De opleiding van onderwijzers. Geen dienstplicht in Noord-lerland. Er zullen 4-jarige kweekscholen komen. Debat in het Lagerhuis over de Labour-motie. Nog zes Duitschers moeten Engeland verlaten. Verklaring van minister Hoare in 't Lagerhuis. Von Ribbentrop naar Italië vertrokken. Nieuw blijk van de solidariteit Vijf nieuwe bomaanslagen te Londen. Drie politieagenten ternauwer nood aan den dood ontsnapt. N.V. WILLEM VAN RIJN Drie veronderstellingen over Litwinofs aftreden. Wil Rusland vrijheid van handelen PARLEMENT VIJFTIG AMENDEMENTEN. Geen wiiziging in de Fransche politiek. Een vervroegde verklaring van Daladier. Generaal Groener overleden. Oud-minister van de Rijksweer. DERDE BLAD ALKMAARSCHE COURANT VAN VRIJDAG 5 MEI 1939. Bij de indiening van het ontwerp tot invoering van den dienstplicht heeft Chamberlain, na eenige mededeelingen over de bezoldiging, die de jonge solda ten zouden genieten, gezegd, dat de re geering besloten had, na zorgvuldige overweging van het voor en tegen, den dienstplicht niet toepasselijk te verkla ren voor het gebied van Noord-lerland. De regeering had met Lord Craigavon langdurig overleg gepleegd en zij was dankbaar voor de patriottische motie ven, die den premier van Ulster bij zijn verzoek geleid hadden, maar ten slotte had ook Lord Craigavon ingezien, dat deze voorstellen geen verdeeldheid in Ulster mochten brengen en hij had de beslissing met volle overtuiging aan de regeering overgelaten. De vaderlandslievende Noord-Ieren zou den toch gelegenheid krijgen om voor het gemeenschappelijk vaderland een taak te vervullen, want er zou een afdeeling tanks volgens het vrijwillige systeem in Ulster ge- recruteerd worden. De premier deelde daarna mee, dat de lie den, die met ernstige gewetensbezwaren zouden aankomen, ontzien zouden worden, nadat een rechtbank van onderzoek hun be zwaren gegrond zou hebben bevonden. Chamberlain verwachtte niet dat het aantal van hen die zich aan den dienst zouden trachten te onttrekken groot zou zijn, maar in elk geval zouden maatregelen genomen worden, dat geen moederzoontjes van wel gestelde lieden naar Noord-lerland zouden kunnen verhuizen met geen ander doel dan hun plicht te verzaken. De eerste lichting zou ongeveer 200.000 jonge mannen aan het leger toevoegen en dit aantal zou in drie jaar het cijfer van 800.000 bedragen, wat in elk geval voldoende zou zijn. De minister verzocht het Huis de voorstellen met zoo groot mogelijke eensgezindheid te aanvaar den en hij wees er op dat reeds de indie ning van dit voorstel overal in Europa met de grootste voldoening begroet was, vooral daar men wist hoe moeilijk het is voor den Engelschman om met de tradities van eeuwen te breken. Maar als dit dan eindelijk gebeurde, werd het ook als een bewijs van onzen ernst opgevat en gewaardeerd. Het debat. In het debat zeide Lees Smith, die tevens de motie van de arbeiderspartij toelichtte, dat de premier niet ontkend had, dat het vrijwillige systeem hetzelfde aantal man nen had kunnen leveren, zoodat er geen reden was geweest om aan deze goede tra ditie te tornen, maar dat er bovendien plech tige beloften van den premier zelf beston den, die deze niet met een eenvoudig be roep op veranderde omstandigheden kon wegpraten. Spr. weidde uitvoerig uit over de verkeerde buitenlandsche politiek, die tot dezen toestand gevoerd had, over de gebre ken in de organisatie der defensie en hij be schuldigde de regeering opnieuw dat zy geen afdoende maatregelen had genomen om de vorming van o.ermatige winsten door wapenleveranciers te voorkomen. Ten slotte betoogde spr. met de cijfers van April als maatstaf, dat het territoriale leger in drie tot vier weken op peil zou zijn ge weest, zoodat de regeering het buitenland niet had behoeven na te apen terwille van drie maanden oefeningen in kampen. Sir Archibald Sinclair erkende, dat de maatregel als die ingevoerd moest worden goed getroffen was, maar hij verlangde een verklaring van de regeering, dat hy alleen zou gelden voor deze periode van interna tionale spanning en dat hij vooral niet de in voering van permanenten dienstplicht zou beteekenen. Waarom overigens alleen de jongens van 20 en 21 den geheelen last van de dienstneming moesten dragen, begreep spreker niet goed. Wat de algemeene lyn der bui tenlandsche politiek betrof vond spr., dat de regeering ook nu nog moest trachten Duitschland en Italië te overtuigen dat sa menwerking voor het behoud van den vrede gewenscht bleef. De conservatief O'Neil, die het district Antrim in Noord-lerland vertegenwoordigt, protesteerde met kracht tegen de beslissing, die de regeering nopens zijn engere vader land genomen had. In plaats van het uit waar patriottisme geboren aanbod van Lord Craigavon met beide handen te aanvaar den, had de regeering een nieuwen voetbal voor de Valera en de publieke opinie in den vtijstaat gedaan. Spr. wilde de regeering ernstig op de consequenties van die houding wijzen, want de Valera en zijn raadslieden en medestanders waren in één opzicht vol komen met Hitier te vergelijken: hoe meer men hun aanbood, des te meer bleven zy eischen. Oud-minister Eden zeide, dat hij de waarde van het vrijwillige systeem altijd hoog had geschat, maar desniettemin dit voorstel van harte zou steunen, omdat het van Engelands kant een symbolisch bewijs beteekende van de vastbeslotenheid om de agressiepolitiek te keeren. Spr. deed een beroep op de regeering om den waarborg aan Polen in geen enkel opzicht te verklei nen en hij eindigde met de ernstige verma ning om Rusland zoo spoedig mogelijk als actief deelnemer van het anti-agressie front op te nemen. Geen verder liberaal verzet. De liberale oppositie heeft gisteravond besloten zich niet langer te verzetten tegen het ontwerp tot invoering van den dienst plicht, aldus de parlementaire redacteur van Reuter. Wanneer Maandag het debat wordt voortgezet, zullen de liberalen het verzet der arbeiderspartij dus niet meer steunen. Zij zijn van meening, dat, nu de aangelegenheid reeds in beginsel door het parlement beslist is, een voortgezette cam pagne tegen de regeering niet in het natio nale belang zijn. De minister van binnenlandsche za ken, sir Samuel Hoare, heeft in het Lagerhuis medegedeeld, na er nog maals op te hebben gewezen, dat de activiteit der Duitsche nazi-organisaties in Groot-Brittannië onder voortduren de controle staat, dat de regeering be sloten heeft nog negen Duitschers uit te wijzen; van drie hunner zijn de na men reeds gepubliceerd. De minister voegde er aan toe, dat dit besluit niets te maken heeft met den jong- sten maatregel van de regeering te Berlijn, waarbij, zooals bekend, eenigen Britschen onderdanen het verdere verblyf in Duitsch land is ontzegd. De Duitsche minister van buitenlandsche zaken, von Ribbentrop, is vertrokken naar Noord-Italië, waar hij eenige dagen zal doorbrengen. Het vertrek van von Ribbentrop naar Italië wordt te Berlijn slechts een uiting van de intensieve activiteit van de Duit sche diplomatie genoemd. Men ach het te Berlijn noodzakelijk, dat een innig contact met Rome wordt bewaard, nu beide lan den diplomatiek initiatief ontplooien. De a.s. ontmoeting tusschen von Ribben- rop en Ciano in de beroemde villa Este aan het Comomeer, zal naar Gayda in de Gior- nale d'Italia schrijft, een tweeledig doel hebben: de indrukken onderzoeken, welk te Rome, Venetië en Berlijn zijn opgedaan tijdens de verschillende besprekingen, welke Mussolini, Ciano en Hitier en von Ribbentrop de laatste weken met talrijke vertegenwoordigers van Europeesche r geeringen gehad hebben en nauwkeuriger de positie bepalen der beide spitaögendhe- den ten aanzien van de cmsingelingspoli tiek welke door de twee groote democra tieën van Europa met Pe"00^® van Roosevelt georganiseerd wordt De ontmoeting welke twee dagen zal duren, zal een nieuw blijk van soiidanteitzun der spilmogendheden en van hun wil tot waak zaamheid en weerstand. Gisternacht zijn te Londen in ver schillende deelen van de stad nieu we bomaanslagen gepleegd, waarbij het een wonder mag heeten, dat geen dooden zijn gevallen en slechts twee personen gewond zijn. De aanslagen worden door Scotland Yard toegeschre ven aan de Iersche terroristen, die de laatste dagen zeer actief zijn. In Coventry hebben zich drie ontploffin gen voorgedaan. De terorristen hadden hier blijkbaar op het trottoir voor een pand, waarin vier winkels waren gevestigd, een bom gedeponeerd, die met groot geweld ontplofte en aanzienlijke schade in een meubelmagazijn aanrichtte. Van tal van be lendende perceelen en van de drie andere winkels sprongen alle ruiten. De tweede ontploffing, welke nog heviger was dan de eerste, deed zich voor in een show-room van een gas-maatschappij. Ook hier werd belangrijke schade aangericht. Bij de derde ontsnapten een paar politie agenten ternauwernood aan den dood. Voor de deur van een winkel was een bom ge legd, die echter door drie politiemannen tij dens hun ronde, werd ontdekt. Op het mo ment, dat zy het helsche apparaat wilden verwijderen, ontplofte het met een ontzet- tenden slag. Geen der drie mannen, die tij dens de ontploffing vlak bij de bom ston den, werd gewond; zij kwamen er met den schrik en met gescheurde kleeren van af. Tenslotte zijn nog twee bommen ont ploft, een in een autozaak in Euston Road, waarbij niemand werd getrofffen en de tweede in Charing Cross Road in een fa briekje van muziek-instrumenten; twee per sonen liepen hierbij min of meer ernstige verwondingen op. Reuter meldt nader, dat vannacht te Bir- mingham eveneens een bom is ontploft, die groote schade heeft aangericht. Men houdt het voor waarschijnlijk, dat de jongste aanslagen gepleegd zijn uit wraak voor de veroordeeling van de twee Iersche terorristen ,die onlangs een bom op de Ham- mersmith-brug hebben gelegd en die tot resp. tien en twintig jaar dwangarbeid zijn veroordeeld. Tweetonig signaal wordt op groot® tochten als een waardevolle hulp beschouwd bij het passeeren van andere motor rijtuigen. Bosch hoornszijnduurzaam, abso luut betrouwbaar en gemakkelijk te monteeren. Zij geven een krachtig vèrdragend signaal, bij gering stroomverbruik. Verkrijgbaar bij alle Bosch-Diensten, automobielhandelaren en garage houders in Nederland. AMSTERDAM (C.) KEIZERSGRACHT 171 TELEFOON 31301 (4 LUNEN) Men weet neg steeds niet, aldus meldt Havas uit Moskou, waarom Lit- winof is vervangen door Molotof als volkscommissaris van buitenlandsche zaken. Litwinof was de man van den Volkenbond, de collectieve veiligheid en het verdrag tusschen Frankrijk en de Sovet-Unie en bovendien heeft hij onderhandelingen aangeknoopt met de regeeringen van Engeland en Frankrijk tot het verzetten tegen een aanval. Molotof Over het algemeen belooft men niet, dat hij werkelijk om gezondheidsredenen is af getreden: hij heeft niet gesproken op het congres van de communistische partij, dat in Maart is gehouden en hoewel hij wel tegenwoordig was bij de parade op het Roode Plein op den eersten Mei, is zijn portret niet in de kranten verschenen. Het gerucht gaat, dat hij binnenkort zal worden benoemd tot ambassadeur van de Sovjet- Unie in de Vereenigde Staten. In kringen, welke de samenwerking met de Westelijke mogendheden gunstig gezind zijn, merkt men op, dat, indien Molotof al een revolutionnair van beroep is, Litwinof dit eveneens was. Hij heeft geen groote er varing in de buitenlandsche politiek, doch als voorzitter van den raad van volkscom missarissen sedert 1921 had hij de interna tionale politiek onder zijn leiding en con trasigneerde hy de acten van Litwinof. Men hoort drie veronderstellingen: de Sovjet-Unie is zonder veel enthousiasme bereid een Britsch-Fransch-Sovjet-Rus- sische combinatie te aanvaarden en de Westelijke mogendheden zouden vin den, dat de verlangde tegenprestaties moeilijk te vervullen zijn; ofwel zekere leden van het Politbureau hebben zich op het laatste oogenblik krachtig verzet tegen een verbond met de kapitalis tische wereld, zelfs als sprake is van de zoogenaamd democratische mogend heden; ofwel het vertrek van Litwinof is een soort waarschuwing aan de Westelijke mogendheden om hen meer geneigd te maken de Sovjet-Russische inzichten van de collectieve veiligheid te aanvaarden. Men gelooft over het algemeen niet, dat het vertrek van Litwinof te wyten is aan een Duitsche actie, evenmin gelooft men aan een toenadering tusschen Duitschland en de Sovjet-Unie. Eerder neemt men aan, dat de Sovet-Unie poogt zoolang mogelijk zyn vrij heid van handelen te bewaren. Wat Potemkin betreft, deze ging steeds door voor een minder warm aanhanger van de collectieve veiligheid dan Litwinof. (Van onzen parlementairen medewerker). Op verzoek van den minister van onder wijs heeft de Kamer gisteren de verdere behandeling van het wetsontwerp tot aanvulling van de Hooger-Onderwijswet verdaagd, aangezien hij voornemens was een nota in te dienen met betrekking tot de vraag of aan de tandartsen, wier studie nu in de Hooger-Onderwijswet zal worden geregeld, de mogelijkheid van het behalen van een doctorstitel moet worden gegeven. Daags te voren had de minister reeds ge zegd, dat de medische faculteit te Utrecht die mogelijkheid niet uitgesloten heeft, maar dat een promotie toch wel tot de zeldzaamheden zou behooren. Dr. Vos en andere sprekers (sters) wilden met zooveel woorden den weg tot een doctoraat zien opengesteld en wezen in dit verband op een adres van tandartsen, dat na de wisse ling van de Kamerstukken over het ont werp was binnengekomen. Naar aanlei ding hiervan deed de minister zijn verzoek, met de bedoeling deze titelkwestie nader met de Kamer te bespreken. En toen konden we onmiddellijk met de wijziging van de L.O.wet 1920 en van daarmede verband houdende bepalingen van de pensioenwet en van een paar andere wetten beginnen. De strekking ervan is de inrichting van een vierjarige in plaats van een drie-jarige kweekschool voor onder wijzers en om die regeling in de wet te plaatsen. Er zit natuurlijk wel wat meer aan dit ontwerp vast dan dit eene zinnetje zou doen vermoeden, kwesties van vergoe dingen van leerarensalarissen en onkosten voor gebouwen enz., een materie die van de lagere scholen bekend is; de financieele gelijkstelling van openbaar en bijzonder kweekschool-onderwijs wordt in dit ont werp erkend. Dat dit principe op dit ter rein eveneens wordt geïntroduceerd, ont moette bij de partijen van links op zich zelf geen bezwaar, maar wel hadden mevr. Bakker-Nort (v.d.), dr. Vos (lib.) en de heer Thijssen (s.d.) er bedenkingen tegen dat het op dit oogenblik gebeurde, nu er voor meer urgente onderwijsvoor zieningen geen geld aanwezig wordt ge acht, al zijn met dit ontwerp dan geen groote sommen gemoeid en worden de meerdere kosten voor de schatkist op een bedrag tusschen de 30.000 en 60.000 -ld. geschat door den minister; de heer Thijs sen dacht dat het wel tegen de ton zou loopen, maar dat betwistte prof. Slotema- ker hem beslist. Over dit ontwerp was men overigens niet bepaald enthousiast in de Kamer. De meeste sprekers vonden de vierjarige kweekschool een verbetering vergeleken bij de driejarige, maar prefereerden de vijfjarige. De heeren v. Houten :.d.u.) en van Sleen (s.d.) gingen zelfs zoover, om als minsten grondslag h.b.s., gymnasium of lyceum te eischen, gevolgd door een academische studie van tenminste drie ja ren. Daartegen kwamen de heeren Truyen (r.k.), Roosjen (a.r.) en dr. Vos (lib.) op, er op wijzend, dat die vooropleidingen niet zijn gericht op kweekscholen, maar op hooger onderwijs, en dat de kweekschool sfeer iets aparts heeft, dat voor den toe- komstigen onderwijzer niet kan worden gemist. Men verwijt hen wel eens zelfbe wustheid en beperktheid van gezichts kring; de eerste zouden zij op de universi teit evenmin kwijt raken. Genoemde leden konden zich met de strekking van het ont werp vereenigen, de heeren Thyssen en van Sleen zouden het lot van de amende menten afwachten, vijftig ji totaal onge veer, alvorens zij hun stem bepaalden; mr. van Dijken (a.r.) gaf de voorkeur aan de drie-jarige kweekschool en maakte er be zwaar tegen aan de ouders nieuwe lasten voor een vierde cursusjaar op te leggen en ook wat de berekening van de meerdere kosten voor de schatkist betreft, kon zijn conclusie niet gunstig luiden. De heer Ti- lanus (c.h.) zocht de fout van de kweek school niet in de drie-jarige opleiding maar in het lesrooster, dat z.i. veel te overladen is; hij vond het ontwerp geen verbetering. De minister van onderwijs, prof. Slote- maker, gaf als zijn indruk van het debat weer, dat hij ermee tevreden kon zijn. Hij zou over een aantal punten, die bij de al gemeene beschouwingen waren aange roerd, zwijgen, omdat ze toch bij de amen dementen weer zouden terugkeeren; en wat deze betreft gaf hij bereids te kennen, voorstellen, die de lasten voor de schat kist zouden verhoogen, niet te kunnen aan vaarden. Tegenover hen, die aan een h.b.s.- of gymnasium vooropleiding de voorkeur hadden gegeven, betoogde hij, dat deze op een ander doel gerichte instellingen nooit die specifieke kennis en geschikthi d van de kweekscholen kan bijbrengen. Len vijf jarige kweekschool wees de minister af, want die is niet te betalen. In de practijk zijn tegen de drie-jarige kweekschool (erfenis van de bezuiniging van mr. Mar- chant, die zich genoodzaakt zag er een jaar af te halen) verscheidene bezwaren gerezen. De inspecteur van de kweekscho len heeft minister Slotemaker gemotiveerd het idee van de vierjarige kweekschool aan de hand gedaan, teneinde de leerstof beter te kunnen verdeelen en rustiger verwer ken. De heer Tilanus behoefde n;et bang ervoor te zijn dat speciale paedagogische stokpaardjes zouden worden bereden! De kosten voor de ouders zouden wel meevallen; gemiddeld is het schoolgeld 18.18 per leerling per jaar en de voor deden van een vierjarige opleiding zijn èn voor het onderwijs èn voor den leerling vele! De Kamer is daarna aan de behandeling van de amendementen begonnen. In het eerste is men blijven steken; er scheen daarvan nog een wijziging te zullen komen, maar de heer Thijssen kon dat niet zoo gauw op het eind van den middag voor elkaar krijgen. Vandaag werden eerst enkele kleine wetsontwerpen behandeld, waarna het achttal wetsontwerpen, verband houdend met een oorlogstoestand, aan de orde kwa men. ONZE POSTVLUCHTEN. Uitreis: Wielewaal te Bandoeng, Zilver reiger te Jodhpoer, Gier te Athene; Thuisreis: Reiger te Jodhpoer, Uil te Me- dan. Minister Slotemaker de Bruine 70 jaar. - De minister van onderwijs, kunsten en wetenschappen prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruïne wordt morgen 70 jaar. Daladier, de Fransche minister-president, heeft gisteravond tegenover de pers de vol gende verklaring afgelegd: „De bladen hebben vanochtend gemeld, dat de regeering de volgende week Don derdag, bij den aanvang van de nieuwe zitting van het parlement, in de Kamers een verklaring over den internationalen toestand zou afleggen. Ik ben van meening, dat ik in de bestaande omstandigheden niet mag wachten, maar reeds thans moet zeggen, wat de algemeene zin van deze verklaring zal zijn. Het standpunt van Frankrijk, zooals ik dat heb uiteengezet in mijn radiorede van 29 Maart, is niet veranderd en zal niet veranderen. De gebeurtenissen in het bui tenland hebben de gewettigdheid en nood zakelijkheid van onze politiek van waak zaamheid en vastbeslotenheid duidelijk be wezen. Die politiek heeft de goedkeuring van het geheele land, zooals ook nog is gebleken uit de besprekingen in de depar tementale vergaderingen. Niettemin schijnt men in Frankrijk en in het buitenland door onjuiste berichten en tendentieuze com mentaren de werkelijkheid der feiten te willen verdraaien en er naar te treven óf de vastberadenheid der regeering en 't volk te doen wankelen óf buiten Frankrijk on zekerheid te doen ontstaan over de duide lijkheid en juistheid der Fransche politiek. Ik kan mij niet genoeg tegen een dergelijke verdraaiing van de waarheid keeren. In werkelijkheid is de internationale toestand op een pupt gekomen, dat boven de verscheidenheid en het com plex van belangrijke vraagstukken een probleem uitsteekt: overheersching of samenwerking in Europa. De definitieve veiligheid van Frank rijk is dus in het geding en ook de toekomst der beschaving, die wy, met de overweldigende meerderheid der menschen in de geheele wereld, vast besloten zijn te verdedigen. Het Fransche volk weet dat: zijn besluit staat onwrikbaar vast. In de bestaande omstandigheden stelde ik er prijs op daaraan te herinneren". De vroegere minister van de Duitsche rijksweer, luitenant-generaal Wilhelm Groener is gister 71 jaar oud overleden. Tijdens den wereldoorlog was gene raal Groener als opvolger van Luden- dorff tot eerste „Generalquartiermeis- ter" benoemd. In 1920 was hy als op volger van Gessier tot minister van de rijksweer benoemd; hij was in 1932 als zoodanig afgetreden. Generaal Groener was op 22 Mei 1867 te Ludwigsburg in Wurtemberg geboren. Hij koos de militaire loopbaan en was bij het uitbreken van den wereldoorlog luitenant- kolonel. Als chef van den veldspoorweg- dienst bekleedde hy een belangrijke functie. Inmiddels tot generaal-majoor bevorderd, werd hy in 1916 aan het hoofd gesteld van het „Kriegsamt" dat de oorlogsproductie leidde. Het volgende jaar trad hij als zooda nig af. Er werd verband gelegd tusschen dit aftreden en het verzet tegen zijn maatrege len tot beperking van de oorlogswinsten van de groot-industrie. Groener werd toen weer aan het front ge plaatst, waar hy in 1918 werkzaam was bij het spoorwegwezen en het vervoer van le vensmiddelen uit de Oekraine. In October 1918 werd hy tot opvolger van Ludendorff als eerste „Generalquartier- meister" benoemd. Toen keizer Wilhelm weigerde afstand te doen, met welk besluit Groener het eens was, vertrok de generaal naar Berlijn om de regeering van 's Keizers besluit op de hoogte te stellen; toen verder verzet echter hopeloos bleek, trachtte Groener den keizer hiervan te Spa te overtuigen. Hem viel de zware taak ten deel den te rugtocht van het Duitsche leger te leiden. De rol die hy bij de besprekingen te Spa over de houding van den keizer speelde, stelde hem na den oorlog aan tal van aan vallen bloot. Op zijn verzoek werd een eereraad ingesteld, die in 1922 uitspraak deed en hem van allen blaam zuiverde. In 1920 was hy inmiddels minister van verkeer geworden welke functie hij in ver scheiden opeenvolgende kabinetten be kleedde tot hij na het aftreden van den „burger"-minister van de rijksweer dr. Gessier in Januari 1928 als zoodanig be noemd werd.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 9