dezelfde
Uantet
R&D BEHANGSELS
LUCHT
BESCHERMING.
DE KIJWIELHAL
ET POSTWEZEN
I* «M*
.9"
„HY GIÈNA"
Adverteeten in de krant,
brengt U naoer tot den klant.
0001 DE EEUWEN HEEN
VERONTRUSTING.
Christ. Gymn. Vereeniging
ADVENDO"
l' begrijpt: als dit hniselijkste aller huisdieren een kaïuer niet meer terugkent, dan is
er iets veranderd! ban moet zoo'n vertrek een treffend-niemven indruk maken! Reeds
enkele rollen mooi, friseh. fleurig R«&I>-behang kunnen een zoo verrassende uitwer
king teweeg brengen. Heel L'w kamer opeens verjongd, vernieuwd, herboren! U voelt
zich „verhuisd in eigen woning"... Komaan, laat nu eens gauw de Stalenboeken komen
met het R&O-merk in cirkel op het kaft. Dan hebt L' zekerheid, dat zich in dat boek
de mooie RAD kwaliteitsbehangsels bevinden. Vraag L'w behanger de Series 47, 48 of
49, alle drie extra goedkoop, doch... vooral Serie 50: de Keurverzameling. Zie nu
zelf, hoe veel móóier l! zou kunnen wonen met zoo'n zonnig en gezellig R&D-behang,
ontworpen in de fijne „Fixa Color"-kleuren, die alléén RAD drukken kan!
Behangselpapierfabriek van
Rath Doodtheefver N.V.
Toonzalen
in 19 steden des lands.
Dt T
Dammen.
BONDSDAG W. F.-DAMBOND.
Tweeden Paaschdag hield de W. Fr. Dam-
bond zijn jaarlijkschen bondsdag. Deze dag
is in Hoorn gehouden en stond in het teeken
van Hollandia's 10-jarig bestaan. De bonds
voorzitter, de heer Blaauboer opende den
middag met allen een hartelijk welkom
toe te roepen, maar betreurde het, dat er
niet meer damvrienden naar Hoorn waren
gekomen om elkaar in de Keizerskroon te
bekampen.
De uitslagen waren:
A B
C. ChattillonJ. Slinger
1—1
P. v. MarleD. de Vries
0—2
J. CompasN. P. de Goede
0—2
J. v. d. GrootZ. J. Plat
1—1
KlingerC. Dekker
2—0
KraaiA. Asma
2—0
HellingmanH. Wisman
0—0
J. M. AppelmanK. de Vos
0—2
de HartP. Zwiers
0—2
C. Stieltjes—K. Buis
2—0
D. v. BergeA. Zwaan
2—0
W. KlingerBlaauboer
2—0
P. ZwuupJac. Bakker
1—1
P. NiersJ. Koster
2—0
S. GrootP. Singer Jr.
2—0
J. GrootK. Ham
2—0
S. Kuijn—W. Zwaan
2—0
D. KromheerA. Deen
0—2
Tr. Harkema—A. v. d. Werff
2—0
R. de GrootTh. Lub
2—0
J. HellingmanSinger
1—1
Jac. Bakker—L. Schuitemaker
0—2
E. Strik—H. Balk
0—2
A. den BakkerM. Massereeuw
0—2
P. GrootA. Vennik
2—0
L. v. d. MeerJ. de Vos
2—0
C. WillemsenRoos
2—0
Jo BakkerP. Bakker
2—0
ReederJ. Visser
2—0
W. Sas—D. Hoek
1—1
de KieneDijkstra
0—2
Jac. HellingmanZindel
2—0
P. BakkerR. Visser
0—2
L. BelieJ. Zindel
0—2
H. HoutenK. Abbekerk
0—2
D. StolpC. Pool
0—2
J. AppelmanVan Leijen
2—0
In het voordeel van groep A 4133.
Er is verontrusting, groeiende veront
rusting in den kring van hen, wien de
schoonheid van Neaerland ter harte gaat,
over wat als een duistere dreiging hangt
boven deze schoonheid: de uitvoering van
het plan Westhoff. Tot dusver heb ik in
deze rubriek dit plan nog slechts een en
kele keer met een enkel woord genoemd,
mede omdat er nog zoo weinig over vast
staat.
„De omschrijving van de plannen", al
dus de voorzitter van It. Fryske Gea, de
Friesche provinciale vereeniging voor
natuurbescherming in zijn jaarredej „is
zeer vaag, de terminologie is zoo verward,
dat het niet mogelijk is uit te maken, wat
met ontginning, ontwatering en verbete
ring van wei- en bouwland wordt be
doeld".
Maar dat de volledige of min of meer
volledige uitvoering van deze plannen een
ramp beteekenen zou van geweldigen en
onherstelbaren omvang voor de weten
schap, voor de behoefte aan recreatie,
voor het verlangen naar natuurgenot,
voor de schoonheid van ons landschap
staat wel vast.
Ik geloof, dat men zich in breede krin
gen lang niet voldoende realiseert, wat dit
rapport-Westhoff in al deze opzichten be-
teekent.
Misschien kunnen de woorden van een
bij uitstek deskundige als de voorzitter
van It Fryske Gea de oogen openen. Ik
wil nog iets aanhalen uit zijn rede. Wat
hij zegt, geldt niet alleen voor Friesland,
het geldt ook voor alle andere provincies,
waar nog plassen, heiden, moerassen, ve
nen, duinen, bosschen zijn.
„Wij moeten concludeeren", aldus de
heer Wiegersma, „dat bij de uitvoering
van de plannen Westhoff, in Friesland
alle heidevelden zouden verdwijnen, dat
FN1DSEN 91 - Tel. 2052.
Het goedkoope adres
voor SANITAS-ARTIKELEN.
(Dir. F. G. NOL.)
Alle lesuren zullen met ingang
van heden gehouden worden in
het gymnastieklokaal van de
JUL1ANASCHOOL,
ingang Verdoesstraat en wel op de
volgende uren:
SENIOREN Woensdag 9-10 uur.
DAMES Douderd. euZaterd. 8-9 uur.
HEEREN Douderd. en Zaterd.
9-10 uur-
JONGENS tot 12 jaar
Douderd. van 4y»-5Vs uur.
MEISJES tot 12 jaar
Vrijdag van 4Vj-5Vj uur.
JONGENS van 12 tot 15 jaar
Zaterdag van 6-7 uur.
MEISJES van 12-16 jaar
Zaterdag van 7-8 uur.
Als de sirenes loeien dan is
een luchtaanval nabij.
Het is U verboden vanaf
dat tijdstip enig licht te ge
bruiken behoudens EEN uit
zondering n.l.
onze BLAUWE lampjes spe
ciaal v, ïuchtbesch.
Voorziet U van een Ïucht
besch. lampje, want weet
wel dat U zichzelf anders
noodzaakt, bij een zo reeds
benauwende aanvat al'es in
het donker te moeten doen.
Voorziet U van LICHT en NU,
vannacht is het misschien
reeds te laat.
Onze lampjes passen in alle
hulzen.
Ook hebben wij speciale
Ïuchtbesch. hulzen, voorzien
van blauw en wit licht.
Voor Batterijen 'n voordelig
adres.
Wacht niet tot morgen, zo'n
groot gemak tegen bijna
geen kosten, moogt U niet
uitstellen.
J. HENSTRA
LAAT 158-160 ALKMAAR
TEL. 3663
ons boschoppervlak zou afnemen, dat alle
lage boezemlanden, de Oude Venen in
cluis, zouden verdwijnen, dat onze water
sport op de kanalen en enkele meren in
den Zuid-Westhoek zou zijn aangewezen.
Dat alles, de ontginning van ongeveer
20.000 H.A. alleen al in Friesland, zou een
geweldige verarming van flora en fauna,
een groot verlies aan natuurschoon en aan
recreatieterrein voor ons volk beteekenen.
Over de natuurbescherming wordt in het
rapport-Westhoff met geen enkel woord
gerept". Tot zoover de voorzitter van It
Fryske Gea.
Er moet in deze benarde tijden wel ont
gonnen worden, er moet in elk geval werk
worden verschaft, hetgeen volstrekt niet
altijd ontginnen behoeft te beteekenen:
er zijn ook vele andere vormen van werk
verschaffing, bronnen van werkgelegen
heid, die nog lang niet alle voldoende zijn
aangeboord en die geen schade voor de
natuur, veeleer winst kunnen beteekenen.
Maar deze werkverschaffing in den
vorm van ontginning, ontwatering, ont-
bossching enz. mag ons niet van al onze
prachtige woeste gronden en wateren be-
rooven. Redelijk overleg, dat de belangen
van werkverschaffing en van natuurbe
scherming als gelijkwaardig beschouwt,
zooals dit in Friesland in de laatste jaren
plaats had, moet ook elders mogelijk zijn,
ja is ook elders en overal een gebiedende
noodzakelijkheid.
Meerdere bekendheid met wat het plan
Westhoff beteekent moge groeiende ver
ontrusting, in breede kringen, ook en
vooral in leidende kringen, ten gevolge
hebben, verontrusting die dan weer leiden
moge tot felle strijdbaarheid voor het
ongerepte behoud van zeer veel van onze
woeste gronden. In het belang van de
volksgezondheid, de wetenschap, de na-
tuursport, het vreemdelingenverkeer, in
het belang van de schoonheid van Neder
land kunnen wij daar weinig meer van
missen. Wat eenmaal weg is komt nooit
weer terug. Onze natuurmonumenten zijn
van minstens evenveel waarde als onze
Rembrandts en Vermeers. Zij zijn van
grooter waarde, omdat zij scheppingen
Gods zijn. Toch wordt er roekeloos mee
omgesprongen. Voor cultuurmonumenten
(terecht!) uiterste zorg en zware offers.
Voor natuurmonumenten vaak ergerlijke
onverschilligheid. Er is een wet tot na
tuurbescherming in de maak. Laten we
zorgen, dat er nog wat te beschermen
blijft. De tijd dringt!
A. L. B.
12.
Welk deel Alkmaar had in den verkoop
van postzegels kon ik niet gewaar worden,
want pas in 1868 kreeg ik voor het eerst
hieromtrent gegevens te zien. Toen werden
verzonden 43.520 gefrankeerde brieven.
Nog steeds werd het geld met de post
wissels meegezonden. In 1853 veranderde
dit en kon de directeur ook uitbetalen als
het geld er nog niet was.
De Kamer van Koophandel vroeg in 1853
een tweede of ijzeren brievenbus. Januari
1855 kwam er bericht, dat aan het verzoek
binnen een niet te lang tijdsverloop zou
worden voldaan. 17 Juni deelde directeur
Nagel mede, dat de bus geplaatst was bij de
Vischmarkt in wijk C tegen het stedelijk
wachthuis nr. 137 en op 20 Juni in dienst
werd gesteld. De lichtingsuren waren 12%,
1, 6% en 10 uur „volgens de klok aan de
stads Waagtoren".
Vermelden wij nog dat de post welke
Donderdag 8 Febr. 1855 moest binnenko
men, wegens sneeuwval pas Vrijdag 9 Febr.
's avonds 10 uur uit Haarlem arriveerde.
De personeelsformatie onderging in den
tijd van directeur Nagel ook de noodige wij
zigingen. In 1853 kwam er een commies
Hora Buma 18531854, L. de Jongh 1854
1855, Wentholt 1855—1856.
Een derde zoon, W. P. Nagel, kwam bij
den dienst in 1855, terwijl de commies Baron
Sloet bleef van 1856 tot 1858, een tweede
besteller J. Besteman tred in 1851 in dienst
en verliet dezen in 1860 door moeilijkheden
over een erfenis. Hij was de eerste bestel
ler in Alkmaar die in 1858 de volgende uni
form droeg: jas van donkerblauw 'laken,
borduursel op de kraag, een nj knoopen,
ronde hoed van zwart gelakt leer, oranje
kokarde, koperen schild met rijkswapen in
een krans met posthoo n. Voor den winter
ot slecht weer een overjas van blauwdui-
lel met katoenfluweelen kraag. De keuze
van onderkleeding was aan cien ambtenaar
overgelaten. De kleuren mochten echter niet
tegen elkaar afsteken.
Over aanstelling van bestellers had de
directeur niets te zeggen, want zij waren
aangewezen door den Haag. Nog steeds was
van kracht de bepaling, dat militairen de
voorrang hadden.
De tooneelen welke zich hierdoor hebben
afgespeeld zullen wij maar niet beschrijven,
want ook later is gebleken en het zal ook
straks weer blijken, dat maar weinig mili
tairen voor den postdienst geschikt zijn.
1858. In de A.C. vinden wij de mededee-
ling, dat het perceel Oudegracht z.z. wijk A
no. 32 zal worden verkocht op 29 Januari.
Hier was het Postkantoor in gevestigd en
was groot: 52 roeden 50 ellen. 1 Februari
maakt de directeur bekend, dat het kantoor
verplaatst is in 't huis van den voormaligen
stedelijken ontvanger C. J. Hellingwerf,
Oudegracht wijk A no. 28. Met 2 bestellers
doet men niet veel en de directeur liet we
ten, dat brieven met de diligence uit Haar
lem (aankomst 9 1/4 uur 's avonds) alleen
dan zouden worden besteld als dit door
den afzender was gevraagd. 21 April kwam
de Kamer van Koophandel hiertegen op,
tevens klagende over de late bestelling,
maar de directeur had te weinig personeel.
Scherpe brieven kwamen binnen van een
dominee uit Wieringen over open brieven
en verkeerde beportingen. Directeur Bert-
ling (1) had alle moeite om dezen dominee
te overtuigen. 25 Mei werd de brievenbus
opengebroken en had de directeur nog een
andere ervaring opgedaan. Men had zich
beklaagd over dronkenschap van een be
stelhuishouder. Deze ontkende dat en de
directeur wilde hem er over spreken. Stom
dronken kwam de man op het kantoor bij
zijn directeur, die een toch goede baas bleek
voor hen, die het verdienden. Voor een be
steller n.l. vroeg hij loonsverhooging, o.a.
als motief aanvoerende, dat deze trouwe
bode met de militaire Willemsorde was
versierd.
Voor verzending van geld werd dit in een
open brief gedaan en aan hel kantoor opge
zonden. Die maakte den postwissel op, wel
ke in den brief werd gesloten en met het
geld verzonden. Nog steeds vinden wij, dat
de burgemeester personen moet aanwijzen
voor den plattelandsdienst. Het tot nu toe
gebruikte stempel franco wordt buiten
gebruik gesteld.
Het K.B. van 26 Dec. 1855 r.0. 53 was oor
zaak van een „Hoogstnodig Bericht" in de
A.C. van 20 Dec. Herm. Coster en Zn. we
zen er hun abonné's op, dat ook met 1 Jan.
a.s. de levering van nieuwsbladen doorgaat.
„De circulaire vanwege het postkantoor, bij
voorkeur aan hunne abonné's gezonden,
schijnt enkelen in de meening te hebben ge
bracht, dat het kantoor daarvan 't monopo
lie heeft", zoo eindigde dit bericht. Bertling
liet het niet op zich zitten en 27/12 verklaar
de hij. in een advertentie, dat zijn circu
laire was toegezonden aan het „Couranten
lezend Publiek",
„Het leveren der couranten, etc., is geen
monopolie, maar een recht aan ieder Ko
ninklijk Postkantoor verbonden". Van dit
recht, zoo staat er verder, werd geen ge
bruik gemaakt, omdat de dirfecteur en com
mies een vergoeding kregen van Herm. Cos-
ter en zich daarom niet met het leveren van
couranten bemoeiden. Eigen belang en dat
van den commies noopte hem na het K.B.
van zijn recht gebruik te maken.
De 4 bestellingen op Zondag werden tot
2 teruggebracht.
1859. Op 5 Januari werd een contract ge
sloten voor een onbepaald aantal depeche's
met de „Prins van Oranje", een bootdienst
Amsterdam-Helder.
10 Jan. werd de gelegenheid geboden el-
ken dag te correspondeeren met Heerhugo-
waard, 's avonds 7 uur. 16 Febr. contrac
teert „De stad Alkmaar" tot 1 Oct., terwijl
v. d. Haagen, de aannemer der postritten,
vraagt een rijtuig voor 4 personen te mo
gen gebruiken. De postkar bood maar plaats
voor 1 passagier. Gebr. Zurmuhlen nemen
op 1 October het postvervoer van Amster
dam-den Helder aan, waarschijnlijk omdat
de andere diensten herhaaldelijk worden ge
staakt of door stormweer zoodanig vertra
gen, dat de post pas den volgenden dag in
Alkmaar aankomt.
De koorts woedt veelvuldig onder de
bestellers, waardoor ook de dienst wordt
beïnvloed en zelfs ééns de post, per
boot aangebracht, tusschen het nacht
goed op den wagen de stad in 'ging en het
postpersoneel den wagen in de stad moest
zoeken. De straatweg tusschen Heilooër-
poort en Vierstaten (2) was zeer slecht. De
oorzaak hiervan was de niet opgeloste
vraag of Domeinen of Alkmaar hiervoor
moest zorgen. De oplossing kwam in 1860.
De vertragingen waren in dit jaar vele
Wij noemen de belangrijkste. 28 Mei woed
de een zoo zware storm, dat er, over den
weg Haarlem-Alkmaar, „meer dan 50 hoo
rnen waren gewaaid" en de post met groote
vertraging binnenkwam. 26 December
staakte de diligence wegens sneeuwval en
pas 6 Januari 1861 werd de dienst hervat,
v. d. Haagen kreeg zijn kar op 4 wielen.
Hierdoor kon hij, zooals later blijkt, ook
meer nachtgoed, o.a. gist, meevoeren uit
Haarlem. Dat er ook in dezen tijd „kwajon
gens" waren, blijkt uit een klacht van den
directeur aan den commissaris van politie.
Dezen werd verzocht toe te zien op
de brievenbus aan de Vischmarkt.
welke vol sneeuw zat en met krijt was be
krast. terwijl het sleutelgat met papier zat
dichtgestopt. Ook de officier van justitie
werd kennis gegeven met de mededeeling
o.a.: „Zoo er garnizoen lag zou ik een schild*
wacht requireeren".
16 Juli besloot de Alkmaarsche raad een
bedrag van 3000 aan het Rijk te betalen
om daardoor het beheer en het onderhoud
te verkrijgen over den straatweg Heilooër*
poort—Vierstaten. Het onderhoud zou dan
komen voor Rijksrekening. Dit gaf een be
langrijke verbetering voor dit gedeelte
van dezen grooten verkeersweg, ook voor
de post, want meenig paard had op dit deel
een poot gebroken door de kuilen.
1861. 12 Januari zag men een vreemd ding
binnen komen vallen met de post uit Haar
lem, n.l. „een tentwagentje op rollen", bui
ten model, zegt de directeur, en verschei
dene passagiers.
1) Adriaan Bertling van 185818®^*
Adriaan Bertling geb. te 's-Gravenhage 1'
Juni 1814 was gehuwd met Louisa Wilhel*
mina Greve, geb. te Vlissingen 21 Juli l824-
en kwam in 1835 in dienst.
In 1839 was hij commies alhier, in '84
4e commies te den Haag, 1850 commies 2«
klas, 1854 commies le klas, waarop 28
Maart 1855 zijn benoeming tot directeur 9
Vlissingen volgde.
15 febr. 1858 opende directeur Bertliug
het postkantoor in Alkmaar op de Oude
gracht hoek Baanstraat nr. 28 (nu HoorD-
sche Bank).
3 Mei 1864 vertrok hij als directeur naar
Dordrecht, waar hij bleef tot 1873.
Bertling kreeg bij circ. 583 van 1862 vr«*
oom van port in verband met de samenstel
ling van een handleiding voor de frankee
ring.
(2) Afgeleid van een bord, dat daar aan
c en der woningen was bevestigd met
schrift: Of gij bidt of pleit of strijdt, ik leen
en boer die de eieren leit". Er stonden
figuren op, n.l. een geestelijke, een advo
caat, een soldaat en een boer.
(Wordt vervolgd)-
