DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Nieuwe Japansche militaire operaties in
Foekien verwacht.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groofe
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 163
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Donderdag 13 Juli 1939
Hoofdredacteur: T|. N. ADEMA.
141e Jaargang
Verre Oosten
Zullen alle Engelschen uit
Honan worden
gezet?
Dantzig in afwachting.
Militaire voorbereidingen
duren voort.
Pe algemeene toestand.
Dantzig.
Politieke en militaire
spionnage.
Het proces te Zürich.
Eerste zes maanden geen
immigratie in Palestina.
De Kabinetscrisis.
Dr. Colijn opnieuw formateur.
Opnieuw een Engelsche
oefenvlucht.
Op grooter schaal dan Dinsdag.
Benoeming van Grandi
wekt geen verrassing.
ALKMAARSCHE COURANT.
Vice-admiraal Oikawa, de opperbevel
hebber der Japansche vloot in de Chi-
neesche wateren heeft door tusschen-
komst van den Japanschen consul-
generaal Mioera, aan het buitenlandsche
consulaire corps laten weten dat een
nieuwe militaire operatie tegen drie
zeehavens in de provincie Foekien zal
beginnen.
Hij verklaarde, dat de Japansche marine
nieuwe operaties zal ondernemen te Toeng-
sjan, de zuidelijkst gelegen Golf in Foekian,
te Tsjauon, een Golf ten Westen van de
Toengsjanbaai en ook te Tsjoeantsjau, een
haven ten noordoosten van Amoy. De ope
raties zullen Zaterdagochtend om 8 uur
(Tokiosche tijd) aanvangen. Verzocht wordt
oorlogsbodems en koopvaardijschepen van
derde mogendheden deze havens voor
Zaterdagochtend acht uur te doen verlaten.
Volgens mededeeling zal de binnenkomst
en het vertrek uit deze havens onmogelijk
worden. Daar de Japansche marine versper
ringen zal aanbrengen na dep vastgestelden
tijd, zulks om strategische redenen, zal men
aan Japansche zijde niet de verantwoorde
lijkheid aanvaarden voor schade, door
buitenlandsche schepen, welke weigeren de
havens te verlaten, op te loopen.
Buitenlanders wordt aangeraden, zoo
spoedig mogelijk dit gebied, dat een nieuwe
gevechtszone zal worden, te verlaten.
"M. Engelschen zouden Henan moeten
verlaten.
De Chineesche inlichtingendienst onthult,
dat na de aankomst te Hwaiking van Oye,
den directeur van den Japanschen specialen
dienst te Hwaiking een conferentie heeft
bijeengeroepen en alle Japansche bevel
hebbers in tle provincie Honan ten Noorden
van de Gele Rivier. In deze op 5 Juli ge
houden conferentie werd, aldus de inlichting
uit Chineesche bron, besloten alle Britsche
onderdanen uit het noordelijke deel van
Honan te zetten. Intusschen zijn anti-Britsche
propagandisten te Hwaiking en in het in de
buurt gelegen Tsjingwa aangekomen.
Het grootste Britsche zakencentrum in
Noord-Honan is de mijnwerkersstad Tsiaotso.
Anti-Britsche betoogingen.
De Britsche consul-generaal heeft inlich
tingen ontvangen, volgens welke de anti-
Britsche betooging, welke hier wordt voor
bereid voor Vrijdag en Zaterdag, grooter
omvang zal hebben dan de betooging van
gisteren. De consul-generaal heeft van zijn
regeering opdracht gekregen de Japansche
autoriteiten om bescherming te vragen en
hen mede te deelen, dat zij verantwoorde
lijk zullen worden gesteld voor iedere
schade aan Britsch eigendom of leven.
De actie van Wangtsingwei.
Reuter meldt uit Tsjoengking, dat weinig
erop wijst, dat Wangtsjingwei's oproep
eenigen weerklank vindt in het vrije China.
Het antwoord van Tsjoengking op deze be
weging is geweest, dat groote houten borden
zijn opgericht op de hoeken der straten
met het opschrift: „Roei alle gedachten uit
aan overgave, onderwerping of compromis,
steun den hoogsten leider", „wij- kunnen
onze huizen verliezen, wij kunnen ons leven
verliezen, maar ons land zal niet vergaan".
Zaterdag Britsch-Japansche
besprekingen?
Er zijn op het oogenblik aanwijzingen,
dat de Britsch-Japansche onderhandelingen
Zaterdag zullen beginnen, wanneer dit En
geland convenieert, aldus meldt het Ja
pansche telegraafagentschap, dat verwacht,
dat de Japansche voorbereidingen morgen
gereed zullen zijn en dat Arita den Brit-
schen ambassadeur Vrijdag zal uitnoodigen
naar het departement van Buitenlandsche
Zaken te komen voor een preliminaire be
spreking.
Terautsji en Osoemi naar Rome.
Terautsji en Osoemi zullen bij hun
bezoek aan Italië deelnemen aan de
viering van den verjaardag van den
fascistischen marsch naar Rome.
Terautsji heeft in een verklaring ge
zegd, dat de ontmoeting tusschen de
leiders der „drie sterke mogendheden"
op dit critieke oogenblik niet slechts
beteekenisvol is, maar mogelijk kan
bijdragen tot het succes van de Japan
sche expeditie in China".
Japansche visschers op Malakka
ontslagen.
Vólgens een bericht uit Japansche bron te
Singapore zijn 1000 Japansche visschers op
Malakka buiten werk geraakt door maat
regelen van de Britsche autoriteiten. Ook de
binnenkomst van Japanneezen in Malakka
wordt aan beperkingen onderworpen.
De Japansche visschery van Malakka
heeft jaarlijks alleen te Singapore 5 mil-
lioen yen opgebracht. Deze wordt thans
door de drastische maatregelen van de
Britsche autoriteiten tegen de Japansche vis
schers met vernietiging bedreigd.
Ook zouden de Britsche autoriteiten vol
gens bedoeld bericht een vernieuwing der
vischrechten weigeren. Van de 1500 Japan
sche visschers worden reeds 500 gedwongen
een werkkring aan land te zoeken, terwijl
de overigen in den loop van dit jaar zonder
werk zullen geraken.
In de afwezigheid van Foerster, die een
bezoek brengt aan zijn geboortestreek
Beieren, en van Zaske, die zich in Berlijn
bevindt, waar hij besprekingen voert over
den volgenden stap en instructies krijgt,
markeert de toestand in Dantzig den pas. De
dagbladen houden zich in hoofdzaak bezig
met de reacties in het buitenland, maar men
kan geen aanwijzingen omtrent de toekom
stige politiek verwachten voor de terug
komst van de beide leiders, die morgen
verwacht worden. De toon der Polen blijft
krachtig maar zeer kalm.
Intusschen komen des nachts nog
steeds schepen aan bij de Schichau-
werken. Er wordt een gecamoufleerde
marine gevormd met vier schepen: Kalt-
hof, Mariensee, Natzkau en Gutland, in
Nederland gebouwde "visschersvaartui-
gen.
Voorts worden thans drie schepen van
deze soort in Schichau in sterke mijnleggers
veranderd. In de laatste paar dagen zijn
duizenden exemplaren van het jongste
vredesmanifest van den nationalen raad der
Britsche Labóur Partij in geheel Dantzig
verspreid.
Twaalf Poolsch^ arbeiders gearresteerd.
Twaalf Poolsche arbeiders, die in de dok
ken van Schichau werkten, waar thans
pontons voor een brug over den Weichsel
worden gebouwd, zijn gearresteerd.
Een tegenspraak.
Van bevoegde Duitsche zijde wordt het
bericht tegengesproken, dat 1200 leden van
het Condorlegioen in Dantzig zouden zijn
aangekomen. Men zegt, dat het legioen is
ontbonden.
Braziliaansch zaakgelastigde
gearresteerd.
De Braziliaansche zaakgelastigde te War
schau, Barbosa, is gister twee uur door de
politie van Dantzig vastgehouden. Hij had
zich Dinsdag naar Gdynia begeven, om zijn
echtgenoote af te halen, die aan boord van
de ..Batory" was aangekomen en in den
middag bezocht hij met haar en den Brazi-
liaanschen consul te Gdynia, Zoppot en
Dantzig. Barbosa werd tezamen met den
consul gearresteerd toen hij in de Vrije
Stad monumenten fotografeerde Zij werden
naar het hoofdbureau van politie gebracht
en de echtgenoote van den zaakgelastigde
werd uitgenoodigd ir. een particuliere auto
te volgen. Hoewel beide heeren hun diplo
matiek paspoort, lieten zien, werden zij toch
twee uur vastgehouden en werden zij eerst
vrijgelaten na krachtig optreden van den
Braziliaanschen consul te Dantzig. De politie
van Dantzig bood niet haar verontschuldi
ging aan en weigerde het fototoestel terug
te geven.
Barbaso en zijn echtgenoote zijn gister
avond naar Warscha" vertrokken.
Chamberlain heeft enkele dagen geleden
nog eens volkomen duidelijk uiteengezet
waar het op het oogenblik om gaat. Hij
heeft de feiten, zooals ze voor ons liggen
nog eens punt voor punt nagegaan; heeft
gewezen op de gebeurtenissen in het ver
leden, die de voor het sluiten van houdbare
overeenkomsten noodzakelijke goede trouw
hebben vernietigd, en kwam ten slotte
tot de conclusie, dat naar het schijnt op
het oogenblik, de eenige uitweg is; het
keeren van geweld met geweld, zoodra
Duitschland hiertoe zijn toevlucht zou
willen nemen. Dantzig, aldus verklaarde
Chamberlain, is een levensbelang voor
Polen en vormi, voor Duitschland slechts
een uitgangspunt voor nieuwe veroverin
gen. En daarom staat Engeland dezen keer
niet afzijdig. Nauwkeurig heeft Cham
berlain de situatie van het oogenblik uit
eengezet en nogmaals met grooten nadruk
gewezen op de noodlottige vergissing, die
Hitier en zijn raadgevers zouden maken,
indien zij erop rekenden, dat Engeland af
zijdig zou blijven staan.
De rede van Chamberlain was een
dreigement eenerzijds, een rechtvaardiging
voor de geschiedenis anderzijds. Een
rechtvaardiging opdat Engeland nooit
verweten zal kunnen worden een cata
strofe te hebben uitgelokt en niet alles te
hebben gedaan om een wereldoorlog te
voorkomen.
Bepaald opwekkend was daarom Cham-
berlains rede niet. Maar wel duidelijk,
voor al degenen, die willen begrijpen,
dat het Engeland nu doodeljjken ernst is.
En ook die duidelijkheid kan belangrijk
zijn, zelfs beslissend.
Bij het uitbreken van den wereldoorlog
bestond er geen zekerheid over de positie
die Engeland bij een conflict zou innemen.
Duitschland stortte zich in een oorlog,
speculeerend op Engelands afzijdigheid
en dé fatal^ vergissing was begaan. Na
dien tijd is de stelling geponeerd, dat
Duitschland zich nog wel twee maal be
dacht zou hebben als het er van overtuigd
was geweest, Engeland tot zijn tegenstan
ders te moeten rekenen bij een eventueel
conflict.
De destijds geboren haat tegen het
„perfide Albion", culimineerend in den
suggestieven slagzin „Gott strafe Engeland"
zal nü echter zelfs geen schijn van recht
vaardiging kunnen vinden. Want Enge
lands houding is thans nauwkeuriger om
lijnd dan ooit tevoren het ge' al geweest
is. Duitschland weet precies vat het ris
keert. Of het dat risico aanvaardt is de
vraag, waarop het antwoord beslist over
oorlog of vrede.
De theorie, die zegt, dat Engelands be
slistheid Duitschland van onherstelbare
fouten terug zal houden, zal nu haar
houdbaarheid in de practijk hebben te
'bewyzen.
Om de toch al zeer duidelijke redevoe
ringen van Haüfax en Chamberlain nog
kracht bij te zetten, heeft Engeland twaalf
eskaders bommenwerpers over het Kanaal
gestuurd, in totaal 150 toestellen. Een
teeken van de nauwe betrekkingen die op
het oogenblik met Frankrijk bestaan bij de
pogingen om nieuwe pogingen tot agressie
den kop in te drukken.
Dat men te Berlijn het inderdaad veel
zeggend gebaar der Engelschen heeft be
grepen blijkt duidelijk uit de commentaren
in de Duitsche bladen, die eenerzijds spre
ken van een „provoceerende demonstratie
der „omsingelaars", die op die manier
een kunstmatige oorlogspsychose doen
ontstaan" en anderzijds de waarde van de
Engelsche luchtvloot trachten te verklei
nen. Onnoodig te zeggen, dat de Duitsche
vliegtuigen in elk type beter, moderner
en sneller zijn dan alle mogelijke en on
mogelijke concurrentenOok het
luchtafweergeschut schijnt trouwens on
overtroffen te zijn, terwijl het anti-tank-
geschut tegen de Spanjaarden is beproefd
en al even voortreffelijk bleek. Zoo zeggen
het althans de Duitsche bladen.
Engeland laat zich echter niet afschrik
ken en heeft alweer een nieuw „omsinge
lingsplan" op stapel. Er zal n.1. binnen
kort een nog grooter aantal Engelsche
vliegtuigen boven Frankrijk vliegen.
Een bezetting van Dantzig blijkt nu toch
wel heel riskant. Wanneer Hitier dit vol
doende beseft, hebben de vliegtuigde
monstraties den heilzamen invloed gehad
die Engeland ervan verwacht. Europa zal
er wel bij varen.
v
[j
In het proces tegen de nationaal-socialis-
ten te Zürich heeft zich gisteren een
nieuw feit voorgedaan. Stampfli, de bonds-
procureur, heeft doen weten, dat zijn dien
sten in Bern een spontane verklaring heb
ben opgenomen van een zekeren Steiger,
die volkomen buiten deze zaak staat, maar
die beweert, dat hij van officieele Duitsche
agenten opdracht heeft gekregen een on
derzoek in te stellen naar de persoon van
de vrouw van den chef van den Zwitser-
schen generalen staf. Deze opdracht was
identiek, aan die, waarmede de inlichtingen
diensten van de „trouwe eedgenooten" be
last waren. Aangezien tot dusverre de tus-
schenkomst van officieele Duitsche agenten
niet is kunnen worden aangetoond, bij de
verhooren in de zaak der trouwe eedgenoo
ten, is, de verklaring van Steiger van groot
belang van een standpunt van analogie.
Requisitoir.
De procureur Stampli heeft in zijn
requisitoir o.m. gezegd:
„Midden in den strijd van Zwitser
land voor de verdediging der democra
tie gingen de beschuldigden over tot
een tegenovergestelde ideologie. Op het
oogenblik dat Zwitserland zich tegen
spionnage verdedigt, organiseerden zij
op zijn grondgebied een spionnagenet
ten dienste van het buitenland. Er zijn
'ernstige aanwijzingen, dat 'n politieke en
militaire inlichtingendienst ten dienste
van Duitschland werd opgericht.
Na gesproken te hebben over den per
soon van den mysterieuzen „dokter", voegde
de procureur hier aan toe niet gezegd te
hebben, dat de door de getrouwe bondge-
nooten opgerichte spionnagedienst welks
centrum van activiteit Duitschland is, voor
Zwitserland werd opgericht. Het was voor
een Duitsche partij. Uit een juridisch oog
punt. gezien is het niet aan twijfel onder
hevig dat men hier te doen heeft met po
litieke en militaire spionnage. De oprich
ting van een dergelijken inlichtingendienst
op Zwitsersch grondgebied beteekent een
inbreuk op de souvereiniteit, neutraliteit en
politiebevoegdheden van Zwitserland. De
procureur eischt dan tegen beschuldigde
Frei, een door de Gestapo ruim betaalden
agent, bij verstek, drie jaren dwangarbeid
en ontzetting uit de burgerrechten voor den
duur van tien jaren. Tegen Zander eischte
hy twee jaren gevangenisstraf en vijf jaren
verlies van burgerrechten en tegen de
andere verdachten gevangenisstraffen va-
rieerende van twee tot dertien maanden en
verlies van burgerrechten voor uiteenloo-
pende tijden.
Bovendien gelastte de procureur de ge
vangenneming van den beschuldigde
Schappi, een journalist, die voorloopig op
vrije voeten was gesteld. De rechtbank wei
gerde dit laatste.
Vandaag zullen de pleidooien worden ge
houden.
In het Engelsche Lagerhuis heeft
MacDonald medegedeeld dat het
aantal illegale immigranten in
Palestina onlangs zoo groot is ge
weest, „dat ik thans den hoogen
commissaris machtiging heb verleend
aan te kondigen, dat geen immigratie
quota zullen worden uitgegeven voor
de volgende zes maanden van 1 Octo-
ber tot 31 Maart 1940.
Of er na dien datum een hervatting zal
komen van de immigratiequota's moet
afhangen van de dan heerschende omstan
digheden ten opzichte van de illegale
immigratie".
MacDonald, die deze verklaring aflegde
in een schriftelijk antwoord op een vraag
van den conservatief Sutcliffe, zette uit
een, dat de regeering bijzonder verlangend
is hulp te verleenen bij de vestiging van
Joodsche vluchtelingen uit Midden-Europa
en dat derhalve speciale voorzieningen zijn
getroffen voor de toelating van deze vluch
telingen. Gedurende de laatste paar maan
den echter is een georganiseerde poging in
het werk gesteld om de behoorlijke rege
ling der immigratie te doen mislukken
door hande". in illegale immigranten.
Aangezien velen dezer immigranten Joden
zijn uit Polen en Roemenië, bedreigt deze
beweging tot zekere hoogte de Britsche
pogingen om de vluchtelingen te helpen.
De Britsche regeering, zoo voegde Mac
Donald hieraan toe, is vastbesloten deze
poging om de wet van Palestina een ne
derlaag te doen lijden tegen te gaan. Een
poging, die in ieder geval de v-rbittering
in het land doet. voortduren. De aantallen
illegale immigranten, die in Palestina
blijven, worden afgetrokk 'n van de toe
komstige quota's legale immigranten.
De Regeeringspersdienst meldt:
Mr. dr. D. A. P. N. Kooien heeft
aan H. M. de koningin verzoch,.
van de opdracht tot vorming van
kabinet te mogen worden ont
heven.
Hedenmorgen heeft Hare Ma
jesteit dr. Colyr. ontvangen en
hem andermaal opdracht gegeven
tot vorming van een kabinet.
Dr. Colijn heeft verzocht deze
nieuwe opdracht in beraad te
mogen houden.
Er worden plannen ontworpen voor
een tweede vlucht van Britsche bom
menwerpers op nog grooter schaal dan
Dinsdag boven Frankrijk. Deze tweede
oefenvlucht zal zeer spoedig waar
schijnlijk reeds de volgende week ge
houden worden.
Hoewel het juiste aantal toestellen nog
niet is vastgesteld, zullen toch meer machi
nes aan de vlucht deelnemen aldus ver
klaarde een ambtenaar van het ministerie
van luchtvaart tegenover een vertegenwoor
diger van Reuter. Geraamd wordt, dat de
totale bemanning der deelnemende lucht
vloot 1000 personen zal omvatten, waar
onder 300 piloten. Verklaard wordt, dat de
toestellen vluchten zonder tusschenlanding
zullen maken. Het is echter niet waarschijn
lijk, dat zij verder zullen gaan dan de zuide
lijke grenzen van Frankrijk. De zonder tus
schenlanding afgelegde afstand zal vermoe
delijk grooter zijn dan het vorige maximum
van 1200 mijl. De plannen voor een spoedig
bezoek van Fransche bommenwerpers- aan
Engeland vorderen ook. In het begin zullen
het vluchten bij daglicht zijn.
Geërgerde Duitsche commentaren.
Een groot deel der Duitsche avondbladen
gaat in op den eskadervlucht van Dinsdag
van het Britsche luchtwapen over Frankrijk
en op zekere Engelsche dagbladberichten
over de mogelijkheid van een dergelijken
vlucht ook naar Polen.
De „Berliner Börsenzeitung" zet uiteen:
„Vanuit Engeland is Polen slechts te berei
ken over de Noord-Europeesche of over de
Zuid-Europeesche staten. Wij hebben eenige
reden om aan te nemen, dat deze staten die
voor een deel met Duitschland door nauwe
vriendschap verbonden zijn, en aan den
anderen kant bedacht zijn op strenge hand
having van hun neutraliteit, ieder verzoek
om over hun gebied te mogen vliegen, zul
len voelen als een provocatie. De omsinge-
lingspolitiek, is met haar gevaarlijke effec
ten ook den kleinen staten volkomen be
kend."
De „Berliner Lokalanzeiger" schrijft:
„Zelfs voor Engelsche vliegers zal het niet
eenvoudig zijn ook maar pleziervluchten
naar Polen te ondernemen om den Pool-
schen grootheidswaan te kittelen. De bom
menwerpers hebben gevaarlijke springstof
aan boord, ook wanneer zij over neutrale
gebieden gaan. Wellicht juist dan bijzonder
veel".
De ,,Angriff" schrijft: „De bezoekvluch-
ten van de Engelsche eskaders bommen
werpers vormen een nieuw bewijs voor den
Engelschen oorlogswil. Maar wie met bom
menwerpers in de landen rondom Duitsch
land „demonstreert" moet weten, dat daar
uit complicaties van de ergste soort kunnen
voortvloeien".
De benoeming van den Italiaanschen am
bassadeur te Londen, Grandi, tot minister
van justitie heeft in welingelichte kringen
te Rome geen verrassing gebaard.
Sedert eenigen tijd deed het gerucht de
ronde, dat Grandi niet naar Londen zou
teruggaan. Hij werd beschouwd als de man
van de Italiaansch-Britsche toenadering en
zijn vervanging in Londen kan wellicht
geïnterpreteerd worden als een teeken voor
een aanwijzing der Italiaansche houding
jegens Engeland.
Sommige kringen zien in het feit, dat
Grandi tot nieuwe functies is teruggeroepen,
het voorstel tot het uitzenden naar Londen
van een ambassadeur, die in de Engelsche
hoofdstad essentieel de politiek van de spil
zal voeren.
i Zie verder Buitenland pag. 1 3e blad.