DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Dantzig-kwestie nadert climax.
hitler's definitief
plan.
Nog vóór 2 September de beslissing?
Warschau eischt herstel Poolsche douane
rechten te Dantzig.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maa. Jen bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groofe
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 1'S Dit numiner bestaat drie Waden. Directeur: C. KRAK. Zaterdag 19 Augustus 1939
Hoofdredacteur: i'j. N. ADEMA.
141e Jaargang
4
Slechts hemzelf en een kleinen
kring van zijn getrouwen
bekend.
Graaf Csaky in Rome.
Militaire bedrijvigheid in de vrije stad.
Prikkeldraad langs Poolsche
grens.
algemeene toestand.
Groofe onzekerheid
over den toestand.
ALKMAARSCHE COURANT.
t
Opnieuw en met grooten nadruk
heeft men in de kringen der Wilhelm-
strasse herhaald, dat het Derde Ryk
onder geen omstandigheden ter con
ferentie-tafel gaat, of een compromis
inzake Dantzig aanvaardt
In welingelichte kringen gaf men
gisteravond als zyn meening te ken
nen, dat op dit oogenblik het conflict
met groote snelheid zich in de richting
van een climax beweegt, een climax,
die naar alle waarschijnlijkheid zeer
nabij is.
Ook van Poolsche zyde te Berlijn
werd deze meening gedeeld. Daar ver
zekerde men dat men te Warschau
ervan overtuigd is, dat de climax nog
zal komen vóór den partijdag te Neu
renberg op 2 September a.s.
Welingelichte nationaal-socialistische
kringen spreken de verwachting uit, dat
het Derde Rijk thans met kracht aanstuurt
op de verwezenlijking van „het definitieve
plan", van welk plan Hitier Ciano bü
diens tezoek op de hoogte heeft gesteld,
doch'wat dit plan in werkelijkheid omvat,
is slechts aan den „Führer" bekend en aan
een kléinen, zeer kleinen kring van zijn
jetrouwen.
Niettemin blijkt uit de scherpe pers
campagne duidelijk, dat het eerste stadium
vanHitler's plan treffende gelijkenis ver
toont met wat bij vorige triomfen van
Duitschland is geschied.
Vooraanstaande nationaal-socialis-
ten gaven openlijk toe, dat de Duitsche
campagne thans een stadium heeft be
reikt, waarin zij niet meer kan terug
keeren, zelfs niet voor den krachtigen
tegenstand van Polen an de Westelijke
mogendheden. Een van onze zegslieden
zeide: „Het zou voor Duitschland even
rampspoedig zijn, thans terug te kee
ren, als om den oorlog te verliezen".
In entwoord op deze ho"ding gaven
Poolsche krii.gen te verstaan, dat
Polen niet bereid is, een duimbreed
toe te geven in zijn vastbeslotenheid
te' vechten, indien dit noodzakelijk zou
zijn, om een territoriale wederinlij-
ving van Dantzig of van den Corridor
te voorkomen.
„Gedurende maanden", zoo zeide men
van Poolsche zijde, „zijn onze voorzorgs
maatregelen bepaald door de maatregelen,
welke Duitschland heeft genomen. Onze
grenzen zyn goed versterkt en wij zijn niet
fcereid, een duimbreed terug te gaan. Wij
zijn er vast van overtuigd, dat Engeland en
Frankrijk ons zullen bijstaan."
Tegelijkertijd brandt de Duitsche pers
met vernieuwde woede los tegen Polen. De
campagne tot herkrijging van Dantzig en
den corridor wordt door de leiders der
nationaal-socialisten onverminderd voort
gezet en het is een ieder duidelijk, dat de
spanning in de afgeloopen vier-en-twintig
uur nog is vergroot.
Duitsche pers eisclit!
De „Daily Telegraph" meldt uit War
schau, dat de indruk, volgens welken het
kritieke punt in het geschil met Duitsch
land snel nadert, in de Poolsche pers tot
uitdrukking komt. Zoo schrijft Smogor-
zewski in de semi-officieele „Gazeta
Polska", dat de Duitsche pers thans een
regeling van het „Corridor-probleem"
eischt zoowel als den terugkeer van Dant
zig naar Duitschland. „Dit, zoo schrijft hij,
kan twee dingen beteekenen: ofwel gezag
hebbende Duitsche kringen beschouwen
oorlog als onvermijdelijk en breiden hun
politieke doelstellingen tevoren uit in de
hoop, dat het Duitsche volk het gemakke
lijker zal vinden, een oorlog om den cor
ridor te, begrijpen dan den oorlog alleen
om Dantzig. of wel de Duitsche leiders
stellen zich voor, dat Polen verschrikt kan
worden door deze stijgende eischen en eer
der zal toestemmen in concessies ten aan
zien van Dantzig, wanneer Berlijn in ruil
daarvoor welwillend afstand doet van zijn
„eischen" ten opzichte van den corridor.
In Berlijnsche diplomatieke kringen, al
dus voegt hij hieraan toe, wcrdt het eerste
alternatief als het waarschijnlijkste be
schouwd."
De Italiaansche pers schijnt intusschen,
naar Havas uit Rome meldt, op de Pool
sche regeering een soort Kneipp-kuur toe
te passen. Terwijl de Italiaansche bladen
den eenen dag heftige aanvallen op Polen
doen, geven zij Warschau den volgenden
dag de verzekering van de Italiaansche
sympathie en raden zij het aan, gematigd
heid te betrachten.
De „Popoio di Roma" verklaart, dat de
atmosfeer „steeds ondraaglijker" wordt.
Het blad betreurt, dat Polen, sterk door de
garantie der omsingelaars, alle zelfbe-
heersching heeft vèrloren". Het blad ver
gelijkt „deze dwaze Poolsche houding" met
het onwrikbare Duitsche standpunt.
„Voortaan, aldu. de „Popoio di Roma" is
Gister is de Hongaarsche minister
van buitenlandsche zaken, graaf Csaky,
na zijn particulier verblijf van verschei
dene dagen bij den rijksminister van
binnenlandsche zaken, dr. Frick, per
auto uit Salzburg komende, in Mün
chen gearriveerd, vanwaar hij om 12
uur met een Duitsch regeeringsvlieg-
tuig naar Rome vertrok, waar hij om
half vijf is aangekomen.
De Hongaarsche minister begaf zich ter
stond naar den Italiaanschen minister van
buitenlandsche zaken, graaf Ciano, met
wien hij 'n onderhoud had, dat, naar de
„United Press" uit Rome meldt, zeventig
minuten heeft geduurd.
Dadelijk daarna heeft Ciano zich naar
Mussolini begeven.
Na verslag uitgebracht te hebben aan
Mussolini over zijn conferentie met Csaky,
heeft Ciano zich weer naar Csaky begeven.
Daarop zijn beiden teruggekeerd naar Mus
solini, met wien Csaky een conferentie van
ruim vier uur had.
Toestand verward.
Ten aanzien van dit haastige bezoek van
Csaky verklaart men in politieke kringen
in Rome, dat de toestand verward en ge
vaarlijk is. Hoewel de officieele beweegre
den van zijn bezoek niet bekend is, en, naar
verluidt, het essentieele doel van het on
derhoud geweest is de eventueele aanslui
ting van Hongarije bij de Italiaansch-Duit-
sche alliantie, gelooft men in deze krmgen,
dat het tijdens deze conferentie om niets
minder ging dan het lot van Europa. Dat
lot, zoo meenen sommige, ziet er min of
meer somber uit. Hoe het zij, officieel
wordt te kennen gegeven, dat de bespre
kingen van Csaky in Rome geen positief
resultaat hebben opgeleverd.
Anderen tenslotte overwegen, dat Honga
rije, en vooral Italië in staat zouden kun
nen zijn, initiatief te nemen dat ten doel
heeft de internationale spanning te toornen.
geen wapenstilstand, geen conferentie meer
mogelijk. Er is slechts sprake van een
Duitsch recht op Dantzig en den Poolschen
corridor".
De „Dobry Wieczor", het orgaan der
Poolsche regeeringspartij, schrijft naar
aanleiding van de Italiaansche persartike
len over Danttzig: „Het Italiaansche volk
heeft dit niet verdiend. De fascistische ar
tikelen, die de Duitsche propaganda dienen,
hebben in Polen groote ontstemming ge
wekt. Men beklaagt het Italiarnsche volk
om de rol, die men het laat spelen. Italië
verlangt geenszins in een oorlog te gaan.
Het wordt door geen Siegfried-linie be
schermd, het kan de Frans :h-Britsche
luchtvloot niet overwinnen en een neder
laag zou het verlies van zijn imperium be
teekenen. De Italianen weten, dat zij niet
voor een oorlog gereed zijn, zij wenden
zich tot ons met de woorden: „£ta Dantzig
af, sta Pommeren af, sta Opper-Silezië af,
geeft dat alles want anders zullen de woe
dende Duitschers een oorlog beginnen en
wij zullen gedwongen zijn mede te vech
ten."
Chodacki heeft gister tijdens een
onderhoud met Greiser, dat over
technische kwesties, de douane be
treffende, liep, het volledig herstel
der Poolsche douanerechten geëischt.
Wat de situatie te Dantzig betreft,
meldt Havas, dat daar thans een groote
militaire bedrijvigheid heerscht.
Op het groote „Eén Mei-plein" hebben
de nieuwe formaties van de „S.S." en de
„Heimwehr" gisteravond voor de autori
teiten gedefileerd. Zij bestonden uit vier
compagnieën infanterie, één mitraillieur-
compagnie, twee compagnieën voor de
anti-tank verdediging en voorts artillerie,
genie, de verbindingsafdeeling en de
étappendienst, in totaal ongeveer 15.000
man sterk. Deze troepen worden gelegerd
in 35 groote barakken, die te Matzkau,
eenige K.M. ten zuiden van Dantzig zijn
opgetrokken. In de omgeving van dit
barakkenkamp zyn zware, betonnen
schuilkelders aangelegd. Tot dit kamp
behoort tevens een garage voor 100 mili
taire auto's, terwijl men verder een ben
zineopslagplaats voor 60.000 liter brand
stof heeft gebouwd.
De autoriteiten van de Vrije Stad heb
ben voorts gister order gegeven prikkel
draadversperringen langs de Poolsche
grens aan te leggen.
Steeds nieuwe incidenten.
Inmiddels komen zoowel uit Poolsche
als uit Duitsche bron nog voortdurend
berichten over nieuwe incidenten, geval
len van mishandeling van Poolsche en/of
Duitsche onderdanen, arrestaties enz.
Zoo wordt b.v. uit Warschau medege
deeld, dat de Poolsche studentensport
ploeg, die zou deelnemen aan de interna
tionale wedstrijden te Monaco, door de
Duitsche autoriteiten aan de grens van
het protectoraat is - tegengehouden, daar
zij geen speciale visa voor het protecto
raat hadden. Zij moeten dus wachten op
de aankomst dezer visa uit Warschau en
zullen niet meer tijdig genoeg te Monaco
zijn om de opening der wedstrijden bij te
wonen.
Tegelijkertijd meldt het D. N. B. uit
Dantzig, dat de laatste twee weken ruim
100 leden van den bond van „Auslands-
deutsche" in Polen gearresteerd zijn. Vol
gens het Duitsche regeeringspersbureau
zouden zich onder deze arrestanten 11
politieke leiders, onder wie een kring
groepleider en acht andere vooraanstaan
de functionnarissen der N.S.D.A.P. bevin
den, die allen in gevangenissen in het
binnenland van Polen zijn opgesloten.
Niemand weet echter precies, waar zij
zitten.
Voorts zou een machinist uit Dantzig,
die op 14 Augustus een goederentrein
door den Poolschen Corridor naar Gross-
Boschpol in Pommeren moest rijden niet
zijn teruggekeerd, hoewel hij op den 15en
weer te Dantzig terug had moeten zijn.
Het verluidt, dat hy te Strebeling gear
resteerd is.
Wat de internationale situatie in
het algemeen betreft meldt de cor
respondent van Reuter te Berlijn, dat
volgens zijn indrukken, niet kan
worden gesproken van een verande
ring, laat staan van een verbetering.
De Duitsche pers-campagne tegen de
Poolsche „wreedheden" en tegen het
„goedpraten" daarvan door Engeland
wordt nog steeds heftiger. De sfeer
van spanning, die overal merkbaar
is, herinnert sterk aan de crisisdagen
van September 1938.
In Duitsche politieke kringen is men
verbaasd en verontwaardigd over de
hulde, die de Engelsche pers, naar men
beweert, aan de „kalmte en het geduld"
var. Polen brengt.
De berichten in de Duitsche pers over
het „hermetisch sluiten" van de Duitsch-
Poolsche grens, zoowel in Opper-Silezië
als bij het Protestoraat, zijn volgens Reu
ter, sterk overdreven. Het betreft hier
uitsluitend een verbod van Poolsche zijde
van het z.g. kleine grensverkeer, d. w. z.
alleen degenen, die dagelijks, b.v. om naar
hun werk te gaan, de grens'moeten over
schrijden, mogen dit thans niet meer
doen; personen met geldige paspoorten
ondervinden echter niet den minsten
hinder.
Intusschen is aldus Reuter in po
litieke krirtgen te Berlijn niets bekend
van een Duitsch protest tegen de Pool
sche „wreedheden". Men verklaart, dat
de arrestatie van Duitsche burgers ver
moedelijk automatisch door de betreffen
de consuls zal worden behandeld.
de twi- 1 'n ^ifschland, zoo schrijft
den Hs ynSj Hbld.-correspondent, bie-
In lam?61!, en 6611 merkwaardig beeld.
..cartiiri lcbten vertellen zij van den
&V3n den vrede"' d^ 2 Septem-
extra-trsi 6n men ^eest> dat ruim 500
^ülioen ditmaal ongeveer een half
ïullen zenri n d®r part^ naar Neurenberg
de wpsrn* en' P'et meegerekend de voor
naast wnJu u bestemde treinen. Daar-
®signe afoL van het congres-
lievende .dat Duitschlands vrede-
drukkine In'u d symbolisch tot uit-
w°rdt nop v, "hengen en in hoofdartikelen
men in BprT-a v°igehouden, dat
dat Londsn ge?n oorlog wenscht maar
"de as" aic 'en blijkbaar uitlokt en dat
gsreed staat6en n,'euw „front van staal"
Een fei* «'ken aanval af te weren.
aar conersce .het sedert de N.S.D.A.P.
naar kruit v,JiP oudt» nog nimmer zoo
}fan Duiten geroken als dezen keer.
uitsche volk ^'de verzekert men, dat het
ian °PhitsenrisG van cen stortvloed
knd «en «^chten in het buiten
lucht door h almte bewaart. „Be-
Us schreef aangename zekerheid",
i?:!-s<B1»lL£!"eri de officieele Na-
«C hSlf Korrespondena. „in
ovJ Sln8 over ri zyn aan w*en de
^flaten Waaron ,naaste toekomst is
volgt ovon u 6611 iange uiteen
bet groote geluk voor
een volk zijn lot geheel :n handen van een
sterke persoonlijkheid te weten, niets met
den stryd van groepen binnen zijn eigen
grenzen, niets met zenuwachtige beurzen
en speculanten, niets met zich dagelijks ge
wijzigde volksstemmingen te maken te
hebben, maar rustig te kunnen slapen en
zijn werk te kunnen verrichten alsof er
geen vuiltje aan de lucht ware.
Maar dat de ingewijde kringen in
Duitschland toch ook meer of minder in
de war zijn geraakt bewijst wel, dat men
thans reeds niet meer weet of het behoud
van den vrede nu van Hitier alleen afhangt
dan wel van Hitier plus Mussolini of ten
slotte, gelijk men in Berlijn eveneens en
niet bijzonder consequent pleegt te herha
len ,van eenige heethoofden in Warschau
wien Londen een blanco-volnacht in de
hand heeft gedrukt en dus ten slotte van
de Britsche verantwoordelijke politici.
„Hitier regiert die Stunde", verzekerde
desondanks genoemde National Sozialisti-
sche Korrespondenz.
Intusschen heerscht er achter de scher
men een bedrijvigheid, die met de ver
zekering, dat men in Duitschland normaal
zijn werk doet en volkomen gerust is,
eenige contrast vormt. Al dadelijk heeft
het Duitsche Rijk de laatste weken maat
regelen genomen, welke een plotseling uit
brekend conflict noodig zou kunnen
maken. De bezettingen van den zooge-
naamden „Westwall" staan op haar plaat-
seh gereed, zeker twee millioen soldaten
zijn onder de wapenen, langs de Duitsch-
Poolsche grens zijn versterkingen opge
worpen, die stellig niet voor die der andere
zijde onder doen.
Polen heeft zijnerzijds vrijwel alle
grensovergangen, ook naar bet protecto
raat en naar Slowakije, hermetisch afge-
sloten en de hoofdwegen gebarricadeerd!
Duitschland heeft verder nu al veertien
dagen lang een deel van de in het open
baar te koop aangeboden benzine-en-
benzol-voorraden voor de weermacht ge
reserveerd en het personeel der tanksta
tions last gegeven aan particuliere auto's
en motorrijwielen nog slechts, al naar ge
lang van het gebruik der motoren 5, 10
of 15 liter en niet meer te verkoopen, ter
wijl overal, waar garnizoenen zijn ge
vestigd, geweldige voorraden aan den
openbaren verkoop zijn onttrokken, wat
inderdaad nu al weken lang een ernstige
stagnatie in het toeristen- en zakenver
keer, vooral ook in Zuid-Duitschland en
Oostenrijk, met zich brengt. Dc Duitsche
straatwegen in de nabijheid der Poolsche
grenzen zijn gestremd door troepenbewe
gingen, die waarlijk niet meer uit ma-
noeuvr'eplannen verklaard kur.nen worden.
Oost-Pruisen is, naar de Duitsche bladen
verzekeren, tot een „onneembare vesting"
gemaakt met een krans van vei sterkingen
tot een afstand van 200 km. rondom
Koningsbergen. De pontonbrug over de
Weichsel, die we reeds een maand geleden
in onze brieven uit Dantzig aankondigden,
is thans gereed en ook voor vrachtauto's
en kanonnen tot boven 12 ton gewicht
geschikt. En eveneens zijn de versterkte
straatwegen op het gebied der Vrije Stad,
die daaraan aansluiten, zoo even in ge
bruik genomen.
Men kan dan ook in deze dagen in Ber
lijn in politieke kringen, waar een gema
tigd optimisme sinds kort voor een niet
meer te loochenen pessimisme heeft plaats
gemaakt, de opmerking hooren, dat thans
een druk op den knop voldoende is om de
kanonnen te doen losbranden". Het is in
derdaad een feit, dat ook over Duitschland
als een obcessie de onzekerheid hangt wat
de naaste toekomst zal brengen.
Men hoort belangwekkende, maar na
tuurlijk niet bewijsbare dingen over wat
zich in Salzburg tusschen de Duitschers en
de Italianen heeft afgespeeld, over zekere
militair-technische hiaten in de Westelijke
Duitsche verdediging,, die intusschen tot
het verleden behooren, maar die den
Italiaanschen schroom om zich in onzekere
verwikkelingen te storten, blijkbaar toch
hadden doen toenemen, enz. Men ver
neemt ook. het. een en ander over zeer env
stige Duitgch-Hongaarsche gesprekken in
Salzburg, die eveneens schijnen te bewij
zen, dat de diplomatieke voorbereiding nog
niet geheel aan de Duitsche eischen be
antwoordt.
En dan komt men van Duitschen kant
steeds weer op het wel zeer geheimzin
nige „plan de campagne" terug, dat het
resultaat van de besprekingen van Hitier
met graaf Ciano heet te zijn, een plan, dat
een Duitsch-Italiaansch initiatief in zake
Dantzig en den corridor heet te beteeke
nen, maar waarover men verder zwijgt;
men laat alleen maar doorschemeren, dat
het dezer dagen in werking zal treden! Met
als einddoel een vredelievende oplossing
dan wel een nieuw voldongen feit, met als
het dan niet anders kan een algemeen
conflict? Men wil die vraag niet beant
woorden, ook niet zijdelings.
Wel blijft de Duitsche pers hardnekkig
ontkennen dat de buitenlandsche berich
ten over een „Conferentie van vier" en
andere plannen tot bemiddeling juist zyn
en nog wel van Duitschland of Italië zou
den zijn uitgegaan. Integendeel verzekert
men hartstochtelijk, dat men van zulke
conferenties van een- „vredesverdrag vóór
den oorlog" gelijk de „Times" Donderdag
ochtend in een hier scherp bestreden arti
kel voorstelde, niets hebben moet.
„Wij willen geen conferentie", herhaalde
de „Völkischer Beobachter" gisteren. „Ten
eerste niet omdat er geen onderwerp voor
een conferentie aanwezig is en ten tweede
niet, omdat wij vreezen op zulk een con
ferentie weer volgens alle regelen der
kunst bedrogen te zullen worden."
Het blad ziet dan de huidige volgens
het blad door de Poolsche uitdagingen zoo
gevaarlijk geworden situatie, aldus: „De
Britten zouden thans gaarne een soort
wapenstilstand inschakelen. Dat zou in
derdaad een kolfje naar hun hand zijn.
Eerst Polen vijf maanden lang onafgèbro-
ken ophitsen en als dat volk dan eindelijk
zoo v~? is, dat het 't Duitsche Rijk recht
streeks bedreigt en op ondragelijke wijze
het Duitsche element in Polen vervolgt en
mishandelt, dan bang worden en om een
wapenstilstand vragen. Wellicht ook, om
dat men nog niet gereed is met de diplo
matieke en militaire voorbereiding? „Wij
denken er niet aan", aldus het blad, „dit
spelletje mee te spelen. Het probleem
Dantzig-Corridor is meer dan rijp voor
een oogenblikkelijke oplossing. Iedere
verdere nog verloren dag verhoogt het
gevaar van oorlog".
Aldus de „Völkischer Beobachter".
Het blad geeft daarmede een zuiverder
beeld van de uiterst gespannen situatie
dan de vele Duitsche verzekeringen, dat
alles rustig is en dat er niet aan oorlog
wordt gedacht. Het valt niet meer te ont
kenner!, dat Europa tegenwoordig op
ernstige complicaties moet voorbereid
blijven. De georganiseerde opwinding in
de Duitsche pers over de Poolsche maat
regelen herinnert thans al te zeer aan de
dagen die aan de bezetting van Oosten
rijk, het Sudetenland en' Tsjechië zyn
vooraf gegaan. En wederom staan de
militaire formaties gereed.