DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De incidenten aan de grens van
Mandsjoekwo.
Ministers Itagaki en Arita brengen
verslag uit.
Krachtig Japansch protest
te Moskou.
De activiteit van het
Condor-legioen.
Een bij'zonder nummer van het
militaire weekblad „Die
Wehrmacht".
De Fransche Marine.
Een Fransch eskader in
het Kanaal.
Si vis pacem
De algemeene toestand.
Noordelijk Hopei gezuiverd
van Japansche troepen.
Nippon-oorlogsschepen voor
Swatau.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt EL KEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 126 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Directeur; C. KRAK.
Woensdag 31 Mei 1939
hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
141e Jaargang
De incidenten, die zich hebben voor
gedaan in het district Nomonhan, in de
bunrt van het Boeir-meer in het grens
gebied van Mandsjoekwo en Bniten-
Mongolië, worden door de Japansche
pers van zoodanig belang geacht, dat
men ze vergelijkt met den slag bij
Tsjang Koe Feng.
De minister van oorlog, generaal Ita
gaki, en de minister van buitenlandsche
zaken, Arita, hebben ln den gisteren
gehouden ministerraad in bijzijn van de
regeeringsadvi.seurs verslag uitgebracht
over de gebeurtenissen.
De over de gebeurtenissen ontvangen
bijzonderheden maken het mogelijk de
incidenten thans nauwkeurig te recon-
strueeren, aldus het Japansche persbu
reau Domei.
„Zondag om negen uur zijn in de buurt
van het Boeir-meer vijf jachtvliegtuigen van
het type 116 over de grens; gekomen. Japan
sche vliegers bonden den strijd aan in een
zandstorm. De Russische vliegtuigen wer
den neergehaald. Om tien uur tien kwamen
twintig andere Russische vliegtuigen boven
het district Nomonhan. Hiervan werden ne
gen omlaag geschoten. Tegen het middaguur
overweldigden 1000 Russische en 300 Mon-
goolsche ruiters, voorafgegaan door tien
tanks en gesteund door tien vuurmonden,
Mandsjoerijsch gebied. Zeventig Russische
vliegtuigen namen aan deze actie deel.
Ondanks deze krachtsontplooiing werden
de overweldigers met zware verliezen af
geslagen. De strijdkrachten van Mandsjoe
kwo en Japan lieten hen tamelijk ver op
rukken op het gebied van Mandsjoekwo en
deden toen op twee flanken aanvallen. Te-
zelfder tijd leverde de Japansche lucht
macht slag met de vijandige luchtstrijd
krachten. Meer dan dertig Russische vlieg
tuigen werden neergeschoten".
Domei meldt verder nog, dat in de laatste
tien dagen bij luchtgevechten 59 Mongool-
sche vliegtuigen omlaag zijn geschoten. De
Japanners verloren slechts een toestel.
Aangezien is komen vast te staan, aldus
Domei, dat alle Mongoolsche vliegtuigen
door Russische officieren werden bestuurd,
heeft de Japansche ambassadeur te Moskou,
Togo, krachtig bij de regeering te Moskou
geprotesteerd
De volkscommissaris van buitenlandsche
zaken der Sovjet-Unie, Molotof, heeft een
tegenprotest ingediend bij Togo, die dit
echter van de hand wees. Militaire kringen
verd. Andere troepen rukken op langs de
wegen naar Hankow Itsjang en Tienmenyo-
kow.
Naar het Chineesche persbureau meldt,
heerscht te Swatau spanning in verband
met de concentratie van Japansche oorlogs
bodems ter hoogte van deze haven. Onder
deze oorlogsschepen bevinden zich twee
vliegtuigmoederschepen, waarvan er een 16
vligtuigen aan boord heeft, die de nabijge
legen kuststeden hebben gebombardeerd.
Vrouwen, kinderen en grijsaards worden
in allerijl uit Swatau geëvacueerd, terwijl
de fabrieksinstallaties bij wijze van voor
zorg naar het binnenland worden verplaatst.
Misbruik van vlaggen.
De woordvoerder der Japanneer heeft
verklaard, dat stappen zijn ondernomen
tegen het misbruiken van Britsche en Fran-
sche vlaggen door Chineesche strijdkrach
ten. De Japansche vertegenwoordigers heb
ben zich daarvoor gewend tot de ambassa
des van Engeland en Frankrijk. Binnen
kort zullen ook stappen worden gedaan bij
de Ver. Staten en Nederland.
Spreker onthulde, dat de Fransche am
bassadeur formeel heeft geprotesteerd tegen
het Japansche optreden bij het aanhouden
en aan boord gaan van het stoomschip
„Aramis". Hij herhaalde, dat de Japanners
aan boord van ieder schip, dat zij als ver
dacht zouden beschouwen, een onderzoek
zouden instellen, ongeacht de grootte van
het schip.
Eenige cijfers
Volgens Chineesche militaire autoriteiten
hebben de Japanners bij de krijgsbedrijven
in China tot nu toe in het geheel 870.000
dooden en gewonden te betreuren.
In een te Tokio uitgegeven communiqué
wordt het totaal aantal dooden en gewon
den der Chineezen geschat op 2.300.000.
Daarbij zijn meer dan 900.000 dooden, ter
wijl het aantal dooden, aan Japansche zijde
gevallen, op 60.000 wordt gesteld.
Het Duitsche militaire weekblad
„Die Wehrmacht" wijdt een bijzonder
nummer aan de activiteit van het
Condorlegioen in Spanje. Dit is voor
den eersten keer, dat van officieele
zijde bijzonderheden worden gepubli
ceerd over dit legioen.
De generaal van de luchtmacht, Sperrle,
deelt mede, dat 6500 vrijwilligers in begm
November 1936 te Cadiz zijn aangekomen.
Zü werden naar Sevilla gebracht, waar zich
vliegtuigen bevnden .en waar luchtdoel
artillerie was opgesteld. Snel werd een ge
vechtsgroep van dri«j escadrilles gevormd.
Verder deelt generaal Sperrle mede, dat
Duitsche vliegtuigen in enkele dagen 5000
Marokkanen en manschappen van het
vreemdelingen-legioen uit Afrika naar
Spanje hebben overgebracht.
De kolonel van den generalen staf, Von
Funck, geeft bijzonderheden over het deel
nemen van een pantsercorps en van een in
structiecorps aan den oorlop. Dit instruc
tiecorps stond onder leiding van een Duit-
schen kolonel. In September 1936 werd be
sloten, dat het Duitsche leger zou deelne
men aan den burgeroorlog in Spanje en
onmiddellijk werd een pantsercorps naar
Spanje gezonden. Op wensch van Franco
zelf nam dit corps als zelfstandige Duitsche
afdeeling aan den strijd deel.
In het begin van 1937 vroeg de Spaansche
legerleiding of de Duitschers de jonge
Spaansche officieren wilden opleiden. Spoe
dig werd een wijdvertakte opleidingsorga
nisatie in het leven geroepen, waar eerst
de leiders van de infanterie en vervolgens
van de overige wapens werden opgeleid.
De Duitsche instructeurs kregen hierbij 'n
waardevolle hulp van de Duitschers in
Spanje, voor een groot deel oud-strijders,
die veel bijdroegen door hun kennis van
taal en volk. Naar schatting van kolonel
Funck hebben 56.000 Spanjaarden van deze
Duitsche opleiding geprofiteerd.
Tenslotte publiceert het blad een facsi
mile van een brief, welken Franco aan de
redactie heeft gezonden en waarin hü
schrijft: „Het Spaansche leger brengt hulde
aan den moed en de discipline van de
Duitsche kameraden, welke belichaamd
zijn in hen die op Spaanschen bodem zjjn
gevallen".
1
Ook de nationaal-socialistische „Korres-
pondenz" wijdt een speciaal nummer aan
het optreden van het Condor-legioen. Hier
in komen talrijke beschrijvingen en uit
treksels uit dagboeken voor, welke door le
den van het legioen werden gemaakt.
Tenslotte wordt onder leiding van Karl
Ritter een film opgenomen van het Con
dor-legioen, welke tot titel zal dragen
„Duitsche vrijwilligers in Spanje, een
strijd tegen den wereld-vijand". Karl Rit
ter is in Spanje geweest en heeft deelen
van het offensief van Franco gefilm. Het
slot van de film zal zijn de overwinnings
parade te Madrid en het binnentrekken van
het Condorlegioen in Berlijn.
(Van onzen Parijschen correspondent).
Een Franschman zal niet van „de" marine
spreken. Hij maakt een scherp onderscheid
tusschen de „marine militaire" en de „ma
rine marchande". In Frankrijk bestaan zelfs
twee departementen van marine. Aan het
hoofd der handelsmarine staat minister De
Chappedelaine. De opperste leiding der oor
logsmarine berust bij minister Cesar Cam-
pinchi.
Op dit oogenblik kruist een Fransch eska
der voor de Engelsche kust. Het zal over
eenige dagen ook de haven van Rotterdam
binnenvaren en er ligplaats kiezen voor een
dag. Maar niet alleen dit op zichzelf reeds
merkwaardige feit gaf ons aanleiding iets
over de Fransche marine te schrijven. Zijn
we wel ingelicht dan is de Nederlandsche
regeering voornemens spoedig een wets
voorstel in te dienen tot den bouw van vier
oorlogsschepen, bestemd voor de vloot van
Nederl.-Indië. Het zullen pantserkruisers
worden, waarvan het tonnage tusschen
25.000 en 30.000 zal liggen. Schepen, die wei
nig of in niets verschillen van de „Dunker
que" en de „Strasbourg", welke deel uitma
ken van het Franscheeskader, dat straks in
Nederlandsche wateren het anker laat val
len.
De Fransche oorlogsmarine heeft al een
zwaren strijd gevoerd. Een strijd om de
credieten. Eigenlijk is ook thans die strijd
nog niet geëindigd, al vloeien de millioenen
voor den aanbouw wat milder nu de nood
dringt. Frankrijk is de vierde zeemogend
heid. Het volgt op Engeland, de Ver. Staten
en Japan. Teneinde die plaats te blijven be
zetten wordt er thans met man en macht
gewerkt. Want Italië en Duitschland zitten
vlak op de hielen. Duitschland, dat op dit
moment twee vliegtuigmoederschepen, twee
Turkije en hel Duitsche
gevaar.
Een der allerbelangrijkste landen
althans met het oog op een eventueel ge
wapend conflict in Europa is Turkije.
Dat komt door de strategische ligging
van het land. Men herinnert zich ongetwij
feld nog den wereldoorlog 1914-1918. Toen
koos Turkije de zijde van Duitschland en
ccmer van ae nanu deze keuze was voor de toenmalige gealli-
te Tokio verklaren, dat het jongste grens- eerden enQrm nadeel Immer* Turkye
beheerschte de Bosporus en zoolang deze
incident niet door Buiten-Mongolië zelf is
veroorzaakt, doch door de Sovjet-Unie is
aangesticht. Dit wordt aangetoond door het
feit, dat de luchtmacht van Buiten-Mongolië
en de gemechaniseerde eenheden bemand
waren door Russen.
Een rustige dag.
Na den nederlaag, welke zij Zondag heb
ben geleden, was, volgens een persbericht
van de grens van Buiten-Mongolië geen en
kelen Mongoolschen of Russischen militair
meer te zien bij Nomonhan. Het was ei
Maandag volkomen kalm.
Ook was geen enkel vliegtuig van Buiten-
Mongolen of Russen in de buurt te beken
nen.
De regeering van Mandsjoekwo heeft
door tusschenkomst van het consulaat der
Sovjet-Unie te Charbin krachtig geprotes
teerd bij de Sovjet-Russische regeering over
de beschieting van twee kanonneer booten
op de Oessoerivier. De Mandsjoerijsche ka-
nonn eer booten werden ernstig beschadigd.
De woordvoerder der Japanners heeft
verklaard, dat geheel Noordelijk Hoepei
benevens Tiao Vang en Soei Sjen gezuiverd
zijn van Japansche troepen. De Chineezen
rukken op het oogenblik op naar Tsjoei.g
Siang. Er worden hevige gevechten gele
zee-engte in Turksche handen bleef, moest
Rusland als 't ware alleen strijden aan het
Oostelijk front. Hoe is er niet gestreden
aan de Dardanellen! Maar de geallieerde
strijdkrachten konden den toegang tot de
Zwarte zee niet veroveren en konden dus
nimmer met volle kracht Duitschland er.
zijn bondgenooten vanuit het Oosten aan
vallen. Ware dat wel mogelijk geweest, de
wereldoorlog zou waarschijnlijk niet zoo
lang geduurd hebben en de beslising was
dan vermoedelijk in Oost-Europa gevallen.
Men begrijpt uit bovenstaande wel, hoe
belangrijk Turkije dus geacht moet wor
den. En men begrijpe dan ook, hoe men
in de laatste maanden om Turkije „ge
bedeld" heeft.
Turkije heeft gekozen: Het staat thans aan
de zijde der democratische staten, die dus
daarmee ook den toegang tot de Zwarte
Zee bezitten. En in dat verband bekeken is
het nog niet zoo heel vreemd, dat Duitsch
land spreekt van een „omsingelingspoli-
tiek".
In een onderhoud met den correspondent
van de Paris Soir heeft de Turksche mi
nister van buitenlandsche zaken, Sa
radjogloe, o.a. gezegd:
Sedert 1918 heeft de Turksche regeering
de gewoonte gehad, niets te doen. dat de
Duitsche neiging tot overheersching zou
kunnen bevorderen. Kemal gaf de voor
keur aan neutraliteit, maar als hij van
meening was geweest, dat zijn neutrali'
teit Duitschland zou bevoordeelen, zou hij
oongenblikkelijk gereageerd hebben. Dat
ziet men nu gebeuren. Toen Duitschland
Roemenië zijn handelsultimatum oplegde,
heb ik Gafencoe te Istanboel de verzeke
ring gegeven, dat Turkije in overeenstem
ming met het Balkanverdrag zou hande
len".
Ten aanzien van de Albaneesche kwestie
zeide de minister:
P„Wij, Turken, kennen Albanië. Wij heb
ben het bestuurd. Wij weten, dat Albanië
geen natuurlijke rijkdommen bezit, welke
de verovering zouden kunnen motiveeren.
Die verovering had in hoofdzaak een stra
tegisch doel. In verband met die bedrei
ging, moest Turkije zich beschermen, even
eens door strategische maatregelen".
Saradjogloe vertelde vervolgens van zijn
eerste onderhoud met Von Papen. Deze
zeide: „Wy hebben ten aanzien van Roe
menië een zeer redelijke politiek gevolgd.
We hebben slechts de opbrengst verhoogd
en de inwoners hebben er niet van te lij
den". Mijnheer de ambassadeur" aldus
had Saradjogloe geantwoord „als men
in een Afrikaansche kolonie komt, heeft
men er ook geen belang bij, de inwoners te
dooden. Men verhoogt liever de opbrengst
om de koloniseerende mogendheid te ver
rijken. Gij wilde in Roemenië een kolo
niale politiek voeren. Wel, ik zeg u: ik zou
het ernstig vinden, als u op zekeren dag
Turkije een dergelijke politiek kwam aan
bieden".
„Wij Turken" zeide Saradjogloe ver
der „zijn vastbesloten: Wij zullen het
Duitsche gevaar het hoofd bieden. Wij heb
ben ons a cc oord met Engeland gesloten en
zullen ons binnenkort met Frankrijk ver
staan".
Ten aanzien van Rusland zeide de mi
nister: „Wij zijn beslist anti-communistisch
en de Russen weten dat. Dat heeft ons
nooit verhinderd, op het gebied der buiten
landsche politiek samen te werken".
De Petit Parisien publiceert eveneens
een interview met Saradjogloe.
De regeling van de meeningsverschillen
tusschen Frankijk en Turkije was, volgens
den minister, nog slechts een kwestie van
dagen, wellicht van uren. „De Franschen
zullen bij ons de vriendschap van weleer
weervinden", aldus Saradjogloe. Evenals
gÜ, wenschen wij vurig vrede, welken wij
zoo mogelijk nog meer noodig hebben dan
gij. Daarom zullen wij steeds aan uw zijde
staan .wanneer de vrede een beroep op ons
zal doen om hem te verdedigen.
De Turksche president, Ismet Inonoe,
heeft bij de opening van het vijfde congres
van de republikeinsche volkspartij een
redevoering uitgesproken, waarin hij o.m.
zeide: „Wij zullen nooit het recht erken
nen van groote coalities van mogendheden
om kleine naties omver te werpen. Elk
heeft het recht, zijn eigen, onafhankelijk
leven te leven".
Voortgaande zeide hij:
„Inziende, dat vandaag de slag kan
neerkomen op onze naburen en morgen
op onszelve. nemen wij tijdig maatregelen
om het hoofd te bieden aan de gevaren, die
ons bedreigen. De Engelsch-Turksche
overeenkomst is niet uitgedacht in eeniger-
lei agressieven geest, doch heeft ten doel,
een bijdrage te vormen voor het behoud
der humanitaire idealen. Turkije was be
reid. verplichtingen op zich te nemen
jegens ieder land, dat den vrede diende.
Ik kan u openhartig verklaren, dat onze
betrekkingen met Rusland thans «armer
zijn dan ooit en dat zij zijn gebaseerd op
wederzijdsch vertrouwen".
Sprekende over de Fransch-Turksche
onderhandelingen over een pact, gelijk aan
het Engelsch-Turksche, zeide spr., dat een
principieele overeenkomst bereikt is en
dat na de oplossing van het Alexandrette-
probleem geen mogendheid in staat zal
zijn, het accoord tusschen de beide naties
te compromiteeren of te vernielen.
Ten aanzien van den internationalen
toestand verklaarde Inonoe. dat de huidige
dreigende toestand niet veel langer kan
duren.
„Of wel de eene groep onbewuste maS'
sa's zal tegen de andere in het veld gewor
pen worden, óf het gezonde verstand zal
overheerschen om een werkelijken vrede
te vestigen in overeenstemming met de be
hoeften der menschheid. Wanneer echter
een nieuwe slachtpartij wordt uitgelokt,
zal Turkije onbevreesd zijn plicht doen.'
linieschepen, drie zware en vier lichte krui
sers, twaalf torpedojagers en een tiental
onderzeeërs in constructie heeft, loopt hard
naar de 420.000 ton van grootendeels nieuw
materieeL Ook bij de 620.000 ton van de
Italiaansche vloot is veel nieuwbouw, ter
wijl Frankrijk onder zijn vloot van ongeveer
660.000 ton tal van schepen telt, die allengs
tot den pensioengerechtigden leeftijd gera
ken. De Italiaansche vloot van onderzeeërs
heeft het eerste honderdtal gepasseerd, waar
tegenover Frankrijk hoogstens een goede
tachtig kan stellen. Zelfs Engeland telt er
maar 73, Japan 62 en Duitschland 61. Voor
Rusland rekent men op 150 eenheden, de
Ver. Staten bezitten er Tir.d honderd.
Zooals Rusland twee legers bezit, Enge
land zijn vloot moet verdeelen wegens de
verspreide ligging zijner belangen, verplicht
alleen de geografische gesteldheid Frankrijk
reeds om er twee vloten op na te houden,
één voor de Middellandsche Zee en één
voor den Atlantischen Oceaan. Het Fran
sche eskader, dat onder commando van vice-
admiraal Gensoul momenteel langs de En
gelsche krijtrotsen vaart, behoort tot die
vloot van den Atlantischen Oceaan. Het om
vat de eerste divisie ''er slagschepen, de
„Dunkerque" en de „Strasbourg", de vierde
divisie der kruisers, Georges Leygues,
Gloire en Montcalm, en een flottille van
twaalf torpedo's, geleid door den torpedo
jager Jaguar. Van de eerstgenoemde groote
en moderne pantserkruisers bezit Frankrijk
er thans negen; twee nieuwe linieschepen
zijn in aanbouw. Frankrijk beschikt over 22
kruisers, de drie welke in constructie zijn
medegerekend. Het volgend jaar zal het
aantal der destroyers op negentig, dat der
onderzeebooten op ruim honderd zijn ge
bracht. De Fransche werven hebben dit jaar
340.000 ton in constructie, een cijfer zonder
precedent, doch dat in het niet valt bij dat
van Engeland, waar dit jaar 660.000 ton in
aanbouw is, meer dan in de drie jaren vóór
1914 samen.
Van het Fransche eskader, dat thans op
manoeuvre is, zijn de Duinkerken en de
Straatsburg de belangrijkste schepen, de
capital ships, zeggen de Britten. De Dunker
que dateert van 1932 en meet 26500 ton.
Frankrijk werd tot den bouw genoodzaakt
toen Duitschland zijn kruisers van 10.000
ton, de kruisers in zakformaat, waarvan de
„Deutschland" met zijn snelheid van 26
knoopen, bewapend met kanonnen van 280
m.m., een voorbeeld is, begon te construee-
ren. Georges Loygues was de promotor van
het Dunkerque-plan; een lichte kruiser
evenals de Montcalm is, die 8000 ton meet,
draagt zijn naam. Een bijzonderheid is, dat
de Dunkerque werd gebouwd in twee stuk
ken er was geen voldoende ruimte te
Brest. Het tweede linieschip, de Strasbourg,
eveneens van 26.500 ton, dertig knoopen,
stukken van 330 en luchtafweergeschut van
130 m.m. (kanons zegt de zeeman) werd te
Saint-Nazaire gebouwd, waar ook de be
roemde Normandië vandaan komt en waar
thans de kiel wordt gelegd van de Bretagne.
De „Richelieu" is weer van Brest, doch de
Jean Bart, die ook 35.000 ton meet, zal te
Saint-Nazaire van stapel loopen. Noch in
rendement, noch in snelheid van levering
kunnen deze beide marinewerven halen bij
haar Engelsche zusters, doch de kostprijs is
wel ongeveer gelijk. Terwijl de Amerikaan-
sche kruiser North Carolina van 35.000 ton
zeventig millioen dollar kostte, dat is
70.000 francs per ton, kwamen de kosten
voor de Dunkerque niet boven 40.000 francs
per ton uit.
De bewapeningswedloop is in vollen gang,
de constructie van oorlogsschepen, vliegtui
gen en wapenen heeft nimmer tevoren der
gelijke afmetingen aangenomen. Ook ons
land kan er niet aan ontkomen. Frankrijk,
gehandicapt door twee jaren volksfront
bewind, moet mee. bon gré mal gré, tegen
wil en dank. Want zijn veiligheid en voort
bestaan zijn ermee gemoeid. Daarom wor
den de millioener voor de defensie gevo
teerd, hier in Frankrijk, en ook ten onzent
Met Frankrijk hebben we het bezit van
koloniaal gebied gemeen.
Men kan het betreuren, dat voor de ople
ving, le redressement, waarvan de kranten
hierd en lof zingen, geen hoopvoller oor
zaken zijn aan te wijzen. Maar het oude „si
vis pacem para bellum", indien gij den
vrede wilt, bereid u voor op den oorlog, is
actueeler dan ooit. Als het Fransche kader
de Nederlandsche territoriale wateren klieft
één dezer dagen, is het onder geen ander
devies.
Bomaanslag in Mexico. - Uit Puebla
wordt gemeld, dat bij twee bomaanslagen
op het vakvereenigingshuis te Huaychinan-
go talrijke personen gewond zijn, alsmede
groote materieele schade is aangericht.
Drie bergbeklimmers omgekomen. - In
het gebied van den Mont Blanc zijn twee
Hongaarsche bergbeklimmers en een gids
omgekomen; toen zij een 200 meter hoogen
rots wilden beklimmen.
Het ongeluk is vermoedelijk te wijten aan
een bergstorting en sneeuwval.
Zie verder Buitenland pag. 1 3e Marf
