DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Chamberlain ziet nog geen middelen van tegenweer. Goebels over Duitschland's recht als onterfde. No. 1A0 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Vrijdag 16 Juni 1939 141e Jaargang Washington toont zich gereserveerd ten aanzien van mogelijke gezamenlijke actie. Te Tokio geen geloof aan Britsche represailles. Trein ontspoort in Sudetenland 13 dooden, 20 gewonden. De „St. Louis" Zaterdag te Antwerpen. Voorloopig geen departement voor propaganda in Engeland. Wel een afdeeting publiciteit bij buitenlandsche zaken. Strang bij Molotoff. Een onderhoud van 2uur. Chamberlain te Munchen schaakmat gezet. De algemeene toestand. Poolsch Italiaansch twistgeschrijf. Kaart der „historische grenzen" van Polen. Zaterdag wordt Weidmann terechtgesteld. I ALKMAARSCH COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Hoofdredacteur: 11. N. ADEMA. Btohkade van Tientsin. Na de eerste schok, aldus meldt Reutei uit Tientsin, heeft de Britsche kolonie al daar zich weer eenigszins kunnen herstellen en men is al een goed eind op weg om zich aan te passen aan den nieuwen toestand. Begin en einde van ieder gesprek vormt de vraag: Wat zal de Britsche regeering doen? In weerwil van de grimmige vastberaden heid van de Britten te Tientsin, kan men wel zeggen, dat zij tot het uiterste gespan nen zijn om te vernemen welke beslissin gen de regeering te Londen zal nemen en ieder bericht uit de Engelsche hoofdstad wordt met een gretigheid gelezen, die wel aantoont hoe verlangend men is naar nieuws omtrent hulp, die de regeering zal verlee- nen. Het geduld van de Engelschen werd den geheelen dag wel zeer op de proef gesteld omdat de Japanners met groote hardnekkigheid alle personen, die zij fouilleerden, kousen en sokken lieten uittrekken. Soms kregen de Engelschen, die in de queue voor de poorten tus- schen de Chineezen wachtten om toege laten te worden bevel om weer heele- maal achter in de rij te gaan staan. De voorraden levensmiddelen zijn niet groot en wanneer vandaag weder om zoo goed als geen voedingsmiddelen in de concessie aankomen zal de toe stand ernstig worden. Aan de marktstalletjes was gisteren niets meer te krijgen en de winkels raken snel door hun voorraden heen, ondanks het feit dat de prijzen zeer omhoog geloopen zijn en wel van 5C tot 70 pCt. De Brische fotograaf Meyel, die Dinsdag is gearresteerd door de Japanners is nog niet teruggekeerd, hoewel de Japanners beweren dat zij hem in vrijheid gesteld hebben. Groote dankbaa.'ieid heeft men getoond tegenover een Chineeschen groentenman, die van de afwezigheid van een Japanschen schildwacht gebruik maakte om over de barricaden heen zijn groenten te verkoopen. Groenten en geld werden over de onder stroom staande draden van de versperring geworpen. Het onder Noorsche vlag varende stoom schip Haipeng dat gisteren Tientsin verlaten heeft werd onmiddellijk na het vertrek aan gehouden en gedurende vijf uur doorzocht. Toen mocht het zijn reis voortzetten. De blokkade wordt voortgezet. De Japansche autoriteiten hebben een driedaagsche conferen' gehouden te Pe king, waaraan werd deelgenomen door den consul-generaal Horinoetsji en den co:.sv generaal te Tientsin, Tasjiro. Besloten is de blokkade voort te zetten, totdat de Britten hun anti-Japansche houding zullen hebben opgegeven. Ook werd besloten alle Britsche voorstellen tot een compromis van de hand te wijzen. De Britsche regeering weet nog niet welke maatregelen te nemen. Minister-president Chamberlain heeft in het Lagerhuis een verklaring afgelegd over de blokkade van Tientsin. Hij deelde mee dat Britsche onderdanen en andere buiten landers bij de barrikaden door de Japan ners zijn aangehouden en gefouilleerd. Le vensmiddelen mogen naar de nederzetting worden vervoerd, doch de prijzen stijgen. De Britsche scheepvaart wordt lastig geval len. De Britsche autoriteiten hebben maatre gelen genomen de orde te handhaven en het Britsche escortevaartuig „Lowestoft" ligt gemeerd aan de Bund van de Britsche con cessie. De Britsche ambassadeur te Tokio heeft bij den Japanschen minister van buitenland- sche zaken geprotesteerd en heeft opdracht ontvangen te wijzen op het gevaar van een provocatie door de plaatselijke Japansche autoriteiten, hetgeen zou kunnen leiden tot betreurenswaardige incidenten. Ook moet de ambassadeur de aandacht vestigen op de verklaring van den Japanschen woordvoer der te Tientsin, die heeft gezegd, dat het vraagstuk niet kan worden geregeld door het uitleveren van de vier Chineesche be klaagden, doch dat de blokkade ten doel heeft een grootere samenwerking van e Britsche autoriteiten in China af te dwingen. De minister-president voegde hieraan toe, dat het duidelijk is, dat indien dit het stand punt van de Japansche autoriteiten te Tokio is, zij van een incident gebruik maken tot het verkrijgen van meer dan het uitleveren van de vier Chineezen. Dit zou een politieke kwestie doen rijzen, waarbij ook andere mogendheden betrokken zijn. Derhalve staat de regeering in nauw contact met de regeeringen van Frank- 'rijk en de Ver. Staten. Ondertusschen bestudeert de regeering den toestand, welke is ontstaan door de weigering van Japan het voorstel tot een gemengde commissie te aanvaarden en nu de blok kade wordt voortgezet. De toestand is zeer ernstig, doch de regeering kan op het oogenblik nog niet zeggen, welke maatregelen zij zal nemen. Een ernstig spoorwegongeluk heeft gister om 11.20 uur plaats gehad op de spoorlijn BerlijnDresdenPraag en we) bij Mittel- grund, in de nabijheid van Bodenbach, in Sudetenland. De D-trein, die om 7.25 uur uit Berlijn vertrekt en om 2 uur 's middags in Praag moest aankomen, is bij het passeeren van het station Mittelgrun door onbekende oor zaak gederailleerd, waarbij de locomotief en drie wagons ontspoorden. Voorzoover thans bekend zijn dertien personen gedood en twintig gewond, waar van drie ernstig. Het Duitsche s.s. „St. Louis" van de HambürgAmerika lijn zal a.s. Zaterdag, des middags, in Antwerpen aankomen. Daar zullen de negenhonderd Duitsche emigranten, die zich aan boord van het schip bevinden, debarkeeren, waarna zij met kleinere schepen naar het land van bestemming worden vervoerd. De emigranten, die naar Nederland ko men, zullen te Rotterdam aan land gaan. Chamberlain heeft in het Lagerhuis mee gedeeld, dat er op het oogenblik geen be hoefte bestond aan de instelling van een af zonderlijk departement van propaganda en zeer zeker niet een als in sommige staten in het buitenland. Wel had de regeering be sloten tot de stichting van een „publiciteits- afdeeling" die onder buitenlandsche zaken zou ressorteeren en \vaarvoor de regeering zoo gelukkig was geweest Lord Perth bereid te vinden als directeur-generaal op te tre den. Lord Perth die in zijn vorige capaci teit van secretaris-generaal van den Volken bond (toen nog Sir Eric Drummond Red.) buitengewone relaties met vooraanstaande personen in het buitenland bezat, zou de al- gemeene leiding op zich némen maar onder minister Butler zou zich daarnaast ook zeer speciaal met de nieuwe afdeeling occupee- ren. De organen van de afdeeling zouden voornamelijk bestaan uit de rapporten der Britsche consuls, uit de nieuwsberichten van de BBC en samenwerking met de pers. Het was niet noodig om voorloopig beroeps journalisten aan te stellen maar contact met de pers en dus vanzelf met haar voor naamste medewerkers zou niet ontbeerd kunnen worden. Voor vredestijd achtte de regeering een dergelijke publiciteitsafdeeling voldoende om vaische berichten te kunnen achterhalen en de bedoelingen der Britsche politiek in het buitenland te kunnen uiteenzetten. In oorlogstijd zou wel een afzonderlijk depar tement noodzakelijk zijn en minister Hoare had voor deze organisatie reeds een alge meen plan ontworpen dat onmiddellijk uit gevoerd kon worden en waarvoor de mede werkers reeds gekozen waren. Lord Perth zou onverwijld met zijn werkzaamheden be ginnen die voorloopig vooral op de publi catie van Engelsch nieuws naar het buiten land zouden bestaan. Gisteren hebben Strang en de Britsche en de Fransche ambassadeur een tweede conferentie gehouden. Molotoff heeft gisteravond besprekingen gevoerd met den Britschen en den Fran- schen ambassadeur, waarbij ook Strang tegenwoordig was. Het onderhoud duurde 2% uur- Na de besprekingen, die in het Kremlin werden gehouden, weigerde Strang zien over de conferentie, die de langste was se dert het begin der onderhandelingen met de Sovjet-Unie, uit te laten. Wel verklaarde hij, dat de onderhande lingen werden voortgezet en dat spoedig een nieuwe bespreking met Molotoff zou plaats hebben. De conferentie werd ook bijgewoond door Potemkin, die als Fran sche tolk fungeerde. Minister Goebbels heeft in een rede voor de nationaal-socialistische studenten van den gouw Berlijn een aanval gedaan op hen, die het Hitieriaansche stelsel critiseeren en vooral op de intellectueelen, aldus Havas. Hij wilde geen internationale vraagstukken behandelen, doch hij kon niet nalaten een toespeling te maken op de bekende stelling van de bezittende en de onterfde volken. Hij zeide o.m.: Natuurlijk hangt de poli tieke evolutie van de omstandigheden af en het is mogelijk, dat men thans verder van het doel verwijderd is dan eenigen tijd ge leden. Doch alleen die critiek is gerecht vaardigd, die den toestand, waarin het rijk zich bevond, vóór Hitier aan de macht kwam, vergelijkt met den tegenwoordigen toestand. Andere volken hebben zich ver gist, toen zij dachten, dat Duitschland geen politiek hoofd had. Met die andere volken moest een conflict ontstaan alleen al, door dat zij ook ons op imperialistisch terrein trachten te brengen. Goebbels zeide voorts: Indien er in de 17e eeuw een man geweest was, sterk genoeg om Duitschland te vereenigen, dan zop thans Duitschland over de wereld regeeren en niet Engeland, want wij zijn daartoe aangewezen. red.) Wat Duitschland sedert eeuwen verzuimd heeft, moet thans in decaden worden ingehaald. Er zijn men- schen. die de volken verdeelen, in bezitten de en niet-bezittende en die van meening zijn, dat God het zoo gewild heeft. Dit stand punt is' buitengewoon ergerlijk. Degenen, die alles bezitten, wat zij noodig hebben, kunnen gemakkelijk moreel zijn. Als zij ons verwijten immoreel te zijn, dan doen zij dat, omdat zij hun historie achter zich hebben, terwijl wij de onze vóór ons hebben. De jeugd is nu een maal een beetje immoreeler dan bejaar de lieden, dat ligt in den aard der din gen. Een oud spreekwoord zegt, dat de meest schaamteloozen later het meest devoot worden. Bij de politiek is het hetzelfde. Wij zullen ons recht als ont erfden laten gelden. De democratische staten kunnen praten, zij kunnen zich die weelde veroorlooven. Maar wij leven van niets. Wij moeten een geheel andere discipline aanvaarden. Het ;s niet moeilijk een regeering te steunen, die verstandig regeert, doch het is nuttiger een regeering te steunen, als zij een fout maakt. Goebbels verklaarde er zich over te ver- Japan en de as. Hugh Byas, van alle buitenlandsche berichtgevers in Tokio wel degeen, die de meeningen in Japan het best verstaat en beoordeelen kan, geeft een denkbeeld van hetgeen men daar eigenlijk wil ten op zichte van de spil RomeBerlijn. Wat daar tot nu toe door de wereldpers over gepubliceerd is, was over het algemeen zeer vaag. Wat bijvoorbeeld zou men moe ten opmaken uit het bericht van 6 Juni uit Rome, „dat men daar in Japansche kringen geloofde, dat Japan instemde met versterking van het anti-kominternver drag en zelfs met het sluiten van een militair verbond onder bepaalde voor waarden, betrekking hebbende op de eventueele houding der Sovjet-Unie." Een radio-telegram aan de New York- Times van Byas uit Tokio zegt heel wat duidelijker, wat men onder zulke nabel- taal heeft te verstaan. Byas begint met te herinneren aan de natuurlijke tegenstelling tusschen Japan en de Sovjet-Unie. Door haar ligging is deze de eenige mogendheid, die recht streeks in China tusschenbeiden kan komen. Door de ligging van haar Zeepro vincie, die als een gewapende arm zich ver uitstrekt in de Japansche Zee en slechts 1200 km. verwijderd is van de zes grootste Japansche fabriekssteden, is zij voor Japan een geweldige bedreiging. Van Wladiwostok uit kan met een paar hon derd brandbommen de heele Japansche nijverheidsstreek grondiger verwoest worden dan door een aardbeving. Deze dreigende Russische arm moet worden afgehouwen, wil Japan zich veilig voelen, d.w.z. de Russen moeten van de zee teruggedrongen worden tot het Baikal meer, wil de Zee van Japan waarlijk weer een Japansche zee zijn. Deze operatie ware uitvoerbaar indien Japan nog, zooals bij de eerste botsing met Rusland in 1904 op den steun van Engeland en de Ver. Staten kon rekenen. Daarvan is thans geen sprake. Hitier heeft dit heel goed ingezien, toen hij in 1936 aan Japan zijn diensten tegen Rusland bood. Japan kon daarin nieuwe kansen tegen Engeland zien. Japan kon daarna de kust van China blokkeeren; Italië ging dreigen in de Middellandsche Zee; Kanton werd bezet, Tsjecho-Slowakije bedreigd, Hainan bezet, Tsjecho-Slowakije overweldigdNog dreunden deze slagen, aan de democra tieën toegebracht, toen Japan d> Spratley- eilanden bezette en daarmee zijn vlag plantte tusschen Hongkong en Singapore. Daarna nam Italië nog Albanië. Hitier, aldus Byas, breidde zijn aanbie dingen nu uit met een voorstel tot een militair verbond tegen de democratieën. Daarmee zou hij Japan maken tot Duitsch- lands agent aan den Pacific. Maar zegt Byas de spil had te veel gewonnen. De krachtige taal van Roose- velt en de terugkeer van de Amerikaan- sche vloot naar den Grooten Oceaan toon den den Japanners welke gevaren zij zouden loopen door een te nauwe aan sluiting bij Hitier. Die gevaren en de verplichtingen van zulk een verbond waren niet met elkaar in overeenstem ming te brengen. Engeland en Frankrijk beraamden een verbond met de Sovjet- Unie tot bescherming van de kleine staten, hetwelk van kracht zou worden, wanneer deze met Duitschland in botsing kwamen. Aldus zou Japan onvermijdelijk bij een uitbarsting in Europa worden oetrokken en wat zou daartegenover staan? Duitsch land zou alleen te hulp behoeven te komen bij een rechtstreekschen aanval van de Russen op Japan. Voor Jaj.an was het risico aanmerkelijk grooter dan voor Duitschland. Hierbij kwam nog de overweging wat Amerika zou doen, indien, tengevolge van zulk een verbond, een Europeesche brand naar den Grooten Oceaan oversloeg. Zelfs indien Washington onzijdig bleef, zou toch elke haven in het Britsche Rijk en in Europa voor den Japanschen handel gesloten worden. Hoe meer in Japan het verbondsplan besproken werd, des te meer bezwaren ontdekte men daar. Aldus leed I.et plan schipbreuk. In dezen staat van zaken komt, meent Byas geen verandering wanneer Enge land en de Sovjet-Unie het eens mochten worden. Integendeel: zien de Russen hier door hun Europeesche grenzen beveiligd, dan kunnen zij des te gemakkelijker in het Verre Oosten aanvallen. Met het oog op deze mogelijkheid heeft Japan zich bereid verklaard, het anti-komintern verdrag te versterken. Aan Duitschland kan evenwel Japan nooit meer beloven dan het van Duitschland kan verwachten. Dit zal de Duitsch-Japansche betrekkingen noodza kelijk beperken. En wanneer de vorming van een krach tig anti-agressieverbond in Europa het evenwicht in dat werelddeel herstelt en perk stelt aan de gemakkelijke overwin ningen der dictatoren, dan zullen ook den voorstanders van een miltair verbond met de spil in Japan de oogen open gaan, aldus eindigt Byas zijn beschouwing in de New York Times. heugen, dat de democratie in Duitschland is uitgeroeid, omdat, zooals hij zeide, een volk slechts opstandig is, als het geen krachtige hand op zich voelt wegen. Duitschland heeft zich nooit zoo sterk gevoeld als thans, nu het niet langer democratisch geregeerd wordt. Engeland en Frankrijk kunnen niet meer steunen op een deel van het Duitsche volk. De minister zeide hun, die vragen: Wat zoudt gij gedaan hebben als Cham berlain niet naar München was geko men, te antwoorden: hij is wel naar München gekomen. Hij kwam niet voor zijn genoegen, maar omdat hij geen andere oplossing bad. Wij hadden hem in een hoek gedrukt en hij was zooals men zegt schaakmat gezet. Goebbels maande vervolgens de journalis ten tot discipline aan en eischte voor de regeering het recht om een deel van de waarheid te verbergen. Hij zeide in dit ver band: Gelooft ge dat ik, toen ik in de Völ- kischer Beobachter een artikel tegen Enge land schreef, alles zeide wat ik van de En gelschen wist of dat ik, als ik de rekening met Polen vereffen, niet meer zou kunnen zeggen? De minister betoogde, dat de Duitsche overwinningen meer met de pen dan met kanonnen behaald zijn. De nationaal- socialisten verwerpen de formule, die van de Duitschers een volk van denkers en dich ters maakt, niet, doch Duitschland zal zijn taak eerst goed kunnen vervullen, wanneer het na een herverdeeling der wereld, is te ruggekeerd in den kring der bezittende vol ken. Het Giornale d'Italia publiceert een kaart, welke door propaganda-instanties te War schau is verspreid. Deze kaart toont een Polen, vergroot, door rekening te houden met de „historische grenzen". Deze kaart, zoo zegt het Italiaansch blad volgens Stefani, is klaarblijkelijk het resul taat van dronkenschap. Maar de toestand van dronkenschap kan niet lang voortdu ren. Polen dat twintig jaar geleden, óók door de hulp van Italië tot stand is gekomen heeft behoefte aan helderheid van geest en aan goede zenuwen helderheid van geest en aan goede zenuwen om ernstig zijn belangen te overwegen. De historie is zeer zeker een element ter recht vaardiging van de rechten van een land, maar men moet niet vergeten, dat het hier gaat om historie van eenige eeuwen terug en men moet rekening houden met geogra fische, ethnische, militaire en economische overwegingen. Het blad schrijft de verant woordelijkheid voor deze kaart en overeen komstige uitingen vooral toe aan de demo cratieën, welke Pelen gevaarlijk ophitsen. Poolsche pers over de Italiaansche campagne. De anti-Poolsche campagne van de Ita liaansche pers, aldus het Poolsche Tele- graafagentschap uit Warschau, heeft de ver ontwaardiging gewekt van de Poolsche pers. De Gonibc Warszawski, van de rechtsche oppositie, noemt de anti-Poolsche aanvallen van de Italiansche pers dolzinnig. De Itali aansche pers licht haar publiek volkomen valsch voor. Het merkwaardige is, dat de zelfde Italiaansche bladen zich eenige maanden geleden (ter gelegenheid van het bezoek van Ciano aan Warschau. Red.) uitputten in opgetogen artikelen over Polen. In die artikelen gewaagden zij van de tra- ditioneele en hartelijke Poolsche-Italiaan- sche vriendschap. Zij noemden Polen een homogene macht en zijn leger onoverwinne lijk. Thans lasteren zij Polen. De Italiaan sche actie bewijst, dat bepaalde Italiaansche bladen volkomen in het kielzog van Berlijn varen. De Wieczor Warszawski, gematigd rechts, noemt het Duitsche propaganda ministerie de bron van de Italiaansche aanvallen. De liberale Kurjes Warszawski noemt de Ita liaansche bladen in kwestie „de Apenijnsche luidsprekers van uit Berlijn ontvangen in structies". De president der Fransche republiek heeft het door Weidmann ingediende ver zoek om gratie afgewezen. De terechtstel ling is op Zaterdagochtend vastgesteld. Zie verder Buitenland pag. 2, 3e blad. i- ft •e ld 4e te «- l«t tï- g«- ITtg ét 3e feie «e- <*ste MKt 4)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1