dagblad voor alkmaar en omstreken.
Engeland weigert zijn schepen uit Swatau
terug te trekken.
Chamberlain hoopt nog steeds door
onderhandelingen tot een regeling
te komen.
No. 146 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Vrijdag 23 Juni 1939
141e Jaargang
De Japanners bezetten de terreinen van een
Amerikaansche maatschappij te Swatau.
De toestand in het Verre
Oosten in het Lagerhuis
besproken.
De algemeene toestand.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt EL KEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling vodt Alkmaar 2.
iranco door bet geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: 11. N. ADEMA.
De Britsche autoriteiten hebben het Japansche verzoek tot terugtrekking,
van de schepen en staatsburgers uit Swatau verworpen en verklaard, dat zij
het volste recht hebben, daar te blijven. In het Britsche antwoord wordt nog
gezegd, dat Tokio op de hoogte is van het standpunt der Britsche regeering
in een dergelijke aangelegenheid.
Te Swatau hebben de Japanners zich aan Amerikaansche eigendommen
vergrepen. Japansche troepen hebben de entrepots en kaden van de maat
schappij William Hunt bezet.
Chamberlain heeft in het Lagerhuis verklaard ook thans nog steeds te hopen
door onderhandelingen een plaatselijke regeling der conflicten te krijgen.
Japan laat het van de houding en energie van Engeland afhangen of het een
compromis en een plaatselijke regeling zal zoeken of zijn maximum-eischen
zal doorzetten. Het Japansche kabinet heeft nog geen besluit genomen over
een formeele publicatie der Japansche verlangens.
Het Amerikaansche ministerie van
marine bevestigt, dat admiraal Yarnell
den Japanschen vlootautoriteiten heeft
medegedeeld, dat de Amerikaansche oor
logsschepen in de Chineesche haven zullen
blijven, „zoolang de Amerikaansche bur
gers bescherming en hulp noodig hebben".
Het ministerie heeft hieraan toegevoegd,
dat niet alleen de Amerikaansche torpe
dojager Pillsbury Swatau niet zal verla
ten, doch dat een andere torpedojager, de
Pope eveneens in deze haven voor anker
is gegaan
Zeventig vrouwen van Britsche en Ame
rikaansche nationaliteit zijn uit Swatau
naar Hongkong geëvacueerd. De bezetting
van Swatau door de Japanners beteekent
^en ernstige belemmering voor de levens
middelenvoorziening van Hongkong, aan
gezien een groot deel van de aan bederf
onderhevige levensmiddelen over Swatau
wordt aangevoerd.
Tijdens een te Washington gehouden
persconferentie bleek het dat Huil den
toestand te Swatau kalm opnam. Hij zei
dat het departement van staat niet voor
nemens was de kwestie met Tokio te be
spreken.
Beleedigende behandeling van
Engelschen te Tient.' in.
t
Reuter meldt uit Tientsin, d t protesten
zijn ingediend door den Britschen consul-
generaal aldaar. Twee Engelschen, House
en Lord, werd gevraagd, toen ze zich aan
meldden voor een onderzoek in een barak
of ze Engelschen waren en toen ze hierop
bevestigend antwoordden, werden ze on
middellijk in het midden geplaatst en werd
hun bevolen zich uit te kleeden in het
bijzijn van Chineesche vrouwen en kinde
ren. House werd geheel ontkleed en Lord
mocht alleen zijn schoenen aanhouden.
Omdat men hem zijn mond wilde laten
openen, werd zijn paspoort tusschen zijn
tanden geduwd. Na verdere beleedigingen
kónden beiden gaan.
Gistermorgen trachtten vijf employé's
van den PeipingMoekden-spoorweg over
de internationale brug naar hun kantoor
te gaan. Hetzelfde werd ongehinderd toe
gestaan aan Belgen en Franschen, maar de
Engelschen moesten hun jas uittrekken en
hun broek en hun zakken laten doorzoe
ken. Dit geschiedde ten aanzien van een
menigte Chineezen.
Sovjet-onderdanen te Tientsin, van wie
er ongeveer 200 zijn, zijn aan nog belee-
digender behandelingen onderworpen ge
weest, vooral vrouwen. De Japanners heb
ben gisteren ook de ladingen van Britsche
schepen onderzocht.
Volgens een door Domei ontvangen be
richt uit Tientsin hebben de Japansche
autoriteiten aldaar lachend de van Engel-
sche zijde verspreide berichten afgewezen,
volgens welke Engelschen te Tientsin on
derworpen zijn aan een barbarsche be
handeling bij het fouilleeren door de Ja
pansche autoriteiten. Volgens dit bericht
worden alle menschen gelijk behandeld
naar hun individueele verdienste. Vrouwen
en kinderen worden door vrouwelijke Chi
neesche politieagenten onderzocht en niet
door mannen. De Japanners willen uit een
oogpunt van zelfverdediging het onder
zoek niet verslappen zoolang de Britsche
regeering de regeering van Tsjang Kaï-
Sjek steunt.
Publicatie der Amerikaansche
nota's aan Tokio verwacht.
In welingelichte kringen te Tokio ver
wacht men, volgens Havas, dat de regee
ring van de Vereenigde Staten binnenkort,
vermoedelijk Zondag a.s. den tekst van de
nota's, welke zijn gewisseld tusschen
Japan en de Vereenigde Staten sedert het
begin van den oorlog in China inzake de
schade, toegebracht aan Amerikaansch
eigendom in China door de Japansche
aanvallen uit de lucht, zal publiceeren. De
Amerikaansche protesten in een zestigtal
gevallen zullen worden gepubliceerd, als
mede de Japansche antwoorden, waarin
Japan steeds weer uitleg geeft, veront
schuldigingen maakt en beloften doet voor
de toekomst.
Deze publicatie is het einde van de on
derhandelingen, welke de Amerikaansche
vertegenwoordiger te Tokio, Dooman,
heeft gevoerd .Deze heeft gewezen op de
ijdelheid van de pogingen om te verkrij
gen, dat Tokio een einde maakt aan het
bombardeeren van Amerikaansch eigen
dom. Washington wenscht thans de Ame
rikaansche openbare meening een juist
beeld van den toestand te geven.
Italiaansch schip door Japanners
beschoten.
Naar Havas te Hongkong verneemt,
heeft Zondag j.1. een Japansch oorlogs
schip geschoten op het Italiaansche schip
Roma, dat van Macao naa^ Hongkong
ging. Eerst werd een schot met los kruit
gelost, later werd een granaat afgeschoten
Het Japansche schip heeft de Roma tot
ver in de territoriale wateren achtervolgd.
Naar aanleiding van een door Green-
wood gestelde vraag omtrent den toestand
in het Verre Oosten, heeft Chamberlain in
het Lagerhuis verklaard, dat de bij de ver
sperringen te Tientsin opgelegde beper
kingen nog steeds van kracht zijn. Met
groote vertraging komen voldoende hoe
veelheden aan bederf onderhevige levens
middelen de concessie binnen. Op 20 Juni
is het oorlogsschip Sandwich te Tientsin
aangekomen, en de Lowestoft, die het moest
aflossen, zal voorloopig in de haven blijven
liggen.
In Zuid-China zijn op 21 Juni bij het
aanbreken van den dag Japansche vloot -
en militaire strijdkrachten t» Swatau aan
land gegaan. Er zijn maatregelen genomen
voor de evacuatie van de Britsche vrouwen
en kinderen te Swatau eri tot dit doel op-
geëischte koopvaardijschepen worden naar
deze haven gezonden. De Japansche mari
ne-autoriteiten hebben verklaard de eva-
Britsche scheepvaart hervat.
De Britsche marine-autoriteiten hebben
den Engelschen reederijen geadviseerd, de
vaart op Swatau te hervatten, niettegen
staande het Japansche verzoek, dat geen
buitenlandsche schepen de haven zouden
binnenkomen. De blokkade wordt door de
Britsche autoriteiten niet erkend.
De Engelsche torpedobootjagers „Scout"
en „Thanet" blijven in de haven, om te
voorkomen ,dat de Britsche scheepvaart
gehinderd wordt. Verder liggen de Ame
rikaansche jagers „Pillsbury" en „Pope"
in de haven, terwijl de kanonneerboot
„Asheville" naar Koelangsoe vertrokken is
doch gereed blijft naar Swatau terug te
keeren, indien dit noodig mocht blijken.
Te Hongkong zijn 70 Engelsche vrouwen
en kinderen uit Swatau aangekomen. Zij
hebben tijdelijk onderdak gekregen.
Naar verluidt, is het in de stad Swatau
rustig.
cuatie te vergemakkelijken en de Britsche
eigendommen te eerbiedigen. De oorlogs
bodem Thanet is te Swatau aangekomen en
bij het aanbreken van den dög zal nog de
Scout aankomen.
Verder heeft de minister-president ver
klaard, dat te Koelangsoe de levensmidde
lenvoorziening wordt bemoeilijkt, doordat
geen schepen uit Amoy komen. Er bestaat
evenwel geen moeilijkheid in het aanvoe
ren van levensmiddelen aan boord van
schepen, welke het eigendom zijn van een
derde mogendheid.
Op de vraag van Greenwood of de re
geering voornemens was „een weinig
krachtige maatregelen te nemen", ten
einde te toonen, dat men niet de daden
van agressie duldt, zeide de minister
president: Weest ervan verzekerd, dat
de regeering de daden, waarop wordt
gedoeld, zeer ernstig acht. In het geval
van Tientsin, waar de toestand het
meest gespannen is, hopen we natuur
lijk nog, dat het mogelijk zal zijn de
vraagstukken plaatselijk te regelen
langs den weg van onderhandelen, doch
indien deze onderhandelingen misluk-
Een Japansch
uliimatum
Japan heeft een ultimatum gesteld. Het
heeft geëischt, dat de buitenlandsche oor
logsschepen in Swatau (er lagen op het
oogenblik, dat het ultimatum gesteld werd,
een Engelsch en een Amerikaansch oor
logsschip in de haven van Swatau) de ha
ven zouden moeten verlaten. Dat moest
voor gistermorgen 7 uur (Amerikaansche
tijd) geschied zijn; na dien tijd zouden de
Japanners niet meer in staat zijn, de vei
ligheid van het leven der buitenlanders in
Swatau te garandeeren.
Hoewel het ultimatum zeer algemeen ge
steld was, had het in dit geval speciaal be
trekking op Amerika en Engeland, zoodat
Engeland thans niet meer alleen staat met
de moeilijkheden in het Verre Oosten.
Amerika moet er op het oogenblik dezelfde
belangen verdedigen en het heeft dat reeds
op een krachtige wijze gedaan: de comman
dant van den in de haven van Swatau lig-
genden torpedojager heeft resoluut gewei
gerd het ultimatum op te volgen en daarna
heeft de commandant der Britsche torpedo
boot hetzelfde gedaan.
Wat nu?
Men zou zoo zeggen, dat de situatie in het
Verre Oosten hoe langer hoe meer precair
wordt. Eerst was daar de blokkade van
Tienstin; nu volgt het ultimatum, hierboven
bedoeld. Dat alles lijkt er op. of Japan be
zig is een conflict te forceeren.
Natuurlijk is er wel een reden te vinden
voor deze Japansche actie. Men kan voor
loopig alles terugbrengen tot het Japansch-
Chineesche conflict. Japan met zijn zeer
modern leger, is er nog steeds niet in ge
slaagd, China te overmeesteren. En nu mag
dat wel voor een groot deel worden ge
bracht op rekening van Tsjang Kai Sjek,
die over enorme menschenmassa's beschikt
en die mede door den guerilla-oorlog heel
moeilijk te kloppen is, maar aan den an
deren kant heeft Tsjang Kai Sjek zeer ze
ker profijt getrokken uit de z.g. buiten
landsche concessies en uit de z.g. vrijhavens,
waarvan Swatau er een is. Daardoor toch
kreeg de Chineesche generaal gelegenheid,
om voedselvoorraden en oorlogsmateriaal te
koopen.
De militaire actie van Japan t. o. v. de
vreemde mogendheden moet dan ook aller
eerst als een economischen maatregel be
schouwd worden.
Intusschen, al moge den laatste dan waar
zijn, Japan heeft bovendien door die acties
zijn strategische positie in China enorm
versterkt: het heeft nu langzamerhand al
de belangrijke knooppunten van China in
zijn bezit, het heeft door het bezetten van
een aantal eilandjes zijn strategische posi
tie vóór de Chineesche kust eveneens aan
zienlijk versterkt en dat alles is natuurlijk
ten koste gegaan niet alleen van China
zelf, maar ook van de vreemde mogend
heden speciaal van Engeland, Frankrijk en
Amerika.
In verband met het klaarblijkelijke proef-
karakter van de blokkade van Tientsien
kan men zoo meent het Hbld. het ul
timatum te Swatau niet als een toevallige
en op zich zelf staande eisch beschouwen.
Chamberlain heeft ook in het Lagerhuis
verklaard, dat de Engelsche regeering niet
van zins is te berusten in de blokkade. Het
Britsche garnizoen in de Engelsche conces
sie te Tientsin is versterkt. Lord Halifax
heeft elders het woord voerend zich minder
straf uitgelaten en de hoop uitgesproken,
dat Londen en Tokio er in zullen slagen,
„de juiste formule" voor hun moeilijkheden
te vinden. Gisteren is te Singapore een con
ferentie begonnen tusschen de bevoegde
Engelsche en Fransche militaire autoritei
ten tot het overwegen van maatregelen.
Amerika, Australië en Nederland zul
len van het resultaat van deze bespre
kingen op de hoogte worden gehouden.
Amerika en Nederland zijn nog altijd leden
van het Negenmogendhedenverdrag nopens
de politieke integriteit van de Open Deur
in China, terwijl Nederland zijdelings is be
trokken bij het Vier-mogendhedenverdrag
(Vereenigde Staten, Engeland, Frankrijk en
Japan) betreffende het handhaven van den
vrede en hun rechten met betrekking tot
hun eilandenbezittingen en dominions in
den Stillen Oceaan. Washington heeft To
kio laten weten, dat het niet onverschillig
kan blijven voor de algemeene tendenzen
van de Japansche politiek in China, waar
van het conflict met Engeland te Tientsin
een kenteekenend symptoom is. Japan staat
voor de keuze: doorzetten of terugkrabbe
len; Engeland, Frankrijk en Amerika voor
de keuze: aanvaarden van de uitdaging of
capituleeren.
[J
Inmiddels wordt gemeld, dat Japan geen
ultimatum gesteld heeft, maar slechts een
verzoek heeft gedaan, om de buitenlandsche
oorlogsschepen uit Swatau te laten vertrek
ken en dat dit verzoek noch door Engeland,
noch door Amerika is ingewilligd. De En
gelschen weigerden het kortaf met de mede-
deeling, dat Tokio op de hoogte is van het
Engelsche standpunt in dergelijke gevallen.
De Amerikaansche admiraal Yarnell was
uitvoeriger in zijn antwoord, maar niet
minder beslist.
Hij verklaarde letterlijk: „De eerste plicht
der Amerikaansche oorlogsschepen is de be
scherming van Amerikaansche staatsbur
gers. Daarom zullen deze schepen zich
overal heen begeven waar het noodig is, om
deze plicht te vervullen, waar dat ook zijn
moge, en zij zullen overal blijven, waar
Amerikaansche staatsburgers behoefte aan
bescherming en bijstand mochten hebben".
Het Amerikaansche ministerie van Marine
heeft deze verklaring van den admiraal be
vestigd en er aan toegevoegd, dat niet alleen
de Amerikaansche torpedojager „Pillsbury"
Swatau niet zal verlaten, doch dat een
andere torpedojager, de „Pope", eveneens in
deze haven voor anker zal gaan.
Met dat laatste is er kans, dat het conflict
verscherpt wordt en het wordt er nog niet
beter op, als men weet, dat de Japanners
zich in Swatau aan Amerikaansche eigen
dommen hebben vergrepen en o.a. de entre
pots en kaden van de maatschappij „William
Hunt" hebben bezet.
En tenslotte nog dit: Amerika heeft her
haaldelijk geprotesteerd bij de Japansche
regeering tegen schending van Amerikaan
sche eigendommen. Even zoo dikwijls heeft
Japan dan een verontschuldiging aangebo
den en beloften gedaan voor de toekomst.
Dat is thans voorbij. Amerika wil niet meer
onderhandelen met Japan.
Wat de gevolgen daarvan zullen zijn?...
ken, zal overwogen worden, welke
maatregelen genomen zullen moeten
worden.
In antwoord op een vraag van den con
servatief Warlaw Milne, noemde de mi
nister-president de geruchten, welke te
Tokio de ronde hebben gedaan, dat de
Britsche ambassadeur een of twee dagen
geleden den Japanschen minister van bui
tenlandsche zaken om genade zou hebben
gesmeekt, belachelijk.
Vervolgens zeide de afgevaardigde Noel
Baker, lid van de Labour-partij, de de ac
tie van Japan in China in werkelijkheid
een aanval beteekende op de rechten van
de vreemdelingen in China.
Hierop zeide de minister-president: Ik
hoop. dat dit niet het geval is. Indien het
wel zoo zou zijn, dan zou dit een ernstige
zaak zijn.
Van welingelichte zijde te Tokio ver
neemt Havas, dat de leden van het Japan
sche kabinet gisterochtend bijeen zijn ge
komen om te bespreken of het nuttig zou
zijn de vragen van Japan te formuleeren
tot regeling van het conflict van Tientsin
en zoo te antwoorden op de bedekte uit-
noodiging van Lord Halifax in zijn rede
van eergisteren. Een besluit is niet geno
men en de besprekingen zullen vandaag
voortgezet worden.
Verscheidene leden van het kabinet
waren van oordeel, dat men zich niet
moet haasten de Japansche eischen te
formuleeren. Zij zijn van meening, dat
dit af moet hangen van den tegenstand
welke Groot-Britannië biedt en van
den steun welke het van de Vereenigde
Staten ontvangt. De maximum eischen
van Japan zijn, dat Engeland geheel
breekt met de Chineesche nationale re
geering en samenwerking tusschen Ja
pan en Groot-Britannië tot het instel
len van een nieuwe orde in het Verre
Oosten. Indien evenwel de blokkade de
energie van Engeland - niet uitput, dan
is het tijd voor Tokio een compromis
en een plaatselijke regeling te zoeken.
Volgens welingelichte kringen zijn de
minimum eischen van Japan, dat de
Britsche banken zullen medewerken tot
het op peil houden van de „nieuwe Chi
neesche munt", welke in Noord-China in
omloop is gebracht onder auspiciën van
Japan en welke op het oogenblik gevaar
loopt.
Verder is men te Tokio van oordeel, dat
de houding van Amerika de sleutel van het
probleem vormt, welke de Britsche politiek
bepaalt. Op het oogenblik schijnen de Ver.
Staten Londen zoo sterk te steunen als de
Amerikaansche openbare meening slechts
toelaat en schijnt men alle pogingen in het
werk te stellen, om deze openbare meening
duidelijk te maken, dat de Vereenigde Sta
ten en Engeland in het Verre Oosten ge
lijke belangen hebben.
De woordvoerder van de Japansche am
bassade te Sjanghai heef verklaard, dat het
invoeren van een nieuw orde in Azië geens
zins beteekent, dat te kort zal worden ge
daan aan de rechten en belangen van
vreemdelingen in China. In tegendeel, deze
nieuwe orde zal deze rechten verdedigen
en versterken. De Japansche autoriteiten te
Tientsin willen alleen een einde maken aan
het anti-Japansch optreden van zekere ele
menten en het is niet juist, dat de Japan
sche autoriteiten te Tientsin een definitieve
regeling van den status van de buitenland
sche concessies willen doorvoeren.
Tenslotte zeide de woordvoerder, dat de
Japansche autorteiten alle vreemdelingen
in China gelijkelijk willen behandelen, de
huidigen omstandigheden nopen hen even
wel een andere houding aan te nemen je
gens de Engelschen, omdat deze Tsjiang
Kai Sjek ondersteunden.
De toestand te Koelangsoe.
De Japansche consul-generaal te Amoy
heeft de gemeenschappelijke nota van de
consuls van de Vereenigde Staten en Enge
land, waarin werd gewezen op het tekort
aan levensmiddelen in de internationale
nederzetting te Koelangsoe tengevolge van
het verbod van het verkeer van Chineesche
jonken tusschen de nederzetting en het
vasteland, verworpen.
De Japansche consul-generaal verklaart
in zijn antwoord, dat dit verkeer is verbo
den om te voorkomen, dan anti-Japansche
elementen de nederzetting binnendringen.
Aangezien Amoy zelf niet rijkelijk voorzien
is, betreurt de consul-generaal geen maat
regelen te kunnen nemen om den toestand
in de nederzetting te verbeteren. Men over
weegt thans levensmiddelen aan te voeren
uit Sjanghai en Hongkong met buitenland
sche schepen.
Zie verder Buitenland pag. 1 3e blad.