DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Mussolini over oorlog en vrede.
Commentaren op Mussolini's rede.
No. 11% Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Maandag 15 Mei 1939
De „vredelievende as" contra „oorlogszuchtige
democraten".
Rome en Berlijn zullen een
„rechtvaardigen vrede"
brengen.
Oneenigheden in Japansche
kabinet.
Betrekkingen met de as
het twistpunt.
Do algemeene toestand.
Fransche bladen zijn
wantrouwend.
Berlijn is tevreden.
Engelsche pers toont weinig
belangstelling.
De wereld over het
Britsch-Turksche
accoord.
Kaunas zoekt contact met
Moskou en Warschau.
Engelsch koningspaar
bekort zijn reis.
Moeilijke reis van de „Empress"
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE AD VER TEN Ti EN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, grcote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA,
l*le Jaargang
In een te Turijn gehouden redevoering
heeft Mussolini opnieuw zijn trouw aan
de as betuigd. Hij heeft hierbij o.m. het
volgende gezegd: „Terwijl ik tot u
spreek vragen millioenen, zich in alle
deelen der wereld van hoog tot laag,
optimistisch of pessimistisch af: ..Blijft
het vrede of wordt het oorlog?"
Het is voor allen een ernstig vraag-
teeken. Ik antwoord er op met te ver
klaren, dat bij een objectief en kalm
onderzoek van den toestand blijkt, dat
er thans in Europa geen vraagstukken
zijn van een omvang en scherpte welke
een oorlog zouden rechtvaardigen, die
van een Europeeschen oorlog tot
wereldoorlog zou kunnen worden. Er
zijn knoopen in de Europcesche poli
tiek, doch er is geen zwaard noodig".
„Toch moeten deze knoopen worden
doorgesneden, omdat men vaak een
harde werkelijkheid verkiest boven een
langdurige onzekerheid. Dat is niet
alleen de gedachte van Italië, doch ook
van Duitschland en dus van de as".
i Mussolini zeide voorts: „Het Italiaansche
volk heeft gemarcheerd en gebouwd, ge
streden en Afrika overwonnen op een
vijand, die volgens de op militair gebied
meest deskundigen onverslaanbaar was.
Verslagen en overwonnen de coalitie van
toepassers van sancties, ingesteld door dien
volkenbond (gefluit), welke voortaan zon
der verdriet is opgeborgen in dat groote
mausoleum van marmer, dat is opgericht
aan de oevers van het meer van Genève
Het Italiaansche volk heeft gestreden aan de
zijde der heroieke infanterie van Franco
(applaus) tegen de democratisch-bolsjewis-
tische coalitie, welke letterlijk verpletterd
uit den strijd te voorschijn kwam.
De synthese van deze zeven jaren is: de
verovering van het rijk, de vereeniging van
het koninkrijk Albanië met het koninkrijk
Italië en de toeneming van macht op ieder
gebied.
De as zal na vele jaren een evenwijdig
loopende actie te zijn geweest tusschen twee
regiemen en twee revoluties door het pact
van Milaan tot een militair bondgenoot
schap wqrden, dat in den loop der maand
te Berlijn zal worden geteekend. Het zal de
onscheidbare gemeenschap worden van
de beide staten, de beide volken.
Zij die iederen morgen uitkijken naar
mogelijke barsten of ommekeer, kunnen
vandaag beschaamd en vernederd zijn. Dat
niemand zich illusies make, want mijn wil
is onbuigzaam en sterker dan te voren.
Wij zullen met Duitschland opmar-
cheeren om Europa dien „vrede van
rechtvaardigheid" te geven, welke in
nige wensch is van alle volken.
De polemisten van de groote democra
tieën worden uitgenoodigd, een zoo mogelijk,
rechtvaardig, oordeel te geven over ons
standpunt. Wij wenschen niet den vrede,
omdat onze binnenlandsche toestand naar
men zegt zoo rampzalig is. Dat zegt men
reeds 17 jaar. Maar zij, die op de catastrophe
wachten, kunnen nog lang wachten. Het is
ook niet uit fysieke vrees voor den oorlog,
daar dit gevoel ons volkomen onbekend is.
Ziet daar, waarom de bedenksels van die
kamerstrategen van de andere zijde der
dichtstbijzijnde grens gefluit, herhaald
geroep: „Tunis, Nice, Corsica" waarin
gesproken wordt van een gemakkelijke
wandeling door het dal van de Po absurd
zijn.
Is er misschien reden zich af te vragen
of met den ernstigen wensch der totalitaire
staten naar vrede een zelfde houding van
de zijde der democratieën overeenkomstig?"
(Geroep: „neen".)
„Gij antwoordt reeds. Ik zal mij ertoe be
palen te zeggen, dat het bij den huidigen
stand van zaken geoorloofd is er aan te twij
felen".
De kaart van Europa gewijzigd.
„In de laatste tijden is de geografische
kaart van Europa gewijzigd. Er moet wor
den opgemerkt, dat noch Japan, noch
Duitschland, noch Italië een vierkanten
meter gronds noch een enkelen bewoner aan
de souvereiniteit der groote democratieën
hebben ontnomen. Maar hoe dan toch is d.e
woede te verklaren?
Willen zij ons misschien doen gelooven,
dat er sprake is van moreele scrupules?"
Terugkomende tot het verdrag van Ver-
sailles „het stelsel der tegen Italië en
Duitschland gerichte pistolen", zeide Mus
solini'verder, „is thans onherstelbaar inge
stort".
„Een witte oorlog".
„Dat de groote democratieën'niet oprecht
zijn toegewijd aan de zaak van den vrede
bewijst het feit, dat zij reeds begonnen zijn
met den „witten oorlog", dat wil zeggen een
oorlog op economisch terrein", aldus Mus
solini. „Men koestert de illusie ons te ver
zwakken. Niet alleen met goud wint men
oorlogen. Boven goud is van meer belang
nog de wil en nog meer de moed.
Het formidabele blok van 150 millioen
menschen, dat snel in aantal toeneemt, van
Oostzee tot Indische Oceaan, zal niets met
zich laten doen. Iedere aanval zal noode-
loo; zijn. Iedere aanval zal met vastberaden
heid worden afgeslagen. Na het systeem der
pistolen het systeem der waarborgen".
„Waarom wij wapenen".
Tenslotte zeide Mussolini: De reden waar
om wfj ons steeds machtiger wapenen ten
einde in staat te zijn onzen vrede te ver
dedigen en iedere bedreiging met agres
sie, welke dan ook, af te slaan, zal u dus
duidelijk voorkomen.
Na gesproken te hebben over de ver
wezenlijking van een nieuwe physiek en
zedelijk Italiaansch type, wees Mussolini
op de noodzakelijkheid de overzeesche ge
bieden productief te maken, hetgeen een
strenge discipline en groote volharding ver-
eischt.
Mussolini besloot: „Dat niemand aan
onze toekomst twijfele kameraden! Wat ook
gebeure. Ik zeg u in alle zekerheid, dat alle
doeleinden zullen worden bereikt".
In welingelichte kringen te Tokio
wordt onthuld, dat in het kabinet
Hiranuma ernstige meeningsverschil-
len zijn ontstaan over de kwestie der
betrekkingen van Japan met Duitsch
land en Italië.
Na de in April gehouden besprekingen
over de versterking van het anti-komin
ternpact was men het in Tokio eens ge
worden over een formule welken den
asmogendheden begin Mei in de bijeen
komst te San Remo was voorgelegd. Japan
zou hierin den beiden asgenooten het
sluiten van een militair pact van weder-
zijdschen bijstand hebben voorgesteld,
waarbij het uitsluitend op de fronten van
het verre Oosten behoefde te interve-
niëeren, en wel in geval de Sovjet-Unie
in een conflict tegen Duitschland en Italië
zou worden betrokken. De ontvangst van
dit voorstel, zoo verzekert men in welin
gelichte Japansche kringen, zou in Rome,
en meer nog in Berlijn, zeer slecht zijn
geweest, zelfs zou gesproken zijn van een
verbreking» van den anti-komintern-
driehoek. Inmiddels zou men te San Remo
besloten hebben tot het sluiten van een
militaire alliantie tusschen Duitschland
en Italië zonder Japan. Op het voorstel
van Tokio zou men hebben aangemerkt,
dat Japan bij een Europeesch conflict,
waarin de Sovjet-Unie neutraal bleef, een
toeschouwer zou kunnen blijven.
Men zou Tokio daarom verzocht hebben
een zoodanige overeenkomst aan te gaan,
dat Japan op meer spectaclaire wijze met
de politiek BerlijnRome verbonden
werd. Deze kwestie heeft haar weerklank
gevonden in het Japansche kabinet.
Zoo wordt uit betrouwbare bron verno
men, dat het Japansche leger aan Duitsch
land en Italië voldoening zou willen ge
ven, terwijl Arita strikt wil vasthouden
aan de door het kabinet in het begin van
de maand vastgestelde gedragslijn. Men
verzekert dat Hiranuma nog goede hoop
koestert de tegengestelde gezichtspunten
tijdens het weekeinde met elkaar te ver
zoenen over een nieuwe compromis
formule welke de laatste 48 uur is opge
steld, teneinde op deze wijze een crisis te
vermijden, welke zoowel op de binnen-
als op de buitenlandsche politiek haar in
vloed zou doen gelden.
Anti-agresaieironi
in wording.
Mussolini heeft gisteren een rede gehou
den, die, naar uit de perscommentaren
blijkt, in Londen iets gunstiger wordt
beoordeeld dan te Parijs. Dit neemt echter
niet weg, dat zoowel Engeland als
Frankrijk een nieuwe stimulans hebben
gekregen om de onderhandelingen met
Moskou voort te zetten en zoo eenigszins
mogelijk met succes te beëindigen.
En die mogelijkheid is er zeer zeker.
Steeds duidelijker wordt het, dat het
ontslag van Litwinof geen ommekeer
beteekent in de Russische buitenlandsche
politiek. Naar ingewijde kringen weten
mede te deelen, is het feit, dat Litwinof
in het voorjaar van 1939 niet spoedig
genoeg met de Westelijke demo:ratieën tot
een overeenkomst is kunnen komen, door
Stalin aangegrepen om een kwestie van
binnenlandsch-politieken aard af te doen.
Stalin heeft uit de ongerustheid, die er
enkele uren te Londen en Parijs heeft
geheerscht door het aftreden van Litwinof,
(die steeds samenwerking met de Weste
lijke democratieën heeft voorgestaan)
kunnen opmaken hoezeer Engeland en
Frankrijk het toetreden van Rusland tot
het anti-agressiefront wenschen.
Dit feit. en ook de rede van Mussolini,
die opnieuw spreekt van de onverganke
lijke trouw aan den as-genoot, zullen
allicht het verloop der onderhandelingen
bespoedigen.
Het moge immers juist zijn, dat Italië
op het stuk van trouw aan bondgenooten
een compromitteerend verleden heeft
duidelijk is, dat van een losweeken van
Italië van de as, zooals bepaalde Engelsche
kringen nog hoopten, op het oogenblik
geen sprake kan zijn.
Hoe het er precies met de Engelsch-
Russische onderhandelingen voorstaat, is
moeilijk te zeggen. Ook de Lagerhuideden,
die Chamberlain tal van vragen over dit
onderwerp hebben gesteld, kregen tot
antwoord, dat het niet in het belang der
onderhandelingen is, op het ooger.blik al
uitgebreide mededeelingen te doen. En het
Lagerhuis weet, dat Chamberlain er
oprecht naar streeft, Moskou tot bondge
noot te maken in den strijd tegen de
agressiepolitiek van Berlijn en Rome. Het
weet, dat Chamberlain door Berljjns
onbetrouwbare houding, die elke afspraak
te goeder trouw onmogelijk heeft gemaakt,
bitter teleurgesteld is. Het is daarom, dat
Chamberlain in zijn nieuwe buitenlandsche
politiek den volledigen steun heeft van
vrijwel het geheele Huis.
Dat deze „nieuwe" politiek meer succes
heeft opgeleverd dat de naïef-opgezette
pacificatiepolitiek-a-la-München is wel
gebleken uit de overeenkomst met Turkije.
Een overeenkomst, die nog wel niet in
details op papier staat, maar die in groote
lijnen al tusschen Ankara en Londen
gesloten is. Ook de komst van den
nieuwen Duitschen gezant, Von Papen,
heeft daaraan niets kunnen veranderen.
De politieke voordeelen van dit verdrag
zijn zeer groot, voor beide verdragsluitende
partijen. Ankara heeft definitief gekozen.
Rusland zou van de Engelsch-Fransch-
Turksche onderhandelingen op de hoogte
geweest zijn en de overeenkomst volledig
hebben goedgekeurd.
Potemkin, de Rus, heeft achtereenvolgens
Ankara, Sofia, Boekarest en Warschau
bezocht. Hij is zoowel in Ankara als in
Boekarest en Warschau goed ontvangen.
Zelfs Sofia heet niet ongeneigd een garantie
van Rusland te aanvaarden.
Roemenië schijnt niet meer zoo afkeerig
te zijn, een Russische garantie te acceptee
ren, vooral niet, nadat Rusland verzekerd
heeft Bessarabië te allen tijde met rust te
zullen laten.
De sedert jaren vrij constante vriend
schapsbanden met Turkije zijn opnieuw
aangehaald. Ook het onderhoud met Beek
schijnt niet geheel zonder resultaat te zijn
geweest, zoodat hier ook de vooruitzichten
schijnen te verbeteren. En tenslotte komt
er uit Kaunas het bericht, dat Litauen de
banden met Polen en de Sovjet-Unie
nauwer wenscht aan te halen. Een bezoek
van Potemkin staat al op het programma,
terwijl Smigly Rydz een uitnoodiging heeft
ontvangen.
Langzaam, tegen alle aarzeling en reser
ve in, is het anti-agressiefront in wording.
En Duitschland en Italië zelf zullen wel
zorgen, dat het voltooid wordtl
De Fransche bladen hebben weinig be
langstelling voor Mussolinfs rede.
De „Paris Soir" schrijft onder het op
schrift „Onzekerheden" in de rede van Mus
solini o.a.: De Duce verkondigt, dat de knoo
pen in de internationale betrekkingen zul
len moeten worden „doorgehakt", „waarom
niet liever ontward?"
„Vrede in rechtvaardigheid", zegt Musso
lini. Doch wat voor rechtvaardigheid? Ook
hierover geen nadere aanduidingen.
De Temps schrijft: „De Duce heeft ge
zegd, dat er, in weerwil van den huidigen
internationalen toestand, niets is, dat een
oorlog kan rechtvaardigen. Als dit, naar wij
willen aannemen, een oprechte gedachten-
uiting is, moet men. zoowel te Berlijn als te
Rome, inzien, dat de organisatie van een
defensief stelsel in Oost-Europa een min
stens even belangrijke bijdrage tot het be
houd van den vrede vormt als naar de op
vatting van Duce en Fiihrer een militair
bondgenootschap tusschen Italië en Duitsch
land".
Volgens de „Ordre" behoort de verkla
ring van gisteren tot de serie van vage re
devoeringen.
De „Excelsior" schrijft: „Als het Italiaan
sche volk van helderheid houdt, zooals de
Duce zegt, zal het die in de rede van Mus
solini zoeken, maar niet vinden".
De „Petit Parisien" schrijft: „Mussolini is
van meening, dat de tijden van Frans I en
Karei VIII voorbij zijn. Daarmede zijn wij
het volkomen eens, maar de tijden van Cae
sar behooren niet minder tot het verleden".
Politieke kringen begroeten de redevoe
ring van Mussolini met de grootste voldoe
ning. Zij wijzen erop, dat de rede „volko
men overeenstemming" aantoont tusschen
de beide landen van de spil en een recht-
streeksch en gemeenschappelijk antwoord
der beide landen vormt op de redevoeringen
van Chamberlain en Daladier. Zij doen de
verklaring betreffende de „vreedzame aspi
raties", die Duitschland en Italië bezielen,
uitkomen, evenals de verklaring, dat de spil-
mogendheden zoo noodig haar rechten met
de wapenen zouden weten te verdedigen.
De bladen schrijven in gelijken zin.
In diplomatieke kringen te Rome is men
algemeen van oordeel, dat de rede van
Mussolini het stempel van een afwachtende
houding draagt en den zorg verraadt, de
dingen niet op de spits te drijven. Men be
schouwt het als een rede, die geen nieuwe
elementen in den internationalen toestand
brengt, doch geen enkele brug afbreekt.
Tenslotte meent men er een aanwijzing In
te zien, dat Italië, evenmin als Duitschland,
de gebeurtenissen wil overhaasten, doch dat
beiden vastbesloten zijn tot daden over te
gaan, als men afwijzend blijft staan tegen
over hetgeen Rome en Berlijn rechtvaardige
en redelijke aanspraken achten.
Over het algemeen neemt de rede van
Mussolini in de Engelsche bladen geen
eerste plaats in. Niet alle bladen publicee-
ren commentaar.
- De „Daily Mail" zegt, dat de rede in
hoofdzaak als gematigd kan worden be
schouwd, hoewel de feiten verdraaid zijn.
De „Times" zegt: „Men heeft algemeen het
gevoel, dat de verklaringen van Mussolini,
hoewel de toon vaak uitdagend was, den
toestand in Europa niet slechter hebben
gemaakt".
Volgens de „News Chronicle" zou het een
dwaasheid zijn „te denken, dat Mussolini van
meening veranderd is, doch de getemperde
toon van zijn rede schijnt te bewijzen, dat
hij de les van het vredesfront heeft begre
pen".
De Poolsche bladen hebben het bericht
over het tusschen Engeland en Turkije
gesloten accoord met groote voldoening
ontvangen. Zij zien hierin voor de Middel-
landsche zee de pendant van het accoord
tusschen Engeland en Polen. De dijk te
gen elke territoriale wijziging en tegen
de neiging tot hegemonie van sommige
landen, schrijft de „Express Poranny"
wordt met den dag sterker. Het accoord
met Turkije zal ook den weerstand op den
Balkan versterken, welke niet meer de
graanschuur van Duitschland kan worden.
Turksche kringen tevreden.
Naar aanleiding van de aanvallen der
totalitaire staten op het Britsch-Turksche
accoord rechtvaardigt en verklaart men
in politieke kringen de nieuwe Turksche
politiek met de bezetting van Albanië
door Italië, een land, dat thans alle Bal-
kanstaten bedreigt. Men herinnert aan de
nadeelige gevolgen, die het bondgenoot
schap met Duitschland in 1914 heeft ge
had en verklaart, dat Turkije thans den
weg heeft gevonden, die met zijn werke
lijke belangen overeenkomst.
Rome ontevreden.
In politieke kringen te Rome ziet men
het EngelschTurksche pact als in de
eerste plaats tegen Italië gericht, juist zoo
als het pact van Engeland met Polen aan
den spits naar Duitschland wendt. Men
verklaart te Rome, dat door het Britsch-
Turksche pact een der voornaamste be
palingen van de Britsch-Italiaansche ac-
coorden, n.1. de instandhouding van den
status quo in de Middellandsche Zee
thans illusoir wordt. Volgens Rome kon
dit verdrag in Belgrado als „volkomen
onvereenigbaar" met de beginselen van
de Balkan-entente worden beschouwd.
Commentaar van de Diplo.
De „Deutsche Duplomatisch-politische
korrespondenz" schrijft o.a. het volgende
over het gisteren gesloten accoord tus
schen Engeland en Turkije:
„Na den wereldoorlog heeft Turkije
onder leiding van den genialen vernieu
wer, Ataturk, consequent een politiek
gevolgd, welke erop gericht was los te
komen uit de combinaties en oneenighe
den der vreemde mogendheden. Sinds
den dood van Atatuk schijnt men in Tur
kije echter van opvatting te zijn, dat de
handhaving van het beginsel der neutra
liteit voor de Turksche politiek niet meer
noodig is. Engeland heeft met het nieu
we verdrag een oud doel thans lang nieu
we onwegen bereikt.
Turkije heeft besloten den veiligen
bodem te verlaten en zich op een weg te
k begeven, welke baar tegenstellingen kan
bezorgen. In plaats van zich te bezinnen
op haar gezonde solidariteit met het
Europeesche zuid-oosten, schijnt Turkije
op weg te zijn het bruggehoofd te worden
voor vreemde agressieve en hegemoniale
wenschen tegen dit gebied."
In de Litausche pers verschijnen berich
ten, welke duiden op nauwere betrekkingen
tusschen de Sovjet-Unie en de Baltische
staten. Naar gemeld wordt, zal Potemkin
een bezoek aan deze landen brengen, na de
bijeenkomst van den Volkenbondsraad. Ook
wordt gemeld, dat in Kaunas een nieuwe
Sovjet-gezant zal worden aangesteld, welke
post een jaar lang vacant is geweest.
Naar verluidt heeft generaal Rastikis den
Poolschen maarschalk Smigly Rydz tot een
bezoek aan Kaunas uitgenoodigd.
De Canadeesche minister-president
Mackenzie King heeft medegedeeld,
dat het bezoek van den koning en
koningin in plaats van de vastgestelde
vier dagen tot drie dagen bekort zal
worden.
De interdepartementeele regeeringscom-
missie, welke de schikkingen voor de reis
van het koningspaar treft, is nu bezig de
veranderingen te bestudeeren, welke in de
rondreis moeten worden aangebracht, we
gens de vertraging, welke de „Empress of
Australia" ondervindt In Ottawa werd Za
terdag officieel bekend gemaakt, dat het
schip niet op het vastgesteld tijdstip zal
aankomen.
Het schip heeft geruimen tijd langzaam
moeten varen in verband met mist, ijsvel
den en ijsbergen.
Kort na het noenmaal geraakte de Em
press of Australia gisteren in een gordel
pakhuis van een mijl breedte. Het schip
voer den ijsgordel in en baande een weg
voor de twee achteraan varende kruisers.
De ijsmassa was zoo dik, dat men uit het
schip zou hebben kunnen stappen en over
het ijs voortloopen.
Toen de ijsgordel gepasseerd was, voer
men full speed door.
Het schip zal waarschijnlijk Dinsdag
nacht te Quebec arriveeren ten gevolge
van het slechte weer onderweg en zal twee
dagen over tyd zijn. De Empress vaart
thans op volle kracht.
Zie verder Buitenland pag. 4, 2e blad.