DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Eert tweede boodschap van
Roosevelt aan Hitier.
Hitier heeft Henderson tot een
onderhoud uitgenoodigd.
Zaterdag 26 Augustus 1939
Heeft de Führer hem een boodschap voor de
Britsche regeering meegegeven?
Plechtigheid vervallen.
Een Poolsch-Britsch
verdrag onderteekend.
Wederzijdsche bijstand.
olgemeene toestand.
Als van ovicis
v.h. K. LEIEN van Winkel I
t op
President Roosevelt heeft wederom een beroep gedc
rijkskanselier Hitier. Hij verzond dit beroep, zoodra hij van
den Poolschen president der republiek, Moscicki, bericht
had ontvangen, dat deze zijn uitnoodiging aanvaardde.
Roosevelt vraagt Hitier thans „toe te stemmen in de wijze
van vreedzame regeling, welke is aanvaard door de Poolsche
regeering".
Roosevelt verklaart
Een Duiische beschouwing
over de boodschap van
Roosevelt aan Hitier.
Groote activiteit in Turkije.
Een nieuwe samenzwering
der I.R.A. ontdekt.
Telegram van Moscicki aan
Koning van Engeland.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maa. ten bij vooruitbetaling voor Alkmaar f 2.—,
iranco door bet geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar olaatsruimte.
Brieven iranco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: I j. N. ADEMA.
Ikle Jaargang
Press Association verneemt, dat gistermiddag de Britsche ambassadeur te
Berlijn, Henderson, opnieuw een onderhoud heeft gehad met den Duitschen
Führer en rijkskanselier Hitier. Dit onderhoud is geschied op verzoek van
den Führer.
Van semi-officieele zijde wordt medegedeeld, dat het onderhoud tusschen
Henderson en Hitier ongeveer een half uur geduurd heeft.
Havas meldt, dat te Londen nog niets in officieele kringen is ontvangen, over
dit onderhoud.
De Britsche ambassadeur te Berlijn, Henderson, begaf zich hedenmorgen
per vliegtuig naar Londen, ten einde rapport uit te brengen aan lord
Halifax, den minister van buitenlandsche zaken.
Rijkskanselier Hitier heeft, naar van welingelichte zijde verluidt, gister
middag in tegenwoordigheid van den rijksminister van buitenlandsche zaken,
von Ribbentrop, in de rijkskanselarij de ambassadeurs van Italië, Japan,
Engeland en Frankrijk ontvangen.
Gistermiddag om twaalf uur bevond Hitier zich nog in conferentie in de
rijkskanselarij met Göring, von Brauchitsch, Rader. De wijk, waar de
ministeries gelegen zijn, bood een normalen aanblik, er was geen enkele
bijzondere drukte te zien.
i I
Men verwacht, dat Henderson na zijn
terugkomst hedenmorgen te Londen
aan Halifax rapport zal uitbrengen en na
een kort verblijf weer naar Londen zal
terug keeren, wat de meening versterkt,
dat hij een boodschap van Hitier voor de
Britsche regeering brengt.
HET VERTREK VAN HENDERSON
NAAR LONDEN.
Vernomen wordt,, dat de Britsche
ambassadeur Henderson na zijn onder
houd met Hitier den Poolschen ambas
sadeur Lipsky heeft ontvangen.
Uit Londen wordt gemeld:
Dé diplomatieke redacteur van Press
Association schrijft, dat het meest opval
lende bericht van Vrijdagavond met betrek
king tot de crisis dat is van het bezoek, dal
Henderson heden aan Londen moet bren
gen, In politieke kringen te Londen heeft
het bericht van de komst van den ambassa
deur de hoop doen herleven, dat er iets in
voorbereiding is om een eind te maken aan
de impasse en aan het steeds sterkere af
glijden naar een catastrophe. Het besluit
van zoo spoedig te vertrekken toont duide
lijk dat hij voorstellen bij zich heeft of
vragen waarop Engeland een antwoord zal
moeten geven. Het is mogelijk, dat de voor
stellen van een aard zijn zoodanig dat
Chamberlain het besluit neemt het parle
ment voor Donderdag bijeen te roepen, ten
einde de afgevaardigden op de hoogte te
kunnen stellen van den loop van den toe
stand. Het zou m dat geval gemakkelijk zijn
net parlement tegen Maandag bijeen te
roepen
Dit alles blijft voor het oogenblik blijk-
aar een veronderstelling en men dient
te weten wat de inhoud is van de
oodschap van Neville Henderson. Overigens
het veelbeteekenend, dat Hitier niet
Berlijn, 25 Aug. (D.N.B.)
Officieel wordt medegedeeld:
Met het oog op den gespannen
toestand vervalt de op Zondag
bepaalde Tannenberg-plechtigheid.
Henderson
alleen de vertegenwoordiger van Groot-
Britannië heeft ontvangen, maar ook de
ambassadeurs van Frankrijk, Italië en Japan.
De eerste gedachte, welke dit feit op
werpt is de mogelijkheid van een confe
rentie der mogendheden.
Men dient echter ook niet uit het oog te
verliezen, dat Hitier vroeger op den dag
voorstellen van Roosevelt heeft ontvangen.
Welke beoogen een einde te maken aan het
DuitschPoolsche geschil.
Een eigen plan van Hitier?
Degenen echter die wel op de hoogte zijn
van de methoden van Hitier, hebben alge
meen den indruk dat de Duitsche rijkskan
selier er de voorkeur aan zou geven een
eigen origineel plan voor te stellen boven
het aannemen van het voorstel van Roose
velt.
De overeenkomst van wederzijdschen bij
stand tusschen Engeland en Polen is gister
avond in het Foreign Office onderteekend
d< or lord Halifax aan den eenen en den
Poolschen ambassadeur aan den anderen
kant.
Dè Engelsch-Poolgche overeenkomst ver
vangt en geeft forraeel effect aan de voor-
loopige overeenkomst, welke tot stand ge
komen is tusschen de Britsche en Poolsche
regéering, tijdens het bezoek van minister
Bock aan Londen en die op 6 April j.L in
het lagerhuis bekend werd gemaakt.
Het is een bron van levendige voldoening
voor beide' regeeringen, dat de onderhande
lingen over de onderhavige overeenkomst
zoo snel en op zoo bevredigende wijze zijn
gesloten.
't Engelsch-Poolsche verdrag tot weder-
zijdschen bijstand omvat acht artikelen.
Het bepaalt:
1. Mocht een der contracteerende partijen
in vijandelijkheden verwikkeld raken met
een Europeesche mogendheid tengevolge
van agressie door deze mogendheden, dan
zal de andere contracteerende partij onmid
dellijk allen steun en bijstand geven, die in
haar vermogen liggen.
2. De bepalingen van art. 1 zijn ook van
toepassing op iedere actie door een Euro
peesche mogendheid, welke duidelijk direct
of indirect een bedreiging vormt voor de
onafhankelijkheid van een der contractee
rende partijen en w.n; zoodenigen aard is,
dat de betrokken partij het een levensbelang
acht er met zyn gewapende krachten weer
stand aan te bieden.
Mocht een der partijen verwikkeld raken
in vijandelijkheden met een- Europeesche
mogendheid tengevolge van een actie van
die mogendheid, welke de onafhankelijk
heid of neutraliteit van een anderen Euro-
peeschen staat zou bedreigen op zoodanige
wijze, dat zij een duidelijke bedreiging vormt
voor de veiligheid van die partij, dan ?Ün
de bepalingen van art. 1 van toepassing,
echter zonder benadeeling van de rechten
van den anderen betrokken Europeeschen
staat.
3. Mocht een Europeesche mogendheid
trachten de onafhankelijkheid te ondermij
nen van een der partijen door handelwijzen
van economische penetratie of op eenigerlei
andere wijze, dan zullen de partijen elkan
der steunen in het weerstand bieden aan
dergelijke pogingen. Mocht de betrokken
Europeesche mogendheid daarop vijande
lijkheden ontketenen tegen een van de par
tijen, dan zijn de bepalingen van artikel 1
van toepassing.
4. De methoden van toepassing der ver-
-!ichtinren tot wederzij dschen bijstand zul
len opgesteld worden tusschen bevoegde mi
litaire-, vloot- en luchtautoriteiten van de
betrokken partijen.
Elke dag winst is een
stap nader tot den vrede
«Panne? de Zaterdag en hoe ge"
®oee 7" lnternationale toestand ook
logsverktarïl er 2ijn nog steeds geen oor"
Het gen verzonden.
er is J,UWe waPenSeweld is uitgebleven en
te conc»efn 6en str«d achter de schermen
spanning van "h «vf met gr00te krachtsin'
De Pro beide zijden gevoerd wordt.
den hemo|W|! ™olken welke nu drie dagen
duister van ken. en Europa in het
setten «,n j dreigenden volkerenstrijd
scheur'd en ^6r en daar "n flarden ge-
straaltje 6r dringt zelfs een zonne-
aarde. naar licht snakkende
Henderson
dat zoovel en en 's het groote nieuws
is' bij HitiPV nieuwe hoop heeft gegeven
die eenii i6Weest Niet meer als de man,
van Chamhp3]8611 geleden een boodschap
"Pocht warhtp overbracht en op de mat
°nderhoud w "j kÜ tot een uiterst koel
figuur van t toegelaten, maar als een
d°or den p.-vu ernationale beteekenis die
Waar Hitier T Zelf was ontboden.
e groote mr, evens de gezanten van an-
Henderson gendheden heeft ontvangen
vertrokken P6r vl'eStuig naar Engeland
ZlJn rapport na ket uitbrengen van
enjg te keeren dezelfde wijze naar Berlijn
ts het vanzelf-sprekend,
dat men aanneemt, dat hy met belangrijke
voorstellen van Duitschland naar Engeland
is gegaan.
En al zullen in dit stadium der onder
handelingen die voorstellen wel niet zooda
nig zijn, dat men ze in Engeland zonder
eenige reserve kan aanvaarden, het groote
verheugende feit kan toch geconstateerd
worden, dat er weer contact is verkregen
en dat uit de gedachtenwisseling der komen
de dagen de vrede geboren kan worden.
Een of twee dagen kan door dit alles de
vrede verzekerd blijven en deze adempauze
met een gerechtvaardigde hoop op de
toekomst zal geheel Europa ten goede
komen.
Er zijn aanwijzingen, dat Duitschland niet
meer zoo zeker is van een overwinning
als eenige dagen geleden.
Het Tannenberg-feest is afgelast en het
is te begrijpen dat men thans niet feestelijk
een gebeurtenis gaat herdenken waarbij
Rusland door Duitschland definitief werd
verslaeen.
De Duitsch-Russische toenadering heeft in
dat alles verandering gebracht, maar het is
de groote vraag of men in Duitschland reeds
nu niet tot de ontdekking begint te komen,
dat de nieuwe vriendschap allesbehalve
voordeelig is te achten.
Men kan een leeuw en een tijger, die
altijd tegen elkaar grommend in twee naast
elkaar gelegen hokken hebben gezeten,
wel korten tijd in één kooi samenbrengen,
maar er kan geen enkele verzekering wor
den gegeven, dat zy elkaar niet onverwacht
io de haren zullen vliegen.
Nog afgescheiden van de verzwakking van
Hitler's positie, nu hij voor binnen- en
buitenland zijn anti-bolsjewistische prin
cipes overboord moest gooien blijkt de
plotselinge vriendschap van Rusland en
Duitschland ook nog dit -nadeel, te hebben
gebracht, dat Japan zich van de as ver
wijdert, ja zelfs dat er een zekere toenade
ring tusschen Engeland en Japan geconsta
teerd wordt.
En daarom zou het nieuwe verbond met
Rusland nog wel eens een verzwakking in
plaats van een versterking kunnen blijken.
Het Britsch-Poolsche verdrag is definitief
geteekend, Engeland is standvastiger dan
ooit en ook Daladier heeft van zijn on
wrikbaar voornemen getuigd zijn bond-
genooten getrouw te blijven.
Naast deze demonstratie van onver
zwakte principes en voornemens zijn de
bemiddelaars druk aan den arbeid. Roose
velt heeft zich opnieuw in het strijdperk der
diplomaten geworpen, de woorden van
koning Leopold worden telkens weer naar
voren gebracht en het oog van hen, die op
uitkomst hopen, richt zich voornamelijk op
Italië, waar men bij het Duitsch-Poolsche
geschil het minste belang heeft.
Natuurlijk is de lucht vol geruchten over
grensincidenten, al dan niet beschoten
vliegtuigen, en gruwelberichten en doet
men van beide zijden herhaaldelijk uit
komen, dat de laatste militaire voorberei
dingen zijn getroffen.
Maar wat de groote stryd betreft: er is al
weer een dag gewonnen en elke dag winst
is een stap nader tot den vrede.
Standplaats LAAT t.o. V.AD. I
gerookte Paling
„De geheele wereld bidt, dat ook Duitsch
land aanvaardt".
De Amerikaansche president seint Hitier
den tekst van het antwoord van Moscicki,
waarin deze accoord gaat met rechtstreek -
sche onderhandelingen met een verzoe
ningsprocedure.
Roosevelt vervolgt dan:
„Gij hebt herhaaldelijk in het openbaar
verklaard, dat het door het Derde Ryk na
gestreefde doel rechtvaardig en redelijk is.
In zijft antwoord heeft Moscicki verklaard,
dat. de Poolsche regeering er mede accoord
ging om op de grondslagen, welke zijn
voorgesteld in mijn boodschappen, door
rechtstreeksche onderhandelingen of door
een verzoeningsprocedure het geschil tus
schen Polen en het Duitsche rijk te regeleri.
Tallooze menschelyke levens kunnen nog
gered worden en men kan de hoop nog
weer doen opleven, dat de naties der mo
derne wereld den grondslag kunnen leggen
voor vreedzame en gelukkige betrekkingen
wanneer gij en de Duitsche regeering zoudt
toestemmen in de vreedzame regeling, welke
aanvaard is door de Poolsche regeering".
Men zal zich herinneren, dat het optre
den van president Roosevelt tijdens de
Tsjechoslowaaksche crisis analoog was. Op
zyn tweeden stap volgde toen het antwoord
van Hitier aan Benesj.
oosevelt
Het Amerikaansche staatsdepartement
heeft nog geenerlei aanwijzing over de be
doelingen van Duitschland. De woordvoer
der van het staatsdepartement heeft ver
klaard, dat president Roosevelt uitdrukking
heeft gegeven aan de grootste dankbaar
heid jegens Moscicki.
5. De partijen zullen volledig en snel in
lichtingen uitwisselen betreffende iedere
ontwikkeling, welke zou kunnen dreigen hun
verplichtingen van wedeTzijdschen steun en
bijstand in werking te doen treden.
6. De partijen zullen elkander mededee-
ling doen van de bepalingen van alle ver
plichtingen tot bijstand tegen agressie, welke
zij reeds aanvaard hebben of in de toekomst
aan andere staten zouden kunnen geven.
7. Mochten de partijen verwikkeld raken
in vijandelijkheden tengevolge van de toe
passing der onderhavige overeenkomst, dan
zullen zy geen wapenstilstand of vredes
verdrag sluiten tenzij met wederkeerige
overeenstemming.
8. De overeenkomst blyft van kracht vyf
jaar na datum van onderteekening. Voor op
zegging moet een termyn van zes maanden
in acht genomen worden.
De Deutsche dienst schrijft:
Terwijl Dantzig door Poolsche troepen
wordt bedreigd, terwijl tienduizenden Duit-
schers in den Corridor en in Oost-Opper-
Silezië vèrvolgd, gemarteld en vermoord
worden, terwijl het waanzinsdictaat van
Versailles geleid heeft tot den van oudsher
door alle politici verwachten spanningstoe
standen, ontwaken weer eens die merk
waardige apostelen, die van zichzelf bewe
ren, dat zij het patent van den vrede bezit
ten en verplicht zijn het te behoeden. Wij
zijn er aan gewend dergelijke stemmen,
vooral op het Amerikaansche vasteland, te
vernemen maar wij herinneren ons juist
vandaag, dat het de Amerikaansche presi
dent Wolsin was, die de deeling van het ryk
door den Poolsche Corridor tegen den ver
bitterden tegenstand van den toenmaligen
Engelschen ministerpresident, Lloyd Geor-
ge, in Versailles heeft weten door te zetten.
Toentertijd zouden de vredesoproepen,
de vredestelegrammen, de vredes-redevoe-
ringen op hun plaats geweest zijn.
Wie toentertijd niet gesproken heeft,
moest liever ook vandaag zwijgen. Deze
profeten komen niet om den wanhopige te
helpen, maar met het doel de slachtoffers
van de waanzinspolitiek van Versailles, van
hun eenige hoop, de hulp van het Duitsche
rijk, te berooven met zalvende woorden.
Uit Stamboel wordt gemeld: Verscheidene
lichtingen van de Turksche reserve'hebben
order gekregen, zich vóór 1 September bij
haar garnizoenen te melden.
De ministers onderbreken hun vacanties
om naar de hoofdstad terug te keeren. Ook
president Inönu keert, naar men meent te
weten, onmiddellijk naar Ankara terug.
Er heerschte gister opvallende activiteit
onder de diplomateike vertegenwoordigers
van de Balkan-Ententè, die langdurig met
elkaar geconfereerd hebben. Daarna brach
ten zij achtereenvolgens elk een bezoek aan
den minister van buitenlandsche zaken.
Het werkelijke doel van de besprekingen
is niet bekend, doch politieke waarnemers
aldaar gelooven, dat de diplomaten met het
oog op den dreigenden toestand de wen-
schelijkheid hebben besproken van het vor
men van een gemeenschappelijk front door
de Balkanstaten.
Extra politiewachtposten zijn geplaatst
bij alle belangrijke gebouwen in geheel En
geland in verband met de ontdekking door
Scotland Yard van een nieuwe samenzwe
ring van het Iersche republikeinsche leger,
dat ten doel had een weloverlegden aanval
te ondernemen op- regeeringsgebouwen. In
Londen worden de admiraliteit, het mi
nisterie van binnenlandsche zaken, het
transportministerie, het departement van
oorlog in het bijzonder bewaakt. Naar ver
luidt, hebben de agent van de I.R.A. in En
geland instructie gekregen hun voordeel te
doen met de huidige crisisperiode.
President Moscicki heeft den koning van
Engeland een telegram gezonden ,van den
volgenden inhoud:
Nu onze beide regeeringen zoojuist een
document onderteekend hebben, dat de tus
schen Polen en het Vereenigd Koninkrijk
bestaande vriendschapsbanden nog' nauwer
moet aanhalen, stel ik er prijs op, tegenover
Uwe Majesteit uiting te geven aan de diepe
overtuiging, dat dit accoord, dat tusschen
onze landen nieuwe banden schept, ertoe zal
bijdragen om in de wereld de groote begin
selen van recht en billykheid te versterken.