DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De Britsche politiek ongewijzigd.
Strang brengt nieuwe voorstellen mee.
No. 138 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Woensdag 14 Juni 1939
141e Jaargang
De regeering blijft hopen op
onderhandelingen.
Doch tegenover geweld zal
geweld gesteld worden.
VERKLARING VAN HAL1FAX
IN HET HOOGERHUIS.
Japansche eisch door de
Britten ingewilligd.
De vier Chineesche terroristen
te Tien'.sin zullen worden
uitge.everd.
Niettemin doorvoering van de
blokkade?
Rome en Parijs twijfelen aan
Ruslands bereidheid.
algemeene toestand.
AliKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIES
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v'h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
In het Engelsche Hoogerhuis heeft de
Engelsche minister van buitenlandsche za
ken, lord Halifax, tijdens de debatten om
trent de onderhandelingen met Rusland
verklaard, dat deze in Moskou zullen wor
den beëindigd. Strang hoopt Woensdag
ochtend in Moskou te zijn en derhalve kan
op het oogenblik niet nader op deze kwestie
worden ingegaan.
Wat Danzig betreft, zeide lord Halifax,
dat dit vraagstuk met het meeste geduld
en de meeste terughoudendheid moet wor
den behandeld, wil men gevaarlijke conse
quenties vermijden.
De minister sloot zich aan bij de woorden
van den minister-president, die onlangs heeft
gezegd, dat de garanties aan Polen duide
lijk en helder zijn. De minister zal blij zijn,
wanneer het geschil tusschen Polen en
Duitschland langs vriendschappelijken weg
zal worden geregeld door middel van be
sprekingen. Hij is van meening, dat dit mo
gelijk is, doch indien gepoogd zou worden
door geweld den toestand te weizigen en
wel zoodanig, dat de onafhankelijkheid van
Polen wordt bedreigd, dan zou onvermijde
lijk een oorlog uitbreken, waarin Engeland
gewikkeld zou worden.
Lord Halifax zeide verder nog eens
nadrukkelijk, dat men, of men wil of
niet, moet erkennen, dat men leeft in
een tijdperk van machtspolitiek. In
dien men ziet, dat door geweld recht
vaardigheid en orde worden vernield
en indien men niet wenscht, dat deze
dingen verdwijnen uit de wereld wan
neer men het kan voorkomen, dan
moet men zeker bereid zijn geweld
tegenover geweld te stellen.
De Duitsche koloniën.
J
Tot lord Stonehave, die het vraagstuk van
de Duitsche koloniën ter sprake had ge
bracht, zeide de minister dat niemand, die
het vraagstuk ernstig bestudeert, niet zal
zien dat de moeilijkheden, welke dit vraag
stuk mee brengt, verminderd zullen wor
den, wanneer de taal, welke in deze wordt
gebruikt meer gematigd is. De moeilijk
heden zijn des te grooter doordat iedereen
of bijna iedereen tot nu toe geneigd is te
denken, dat het koloniale vraagstuk moet
worden opgelost door het teruggeven van
gebied en van alle mogelijke methoden is
dit de meest moeilijke. In dit stadium wei
gerde de minister iets hieraan toe te voe
gen.
Vervolgens heeft de minister nog ver
klaard, dat het geenszins zijn bedoeling
is geweest in zijn rede van 8 Juni te
zeggen, dat de Britsche politiek is ge-
Lord Halifax
weizigd. Hij voegde hieraan toe: Indien
niet getracht of het voornemen ge
koesterd wordt, van geweld gebruik te
maken, dan zal de geheele invloed van
dit land, die niet te veronachtzamen is,
gebruikt worden voor het verwezenlij
ken van een billijke regeling door on
derhandeling (toejuichingen).
Ik ben het er voor honderd procent mee
eens, dat men, indien men wil onderhande
len, hetzelfde voor oogen moet hebben. Dit
zou, naar mijn meening, een onmisbare voor
waarde zijn voor het welslagen van even-
tueele onderhandelingen, waartoe naar ik
hoop, de naties in Europa eens bereid zullen
zijn. Het is niet altijd gemakkelijk, bedoe
lingen juist te beoordeelen en ons oordeel
moet voor een groot deel afhangen van ge
sproken woorden en verrichte daden van
hen, die de politiek van andere landen lei
den. Ik zou, zoo besloot Halifax, hoogst te
vreden zijn, als ik kon denken, dat dit ten
gevolge ha'd, dat de aandacht van allen, die
er keimis van kunnen nemen, gericht wordt
op het onschatbare voordeel van het vervan
gen van de dreigende, gevaarlijke en duis
tere methoden van willekeurig geweld door
de methoden van onderhandeling en vreed
zame regeling.
Chamberlain.
In het Engelsche Lagerhuis heeft minis
ter-president Chamberlain gezegd, dat hij
niets had toe te voegen aan zijn verklaring
van 7 Juni j.1. inzake de onderhandelingen
tusschen Engeland en de Sovjet-Unie.
De afgevaardigde Dalton, lid van de la-
bourpartij, verklaarde, dat de vertraging
in het tot stand komen van een overeen
komst met de Sovjet-Unie onrust veroor
zaakte en aanleiding gaf tot twijfel, of de
regeering niet tijd wilde winnen, zoodat zij
terug zou kunnen keeren tot de politiek
van München.
Onder toejuichingen van het Huis zeide
de minister-president, dat Dalton zeer agres
sief was in zijn bewering. Er is geen reden
om aan te nemen, dat de vertraging moet
worden toegeschreven aan de Britsche re
geering.
Volgens de mededeeling van de Ja
pansche ambassade te Londen heeft de
Japansche ambassadeur, Sjigemitsoe,
van het Foreign Office bericht ont
vangen, dat de Britsche regeering Dins
dagmiddag besloten heeft, de vier Chi
neesche terroristen in Tientsin uit te
leveren. Hierdoor wordt aan de desbe
treffende Japansche eischen voldaan.
Het Foreign Office heeft den Japan-
schen ambassadeur ervan in kennis ge
steld, dat de Britsche autoriteiten tot de
bevinding zijn gekomen, dat de tegen
de vier Chineezen ingebrachte beschul
digingen juist zijn.
Uit Tientsin werd tevoren nog bericht,
dat de Japansche militaire autoriteiten had
den verklaard vastbesloten te zijn de blok
kade van de buitenlandsche concessies door
te zetten, totdat de Britten de vier Chinee
zen zouden hebben uitgeleverd en hun
steun aan Tsjang Kai Sjek zouden hebben
opgegeven. Aan den eersten eisch is nu
voldaan; het is echter zeer de vraag, of de
Japanners thans geheel tevreden zullen
zijn, want hun verlanglijst is nog lang.
In de eerste plaats moeten de Britten op
houden met de door hen verleende bescher
ming aan anti-Japansche communistische
elementen. Verder moeten zij hun steun aan
de Chineesche valuta opgeven.
Ook verlangen de Japanners, dat een
einde komt aan het hamsteren in de con
cessies, waardoor de prijzen van de levens
middelen worden opgedreven. Uitzendingen
van onwettige radiostations moeten de
Britten verbieden en de anti-Japansche
leerboeken moeten zij van de Britsche scho
len verwijderen.
In een verklaring van de Japansche mi
litaire autoriteiten wordt betreurd, dat de
maatregelen tegen de Britten in China ook
overlast veroorzaken aan de Franschen en
andere buitenlanders. Zij worden evenwel
noodzakelijk geacht, omdat de blokkade
van de Britsche concessie anders niet doel
treffend kan worden gemaakt.
Te Tokio is in een kabinetsraad de toe
stand te Tientsin besproken. Arita en Ita-
gaki brachten het rapport van de autori
teiten in Tientsin over. Besloten werd, zoo
noodig een krachtige houding aan te nemen.
Algemeene uittocht.
De commandant van het Japansche gar
nizoen te Tientsin heeft gistermiddag een
proclamatie uitgevaardigd, krachtens welke
het verkeer van voetgangers en voertuigen
tusschen de Japansche concessie en de Chi
neesche wijken eenerzijds en de Fransche
en Britsche concessies anderzijds Woensdag
te zes uur wordt verboden. De internationale
brug zal van 6 uur tot 24 uur gesloten zijn,
terwijl twee straten van 6 tot 22 uur zullen
zijn afgezet. Voetgangers en voertuigen zul
len op zeven punten door de Japanners ge
controleerd worden, terwijl alle schepen op
de rivier de Pei doorzocht zullen worden.
Men heeft te Rome sinds weken eraan
getwijfeld, of Rusland zou gaan varen in
het zog van het politieke Fransch-Engel-
sche schip. De redeneering was deze: gaan
Rusland, Engeland en Frankrijk tot een
wederkeerige, automatisch-toegepaste al
liantie over, dan werpen deze twee Wester-
sche mogendheden zich in de armen van de
communistische politiek, die „den oorlog
wil om den oorlog".
Men geloofde niet en men gelooft nog
niet, dat Engeland en Frankrijk tot verdere
concessies bereid zouden zijn, vooral wat
betreft de Russische grens.
Wat Rusland betreft kan men in Italië
niet aannemen dat het communisme arm in
arm ging wandelen met het „groot-kapita-
lisme".
Wanneer Rusland dit echter toch
doorzet, dan zou dit doen omdat het
zich bedreigd voelt door Duitschland
en vooral door Japan en het dus het
nieuw te sluiten pact opvat als een
middel tot zelfverdediging.
In dat geval zouden Berlijn en Rome
in de poltieke en militaire alliantie
andere staten betrekken, w.o. vooral
Japan en Spanje.
De grootsch opgezette betoogingen,
waaraan zooveel Spanjaarden hebben
deelgenomen en de officieele tafelrede
van den Spaanschen minister Suner
zouden erop wijzen, dat de nieuwe al
liantie feitelijk reeds in kannen en
kruiken is.
Voorts wordt gemeld, dat de uittocht van
menschen en goederen uit de Fransche en
Britsche concessies tot gisteravond voort
duurde. Geen enkele Japanner en geen
enkele Japansche firma is achtergebleven.
Er bestaat ongerustheid onder de buiten
landsche kolonies, bestaande uit 600 Engel-
schen, 400 Duitschers, 160 Franschen en 400
Wit-Russen. Velen zijn uit de concessies
vertrokken.
Britsche concessie te Tientsin ge
barricadeerd.
De Japanneezen hebben hun bedrei
ging ten uitvoer gelegd en vanochtend
de Britsche Concessie geblokkeerd.
Rondom de concessie zijn barricades
aangebracht.
Naar verluidt hebben de plaatselijke mi
litaire autoriteiten der Japanneezen Dins
dagavond laat den Britschen autoriteiten
medegedeeld, dat zij, terwijl zij waardeering
hadden voor den geest, waarin het Britsche
voorstel tot instelling van een gemengde
commissie gedaan was, van meening waren,
dat het nog al laat was ingediend. De Ja
panneezen, zeiden zij, hadden alle voorbe
reidingen voor de blokkade getroffen en
konden het programma onmogelijk op zoo
korten termijn veranderen.
Halifax' rede en de Duit
sche reactie.
De Japanners inTientsin
„Een ontmoedigende rede, die de span
ning niet vermindert", aldus politieke
kringen in Duitschland over de rede van
Halifax (men zie elders in de rubriek
Buitenland). Een stpa achteruit, veeleer
dan een stap vooruit, voegen ze eraan
toe, erop wijzende, dat de rede „een bru
tale aanmoediging aan de Polen gaf bij
hun machinaties." Kortofn, Berlijn is van
meening, dat Engeland Polen een „blanco
chèque" heeft gegeven, die iedere kans op
onderhandelingen zal compromitteeren.
De Völkischer Beobachter schrijft onder
meer: „Het propagandistische verontschul
digingsoffensief der Britsche regeering
duurt voort. Er gaat geen dag voorbij
waarop Halifax en andere mannen uit
Downingstreet niet luide verkondigen, dat
zij er niet over denken Duitschland te
omsingelen, maar nog steeds bereid zijn
tot vreedzaam overleg over „alle vraag
stukken". Het Duitsche volk is door een
twintigjarige ervaring scherp van gezicht
geworden en heeft geleerd onderscheid te
maken tusschen woorden en daden, e
verneemt met het oor, dat de ri
politiek er niet aan denkt „Duitschland
overal te blokkeeren en den Dmtsch®£
wenschen overal in den weg te s
Maar het ziet met het oog, dat de Britsche
politiek niets ar.ders doet. Het is het
Duitsche volk onverschillig, of de Britsche
regeerders hun politiek „omsingeling" of
„anti-agressie" noemen. Het ziet hun
naakte vijandigheid en zal van zijn vastbe
sloten afweerhouding niet afwijken, zoo
lang Londen den nieuwen oers blijft
volgen. Halifax heeft weer met het onder-
handelingsvlaggeije gewuifd en zijn pers
roept om een wereldconferentie Er is ech
ter een eenvoudiger middel voor het herstel
van een waren en duurzamen vrede: geen
Britsche inmenging in buitenlandsche aan
gelegenheden, geen ophitsing, maar ge
ruststelling van Duitschlands buren, resti
tutie der Duitsche koloniën."
In een hoofdartikel schrijft de Times
over de tweede rede van Lord Halifax,
dat daarbij voornamelijk de bedoeling van
den minister was zijn eerste rede in het
juiste licht te stellen. In vele commentaren
is critiek of lof geuit betreffende de „nieu
we politiek", welke, naar men veronder
stelde door de rede werd ingeleid. Velen
meenden, dat de rede inhield, dat het thans
het oogenblik was voor nieuwe onderhan
delingen met de totalitaire mogendheden.
Deze misvatting kreeg eenige kleur door
de gelijktijdige publicatie van een verkla
ring van den premier, waarin onjuiste
Duitsche interpretaties van de Britsche
politiek werden weerlegd en waarin voorts
de nadruk werd gelegd, evenals in de rede
van Lord Halifax, op de bereidheid van
Engeland om te onderhandelen Sir John
Simon sprak toevallig tegelijkertijd te
Yarmouth ten gunste van internationale
samenwerking. De vergadering, waar hij
het woord voerde, was te voren vastge
steld en de premier en Lord Halifax ant
woordden beiden op een socialistische in
terpellatie één in het Hoogerhuis eh
een andere in het Lagerhuis. Het was zui
ver toeval, dat de drie verklaringen op
denzelfden dag werden afgelegd.
Het feit, dat in deze redevoeringen in
het bijzonder de nadruk werd gelegd op
den verzoeningsgezinden aard van de Brit
sche politiek zonder op eenigerlei wijze
de vastberadenheid van Engeland te ver
minderen om zoo noodig voor een slacht
offer van agressie te strijden was een
gevolg van de weloverwogen verdraaiing
van de Britsche motieven en doeleinden,
welke den laatsten tijd steeds vaker is
voorgekomen en waarop de vraag, welke
de premier beantwoordde, in het bijzon
der de aandacht wilde vestigen. De Brit
sche buitenlandsche politiek draagt een
tweeledig en volkomen consequent karak
ter, dat kan worden samengevat als tegen
stand tegen agressie en bereidl eid tot on
derhandelen. Het tweeledige doel van de
Britsche politiek stemt ongetwijfeld in
hoofdzaak overeen met de wenschen van
het Britsche volk, alhoewel een groot deel
van de openbare meening misschien
eenigszins sceptischer dan de regeering is
ten aanzien van de mogelijkheid om tot
eenige permanente regeling met den
Duitschen en den Italiaanschen dictator te
komen. En het antwoord van Berlijn en
Rome op de verklaringen der Britsche
ministers heeft niet veel gedaan om het
publiek hoopvoller te stemmen. De Italiaan
sche en Duitsche bladen hebben om daden
gevraagd, maar de kern van onderhande
lingen is juist dat het een kwestie van
woorden is, welke gevolgd moet worden en
ook gevolgd zal worden door daden, zood. a
beslissingen zijn bereikt en mits aan beide
zijden de overtuiging bestaat, dat de ander
zijn woord zal houden. De totalitaire sta
ten zouden geen tragischer of noodlottiger
vei gissing kunnen maker.' dan te veronder
stellen, dat Engeland, omdat hei bereid is
geschillen door onderhandelingen en door
een compromis op te lossen, minder vast
beraden, minder energiek en minder
krachtig dan eenig ander volk zou zijn.
Omdat de dictatoriale staten agressiever
zijn, denken zij ook dynamischer te zijn,
maar de meest effectieve dynamiek gaat
doorgaans gepaard met het vermogen om
zich stil te houden.
Wat zijn de diepere bedoelingen van de
Japanners te Tientsin?
Indien men slechts een goede reden zou
kunnen vinden, waarom Japan een open
lijke breuk met Engeland zou wenschen,
zou men thans meenen, dat dit de bedoe
ling is.
Aldus begint een beschouwing, welke de
Manchester Guardian wijdt aar de span
ning, welke thans tusschen Engeland en
Japan bestaat. En het blad gaat dan ver
der: Einde vorig jaar waren wij er aan
In offcieele Fransche kringen twijfelt
men er eveneens ernstig aan, of de Russen
inderdaad bereid zullen zijn een driemo-
gendhedenverbond met Engeland en
Frankrijk te sluiten. In de laatste, door
Sowjet-Rusland verworpen, voorstellen
werd reeds een volledige garantie, gegrond
op wederkeerigheid, gegeven. De Baltische
kwestie kan geen echte reden voor de af
wijking geweest zijn. Men beschouwt dit
slechts als voorwendsel om de afsluiting
van de onderhandelingen uit te stellen.
Men vraagt zich af, of Rusland inderdaad
wel een pact wil of dat het naar een neu
traliteit streeft, die het in de gelegenheid
zou stellen, eerst na het uitbreken van een
oorlog zijn houding te bepalen.
Strang heeft, naar men verklaart, de
taak, Stalin en Molotof de verzekering te
geven, dat Engeland en Frankrijk bereid
zijn, Rusland in ieder geval te steunen in
het geval het zich bedreigd gevoelt. Strang
zou verder moeten mededeelen, dat Enge
land en Frankrijk in ieder geval weigeren,
een verdrag te onderteekenen, waarin
Estland, Letland en Finland met name ge
noemd worden. Daartegenover zou Strang
vijf of zes nieuwe voorstellen mee naar
Moskou brengen, die alle wenschen der
Sowjets ten aanzien van zekerheid zouden
bevredigen, zonder dat daarbij de Baltische
staten genoemd werden.
Strang is per vliegtuig te Warschau aan
gekomen vandaar gaat hij per trein naar
Moskou.
gewend geraakt evenals trouwens de
Amerikanen en de Franscaèn dat onze
commercieele belangen werden geschaad,
onze onderdanen mishandeld en onze oor
logsschepen beschoten en gebombardeerd.
Wij waren er aan gewend geraakt dat de
officieele protesten met een glimlach van
de hand gewezen werden en dat officieele
stappen van de regeering zonder antwoord
bleven. Dit jaar en in het bizonder den
laatsten tijd hebben de incidenten een
scherperen en meer agressieven kant ge
kregen en zij zijn meer in het bijzonder
tegen Groot Britannië gericht en niet tegen
Frankrijk en de Vereenigde Staten. Het
blad brengt dan de aanhouding van het
Britsche passagiersschip Ranpura door een
Japanschen kruiser in herinnering, als
mede de arrestatie van den Britschen mi
litairen attaché Spear, later gevolgd door
de arrestatie van den inmidde's weer in
vrijheid gestelden luitenant Cooper. Spear
wordt ondanks krachtige Britsche protes
ten nog steeds gevangen gehouden. Voorts
wordt herinnerd aan het geval Tinkler te
Sjanghai. Dit waren echter allemaal nog
incidenten.
Te Tientsin ligt het geval anders. Daar
trachten de Japansche autoriteiten na rijp
beraad officieel de Britsche concessie door
middel van een blokkade tot overgave en
inwilliging van de Japansche eischen te
dwingen. De Japanners schijnen de Brit
sche weigering niet te kunnen begrijpen en
beklagen zich over het feit dat de Britsche
politie niet wil samenwerken „om de orde
te bewaren". De Japanners hebben echter
aldus de Manchester Guardian die
pere bedoelingen dan de uitlevering van
eenige Chineezen: te Tientsin wordt voor
meer dan 50.000.000 dollar aan zilver, toe-
behoorend aan de centrale Chineesche re
geering, in buitenlandsche banken be
waard. Deze banken weigeren de munt van
de door de Japanners in het bezette ge
bied opgerichte Federal Reserve bank te
erkennen en buitenlandsch geld voor het
geld van deze Japansche bank in te wis
selen.
Over de bedoeling van de Japanners met
hun huidige tactiek schrijft het blad, dat
de Japanners al eerder gedreigd hebben
met een beleg van de concesies en dat het
er thans veel van weg heeft dat zij de
dreigementen ten uitvoer zullen brengen in
de hoop dat wanneer handel en verkeer
worden stilgelegd en de bewegingen van
de bewoners worden beperkt de Engel-
schen en de Franschen zullen toegeven
aan de Japansche verlangens. Tenslotte
vraagt het blad zich af waarom de Japan
ners zoo optreden en of dit inderdaad al
leen het gevolg is van de ar.ti-Britsche
gevoelens, die in de kringen var het Ja
pansche leger en de Japansche jongeren
leven; öf wil Japan alleen maar een aflei
ding hebben om de mislukking in China te
verhullen? Als andere mogelijkheden
noemt het blad een zekere vergoeding aan
Duitschland voor de weigering om toe te
treden tot het verbond van de as, door een
campagne van speldeprikken in het Verre
Oosten te voeren. Oi heeft de politiek van
verzoening van Chamberlain bij de Japan
sche leiders de meening doen ontstaan dat
Groot-Britannië werkelijk door bedreigin
gen uit China verdre-en kan worden?
>r
i-
ft
*e
ld
te
te
•i-
g«-
ing
«t
ate»e
*-
'«te
«Kt
dl
9