DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
een eervolle uitweg uit de
moeilijkheden".
Reacties onder de Duitsche
bevolking.
lee
141e Jaargang
II
Haast opluchting ook
critiek.
Verdeeling van de
geheele wereld
Verwarring in Moskou.
algemeene toestand.
Oorlog ol vrede?
Londen citeert Hitier en Ley.
De K.L.M. beperkt haar
Lichtdiensten.
In verband met de intrekking der
kleine verloven.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maa. Jen bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het gebeele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groofe
contracten rabat. Groote letters naar nlaatsrolmte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HKRMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
19® Dit numiner bestaat uit twee b,aden- Directeur: C. KRAK. Woensdag 23 Augustus 1939
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Onder de Duitsche bevolking heeft de
aankondiging van het verdrag van non
agressie tusschen Duitschland en de
Sovjet-Unie een r-voel van opluchting
verwekt. Men heeft thans vertrouwen
in 'n vreedzame oplossing van de crisis.
Toch hoort men ook critiek. Sommi
gen willen in deze wijziging van de
Duitsche politiek een „eervollen uit
weg uit de moeilijkheden" zien, welke
gevaarlijk zou kunnen worden voor het
prestige en het bestaan van Duitsch
land.
De voor het buitenland begtemde Duitsche
commentaren pogen het uitzicht te openen
op een groote toekomst van de Duitsch-
Russische bétrekkingen, waarbij wordt her-
innferd aan de traditie vah samenwerking,
welke eeuwen oud is. B!\jkbaar wil men de
beteeken is meei doen schijnen, dan van
een gewoon niet aanvalsverdrag.
Ook hoort men thans spreken over een
verdeeling van Polen eerst en daarna van
Oost-Europa en ten slotte van de geheele
wereld.
Op economisch gebied verwacht men van
het verdrag een nieuw perspectief voor het
Duitsche economische systeem, dat dreigde
hi een gevaarlijke impasse te geraken, zoo
wel wat betreft den financieelen toestand,
als de voorziening van grondstoffen.
De eerste commentaren van de Duitsche
pers trachten het verdrag, dat nog niet is
onderteekend en waarvan de inhoud nog niet
bekend is, voor te stellen als een waar ver
bond tusschen Duitschland en de Sovjet-
Unie. De „Angriff" bijvoorbeeld schrijft, dat
het besluit van den „Führer" door den meest
eenvoudigen man wordt begrepen: het is
het herstel van de historische politiek van
Duitschland en Rusland.
„Van officieuze zijde uit Berlijn wordt
medegedeeld, dat in politieke kringen over-
groote voldoening heerscht ovef de ontwik
keling van de Duitsch-Sovjet-Russische be
trekkingen, zocals wordt aangetoond door
de aankondiging der a.s. onderteekening
van een niet-aanvalspact tusschen de rijks-
regeering en de Sovjet-regeering.
De openhartige en eerlijke handel
wijze van beide partners, aldus ver
klaart men, die van beide zijden aange
naam en dankbaar werd ondervonden en
waarbij het gelukt is zeer groote ver
trouwelijkheid in acht te nemen heeft
het mogelijk gemaakt, dat de onder
handelingen over het niet-aanvalspact
zoo snel konden opschieten, dat de af
sluiting thans aan de orde is.
Men noemt deze omstandigheid in
politieke kringen te Berlijn „een his
torisch keerpunt, waarop de beide mo
gendheden thans weer tot de traditio
neel goede betrekkingen terugkeeren,
welke eeuwenlang de Duitsche zoowel
als de Russische geschiedenis ken
merkten.
Tegenover een vertegenwoordiger van de
„United Press" verklaarde men daarentegen
van welingelichte zijde te Berlijn, dat „Non-
agressie-pacten op zichzelf beschouwd, zui
ver negatieve overeenkomsten zijn en niets
te maken hebben met de kwestie van aan
vallen door of tegen derden", waaruit men
afleidt, dat het Duitsch-Russische pact de
bestaande verdragen, zooals het Fransch-
Russische en het Russisch-Poolsche ver
drag, niet annuleeren.
Ook voegde men hieraan toe, dat het non
agressiepact niets te maken heeft met het
anti-kominternpact, dat enkel 'n strijd tus
schen ideologieën is en niet tusschen re
geeringen. Categorisch werd van bevoegde
zijde ontkend, dat von Papen zich in Moskou
bevindt.
Omtrent de beweerde rol van von Papen
bij de onderhandelingen over het Duitsch-
Russische niet-aanvalsverdrag verneemt
Havas nog, dat von Papen zich toevallig
den laatsten tijd by Hitier bevond, doch dat
hij geen deel heeft gehad in het uitwerken
van het niet-aanvalsverdrag. Men bevestigt,
dat hy niet naar Moskou is geweest.
Uit inlichtingen van gewoonlijk goed in
gelichte zijde wordt voorts vernomen, dat
Italië voortdurend van de besprekingen op
de hoogte werd gehouden, doch dat ten aan
zien van Japan volstrekte geheimhouding
in acht werd genomen.
Alle Sovjet-Russische bladen berichten,
zonder commentaar, dat de Duitsche minis
ter van buitenlandsche zaken, von Ribben-
trop, naar Moskou komt, om het verdrag
van non-agressie te onderteekenen.
Het bericht kwam als een donderslag by
helderen hemel voor den gemiddelden Sov
jet-burger evenals voor de buitenlanders, die
niets weten omtrent den inhoud van het
verdrag en geen idee hebben, welken in
vloed dit zal hebben op de onderhandelin
gen der drie mogendheden.-
Gisterochtend zijn de besprekingen der
generale staven niet hervat en gistermiddag
hebben de Fransche en Britsche militaire
vertegenwoordgers een bespreking gehou
den in de Britsche ambassade.'
Niettemin verzekeren, naar Havas ver
neemt gezaghebbende Russische kringen,
dat de aankomst van von Ribbentrop te
MoskoUi waar hij een niet-aanvalsverdrag
met Rusland zal sluiten, geenszins onver-
ernigbaar is met een voortzetting der on
derhandelingen, weflct -tol- nu toe zijn ge
voerd tusschen de Fransche, Britsche en
Russische militaire delegaties over de or
ganisatie van verzet tegen agressie.
Overigens schijnt, onafhankelijk van deze
geruststellende beweringen ten aanzien
van het verblijf der Fransche en Engelsche
missies tot nu toe niets veranderd.
Tenslotte verklaart men in Sovjet-
Russische kringen nog, dat de door de kleine
nabuurlanden van Rusland geuite vrees
geen zin heeft, daar de Sovjet-Unie niet
voornemens is, hen op te offeren aan haar
toenadering tot Duitschland. Sovjet-Rusland
heeft geen behoefte aan nieuwe gebieden,
het voert geen politiek van invloedssferen
en het heeft geen vazallen noodig.
Minder pessimisme in Parijs.
In Fransche diplomatieke kringen neemt
men nog steeds de grootste reserve in acht
ten aanzien van het verdrag van non
agressie tusschen Duitschland en de Sovjet-
Unie, aangezien geen nadere bijzonderheden
Oorlog of vrede?
viji weten niet, wat we er op het oogen-
wii Vaj zegg.en m°eten. Nu eens meenen
timln .^milten een lichtstraaltje te
dat en,v'nden> dan weer lezen we iets,
in dsP meest onheilspellende wijst. En
een i „f6 810046 onzekerheid leven we nu al
Ckt Uren' a* bükans een halven dag.
Eeslaofren leek bet' of het uur van Polen
Hussknh TfS' bet zou door het befaamde
geïsolee fT iUitSChe pact we' eens geheel
(zonder v nen worden en dan zou het
tegen d n Van En8eland en Frankrijk)
rijn. En r ^obe ovennacht niet bestand
moest eera?8^1311? bleef gisteren zwijgen,
Zou het nieuwe situatie bestudeeren.
Polen afval,°mrlke redenen dan ook
pen verm a J. n waren de Duitsche troe-
gerukt. 0eik nu reeds Polen binnen-
Echt
regeerim»1164 communiqué, dat de Britsche
Was duidp,glf"avond de wereld inzond,
staan; het v P°*.?n zal n'et alleen blijven
6n den <stA, an b4'-'ven rekenen op de hulp
Wellicht he ffVan EnSe4ancl en Frankrijk,
ring (je deze zeer positieve verkla-
Wigesteld- J'SS"lg. 'n Oost-Europa nog even
ring oorzaak lss en kan deze verkla-
red wordt! ZlJn' ^at de ^ede alsnog ge
in elk
i'tler. 2
!Ucces, nog"!! ,glsteren, na het eclatante
*mmers, de n? leursteUing moest boeken.
!*ren mee da?*15?6 re6eering deelde gis-
>,an het pLt r] ondanks het onderteekenen
n&lsche en v stafbesPrekingen met de
ransche stafofficieren zou
til Glk gp
o-n ieeliikp1 'S de Engelsche verklaring
kr. Zooak ^srekening geweest voor
aucces, n0p 'J gisteren, na het eclatante
lift***-.. een tpipiivft#*n
den doorgaan. M. a. w.: Hitier moet niet al
te veel rekenen op Rusland; hij moet te
vreden zijn met de Russische gedachte, dat
de machtige staat in Oost-Europa voorloo-
pig neutraal blijft.
Trouwens, valt er wel te rekenen op
Rusland? Algemeen wordt het pact, dat
vandaag of morgen gesloten zal worden,
door de democratische mogendheden als
een verraad beschouwd (al wordt dat niet
zoo gezegd!), algemeen wordt door deze
daad Rusland's onbetrouwbaarheid ge
schetst (al wordt dat evenmin zoo aange
duid!), maar als Rusland nu werkelijk on
betrouwbaar is, dan mag ook Hitier niet al
te veel rekenen op de Sovjet-Unie.
En zoo gaat het dus maar door met den
„zenuwenoorlog" en niemand weet, wat de
dag van morgen brengen zal. Sterker nog:
elk uur, elk kwartier zelfs kan verande
ring in den toestand brengen.
Maar hoe dan ook, overal treft men
thans uitgebreide militaire voorzorgsmaat
regelen. Elders kan men lezen, welke mili
taire maatregelen Engeland al getroffen
heeft, hier mogen we nog wel wyzen op de
Fransche militaire bedrijvigheid, die groo-
ter is dan ooit tevoren; we herinneren aan
de Grieksche maatregelen van gisteren
(het oproepen van reserve-officieren), aan
de misschien reeds geheel doorgezette mobi
lisatie in Polen, aan de ernome troepen
concentratie in DuitschlandEn men
ziet, dat schier de heele wereld rekening
houd met een zeer aanstaanden oorlog.
We moesten in dit overzicht eigenlijk
méér schryven over het pact en de betee-
kenis er van. We zouden de nieuwe situatie
moeten schetsen, zooals die gisteren gebo
ren is. Want niet alleen, dat Engeland,
Frankryk en Polen in een geheel nieuwen
toestand kwamen, ook Japan en Italië, maar
vooral Japan moet plotseling een nieuwe
studie maken van een en ander. Het moet
zich afvragen, wat de as-mogendheden nu
eigenlijk willen: Rusland als vriend heb
ben? Maar hoe moet het dan met den an
deren vriend, Japan? Men kan toch niet
verwachten, dat Japan'en Rusland goede
maatjes zullen worden!
Feitelijk zou men dus kunnen zeggen,
dat de totstandkoming van het pact mis
schien in de toekomst nog eerder een ver
zwakking van de as-politiek zal gaan be-
teekenen dan een versterking.
Zooals gezegd, we zouden er méér over
moeten schryven. Echter, de tijd om alles
rustig te bestudeeren, ontbreek ons. En bo
vendien elk moment verandert de si
tuatie!
Laten wy tot slot nog slechts even schet
sen het zeer gevaarlijke spel, dat Duitsch
land speelt.
Het nieuws dat het Britsche parlement
tegen Donderdag is bijeengeroepen, is de
eenige passage uit het communiqé van het
kabinet welke in de Duitsche bladen is ver
schenen en het feit, dat het Britsche parle
ment gevraagd zal worden de defensievol
machten goed te keuren, wordt heelemaal
verzwegen.
Evenmin wordt melding gemaakt van de
opvatting der Britsche regeering dat de
Duitsch—Poolsche geschillen het gebruik
van geweld niet rechtvaardigen. De verkla
ring dat het Russisch—Duitsche niet-aan
valspact in geen geval van invloed zal zijn
op de verplichtingen van Groot-Brittannië
jegens Polen wordt eveneens genegeerd.
Onder groote koppen probeeren de bla
den bij de lezers den indruk te vestigen,
dat te Londen vrees en consternatie
heerscht. De Lokalenzeiger zegt, dat Pa
rijs vol wanhoop naar Londen kijkt.
Op de frontpagina's staan weer veel be
richten over beweerde Poolsche wreedhe
den, evenals uitgezochte perscommentaren
ui alle deelen der wereld, waarbij Groot-
Brittannië en Frankrijk in een kwaad dag
licht worden gesteld.
omtrent den inhoud bekend zyn. Men merkt
evenwel op, dat het sluiten van een non-
agressieverdrag den juridischen toestand,
welke tusschen Duitschland en de Sovjet-
Unie bestond sedert het verdrag van Rapallo
niet wijzigt. Dit verdrag, onderteekend op
14 April 1922, was van economischen aard
en is door het verdrag van Berlijn van 22
April 1926 overgebracht op politiek terrein.
Na het aan de macht komen van Hitier heeft
deze dit bevestigd in het protocol van Mei
1933.
Volgens artikel 2 van het verdrag van
Berlijn zou, indien een der partijen, niet
tegenstaande haar vreedzame houding, zou
worden aangevallen door een derde mo
gendheid, de andere onderteekenaar neu
traal blijven en in artikel 3 verbinden
beiden, niet deel te nemen aan een econo
mische coalitie.
Uit de publicatie in de Duitsche pers
blijkt, dat de leiders van Duitschland voor
al een psychologische waarde hechten aan
het verdrag en het pogen te gebruiken als
middel tot intimidatie.
In Fransche diplomatieke kringen merkt
men op, dat Duitschland, na het opstellen
van zyn rassen-politiek het Tsjechische volk
heeft opgeslokt en, na zich te hebben op
geworpen als kampioen tegen het commu
nisme, met de regeering van Moskou onder
handelt. Deze nieuwe keer in de politiek
zou evenwel wel eens een tegenovergestel-
den invloed kunnen hebben dan de natio-
naal-socialistische leiders verwachten.
Het schijnt, dat de militaire besprekingen,
welke te Moskou werden gevoerd tusschen
Engeland, Frankrijk en de Sovjet-Unie,
voortgezet zullen worden.
De Fransche minister van buitenlandsche
zaken, Bonnet, heeft vanochtend met minis
ter-president Daladier den toestand bespro
ken en hy heeft de diplomatieke vertegen
woordigers van Engeland, Roemenië en
Polen ontvangen.
Officieel commentaar op het Duitsch-
Russische plan tot het sluiten van een niet-
aanvalsverdrag was nog niet te krijgen.
Reuter merkt op, dat het Britsche publiek,
hoewel het verwonderd is over het nieuws,
de zaken zeer kalm opvat.
De algemeene indruk by het publiek
schijnt te zijn, dat de plotselinge verande
ring in de houding van Duitschland jegens
Rusland weer een nieuw voorbeeld is van de
onstandvastigheid der Duitsche buitenland
sche politiek.
Er wordt aan herinnerd, aldus Reuter,
dat het voorstel voor een pact met de Sov
jets de derde groote frontverandering der
nationaal-socialisten is sinds Hitier aan het
bewind kwam. In 1933 heeft Hitier een niet-
aanvalspact met Polen gesloten voor den
duur van tien jaar. Dit pact behoort thans
tot de geschiedenis. In 1934 waren de
Duitsch—Italiaansche betrekkingen zeer
slecht.
In 1936 heeft Hitier het geheele
partijcongres te Neurenberg gewijd aan
hevige aanvallen op Rusland en in zijn
In verband met het intrekken
van de kleine militaire verloven
als gevolg waarvan een aantal
vliegtuigbestuurders der K.L.M.
automatisch onder de wapenen
wordt geroepen, heeft de maat
schappij ertoe moeten besluiten het
binnenlandsche luchtnet met in
gang van vandaag tijdelyk stil te
leggen. Voorts zijn aan het Euro-
peesche verkeer zeer aanzienlijke
beperkingen opgelegd en de onder
staande lynen zullen tijdelijk niet
worden gevlogen:
Amsterdam-Hannover-Berlyn, Am-
sterdam-Bremen-Hamburg, Amster-
dam-Manchester-Liverpool, Amster-
dam-Christansund-Oslo, een diénst
Amsterdam-Rotterdam-Parijs en
Amsterdam-Kopenhagen-Malmö-
Stocliholm. Ook de nacht-, post- en
vrachtdienst Amsterdam-Rotterdam
-Londen zal voorloopig tijdelijk niet
worden gevlogen, terwijl de dienst
Amsterdam-Rotterdam-Frankort-
Milaan voorloopig om den anderen
dag door de Deutsche Lufthansa zal
worden gevlogen.
Alle verdere luchtverbindingen
blijven normaal, dat wil dus zeg
gen, dat het geheele programma
van den dienst op Londen gevlogen
zal worden, terwijl voorts op Ber
lijn en op Parijs nog dagelijks twee
diensten zullen blijven bestaan.
Ooi? de andere lijnen naar Scan
dinavië worden normaal gevlogen.
slotredevoering heeft hij toen ver
klaard: „Wy zien in het bolsjewisme een
beestachtige dwaze leer, welke een be
dreiging voor ons vormt. Ik kan geen
verdrag sluiten met een natie, welker
eerste daad is de vrijlating van de be
woners der gevangenissen!!
In dezelfde redevoering verklaarde
Hitier: „Wy kunnen niet onderhandelen
met Joodsche communistische leiders".
Ley, de leider van het Duitsche arbeids
front, heeft op hetzelfde congres Sovjet-
Rusland beschreven als „de Joodsche" trust
voor de meedoogenlooze exploitatie van het
geknechte Russische volk".
Zie verder Buitenland pag. 3, 2e blad.
DE NIEUWE PION OP HET EUROPEESCH SCHAAKBORD.
Bijgaande kaart illustreert duidelijk met welke Europeesche staten Berlijn tot
op het heden een niet-aanvalsverdrag geteekend heeft, sedert Engeland besloot een
anti-agressie-front te vormen.
Bij aandachtige beschouwing valt de ingesloten positie van Polen duidelijk op,
vooral als men weet dat Slowakije onder Duitsche militaire bescherming staat.
Het brandpunt Danzig is zwart aangegeven.