DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Rome eri Berlijn sluiten nauw politiek en
militair verbond.
No. 108 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Maandag 8 Mei 1939
141e Jaargang
De bestaande toestand weinig
veranderd.
Italiaansche koning naar
Berlijn?
Commentaar in 't kort.
Toestand weinig ver
anderd.
Moorddadig bombardement
op Tsjoengkin.
3000 slachtoffers.
Overeenstemming in Zuid-
Slavië mogelijk.
Nieuwe voorstellen ter tafel.
Estland sluit non-agressie
pact met Berlijn.
Weldra definitief besluit
Nieuwe Fransche decreten.
De algemeene toestand.
Botsingen tusschen Tsjechen en
Duitschers.
Groote nationale Tsjechische
betooging.
Londen gaat Moskou niet
ver genoeg.
Wellicht nog compromis
mogelijk.
Turksch-Russische banden
aangehaald.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENT1EN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, grcote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v b. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Het D. N. B. publiceert het volgende communiqué:
„De ministers van buitenlandsche zaken van Duitschland en Italië, Von
Ribbentrop en Ciano, hebben by hun besprekingen te Milaan op 6 en 7 Mei
den bestaanden politieken toestand aan een zorgvuldig onderzoek onder
worpen. Zy hebben opnieuw de volledige overeenstemming van de opvat
tingen der beide regeeringen in elk opzicht geconstateerd en besloten, aan
de nauwe verbondenheid der beide volken uiting te geven door een v e e 1-
omvattend politiek en militairverbon d." Voorts zegt
het communiqué, dat de beide spilmogendheden de overtuiging hebben
hierdoor op doeltreffende wyze bij te dragen tot de verzekering van den
vrede in Europa."
Politieke kringen te Rome zijn van mee
ning, dat de ofiderteekening van het po
litieke en militaire verdrag van Italië met
Duitschland binnenkort in plechtigen
vorm, waarschijnlijk te Berlijn, zal ge
schieden. Ciano is gisteravond naar Rome
teruggekeerd, terwijl Von Ribbentrop per
trein naar Berlijn is vertrokken.
Er loopt te Berlijn een hardnekkig
gerucht, dat de koning van Italië op
28 Mei a.s. een officieel bezoek aan
Duitschland zal brengen, ter beant
woording van het bezoek, dat Hitier
begin Mei 1938 aan Rome heeft ge
bracht.
Een officieele bevestiging van dit ge
slicht kon echter niet worden verkregen.
„Geen verdere verplichtingen."
Reuter meldt over de besprekingen het
volgende: „Bij de besprekingen van Ciano
met von Ribbentrop is, naar in gezagheb
bende kringen wordt verklaard, het
standpunt van de as tegenover alle Euro-
peesche vraagstukken grondig bestu
deerd, alle problemen zijn besproken en
de onderteekening van het militaire ver
drag is slechts een formeele stap tot
kristaliseering van den toestand.
Italië heeft geen verdere verplichtingen
aangegaan, de tekst van het pact is niet
gepubliceerd, doch niemand in Italië ver
geet, aldus Reuter, dat de geheime clau
sule van het drievoudig verbond in 1914
Italië een achterdeurtje heeft gelaten,
waarvan het voordeel trok."
Over het algemeen blijkt uit de
commentaren uit de diverse hoofdste
den in Europa, dat men den toestand
door het Italiaansch-Duitsch militair
verbond weinig veranderd acht. Vrij
algemeen geeft men als zijn meening
te kennen, dat het verbond een reeds
lang bestaanden toestand sanction-
neert.
Londen: „geen verrassing."
De diplomatieke correspondent van
Reuter schrijft, dat het Italiaansch-
Duitsche besluit de as-betrekkingen
vast te leggen in een politiek en mili
tair verdrag niet als een verrassing
te Londen is ontvangen.
Toch behouden officieele kringen zich
hun commentaar voor, daar zy geen bij
zonderheden kennen over den omvang van
het pact. Er wordt natuurlijk aan herin
nerd, dat de betrekkingen tusschen
Duitschland en Italië den laatsten tyd by-
zonder hecht zijn en dat de samenwerking
tusschen beiden reeds eenigen tyd he
lievelingsthema is van de Duitsche en
Italiaansche politici.
De aard van het pact is nog niet in bij
zonderheden bekend. Toch zijn bevoegde
kringen te Londen van meening, dat net
Duitschlands militaire positie regelt \oo
zoover het Italië betreft.
Par^s: „geen verandering.
Voor zoover te Parijs mogelijk was een
gezaghebbend oordeel te vernemen over
het Duitsch-Italiaansche militaire verdrag
schijnt de sluiting daarvan te Parys geen
grooten indruk te hebben gemaakt. Er is
weinig veranderd. Men merkt op, dat het
Te Milaan gepubliceerde communiqué
slechts een bestaande verhouding op pou-
tiek, diplomatiek en militair gebied heeft
gesanctionneerd.
Moskou: „Intimidatie politiek."
De te Milaan genomen besluiten verras
sen de sovjetkringen niet. Men is daar van
meening, dat de sluiting van een militair
bondgenootschap tusschen Berlyn en Rome
niet aanmerkelijk den Europeeschen toe
stand zal wijzigen.
Dezelfde kringen zijn geneigd in het
Duitsch-Italiaansche pact een poging te
zien tot hervatting van de politiek van
intimidatie.
Warschau: „standpunt ongewyzigd."
De totstandkoming van het Duitsch-
Italiaansche militaire verdrag heeft in
politieke kringen te Warschau geen ver
rassing gebaard. Men legt hier het pact uit
als een propagandamiddel, dat er toe be
stemd is de Westersche mogendheden te
doen buigen en hun iedere illusie te ont
nemen. Toch wijzigt dit pact geenszins het
standpunt van Polen, dat bereid bly'ft zyn
vraagstukken te regelen op basis van vol
komen gelijkheid en wederzijdsche ver
plichtingen.
Niet-officieel wordt volgens Reuter te
Warschau de meening uitgesproken, dat 't
pact Italië is opgedrongen, welk land geen
Europeesch conflict zou wenschen over de
zaak van Dantzig.
Tegelijkertijd wordt het waarschijnlijk
geacht, dat Mussolini slechts in een derge
lijk pact heeft toegestemd nadat hij de
verzekering ontvangen had dat Duitsch
land een gematigde houding zou aannemen.
Berlyn en Rome: „Vredespact."
De Zondagsedities van de Berlijnsche
bladen verheerlijken het'Duitsch-Italiaan
sche bondgenootschap als een „vredes
pact." „Montagspost" zegt, dat het de
„eerste werkelijke vredesdaad voor Euro
pa is sinds Versailles." „Deze staatslieden
van Europa hebben te kiezen en te beslis
sen of zij willen erkennen, dat de politiek
van Duitschland en Italië de eenige doel
treffende basis voor vrede is."
Ook Stefani verklaart: „Het pact te
Milaan dient zich aan als een „machtig"
instrument van den vrede". Het Italiaan
sche persbureau geeft te kennen, dat het
verbond een reactie is op de „omsinge-
lingspolitiek."
Naar het Chineesche persbureau
meldt, hebben de Chineesche troepen
de omsingeling van Nantsjang weer
voltooid.
Zaterdag is den geheelen dag in de bui
tenwijken gevochten. Op 5 Mei waren de
troepen reeds binnengedrongen, doch met
het oog op het Japansche spervuur trok
ken zij zich terug.
Ten oosten var. Soeihsien in midden-
Hopei zijn tijdens een verbitterd gevecht
1000 Japanneezen gesneuveld of gewond,
terwijl ook de Chineesche troepen zware
verliezen leden.
Zaterdag hebben 86 Japansche vliegtui
gen ongeveer driehonderd bommen laten
vallen boven verschillende deelen van
China. Swatau heeft zeer geleden: Vrijdag
zyn hier honderd menschen om het leven
gekomen of gewond. Ook Nantsjeng in
Zuid-Sjensi is hevig gebombardeerd.
Tsjoengking gebombardeerd.
Japansche vliegtuigen hebben de laatste
dagen Tsjoenking, de Chineesche hoofd
stad hevig gebombardeerd. In verschillen
de deelen der stad brak biand uit. Zij zijn
inmiddels gebluscht.
Maarschalk Tsjang Kai Sjek heeft een
millioen dollars doen uittrekken voor
hulpverleening aan de slachtoffers en
vluchtelingen, en generaal Ho Ying Tsjing,
den minister van oorlog, belast met de
leiding van het reddingswerk. De maar
schalk en mevrouw Tsjang Kai Sjek heb
ben hun eigen auto's ter beschikking ge
steld voor het vervoer der vluchtelingen.
De electriciteits- en watervoorziening is
hersteld, alsook de telefoonleiding. Som
mige straten in de stad zijn nog geblok
keerd door ingevallen muren en huizen.
Het aantal slachtoffers bedraagt minstens
drieduizend, het hoogste getal bij een
luchtaanval in den oorlog. De stad biedt
een naargeestigen aanblik en de menschen
vertoonen zich vrijwel niet op straat. Chi
neesche soldaten zoeken onder het puin
naar de lijken van slachtoffers. Er heerscht
een nijpende schaarschte aan voedsel.
Het blijkt, dat ruim honderd bewoners
van een vluchtelingenkamp, behoorende bij
een klooster, den dood hebben gevonden,
toen het kamp door brandbommen werd
getroffen.
Gisteren is de stad opnieuw gebombar
deerd.
„Militair object
De woordvoerder van de Japansche
marine heeft verklaard, dat de Japansche
luchtmacht nooit terug zal schrikken voor
het bombardeeren van Tsjoenking en an
dere Chineesche „militaire objecten." Deze
aanvallen zullen toenemen, tot het bewind
van Tsjang Kai Sjek ineengestort zal zijn.
Wat betreft het vallen van bommen op
het Britsche consulaat verklaren de ma
rine-autoriteiten, dat het noodzakelijk was
een vijftigtal stukken luchtdoelartillerie
tot zwijgen te brengen, welke stonden op
gesteld in de nabijheid van de Britsche,
Fransche en Duitsche consulaten.
Officieel wordt te Sjanghai echter me
degedeeld, dat de Japansche verontschul
diging, dat luchtdoelartillerie van de Chi-
neezen in de nabijheid stond, niet aan
vaardbaar is. Zaterdag is te Tokio een
schriftelijk protest overhandigd.
Positie te Kanton kritiek?
Volgens berichten uit Chineesche bron
hebben ie Chineesche troepen zich
meester gemaakt van het station der
spoorwegen in de buitenwijken van Kan
ton. De Japanneezen zouden meer dan
honderd dooden hebben achtergelaten. Te
Kanton is de staat van beleg afgekondigd.
Onverwijld zyn Japansche versterkingen
en tanks naar de bedreigde zóne gezonden.
Het schijnt, dat de positie der Japanneezen
kritiek zou kunnen worden, als de verster
kingen, die van Formosa onderweg zyn,
niet op tijd zouden aankomen.
Matsjek, de leider van de Zuidslavische
Kroaten, heeft medegedeeld, dat de mi-
nister-president en Matsjek tezamen op 27
April een overeenkomst hebben opgesteld,
welke, zooals zij was opgeschreven, moest
worden goedgekeurd of verworpen door
den regent.
Soenosjitsj werd naar Belgrado gezon
den om het definitieve antwoord in ont
vangst te nemen. In plaats van een recht
streeks antwoord bracht hy nieuwe voor
stellen mee en derhalve kon Matsjek
slechts constateeren, dat de regent het
ontwerp der overeenkomst van de hand
had gewezen.
Matsjek heeft gisteren de Kroatische af
gevaardigden in vergadering bijeen ge
roepen om hen te raadplegen. Politieke
waarnemers gelooven nog steeds dat het,
yiet eenigen goeden wil aan beide zijden,
mogelijk zal zijn een overeenkomst te
bereiken, aangezien dit thans voor Joego
slavië absoluut noodzakelijk is.
De regeering van Estland heeft in be
ginsel het voorstel van Duitschland voor
het sluiten van een non-agressiepact aan
vaard. Munters, de minister van buiten
landsche zaken van Letland, is Zaterdag
in Tallinn aangekomen, waar hij deze
kwestie met zijn Estlandschen ambtge
noot, Selter, heeft besproken. Het definitie
ve besluit wordt spoedig verwacht.
Zaterdag is de Fransche ministerraad
bijeen gïkomen en de minister-president
heeft den president der repubbek een aan
tal decreten ter teekening voorgelegd. Deze
decreten hebben betrekking op de controle
op de buitenlandsche pers, verplichte cur
sussen in passieve verdediging, wijziging
op de wet van militaire requisitie, ver
zekering tegen oorlogsrisico op zee. e a.
De minister van buitenlandsche zaken,
Georges Bonnet, gaf een uiteenzetting van
de buitenlandsche politiek. Hij gaf een
'overzicht van de besprekingen, welke
worden gevoerd tusschen Frankrijk en
Engeland eenerzijds en Polen, Roemenië,
Turkije en de sovjet-unie anderzijds. Ook
gaf hij zijn meening te kennen over het
aftreden van Litwinoff, waarover evenwel
nog geen officieele mededeelingen zyn
ontvangen.
Accoord
Rome—Berlijn.
Duitschland en Italië hebben, in ant
woord op wat zy noemen de „omsinge-
lingspoiitiek" der democratische mogend
heden, een nauw „militair en politiek
verbond" gesloten.
Wat dat laatste precies beteekent is
vooralsnog niet duidelijk. Komt het neer
op een of- en defensief verbond in alle
omstandigheden? En als dat het geval is:
bestaat er nü geen enkele mogelijkheid
voor Italië om op het critieke moment
Duitschland weer in den steek te laten -
eèn taktiek. die het in het verleden met
groote bedrevenheid heeft gevoerd? Italië
heeft altyd in zijn buitenlandsche politiek
het opportuniteitsbeginsel gehuldigd en er
wanneer op het oogenblik een samengaan
met Duitschland voordeelig lijkt, wil dat
niet zeggen, dat de steun van Italië te ge
legener tijd niet opnieuw te koop blijkt.
Vooralsnog beteekent het verbond met
Duitschland echter, dat Mussolini nog
steeds van de „as-politiek" vruchten meent
te kunnen plukken. Waaruit volgt, dat de
pogingen \an degenen die meenden Italië
van de as te kunnen losweeken, tever-
geefsch geweest zijn.
In de tweede plaats kan opgemerkt
worden, dat het samengaan van Rome en
Berlyn in politiek en militair opzicht in
de practijk weinig verandering zal geven.
Vrijwel als niet-gelijkgeschakelde bladen,
d.w.z. die uit de democratische landen,
geven als hun meening te kennen, dat het
accoord slechts de sanctioneering beteekent
van een reeds lang bestaanden toestand.
De Duitsche en Italiaansche meening, dat
het verbond een nieuw bewijs is voor de
„constructieve vredespolitiek" van de as
laten we dan maar voor wat het is. Deze
bewering is immers maar al te dikwijls
door de feiten weerlegd om het buitenland
nog eenig geloof te kunnen vinden.
In Moskou is men van oordeel, dat het
accoord een nieuw bewijs is voor de door
de „as" gevoerde intimidatiepoiitiek.
Is men echter in het Kreml van plan
hieruit de logische consequenties te trek
ken? D.w.z.is Polen bereid met Engeland
en Frankrijk tegen een dergelijke politiek
op te treden? Met zekerheid is over het
verloop der onderhandelingen nog niets
bekend, al is het duidelijk, dat zich moei
lijk te overbruggen geschillen hebben ge
openbaard.
Moskou wilde veel verder gaan dan
Londen. Het wilde een uitgebreid garan
tiesysteem, waarin zelfs het Verre Oosten
betrokken werd. Maar deze plannen
waren Londen te veelomvattend. De ga
ranties aan Polen, Roemenië en Grieken
land beteekenen voor het Engeland, dat
zich tot nu toe nooit heeft willen binden
door verplichtingen aan continentale lan
den, tóch al een ingrijpende verandering
en een belangrijk risico.
Moskou zal dit moeten begrijpen en con
cessies moeten doen. Anders is een misluk
ken der onderhandelingen te voorzien.
Wellicht zal het nu, dat Italië en Duisch-
land zich militair vereenigen, tereid zijn,
zich te beperken tot Polen, Roemenië,
Turkije. Griekenland en wellicht enkele
Oostzeelanden.
Verschillende Engelsche en Fransche
bladen zyn van oordeel, dat nu eens te
meer blijkt, hoe noodzakelijk het deelne
men van Rusland aan het anti-agressie
front wel is. De „News Chronicle" schrijft:
„Thans is meer dan ooit een sterke vre-
desbond noodig. Niets zou zoo goed zijn
als een eerlijke militaire overeenkomst
met de Sovjet-Unie, door niets zouden
Hitier en zijn generale staf zoo krachtig
worden weerhouden, over te gaan tot
nieuwe daden van geweld." Ook de „Daily
Herald" spoort aan tot een dergelijk ver
drag met de sovjet-Unie als de „eenige
mogelijkheid om Hitier in bedwang te
houden."
Weldra zal duidelijk worden wat het
vervangen van Litwinof door Molotof pre
cies heeft beteekend. Seeds, de Engelsche
ambassadeur, heeft dringend om een
onderhoud verzocht. Deze ontmoeting is
wellicht van het allergrootste belang.
Onder het opschrift „Incidenten
der provocateurs" schrijft de te Praag
verschijnende „Venkov" „Ons worden
incidenten gemeld in verschillende
plaatsen tusschen Tsjechen en Duit
schers.
In een plaatsje in Zuid-Bohemen is
tijdens een bal een vechtpartij ont
staan. Die vechtpartij ontaardde in een
relletje. Verscheidene anonieme vlug
schriften, waarvan men op het oogen
blik de schrijvers zoekt, bewijzen, dat
er in Bohemen en Moravië nog steeds
provocateurs zijn en lieden, die „geen
belang hebben by een overeenstem
ming tusschen Tsjechen en Duit
schers."
De „nationale solidariteit" zal in het
vervolg, gesteund door de regeering, ener
giek tusschenbeide komen, het is in het
belang van het Tsjechische volk, dat der
gelijke incidenten zich niet meer voor
doen."
Gemengde commissies, samengesteld uit
leden der „nationale solidariteit" en der
N.S.D.A.P., zullen in het leven worden
geroepen om deze incidenten te liqui
deeren.
Nationale Tsjechische betooging.
Het stoffelijk overschot van een grooten
dichter, Macha, in 1836 gestorven, en die
als nationale held beschouwd wordt, is
Zaterdag overgebracht naar het Pan
theon. Het was door de Tsjechen wegge
haald tijdens de bezetting der Sudeten-
Duitsche gebieden door de Duitsche troe
pen, uit Lectmeritz, waar het begraven lag.
Honderdduizenden Tsjechen met de natio
nale kleuren getooid, stonden langs den
weg.
Zaterdagavond heeft de Britsche regee
ring haar instructies gezonden aan den Brit-
schen ambassadeur in Moskou betreffende
het antwoord op het Russische plan ten aan
zien van de organisatie der collectieve vei
ligheid.
„Zonder een categorische verwerping
te vormen van het Russische plan tot
een militair bondgenootschap zoo
schrijft de diplomatieke redacteur van
de Sunday Times hierover tracht
Groot-Britannië in de eerste plaats de
onderhandelingen te beperken tot bij
stand van Rusland aan zijn Baltische en
Balkanburen in geval van een agressie.
Behalve wanneer Rusland bereid zou
zyn tot een compromis, bestaat er ge
vaar voor een afbreken der onderhan
delingen".
Molotof aanvaardt zijn nieuwe
functie.
Molotof heeft Zaterdag het corps diploma-
tiqué te Moskou medegedeeld, dat hij zyn
functies van volkscommissarissen van bui
tenlandsche zaken aanvaard heeft.
Sir William Seeds, de Britsche ambassa
deur te Moskou, heeft dadelijk om een on
derhoud verzocht.
Het Turksche telegraaf-agentschap
publiceert een communiqué over het
bezoek van Potemkin, den Russischen
vice-minister van buitenlandsche zaken,
aan Ankara, waarin de eenstemmigheid
der beide bevriende regeeringen gecon
stateerd wordt over de internationale
kwesties.
Beide nabuurlanden zyn besloten hun
banden van vriendschap verder te verster
ken, in het belang van den vrede. Zy zullen
hun pogingen voortzetten vrede en veilig
heid te handhaven en zullen elkander alle
inlichtingen van politieken aard verschaf
fen, welke hun belangen raken.
Ook Tass publiceert een dergelijk com
muniqué.
Potemkin is gistermiddag in Sofia aange
komen alvorens door te reizen naar Boe
karest op weg naar Moskou. Men hecht aan
het bezoek aan. Sofia groote waarde.
Gisteravond werd hy ontvangen door
koning Boris en Kios6eiwanof. Daarna heeft
hy zyn reis naar Boekarest voortgezet, waar
hy Gafencu zal ontmoeten.
Zie verder Buitenland pag. 1, 2e blad.