dagblad voor alkmaar en omstreken.
Zware werking van de Krakatau
Geruchten over politieke avances van Berlijn.
No. 149 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C.
Dinsdag 27 Juni 1939
141e Jaargang
Londen-Moskou.
Zal Engeland het Russisch standpunt
nog verder tegemoet komen?
Wat Japan vreest en
China hoopt!
De algemeene toestand.
Dijken van het Albertkanaal
doorgebroken.
Ernstige overstrooming bij Hasselt
Aschregens op de westkust
van Java.
Bevolking reeds gewaarschuwd.
a VT
VA V
UnKNblhU* 2* JL.U
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maaLden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMS. COSTER ZOON. Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320. redactie 3330.
KRAK.
Hoofdredacteur: Ij. N. ADEMA.
Havas herinnert er in een telegram
uit Moskou aan, dat het thans twaalf
dagen geleden is, dat Strang, de buiten
gewone Engelsche afgezant voor het
voortzetten van de onderhandelingen
over een drievoudig verbond tusschen
Engeland, Frankrijk en de Sowjetunie,
te Moskou aangekomen is. Sindsdien
hebben de onderhandelingen vrijwel
onafgebroken voortgeduurd. De En-
gelschFransche onderhandelaars heb-
.ben Molotow twee formules aangebo
den, welke de volkscommissaris van
buitenlandsche zaken beide te „be
schroomd" gevonden heeft. Thans ver
wachten zij vandaag of morgen nieuwe
instructies van hun regeeringen om in
staat te zijn een derde formule aan te
bieden.
Hoewel er niets uitgelekt is van de voor
stellen van Strang aan zijn regeering, ver
meit men zich te Moskou gaarne in de ver
onderstelling, dat zij in d^. richting gaan
van een verdere tegemoetkoming aan de
wenschen van de Sowjetregeering.
Mocht Engeland niet bereid zijn een
waarborg voor de Oostzeelanden op de door
de. Sowjetunie gewenschte voorwaarden op
zich te nemen, dan acht men het altijd nog
mogelijk, dat een verdrag tot wederzijd-
schen bijstand tot stand komt, dat tot Enge
land, Frankrijk en de Sowjetunie beperkt
bluft.
Men weet, dat de Sowjetunie zich een
tegenstander betoond heeft van elk ont
werp, waarvan de toepassing op een of
andere manier afhankelijk zou zijn van
een interventie van den Volkenbond. De
reden van dit verzet schijnt gezocht te
moeten worden in de vrees voor een
eventueel veto van een van de mogend
heden, die hoewel lid van de Geneef-
scbe instelling gebleven, in den politie-
ken en ideologischen ban van het Duit-
sche rijk getrokken is.
Tegenover de bewerkingen van de Duit-
sche pers, welke blijft volhouden, dat de
Sowjet-Unie een uitbreiding van het ver
drag tot het Verre Oosten zou vragen,
meent men in de Moskousche kringen, waar
uit Havas zijn nieuws put, dat gezien de
verscherping van het conflict over de bui
tenlandsche concessies het eerder de wester-
sche mogendheden zouden zijn, die belang
hebben om deze kwestie thans aanhangig te
maken. Nochtans is het duidelijk, dat de
Japanners, ondanks alle tegenspraken, op
hun hoede blijven en aandachtig de ontwik
keling van de onderhandelingen blijven vol
gen. In elk geval meenen zij, dat het ver
drag zich op den langen duur tegen hen
zal richten, niet zoozeer omdat zij een
samengaan van de drie mogendheden in het
Verre Oosten vreezen, maar omdat de Sow
jetunie er door In een betere positie zal
komen om druk op Japan te oefenen. Bo
vendien vreezen zij, dat als het verdrag
eenmaal tot stand gekomen is, het door den
loop der dingen op den duur ook tot het
Verre Oosten zal worden uitgebreid, al of
niet na voorafgaande overeenkomst.
In Chineesche kringen zou men het ver
drag daarentegen gaarne tot stand zien ko
men, daar men ervan verwacht, dat het
een Europeeschen oorlog verijdelen zal, die
China geheel alleen tegenover Japan zou
laten staan en de leveranties van oorlogs
materiaal, welke het van het Westen ont
vangt, vrijwel zou doen ophouden.
Wat Duitschland betreft, veronderstelt
men, dat het zal voortgaan om althans indi
rect de Sowjetunie voordeelen op handels
gebied of misschien nog wel in ander op
zicht aan te bieden en vrij algemeen ver
spreid is ook de opvatting, dat de Sowjet
unie het sluiten van een handelsovereen
komst met Duitschland geen moeilijkheden
in den weg zou leggen, echter eerst nadat
een politieke overeenkomst met Engeland
er. Frankrijk tot stand gekomen is. Men
merkt overigens op, dat indien de Sowjet
unie van Duitschland belangrijke aanbiedin
gen gekregen heeft er in het ontwerp voor
een drievoudig verbond niets is dat zich
daartegen verzet. Bovendien zouden in ge
val van handelsbesprekingen Engeland en
Frankrijk desgewenscht eveneens aanbie
dingen kunnen doen.
Te Londen en Parijs blijft men
hoopvol.
De diplomatieke redacteur van de Obser-
ver schrijft dat men ondanks der. slependen
gang van de onderhandelingen te Moskou
ongelijk zou hebben, om daaruit op te ma
ken dat de hoop op de totstandkoming van
een verdrag minder levendig zou zijn. De
Sunday Times constateert met dat al, dat de
atmosfeer te Moskou minder gunstig is. Zij
klaagt, dat Molotow zoo weinig soepel is. De
Engelsche en Fransche onderhandelaars
hebben niets nagelaten om allen twijfel te
doen verdwijnen en verdenkingen op de
vlucht te jagen. Wanneer de Sowjetunie
hun werkelijk in denzelfden geest tegemoet
wilde komen, zou er geen moeilijkheid hoe
ven te bestaan voor de onderteekening van
een verdrag.
De Daily Telegraph verneemt intusschen,
dat indien de EngelschFransche onder
handelaars gelegenheid krijgen om nog ver
der aan het Russische standpunt tegemoet te
komen, zij een gelukkigen uitslag van de
onderhandelingen voorzien.
De Oeuvre verneemt zelfs al, dat Londen
Strang gemachtigd heeft nog verder te gaan
zoodat hy alle verlangens van Molotow be
treffende het automatisch karakter van de
garantie voor dr Randstaten zou kunnen in
willigen.
Engeland wordt boos
Onder den titel „Engeland begint boos te
worden" en met als onderkop „Een onheil
spellende stemming" schrijft de Londensche
correspondent van de N.R.Crt.: Sedert eeni-
ge weken vermenigvuldigen zich dagelijks
de aanwijzingen, dat er zich in Engeland een
even onvermijdelijk als onheilspellend pro
ces aan het voltrekken is. Een geestelijke
ommekeer wordt merkbaar. Engeland, dat
tijdens zijn jarenlangen slaap zooveel over
zijn kant heeft laten gaan, zooveel beleedi-
gingen en affronten heeft geslikt, zoo blind
heeft vertrouwd in de mogelijkheid, met ge
duld en goede woorden een oplossing voor
alle grieven en geschillen te kunnen vinden
dat slaperige, verdraagzame Engeland
begint langzamerhand onmiskenbaar kwaad
te maken, grimmig zelfs.
In de maanden tusschen München en de
verkrachting van Tsjechoslowakije, toen de
regeering ten lange leste uit haar optimis
tische droomen ontwaakte, en de ware De-
teekenis van de gevaren, die Engeland be
dreigen, begon te doorzien, was er van grim
migheid nog weinig te merken. Engeland
veranderde noodgedwongen zijn houding te
genover de dictatorschappen. Het begon zich
in versneld tempo te wapenen en later nieu
we vrienden te zoeken, om zich de noodige
veiligheid te verschaffen, maar het deed dit
alles op een koel-zakelijke wijze.
De dictators wilden niet naar goede woor
den luisteren welnu, dan zou men hun
met andere methoden probeeren duidelijk te
maken, dat Engeland's verdraagzaamheid
niet als zwakheid moest worden misver
staan. Ongetwijfeld zouden zij dan voor rede
vatbaar blijken. Engeland had hen bedorven
met zijn toegevendheid. Zij waren als stoute
kinderen steeds lastiger en veeleischender
geworden, en zij zouden, evenals stoute kin
deren, zeker tot betere gedachten komen als
Engeland duidelijk toonde, dat het zoo noo-
dig ook een strenge gouvernante kon zijn.
Er was in dit alles nog geen sprake van
rancune. Integendeel, de toon waarop de
staatslieden en de pers over hun nieuwe po
litiek spraken, was eerder defensief. Het
stoute kind moest toch vooral begrijpen, dat
de gouvernante niet hard of onbillijk wilde
zijn, dat zü niet dreigde en dat haar streng
heid alleen voor des kinds eigen bestwil
was. Nu echter ook deze goed bedoelde
woorden geenerlei weerklank in de dicta
torschappen vinden, nu de dictatoriale pro-
pagandaministers alle Engelsche verklarin
gen en uitleggingen van zijn nieuwe politiek
en al zijn verzekeringen, dat het slechts vre
de en veiligheid zoekt, verachtelijk verwer
pen als Angelsaksische hypocrisie en ant
woorden met den kreet: „omsingeling", nu
de pers van deze landen zich openlijk ver
heugt in Engelands moeilijkheden in het
Verre Oosten, nu dit alles zoo duidelijk
toon, dat de goede wil by de andere partij
ten eenenmale ontbreekt, begint de koele
zakelijkheid van enkele maanden geleden
voor een heel andere houding plaats te ma
ken.
11
In plaats van geduld en verdraagzaamheid
treedt nu uitgesproken ergernis, een grim
mige vastbeslotenheid, kwaad zoonoodig
met kwaad te vergelden. Engeland begint
er genoeg van te krijgen de beleedigingen
van Göbbls met een geringschattende on
verschilligheid of geamuseerde verdraag
zaamheid te aanvaarden of met geduldige
uitleggingen te beantwoorden. Engelands
geduld loopt op zijn eind, het wordt kwaad,
het begint terug te slaan, zij het ook voor-
loopig nog slechts in woorden. Er is een
nieuwe stemming ontstaan, de voorlooper
van den oorlogshaat.
Dat geeft aan deze weken van dreigende
stilte voor den storm zoo iets bizonder on-
neilspellends.
tl
Ziedaar den algemeenen indruk, welke
met een paar concrete voorbeelden kan wor
den gestaafd:
Chamberlain, die meester van zachtzin
nigheid en vergoelijking, spreekt in het La
gerhuis van „onverdraaglijke beleedigin
gen" en verklaart met een onmiskenbare
toespeling op Duitschland „dat Europa ver
giftigd wordt door de verspreiding van vai-
sche en ongegronde verdenkingen".
De Daily Telegraph, voorzichtig, altijd een
sober orgaan, schrijft onder den titel: „De
grenzen van verdraagzaamheid", dat de
premier nog lang niet ver genoeg is gegaan.
Het blad noemt Göbbels' rede van gisteren
„een typische uitbarsting van zijn onbe
schoftheid, vijandschap en provoceerende
houding". Het merkt met bijtende scherpte
op, dat deze officieele vertolker van Duitsch-
land's politiek, niet schroomt openlijk te ge
nieten in de behandeling, die Britsche on
derdanen in Tientsin hebben moeten onder
gaan. Het verklaart, dat het nutteloos is „op
redelijk wijze te willen praten met onrede
lijke menschen, die, zooals Göbbels, zeggen,
dat Engeland als een idioot voor de wereld
staat".
In denzelfden geërgerden trant laat de
Times zich uit, wanneer deze gewezen hoo-
gepriester van de verzoeningspolitiek
schrijft, „dat Duitschland en Italië niet
schijnen te begrijpen, dat een bulldog, hoe
zeer men hem ook ophitst, niet keft of blaft
voor hij bijt, maar dat hij, als hy eenmaal
heeft vastgebeten, niet meer loslaat".
Nog een voorbeeld: De Yorkshire Post,
geen vriend van het Derde Rijk, maar niet
temin een sober, gerespecteerd, conservatief
blad, dat zich allerminst met gruwelverha
len inlaat, schroomt niet, openlijk de ver
denking uit te spreken, dat er Duitsch geld
en Duitsche intrige achter de Iersche bom
aanslagen steken.
De Daily Mail, evenals de Times een van
de grootste voorstanders van de verzoe
ningspolitiek, zinspeelt op dezelfde moge
lijkheid.
Tenslotte nog dit laatste, en misschien
treffendste symptoom van de nieuwe hou
ding. De Engelsche filmcensuur, die een on
officieel, maar nauw contact met de regee
ring onderhoudt, heeft tot ieders verbazing
toestemming gegeven de Amerikaansche
film „Bekentenissen van een nazi-spion" in
Londen te vertoonen, voor alle leeftijden
nog wel.
Hoewel deze film vrijwel geheel op het
feitenmateriaal van de Amerikaansche
spionnage-processen is gebaseerd, is haar
strekking toch uitgesproken en oprecht pro
pagandistisch. Göbbels wordt er in ten too-
neele gebracht, Duitschland's politieke theo
rieën, ambities en methoden worden er op
uitermate overtuigende wijze in weergege
ven, en het geheel stelt het Derde Ryk in
zoo'n ongunstig licht, dat het publiek, dat de
cinema nu al wekenlang eiken avond tot de
laatste plaats bezet, vrijelijk uiting geeft
aan de gevoelens van weerzin tegen de
nazi's, die de film opwekt.
Wanneer men bedenkt, dat de Britsche
filmcensuur tot voor kort altijd scherp heeft
gewaakt tegen alles wat de internationale
betrekkingen zou kunnen verergeren, va3k
zelfs ten koste van de waarheid, mag het
inderdaad als een hoogst belangrijk teeken
worden beschouwd, dat zy nu de „bekente
nissen van een nazi-spion" voor het Britsche
publiek toegankelijk heeft gemaakt.
Zoekt Duitschland politiek contact
met Moskou?
De Figaro verneemt uit Londen, dat
het Foreign Office kennis genomen
heeft van geruchten uit Berlijn, volgens
welke de Duitsche regeering Rusland
wil voorstellen de oeconomische onder
handelingen aan te vullen door poli
tieke besprekingen, die binnenkort
geopend zullen worden.
Volgens de Duitsche leiders zou het
Anti-Kominternpact geen bezwaar meer
zyn voor een DuitschRussisch niet-
aanvalsverdrag omdat het slechts be
trekking zou hebben op de communisti
sche actie buiten de Sowjet-Unie.
In dit verband krijgt een bericht van de
Times bijzondere beteekenis, volgens het
welk men te Warschau meent, dat de missie
van dr. Kleist en Böhning naar Estland en
Letland in verband staat met den wensen
van von Ribbentrop, om deel te nemen in
een garantie van de neutraliteit der rand
staten. De twee Duitsche vertegenwoordi
gers moeten, naar gezegd wordt, onderzoe
ken of de regeeringen van Estland en Let
land bereid zouden zijn een gemeenschap
pelijke garantie van Berlijn en Moskou te
aanvaarden. Men wijst er op, dat Litwinow
in 1935 heeft voo~gesteld dat zulk een ge
meenschappelijke garantie zou worden ge
geven door Moskou, Warschau en Berlyn.
De Oostzee-staten verzetten zich hier toen
echter tegen en men liet het denkbeeld val
len.
Nabij Hasselt zijn gisteravond de dy-
ken van het Albertkanaal doorbroken
en wel boven Hasselt in de richting van
Genk, op 150 meter afstand van de
brug van Godscheid. Aan beide zijden
van het kanaal zyn de dijken bezweken,
en aangezien het land hier onder de
waterspiegel ligt, zyn de weiden over
stroomd. De doorbraken hebben een
breedte van 25 tot 40 meter. Tot aan de
sluis van Hasselt, over een lengte van
drie kilometer, zyn diepe voren van 16
tot 15 meter breed ontstaan.
Aan de linkerzijde, in de richting van
Luik, is een bres van vijf meter breedte
ontstaan; de palen van het electrische net
en de meerpalen voor de schepen zyn weg
geslagen. Aan de rechterzijde, in de richting
van Hasselt, is de dijk over een lengte van
ongeveer 100 meter weggeslagen en de wa
termassa, welke zich over het land uit
stortte, heeft een van de beide sluiswach
tershuisjes, welke pas voltooid zijn, ver
nield. Een modderige watermassa stroomt in
de richting van Hasselt. Ook de Demer is
hierdoor buiten de oevers getreden en de
wegen worden bedreigd. De gendarmerie
en de bevolking stellen alles in het werk
om het vee, dat in het water rondzwemt, te
redden.
Een dóode.
De dijkdoorbraak van het Albertkanaal
heeft een doode geëischt, den chefingenieur
der werken, die zich niet tijdig in veiligheid
kon stellen. Andere slachtoffers zijn niet ge
vallen, het kanaalgedeelte tusschen de slui
zen van Hasselt en die van Diepenbeek, een
stuk van 3 K.M., blijft leegloopen in de
vlakte van de Demer. Hondeiden H.A.
grond zijn overstroomd. De geheele bevol
king van Hasselt is uitgeloopen om den
overstroomingsramp gade te slaan.
Zie vervolg Buitenland pag. 3, 2e blad.
De aardbeving aan de goudkust. - Vol
gens het officieele rapport van het gouver
nement van de goudkust zijn bij de aard
beving van Vrijdag j.1. zestien dooden ge
vallen, terwijl 133 personen werden ge
wond.
Dorp door aardbeving verwoest. - Uit
Cuzco wordt gemeld, dat het dorp Poma-
cahchi (in Peru) door een aardbeving is
verwoest. Een twintigtal personen werd ge
dood en velen gewond.
Uit Bandoeng wordt gemeld:
De Krakatau vertoont thans uiterst
zware werking. Er hebben ontelbare
erupties plaats, waarbij het geknal
wordt gehoord van ontladingen in de
eruptiemassa.
Te Pasaoeran, Anjer en Laboehan zijn
gedurende den geheelen nacht asch
regens gevallen. (Deze plaatsen liggen
aan de Westkust van Java, tegenover
de Krakatau).
De resident van Bantam heeft zich naar
Pasaoeran begeven, teneinde van daaruit ae
Krakatau waar te nemen. Men hoort van
daaruit steeds gerommel, men ziet bliksem
schichten. Het uitzicht echter is, tengevolge
van de windrichting, niet gunstig. Het
eiland is in aschwolken gehuld.
„Karbouwen gereed houden!"
De erupties gaan tot 1000 meter
hoogte.
De bevolking is rustig. Er is reeds
aan de bevolking opdracht gegeven om
karbouwen en andere trekdieren ge
reed te houden met het noodige trans
portmateriaal, zoodat men op een even
tueel alarm onmiddellijk kan uitwij
ken. Hierbij valt echter op te merken
dat in deze streek meermalen gelijke
instructies zijn gegeven.
De verdere ontwikkeling dient te
worden afgewacht.
De mantri van den vulcanoiogischen
dienst is gisteren van zijn waarnemings
post teruggekeerd.
Van Rangkastoeng uit, en plaats welke
vanaf de kust circa 60 K.M. het binnenland
in is gelegen, tusschen die kust en Batavia,
van welke plaats het circa 80 K.M. ligt, zijn
gisterenmorgen van negen uur in den och
tend af erupties gezien tot 1000 meter
hoogte.
Van 10 tot 12 uur in den middag zijn 191
maal knallen gehoord en 427 maal bliksem
schichten waargenomen. Behalve dat er aan
de kust op verschillende plaatsen een asch-
ïegen is gevallen, is hier ook nog zwavel
reuk waargenomen.
De waarnemingen zijn heden bemoeilijkt
door een zeer donker uitzicht in verband
met den westenwind.
Aardschokken te Cheribon.
Vanmorgen om zeven uur zijn te Cheri
bon en Koeningan lichte aardschokken
waargenomen. De aardbeving werd te Lang-
gardjati en Tjilimoes heviger gevoeld, waar
van een tiental huizen de muren en'daken
zijn gescheurd. Hier en daar, zijn plafonds
ingestort terwijl dakpannen van hun plaats
schoven. De ingezetenen zijn dan ook vrij
ernstig geschrokken.
Sommigen beweren dat ook in den afge-
loopen nacht om drie uur een schok werd
gevoeld. Dt laatste wordt echter niet be
vestigd.
Het meteorologisch observatorium te Ba
tavia registreerde vanmorgen om zeven uur
een aarbeving van matige sterke, op een af
stand van 200 K.M. De richting der bevinc
was moeilijk vast te stellen.
're"t ude werking van de Krakatau
C, observatorium tot dusver nog geen
duidelyke wyzigjngen opgeteekend.
