat de Duce met zijn sterk gevoel
voor werkelijkheid, een soort ultimatum
tot Frankrijk zal richten of zijn eischen in
een zoodanigen vorm zal gieten, dat de
mogelijkheid van een regeling er door zal
worden uitgesloten.
Het is bekend, dat zekere kringen in
Frankrijk er naar verlangen de aangelegen
heden met den Duce te bespreken. Er zijn
vele geruchten in omloop ten aanzien der
persoonlijkheden van wie men denkt, dat
zij de boodschappen tusschen de beide
regeeringen overbrengen.
Zie verder Buitenland pag. 1, 3e blad.