DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 3.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE AD VERTE NT1EN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, greote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij T h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 117 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Directeur: C. KRAK.
Vrijdag 19 Mei 1939
HoofdredacteurTj. N. ADEMA.
141e Jaargang
Witboek over Palestina.
Joden een derde deel der bevolking.
Overgangsperiode.
Joden en Arabieren staan
afwijzend.
„Joodsche bevolking uitgeleverd".
De algemeen© toestand.
Palestijnsche joden
betoogen tegen de plannen.
Scandinavische landen
antwoorden.
Alleen Denemarken niet
afwijzend.
ALKMAARSCHE COURANT.
Onafhankelijke Palestijnsche staat
binnen 1Q jaar.
De plannen der Britsche regeering ten aanzien van Palestina, zooals die
uiteengezet zijn in het Woensdagavond gepubliceerde Witboek komen neer
op het vestigen van een onafhankelyken Paleslynschen staat binnen tien
jaar en beperking van de Joodsche immigratie tot 75.000 over vijf jaar met
daaropvolgende stopzetting der immigratie.
De nieuwe staat zal door verdragen verbonden zijn met het vereenigd
koninkrijk, waardoor op bevredigende wijze wordt voorzien in de commer
ciële en strategische behoeften der beide landen. Overleg met den Volken
bond zal noodig zijn met het oog op het beëindigen van het mandaat.
De onafhankelijke staat zal er een zijn, waarin de Arabieren en Joden
tezamen regeeren zoodanig, dat de levensbelangen van beide gemeen
schappen worden gewaarborgd.
De vestiging van den onafhanke-
lijken staat zal worden voorafgegaan
door een overgangsperiode, gedurende
welke de Britsche regeering verant
woordelijk blijft. In de overgangs
periode zal het Palestijnsche volk een
grooter aandeel in de regeering wor
den gegeven.
Zoodra de vrede en orde voldoende
hersteld zijn, zullen stappen worden
ondernomen om de politiek ter. uit
voer te leggen, waarbij den Palestijn-
nen een steeds grooter aandeel in de
regeering des lands wordt gegeven.
Het doel is, met de leiding van alle de-
parlementen Palestijnen te belasten, die
terzijde worden gestaan door Britsche ad
viseurs, doch die aan het toezicht van den
hoogen commissaris zijn onderworpen.
De Palestijnsche departementshoofden
zullen zittingen hebben in een uitvoeren
den raad, die den hoogen commissaris van
advies dient en Arabische en Joodsche ver
tegenwoordigers zullen worden uitgenoo-
digd, tot het vervullen der functies in ver
houding tot de sterkte der onderscheidene
bevolkingsgroepen. De uitvoerende raad
kan later worden omgezet in een minister
raad.
De regeering is bereid, het apparaat in
het leven te roepen noodig voor het instel
len van een volksvertegenwoordiging,
indien de openbare meening zich hiervoor
zou uitspreken.
Na vjjf jaar.
Na vijf jaar van het herstel van den
vrede en orde af, zal worden overgaan tot
het instellen van een geschikt lichaam ter
vertegenwoordiging van de Palestijnen en
de Britsche regeering, welke aanbevelin
gen zal doen voor een grondwet van het
onafhankelijke Palestina.
De Britsche regeering zal moeten kunnen
vaststellen, dat voldoende gezorgd is voor
de veiligheid van en vrijen toegang tot de
heilige plaatsen en voor de bescherming
van de belangen en eigendommen van
verscheidene religieuze lichamen, alsook
voor de bescherming van dt verschillende
gemeenschappen en dat rekening is ge
houden met de eischen van de strategische
positie, tot tevredenheid van de Britsche
regeering.
Zoo de omstandigehden na 10 jaren uit
stel r.oodig mochten maken, zal de Brit
sche regeering overleg plegen met de Pa
lestijnen, den Volkenbond en de omliggen
de Arabische Staten, alvorens tot uitstel
te besluiten.
In dit geval zal zij in samenwerking met
de diverse partijen plannen ontwerpen om
tot het gewenschte doel te komen.
De immigratie.
Gedurende de komende vijf jaren zal de
Joodsche immigratie in een zoodanig tempo
geschieden, dat de Joodsche bevolking op
ongeveer een derde van de totale bevol
king wordt gebracht. Zoodoende zullen de
eerstvolgende vjjf jaren ongeveer 75.000
emigranten kunnen worden toegelaten.
Voor elk jaar zal een quotum van 10.000
zijn toegestaan en als bijdrage in de rege
ling van het Joodsche vluchtelingenvraag
stuk nog eens 25.000, waardoor het totaal
op 75.000 wordt gebracht.
Na vijf jaar zal geen Joodsche im
migratie meer zijn toegestaan zonder
vergunning van de Arabieren.
Aan den hoogen commissaris zullen be
voegdheden worden gegeven tot het rege
len van de overdracht van het land.
De regeering verwerpt den eisch der
Arabieren, dat Palestina tot een Arabische
staat wordt gemaakt, alsook den eisch der
Joden, dat Palestina een Joodsche staat
wordt, daar dit laatste in strijd zou zijn
met de verplichtingen tegenover de Ara
bieren krachtens het mandaat.
De Lobby-correspondent van Reuter
zegt, dat omtrent den vorm van den nieu
wen staat geen willekeurige beslissing is
genomen. Deze kan federaal zijn of unitair.
Hij zal bepaald worden in overleg met den
Volkenbond. Het geheele plan is onder
worpen aan de goedkeuring van den Vol
kenbond.
Het Witboek zal Maandag en Dinsdag
a.s. in het Lagerhuis besproken worden en
minister Macdonald zal dan de redenen
uiteenzetten, welke de regeering tot het
nemen dezer besluiten aanleiding hebben
gegeven.
Het Joodsch agentschap voor Palestina te
Londen deelt officieel mede: „De nieuwe
politiek komt hierop neer, dat het Joodsche
volk het recht ontzegd wordt wederom een
nationaal huis op te bouwen. Zij draagt het
gezag over Palestina over aan de tegen
woordige Arabische meerderheid, levert de
Joodsche bevolking aan de genade van deze
meerderheid over en stelt voor de Joden in
hun eigen vaderland een territoriaal ghetto
in. Het Joodsche volk beschouwt deze
woordbreuk als een zwichten voor het Ara
bische terrorisme. De vrienden van Groot-
Britannië worden erdoor overgeleverd aan
hen, die dit land bestrijden. De kloof tus-
schen de Joden en de Arabieren moet er
door verbreed worden, en de hoop op vrede
in Palestina wordt erdoor ondermijnd. Het
is een politiek, waarin het Joodsche volk
niet zal berusten. Het nieuwe regiem zal
eiken moreelen grondslag missen en in strijd
zijn met het internationale recht. Zulk een
regiem kan slechts met geweld ingesteld en
gehandhaafd worden. De Joden zullen
nooit toelaten, dat de poorten van Palestina
voor hen gesloten worden".
Rede van Weizmann.
Tijdens de sluitingstergadering van de
jaarlijksche conferentie der Engelsche en
Iersche Zionistische Federatie, heeft Chaim
Weizmann, de voorzitter der Zionistische
wereldorganisatie, een rede uitgesproken,
waarin hij zeide het te betreuren, dat de
Britsche regeering „een verschrikkelijken
slag heeft kunnen toebrengen aan de hoop
op verlossing der Joden, en teruggekomen
is op de 22 jaar geleden plechtig gegeven
belofte". Volgens Weizmann geeft het wit
boek in feite aan de Joden het statuut van
onderdanen van een Arabischen staat:
dat wil zeggen van een blijvende minder
heid. „Moet men zich er over verbazen", zoo
voegde hy daaraan toe, „wanneer zij thans
verklaren, dat zij die politiek niet zullen
aanvaarden, en gelooven, dat zij tenslotte
ineen zal storten onder het gewicht van
eigen onrechtvaardigheid?"
Protest der Nederlandsche Joden.
Gisteren hebben te Amsterdam de verte
genwoordigers van eenige belangrijke Jood
sche organisaties beraadslaagd over de door
de Nederlandsche Joden daartegenover arn
te nemen houding.
Nadat verschillende aanwezigen het woord
hadden gevoerd, werd een resolutie aange
nomen, waarin geprotesteerd werd tegen de
Japan heeft zich in het Verre Oosten het
een en ander kunnen permitteeren: Het
legde de papieren protesten van de groote
Westelijke mogendheden kalmweg naast
zich neer, in de overtuiging, dat ze dichter
bij huis toch te veel internationale puzzle's
hadden uit te zoeken, om zich bovendien
nog daadwerkelijk bezig te houden met de
Oost-Aziatische problemen. Inderdaad was
dit tot op zekere hoogte juist hetgeen wel
gebleken is uit de belangrijke strategische
voordeelen, die het tot voor kort heeft
weten te behalen.
Maar thans schijnen nieuwe veroverin
gen, die de belangen van de groote Weste
lijke mogendheden direct bedreigen, yoor-
loopig van de baan. Hetzelfde verschijnsel,
dat ook in Europa is waar te nemen, nu
eindelijk blijkt, dat 't Londen ernst is in zijn
strijd tegen de agressietactiek. Of de be-
teeker.is van dien heiligen ernst vol
komen tot Hitier doordringt, d.w.z.
zonder bezwaar von Ribbentrop passeert,
is 'n vraag, waarin we ons op het oogenblik
niet zullen verdiepen, hoewel ze van het
allergrootste gewicht is. Misschien zelfs
wel van beslissende beteekenis.
Ook de Japanneezen, hier in het bizon
der de Japansche militaire kringen, hebben
thans gemerkt, dat de democratieën in het
offensief zijn. Na de bezetting van Hainan
en van de Spratley-eilanden. die Enge
land, Frankrijk en de Ver. Staten zich heb
ben laten velgevallen, was nu de beurt aan
de internationale nederzetting van Koe-
langsoe te Amoy, die door Japansche
mariniers werd bezet. De Japanners lieten
huiszoekingen verrichten, arresteerden
anti-Japansche elementen en ste'den een
vijftal zeer ver-gaande eischen aan den
gemeenteraad, arrestatie van alle anti-
Japansche elementen en hun uitlevering
aan de Japansche autoriteiten; ontslag van
den voorzitter van den gemeenteraad en
van het hoofd van politie en hun vervan
ging door drie Japansche ambtenaren, ver
grooting van het aantal Japansche verte
genwoordigers van 3 tot 5, zoodat deze de
meerderheid vormden; het verleenen van
kiesrecht aan de Formosiaansche inwo
ners; vervanging van de tegenwoordige
Chineesche leden van den raad door drie
andere (den Japanners welgevallige)
Chineezen; opheffing van alle beperkingen
voor de Japanners, zoodat deze kunnen
„samenwerken" met de gemeentelijke po
litie tot het onderdrukken van het anti-
Japansche terrorisme.
Maar deze nieuwe uitdaging, een
kracht-proef van wijdere strekking, ging
te ver. De gemeenteraad verwierp zonder
eenige reserve de Japansche eischen en
Londen, Parijs en New-York protesteerden
krachtig te Tokio. Om te toonen dat het
dezen keer volmaakten ernst was, werden
Engelsche, Amerikaansche en Fransche
oorlogsschepen naar Amoy gestuurd, waar
te Koelangsoe troepen aan land werden
gezet.
En het resultaat bleef niet uit: zelfs de
Japansche militairen bleken plotseling
plooibaar. Men beloofde, de Japanners te
zullen terugtrekken en inmiddels heeft
een deel Koelangsoe alweer verlaten.
tl
Deze gebeurtenis heeft wellicht als
symptoom een belangrijke beteekenis. Het
zou een aanwijzing kunnen zijn, dat Japan
het in laatste instantie toch niet aan
durft de internation-'e concessies in diver
se bezette Chineesche plaatsen te liquidee
ren. Een plan, waarover in de Japansche
bladen tegenwoordig veel geschreven
wordt.
De „Kokoemin Sjimboen" schrijft bij
voorbeeld, dat het geheele Chineesche pro
bleem slechts kan worden „opgelost",
wanneer de internatijnale concessies in
de eerste plaats natuurlijk te Sjanghai de
grootste onder het „nieuwe regime"
van China worden geplaatst. Dat beteekent
dus: Onder het Japansche regime! Het
blad betoogt, dat het herstel van den vrede
in de door Japanners bezette gebieden op
het handhaven van den status quo in de
buitenlandsche concessies afstuit.
Had men nu Japan in Amoy zijn gang
laten gaan, dan vreesden Engeland, Frank
rijk en de Ver. Staten binnen afzienbaren
tijd hetzelfde lot voor de overige, dikwijls
veel belangrijker concessies. Het ging .iu
een oogenb'ik hard tegen hard, maar het
schijnt, dat ook het dynamische Japan
voor een krachtige houding gevoelig is.
Het beseft, dat in het bizonder de Ver-
eenigde Staten zich zoo noodig met de uit
dagingstactiek van een aantal Japansche
generaals kunnen bezig houden op dezelfde
wijze als Engeland en Frankrijk dat ten
laatste met de afpersingstactiek van de
„as" hebben moeten doen. En voörloopig
niet zonder succes.
nieuwe koers in de Britsche politiek ten
aanzien van Palestina.
Besloten werd deze resolutie ter kennis te
brengen van den Volkenbond, de Britsche
regeering als mandaatmogendheid en de
Nederlandsche regeering.
Het standpunt der Labourpartij.
De Labourpartij stelt een amendement op
de regeeringsmotie die Maandag zal wor
den ingediend) ten aanzien van Palestina
op. Dit smendment zegt, dat aangezien de
regeeringsvoorstellen niet in overeenstem
ming zijn met den letter en den geest van
het mandaat en niet berekend zijn op een
verzekering van een vreedzame en voor
spoedige ontwikkeling van Palestina, het
huis van meening is, dat het parlement niet
op reces behoort te gaan. hangende de be
studeering van deze voorstellen door de
permanente mandaatscommissie van den
Volkenbond.
Arabieren teleurgesteld.
Na de vergadering waarin de houding be
sproken is. die aangenomen moest worden
ten aanzien van het witboek, heeft het
hooge Arabische comité een communiqué
uitgegeven, waarin o.m. gezegd wordt:
Het comité constateert, dat het witboek
gebaseerd is op de voorstellen, die Enge
land heeft voorgelegd op de conferentie te
Londen en die eensgezind werden verwor
pen door de Arabische Palestijnsche delega
tie en de vertegenwoordigers der Arabische
landen. Het comité constateert zelfs, dat de
Britsche regeering op sommige belangrijke
punten, vervat in de verworpen voorstellen
op haar woorden terugkomt. Het comité
verklaart bijgevolg, dat zijn houding die der
gedelegeerden ter Londensche conferentie
blijft. Het comité zal binnenkort een uitvoe
rig communiqué uitgeven, dat de redenen
zal behelzen, die de verwerping motivee-
ren.
Tien jaar te lang geacht.
Arabieren teleurgesteld.
Arabische kringen te Londen zijn teleur
gesteld over de overgangsperiode van tien
jaar. Zij zijn van oordeel, dat de uiterste
limiet drie jaar had moeten zijn en voeren
aan, dat Palestina niet tien jaar verder kan
gaan met als einddoel een Arabische bonds
staat. In deze kringen verklaart men dat,
alvorens de Arabieren den huidigen strijd
staken, zij overtuigd moeten zijn van het
voornemen der Britsche regeering, een vol
doende begin te maken met het aansturen
op onafhanklijkheid. Ten aanzien van de
voorgestelde immigratie van 75.000 Joden
verklaren de Arabieren, dat de economische
toestand in Palestina zulk een belangrijke
verhooging niet zal toelaten.
Ongeregeldheden te Jeruzalem.
Terroristen hebben de radio-voorlezing
van het witboek in de drie officieele talen
verstoord door alle vier de lijnen tusschen
de studio te Jeruzalem en den zender te
Ramallah door te snijden.
Te Tel Aviv hebben 1500 Joodsche betoo-
gers de bureaux van de districts-overheid
bestormd. Zij verwoestten de inventaris en
stichtten brand. Een Joodsche politie-agent
is ernstig gewond, toen uit de menigte werd
geschoten, nadat de politie een charge had
gemaakt. De rust is inmiddels weergekeerd.
De meerderheid der Joodsche bevolking
verwerpt de gedachte aan geweld: men ver
wacht eerder een lijkelijk verzet, te verge
lijken met de actie van Gandhi.
Tot middernacht waren Joodsche winkels
en openbare gelegenheden gesloten ten tee-
ken van protest tegen den inhoud van het
witboek.
Bekendmaking van het witboek heeft te
Haifa tot verschillende Joodsche demonstra
ties geleid. Bijna vierduizend jongelui heb
ben op de binnenplaats van de technische
school het witboek verbrand. Vi '-:zend
andere personen sloten zich bij deze de
monstratie aan. Er werd geroepen: „Leve de
verklaringen van Balfour" en „Weg met het
witboek".
Onder de Joodsche bevolking is uit pro
test een groote staking uitgebroken. Te
Haifa en te Tel Aviv is de staking volko
men.
Joodsche betoogingen.
Gistermiddag trokken vijftienduizend Jo
den onder leiding van opperrabbijn Herzog
en andere rabbijnen in een ordelijke betoo
ging door de hoofdstraten van de Joodsche
wijk van Jeruzalem. In den stoet werden
borden met de volgende opschriften meege
dragen: „Wij willen ons niet overgeven aan
de politiek van de regeering" en „Wij wil
len geen minderheid vormen onder Arabi
sche heerschappij".
Gisteravond hebben de betoogingen in Je
ruzalem ernstige afmetingen aangenomen.
De massa betoogers wilden zich naar het
districtscommissariaat begeven; in de Jood
sche wijk bleven zij verzet bieden aan de
politie. Troepen, met helmen op, plaatsten
Spaansche ruiters om de betoogers te om
singelen.
Om negen uur gisteravond waren aan En
gelsche- zijde 12 gewonden gevallen en 100
aan den kant van de betoogers. Veertig
hunner liggen in het Joodsche ziekenhuis,
waar zy als gearresteerden worden behan
deld.
Een der Britsche politieagenten, die by
de botsingen gewond werd, is overleden.
De politie heeft overigens een groote zelf-
beheersching getoond. Zij greep eerst in,
toen twee hunner door schoten gewond wer
den. Anderzijds hebben verantwoordelijke
Joden getracht de menigte van excessen te
weerhouden. De oproermakers werden van
de wijs gebracht, toen de autoriteiten de
verlichting doofden, zoodat het in de wijk
geheel donker werd.
Thans is de orde hersteld. Gepantserde
wagens rijden door de straten. Tijdens de
ongeregeldheden is brand gesticht in een
deel van het postkantoor. Betoogers deden
een aanval op een Britsch warenhuis en een
Duitsch koffiehuis, waar schade werd aan
gericht.
Op het Joodsche college is de Zionisti
sche vlag halfstok geheschen. Her
zog heeft een toespraak gehouden, waarin
hij zeide, dat Engeland ontrouw is gewor
den aan de goddelijke opdracht Israël te
verlossen.
Ook in de Joodsche wijk te Haifa zijn
massa-betoogingen gehouden, het verkeer
is geheel stilgelegd.
Te Berlyn is het volgende communiqué
gepubliceerd:
„In verband met de verklaring van den
Führer in zyn rijksdagrede van 28 April
over de bereidheid van Duitschland tot het
afsluiten van niet-aanvalsverdragen, zijn
onderhandelingen gevoerd tusschen de Duit-
sche rijksregeering en de regeeringen van
Estland, Letland, Denemarken, Noorwegen,
Zweden en Finland over de afsluiting van
dergelijke verdragen.
De onderhandelingen met Estland en Let
land staan op het punt afgesloten te wor
den.
Met Denemarken bestaat principieele
overeenstemming over het spoedig afsluiten
van een wederzij dsch niet-aan vals verdrag.
Met Zweden, Noorwegen en Finland is de
gedachtenwisseling geëindigd met het vol
gende resultaat: de Zweedsche en Noorsche
regeeringen hebben de Duitsche regeering
opnieuw verklaard, dat hare landen zich
niet door Duitschland bedreigd gevoelen en
dat zij met handhaving van het beginsel der
neutraliteit en onafhankelijkheid het voor
nemen hebben met geen enkel land niet-
aanvalsverdragen af te sluiten. Zy houden
derhalve een overeenkomst van dien aard
niet voor noodzakelijk en zijn met de rijks
regeering overeengekomen af te zien van
een voortzetting van het plan. Tot een ge
lijk resultaat hebben ook de onderhande
lingen met de Finsche regeering geleid".
Havas zegt over het standpunt van Dene
marken, dat het Duitschland in zijn ant
woord vry laat om te beoordeelen of onder
de tegenwoordige omstandigheden een pact
nog wenschelyk is.
Geprikkeldheid te Berlijn.
Te Berlyn betoont men een zekere
geprikkeldheid, welke vooral gericht is
jegens den Zweedschen minister van
buitenlandsche zaken, Sandler, die daar
als de promotor wordt beschouwd van
deze beleefde weigering der Scandina
vische landen.
Ook de houding van Finland heeft het
rijk teleurgesteld, dat van de zijde van dit
land meer „begrip" had verwacht.
Er dient te worden opgemerkt, aldus
Havas, dat Hitier in zyn antwoord aan Roo-
sevelt op 28 April in den rijksdag ver
klaard had, dat de Scandinavische landen
van Duitschland garantieverklaringen zou
den kunnen verkrijgen „indien zij daartoe
den wensch te kennen zouden geven" en
dat het vervolgens Duitschland was, dat het
initiatief nam deze voor te stellen.
In de Duitsche pers, aldus merkt Havas
tenslotte op, wordt de laatste dagen al «iet
meer geschreven over niet-aanvalsverdra
gen met de Baltische staten: Letland en Est
land. Reeds een paar weken geleden was
gezegd, dat de onderteekening van niet-
aanvalsverdragen met deze landen ieder
oogenblik kon worden verwacht.
Men wenscht in deze vertraging het ge
volg te zien van de „duistere machinaties
der Westersche mogendheden die aan de
Sovjet-Unie zyn geleerd".
In dit verband is van belang het bericht
uit de Poolsche „Kurer Warszawski", dat de
plaatsvervangende volkscommissaris van
buitenlandsche zaken der Sovjet-Unie, Po-
temkin, zich eind Mei voor een officieel be
zoek naar Estland, Letland en Litauen zal
begeven. Ook Smigly Rydz zal aan deze lan
den een bezoek brengen.
Zie verder Binnenland pag. 2, §e bUd.
