WEK UW LEVER-GAL OP
r
I
De maatregelen in verband met de
Belgische neutraliteit.
De Vereenigde Staten en de oorlog.
W
Brieven uit Amerika.
Vrees voor Duitsche hegemonie.
DERDE BLAD
AANVALLEN OP DE BURGER
BEVOLKING.
Chamberlain heeft gistermiddag in het
gerhuis verwezen naar de officieele mede-
elingen, welke uit het hoofdkwartier van
tier werden gedaan over de Duitsche
ethoden in Polen.
chamberlain zeide, dat hoe ver anderen
k mogen gaan, de Britsche regeering nim-
cr haar toevlucht zal zoeken tot een wel-
erwogen aanval op vrouwen, kinderen en
ïere burgers met geen ander doel dan
orrisme. Indien een actie van den voorge-
'Iden aard zich mocht voordoen, zal zij on-
-rmijdelijk verder de vastberadenheid van
onzelf en onze bondgenooten, aldus Cham
berlain, versterken om den oorlog voort te
zetten, teneinde te verzekeren, dat de be
dreiging, waartegen wij thans strijden,
finaal zal worden weggenomen.
Chamberlain voegde hieraan toe, dat deze
mededeeling in feite een botte tegenspraak
is van de jongste verklaring van den Duit-
schen kanselier in den Rijksdag, toen hij be
oogde niet in het minst den wensch te heb-
en oorlog te voeren tegen vrouwen en kin-
sren.
Voortgaande zeide Chamberlain: „De be-
irkingen, welke wij en de Franschen ons
a „/(leggen bij de operaties van onze eigen
^jr'ijdkrachten, waren gebaseerd op de voor-
Ifasden, dat onze tegenstanders een gelijke
perk ing zouden in acht nemen.
De Britsche regeering moet zich
de vrijheid voorbehouden, dat indien
een dergelijke beperking in feite niet
wordt in acht genomen, zal worden
opgetreden op een wijze als passend
wordt geacht".
Intusschen, aldus voegde Chamberlain
hieraan toe, moet er aan worden herinnerd,
dat onze strategie en tactiek in alle stadia
beheerscht moet worden door één en ook
slechts één overweging, n.1. de meest doel
treffende wijze van voortzetting van den
oorlog.
HET FRANSCHE OORLOGSBERICHT VAN
GISTERAVOND.
Het Fransche oorlogscommuniqué van
gisteravond luidt als volgt:
Plaatselijke vorderingen, waarbij wq
krijgsgevangenen maakten.
DUITSCHE GOEDEREN
GECONFISKEERD.
De Fransche autoriteiten in Annam heb
ben Duitsche goederen ter waarde van 2 Y.
millioen dollar geconfiskeerd.
BRITSCH SCHIP TOT ZINKEN
GEBRACHT.
De kapitein van het Britsche schip
„Firby", dat door een Duitsche duikboot
tot zinken is gebracht, heeft medegedeeld,
dat de commandant van den onderzeeër, na
dat het schip tot zinken was gebracht, een
S.O.S. heeft uitgezonden, gericht tot Winston
Churchill op het ministerie van marine,
waarin de positie van het schip werd aar.
gegeven.
De kapitein voegde hieraan toe, dat de
bemanning van de „Firby" dertien uur in
een reddingboot heeft vertoefd, alvorens ge
red te worden.
HEVIG GEVECHT TUSSCHEN
TSJANGTSJI EN TSANGTSE.
Uit Tsjoengking wordt gemeld: Tusschen
Tsjangtsji en Tsjangste (in het zuidoosten
vna Sjansi) woedt nog steeds een hevige
strijd, waarbij de Japanneezen reeds meer
dan duizend dooden en gewonden hebben
verloren.
BOMMENWERPERS TE HAWAÏ
AANGEKOMEN.
Uit Honoloeloe wordt gemeld: Veertien
zware bommenwerpers van de Amerikaan-
sche marine, die Donderdagmiddag van San
Diego in Californië waren vertrokken, zijn
na een tocht zonder tusschenlanding hier
aangekomen ter versterking van de verde
diging van de Hawai-eilanden.
HET VERGAAN VAN DE SQUALUS.
Uit Portsmouth wordt gemeld: Het stof
felijk overschot van 26 opvarenden van de
Squalus, die om het leven zijn gekomen bij
het vergaan van den onderzeeër in Mei van
ZWITSERLAND EN DE OSLOSTATEN.
Uit Bern wordt door Havas gemeld: Men
heeft in Zwitserland met belangstelling ken
nis genomen van de beslissingen welke de
staten van de Oslo-groep te Brussel hebben
\it jaar voor de kust van Newhampshire, is genomen en men is van meening, dat hierin
irgen. Het schip is Woensdag j.1. aan de
pervlakte gebracht en naar de haven van
rtsmouth gesleept.
DE STRIJD IN DEN AETHER.
Sinds eenige dagen maakt een Duitsche
feadlooze zender gebruik van de golflengte
Mi Radio Toulouse voor uitzendingen in de
■Polsche taal.
den heeft thans de Poolsche luisteraars
de kiem ligt voor een waarlijk neutraal sta
tenblok, een vredesblok, waaraan Zwitser
land deel zal nemen.
De Neue Zeitung te Bern schrijft, dat dit
blok van neutralen zich niet moet laten
meeslepen door mogendheden, die belang
hebben bij de samenwerking tot een geweld
dadig doel. Duitschland, dat zich er reken
schap van begint te geven, dat de westelijke
mogendheden den oorlog ernstig opnemen,
poogt reeds de blokkade te niet te doen, voor
dairtegen gewaarschuwd en hen er van in ro
^djaiis gesteld, dat in het vervolg de Pool- zoover dit mogelijk is. Het schijnt, dat men
~"".e uitzendingen der Fransche radio op in sommige Duitsche kringen een neutraal
verschillende tijden na 21 uur 30
zullen worden door Radio-Paris.
gegeven
DE PAUS OVER DEN OORLOG.
De paus heeft tegenover den nieuwen am
bassadeur van België bij den Heiligen Stoel,
Nieuwenhuys, ter gelegenheid van de in ont-
gstneming van diens geloofsbrieven ver-
r nog verklaard:
k zal voortgaan God te bidden den oor-
'g te bekorten en den volken een nieuwen
weg naar den vrede te openen aleer de
tegenwoordige gebeurtenissen ontaarden in
een algemeenen brand. Bij dit streven zoek
ik naar iedere gelegenheid om een vrede te
luiten, welke voor allen eervol is. Mocht
it evenwel onmogelijk blijken, dan zal ik
r naar streven het lijden van den oorlog
verminderen en er bij de oorlogvoerenden
aandringen in overeenstemming met de
ternationale overeenkomsten de burger-
evolkingen te sparen, de krijgsgevangenen
;oed te behandelen en het gebruik van gif
assen te vermijden.
blok van staten wenscht, dat om zijn econo
mische belangen te beveiligen, zich op poli
tiek terrein zal begeven. Hierdoor zou het
beginsel van neutraliteit belachelijk worden
gemaakt, want men kan niet eenerzij ds vér-
I klaren zich verre te houden van iedere acti
viteit van een derde mogendheid en zich
anderzijds laten meesleuren in een politieke
sfeer, welke een duidelijk gewelddadig ka
rakter heeft.
UITBREIDING DER BEVOEGDHEDEN
VAN MINISTER-PRESIDENT ABE.
Men meent te weten, dat de keizer tijdens
een audiëntie het plan heeft goedgekeurd,
dat minister-president Abe hem namens het
kabinet heeft voorgelegd.
Op grond van de nieuwe den premier te
verleenen volmachten zal deze voortaan al
leen verantwoording verschuldigd zijn
jegens den keizer ten aanzien van alle
kwesties de algemeene politiek tegenover
China betreffende.
Voor de luiqidatie der China-kwestie,
waarvoor men zich krachtig schijnt te wil
len inspannen, zullen de diensten van het
leger in principe de rol krijgen, welke hun
feitelijk toekomt, d.w.z. de leiding der tech
nische operaties, doch niet van de politieke
actie. De oprechtheid van den politieken
terugtocht van het Japansche leger wordt
verder gegarandeerd door een strenge wij
ziging in de leidende kringen.
Wat de incidenden aangaat met betrekking
tot de internationale politiek doet men in
welingelichte kringen uitkomen, dat over de
houding van Japan ten aanzien van de bui-
tenlandsche concessies in China logischer
wijze voortaan beslist moet worden door den
minister-president en niet door militaire
leiders.
Op andere gebieden, met name ten aanzien
van de betrekkingen met de mogendheden,
zal de bemoeienis indirect zijn, doch er is,
aldus Havas, reeds thans aanleiding een wij
ziging onder oogen te zien, welke de extre
misten zal ontwapenen. Het zou een politiek
van gematigdheid en compromis tegenover
de Westersche mogendheden worden.
ONTPLOFFING TE LIVERPOOL.
Meer dan dertig gewonden.
Na een ontploffing, welke in een gebouw
,te Liverpool brand heeft doen ontstaan,
'en meer dan dertig personen in een
ihuis worden opgenomen. Velen hun-
jn ernstig gewond. De ontploffing werd
ver in den omtrek gehoord. De brand
hevigste welke sinds lang te Liver-
voorgekomen. Verscheidene perso-
h op het dak van het gebouw be-
m nog juist ontkomen,
'ang hing een dichte rook-
Snenstad van Liverpool. De
ntploffing is nog niet be-
WAARDEERING VOOR FRANSCHE
STRIJDKRACHTEN.
De Italiaansche „Lavoro Fascista", die gis
ter een lang schrijven van zijn correspon
dent te Parijs afdrukt, schrijft o.a.:
„Hoewel de Fransche troepen niet in den
strijd gehard zijn, vechten zij goed en zijn
zij bezield oor een voortreffelijk moreel".
Na verklaard te hebben, dat de operaties,
die zich thans afspelen aan het W.-front, ten
uitvoer worden gelegd onder het teeken
„zuinigheid met menschen en materiaal"
meent het orgaan echter op bijzondere wijze
melding te moeten maken van de gevech
ten, die de laatste dagen geleverd zijn ten
Oosten van de Saar, die beschouwd kunnen
worden als een belangwekkend plaatselijk
succes. Inderdaad heeft het Fransche offen
sief zich de laatste dagen, ondanks den
krachtigen wil van den Duitschen generalen
staf om geen terrein af te staan op het W.-
front, ontwikkeld over een front van ruim
twintig K.M. en over een opmerkelijke diep
te, waarbij zij bewijs geven, dat de samen
werking tusschen de infanterie en de wa
pens, die tot taak hebben haar te steunen,
tot voldoening van den generalen staf
functioneert.
Het blad wijst er vervolgens op, dat nog
gisteren in denzelfden .ector de Fransche
troepen na een hevige artillerievoorberei
ding erin zijn geslaagd op te rukken over
een diepte van bijna twee K.M., waarna het
orgaan duidelijk te verstaan geeft, dat de
door de Fransche troepen verwezelijkte op-
marsch een ernstige bedreiging vormt voor
Saar brücken, dat de Duitschers zich gehaast
zouden hebben om te evacueeren.
Voorts en dat is de eerste maal
meldt het Italiaansche b'ad, dat in dezelfde
zone van het W.-front tijdens luchtgevech
ten „talrijke Duitsche vliegtuigen zijn neer
gehaald".
Verder meldt het blad, dat de Duitsche
generale staf niet geheel gerust zou zijn en
dat, wanneer men zekere inlichtingen mag
gelooven, het niet uitgesloten zou zijn, dat
Trier, Aken, evenals de streek rondom deze
plaatsen, snel zouden worden ontruimd door
de burgerbevolking. De ontscheping van een
deel van het Britsche leger in Frankrijk
trekt eveneens de aandacht van de Lavoro
Fascista, die wijst op de groote moreele be-
teekenis van de aankomst in Frankrijk van
Engelsche troepen en wijst op de doeltref
fende samenwerking der legers van de
geallieerden, welke „van bijzonder belang
is op den dag, volgende op de bijeenkomst
van den oppersten oorlogsraad der geal
lieerden.
DE WATERSNOOD.
Uit Tsjoengking wordt gemeld- 27
districten in de provincie Hopei worden
getroffen door den watersnood.
3143 dorpen staan onder water. 75.000
personen zijn dakloos. Er zijn minstens
10.0-00 boeren'- mgen weggespoeld.
(Van onzen Belgischen correspondent).
De kaarten worden op het oogenblik ge
drukt met het oog op de rantsoeneering van
de Belgische bevolking voor sommige pro-
dukten. Men mag aannemen dat tegen het
einde van de maand de rantsoeneering van
brood zal worden ingevoerd, met dien ver
stande dat zij ruim zal worden opgevat en
iedereen voldoende brood ter beschikking
zal krijgen. Men spreekt van 350 gram per
persoon en per dag. De handel zal niet wor
den uitgeschakeld. Het publiek zal over
een ravitailleeringskaart beschikken en
hierop zullen zegels worden geplakt naar
gelang de waren worden geleverd waarop
de klant kan aanspraak maken en door
middel van deze kaarten zullen de winke
liers dan hun voorraad kunnen vernieuwen.
De regeering wenscht regelend op te treden
zoowel wat betreft de prijzen als wat be
treft de verbruikte hoeveelheden. Door ham
sterpraktijken zijn er in sommige gedeelten
van het land tekorten ontstaan, doch daarin
is reeds verholpen door de transportmidde
len te verbeteren. Het publiek is nu tot
kalmte gekomen. Nochtans zijn er op som
mige plaatsen pogingen vastgesteld om de
prijzen op te drijven.
De regeering heeft dan ook maatregelen
genomen om prijsopdrijving te beteugelen
en het opstapelen van voorraden met winst
oogmerken tegen te gaan. Het is verboden
andere prijzen te vragen dan wat normale
prijzen worden genoemd. Op grond van de
volmachtwet zijn deze maatregelen geno
men die vrij drastisch kunnen worden toe
gepast. Overtredingen kunnen gestraft wor
den met vijftien dagen tot drie jaar ge
vangenisstraf en een boete van 100 tot
100.000 fr. Men is er het algemeen over eens,
zooals wij u reeds schreven, dat de toestand
van België thans veel beter is dan in 1914.
De rantsoenen die aan de bevolking zullen
kunnen verstrekt worden zullen steeds heel
wat hooger zijn dan in den vorigen we
reldoorlog. Ondanks het feit dat vele ar
beiders werden gemobiliseerd is de werk
loosheid sedert het uitbreken van den oor
log gestegen van 168.000 tot 188.000. Niet
alleen zijn de bestellingen plots achterwege
gebleven maar tevens werden door de mo
bilisatie tal van ondernemingen beroofd van
hun transportmiddelen, waardoor zij tot
gedwongen werkloosheid werden gebracht.
Er wordt geleidelijk getracht orde te bren
gen in den toestand. In de onderhandelingen
die worden gevoerd met de oorlogvoerende
landen nopens de grondstoffen die aan
België moeten worden geleverd, beschikt
België over een be over een be langrijk ruil
middel, namelijk de kolen, waaraan zeer
spoedig tekort zal ontstaan vermits de oor
logvoerende landen exportlanden zijn en
nu zelf meer kolen noodig hebben, zonder
dat zij in staat zijn de wereldmarkten te
voorzien van brandstof.
Men ziet onder oogen de mogelijkheid om
terug te keeren tot de 48-urenwerkweek,
zelfs tot de 50-urenweek. Dit zal niet gaan
zonder moeilijkheden.
Men verwacht ook nog een gunstige ont
wikkeling voor de Belgische economie wat
betreft de constructiefabrieken en de ijzer
nijverheid. De textielindustie heeft ook
voordeel te verwachten. België zal op
grond van zijn neutraliteit handelen met
alle partijen tegen contante betaling en op
grond van den normalen handel. Met het
oog op de algemeene economie wordt ook
verwacht dat voor den landbouw een re
geling wordt getroffen en bepaalde in
structies zullen moeten worden gevolgd.
Men is dus over het algemeen optimis
tisch. Wat het openbaar leven betreft
wordt vastgesteld dat in alle steden en spe
ciaal ook te Brussel maatregelen worden
genomen om de lichten te dooven. Noch
tans is er een streven merkbaar om daar
tegen in te gaan en integendeel op te ko
men voor een algemeene verlichting opdat
vliegers van oorlogvoerende landen duide
lijk zouden kunnen zien dat zij boven neu
traal gebied vliegen. Vermoedelijk wordt
gewacht op een zekere stabilisatie van of
ficieele maatregelen nog steeds ingegeven
door de overweging dat men tegen alles
moet voorbereid zijn. De sluiting van de
café's die slechts toegankelijk zijn van 12
uur tot 14.30 en van 17 uur tot 21 uur
blijft een zeer speciaal uitzicht geven aan
de stad. Deze maatregel werd in den be
ginne als onvermijdelijk met goed humeur
onthaald doch thans is men er over heen
en zijn stemmen opgegaan om er een einde
aan te maken doch de regeering heeft op
advies van den minister van landsverdedi
ging opnieuw het besluit gehandhaafd van
sluiting van 9 uur 's avonds af.
Men kan ook vaststellen dat er wat meer
kalmte is gekomen in de radioberichten.
Men heeft begrepen dat de opwinding van
en u zult 's morgens uit bed springen,
gereed om bergen te verzetten.
lederen dag moet uw lever een liter lever-gal lnuw
ingewanden doen vloeien. Wanneer deze stroom van
lever-gal onvoldoende ls. verteert uw voedsel niet
het bederft. U voelt u opgeblazen, u raakt verstom'
Uw lichaam is vergiftigd, u voelt u beroerd «n
ellendig, u ziet alles zwart.
om deze liter lever-gal vrij te doen vloeien en u
zult u een geheel ander mensch voelen. Onschade
lijk, plantaardig, zacht, onovertroffen om de lever-
gal te doen vloeien.
Eischt Carter's Lever-Pilletjes bij apotheker» en
drogisten, f. 0.75.
de openbare meening door voortdurende
berichten waarvan het bijzonder karakter
steeds alarmeerend moest werken niet
dienstig zijn. De fabrieken hebben het ver
zoek gekregen geen sirenen meer te ge
bruiken. Anderzijds is ook een beroep ge
daan op de automobilisten om zuinig te
zijn met benzine, ten einde rantsoeneering
of stopzetting van den verkoop te vermij
den. Men overweegt de mogelijkheid om
den zomertijd langer te laten duren dan
den officieelen datum van 8 October waar
op hij eindigt, ten einde besparingen te
doen. Men weet dat een Kamerlid, de Waal
Hubin, dienst genomen heeft, ondanks zijn
hoogen leeftijd, in het Fransche leger. Het
is opvallend dat de houding van den heer
Hubin in alle kringen afkeuring vindt. Men
neemt aan dat hij vrij is te handelen naar
eigen inzicht doch dat hij niet het recht
heeft de neutraliteit van het land in het
gedrang te brengen.
Dit beteekent niet dat de meenings-vry-
heid moet worden beperkt. Men wijst gere
geld op het voorbeeld van Nederland in dit
opzicht dat zonder censuur en zonder af
stand te doen van de grondwettelijke vrij
heden zijner burgers de moeilijke oorlogs
jaren van 19141918 heeft weten door te
brengen.
GROOTE BRAND OP CONEY ISLAND.
Coney Island, het vermaarde amusements
park van New York, dreigt verwoest te wor
den door een grooten brand, die is ontstaan
in een wassen-beeldenkabinet. Het vuur
breidde zich snel uit, tot de historische ren
baan met haar houten gebouwen vrijwel in
lichterlaaie stond.
Later werd gemeld, dat het vuur bedwon
gen was. De schade wordt op 300.000 dollar
geschat.
DE BEWAKING DER ARGENTIJNS CHE
KUST.
De minister van marine heeft de vloot
bevel gegeven de kust te bewaken ter hand
having van de neutraliteit en om de vesti
ging van bases door oorlogvoerende staten
te verhinderen.
FRANSCH OFFENSIEF BIJ DE
LUXEMBURGSCHE GRENS.
Gistermiddag om vier uur hebben naar
uit Luxemburg wordt gemeld de Franschen
een offensief ingezet nabij Perl aan den
Moezel, tegenover het Luxemburgsche
plaatsje Schengen. Bij dit offensief werd
gebruik gemaakt van gevechtswagens en
artillerie. Men heeft een achttal dezer ge
vechtswagens die een weg baanden, kun
nen waarnemen.
De Duitsche voorposten moesten wijken,
terwijl de Duitsche troepen de spoorrails, in
de lucht deden vliegen. Het gebulder van
het kanonvuur kon tot in Luxemburg ge
hoord worden.
De Luxemburgsche douaneposten en gen
darmes zijn teruggetrokken en de bevol
king is uit Schengen geëvacueerd.
In de „Petit Parisien" schrijft Charles
Morice dat de Fransche troepen aan het
westelijk front gisteren de veroverde stel
lingen hebben bevestigd en plaatselijke
vooruitgang hebben gemaakt. Sedert zes-en-
dertig uur woedt de artillerie van den vij
and. Het schijnt, dat het Duitsche comman
do een aanval op groote schaal verwacht.
DE DUITSCHE AANVALLEN OP LWOW.
Het radiostation te Wilna heeft een be
schrijving van Poolsche zijde over het af
slaan van den Duitschen aanval op Lwow
gegeven. Duitsche gemotoriseerde eenheden,
gesteund door zwaar geschut, deden een
aanval op de stad, doch werden afgeslagen.
De Poolsche troepen maakten tien tanks,
elf motorrijwielen en een gepantserde auto
buit. Toen een twintigtal Duitsche vliegtui
gen zich in den strijd mengden werden aan
Poolsche zijde luchtdoelgeschut en machine
geweren in werking gesteld. Verscheidene
bombardementsvliegtuigen werden neerge
haald, doch het juiste aantal is nog niet vast
gesteld. In deze beschrijving werd verder
gezegd, dat het leger de hulp die het bij de
verdediging van Lwow van de burgerbevol
king ontving, zeer op prijs stelt.
Hlf
(Van onzen New-Yorkschen correspondent;
per vliegpost.)
Het is een heerlijke morgen. De eerste
zonnige en toch koele morgen van dezen
ganschen New-Yorkschen zomer. De geuren
van de breede Hudson en het gras en de
boomen langs haar oever vullen mijn kamer.
Dit zou de verrukkelijkste en lichtste der
dagen kunnen zijn het is de afschuwelijk
ste en donkerste: 1 September 1939. Voor
mijn raam staan twee vrouwen te praten.
Ze hebben het over het werk van hun man
nen, den prijs van groente en familiegebeur
tenissen.
De eindelooze stroom van auto's die de
menschen van de buitenwijken en de tuin
steden naar de City brengt raast over den
breeden weg. De groote stad New-York is
haar dagelijksche leven begonnen.
Ik zal nooit vergeten hoe het gerucht van
den nieuwen wereldoorlog tot mij kwam.
Gisteravond hebben wij met Nederlandsche
vrienden op bescheiden wijze den verjaar
dag van de koningin gevierd. Hier heeft
i deze viering ditmaal niet-officieel plaats ge
vonden. Men meende dat de toestand in
Europa daartoe geen aanleiding gaf. 's Mor
gens was de Nederlandsche gezant, dr.
Alexander Loudon, uit Washington geko-
en en had hij de tentoonstelling bezocht.
Daar is hij verwelkomd met de gebruike
lijke saluutschoten en een klein troepencon
tingent heeft voor hem gedefileerd. De Ne
derlandsche vlaggen op het Nederlandsche
paviljoen hadden Oranje-wimpels en iedere
Nederlander die het betrad kreeg een cran-
jestrik aangeboden. Onze klokketoren speel
de het volkslied en Nederlandsche wijsjes
en 's avonds werd het dagelijksche vuur
werk, ter eere van de koningin, besloten
met rood-wit-blauw effect en het Wilhel
mus. Maar met eenige vrienden dronken wij
daarna een gezellig glas op de gezondheid
van „Onze Willemien" en menig liedje van
ouden, goeden trant werd door het groepje
Nederlanders gezongen.
Na twee uur werd ik gewekt door een
mannenstem op straat, die zeide: „war over
Europe"die stem kwam uit een taxi
voor mijn raam; die taxi had radio en de
stem was een radio-stem .Het was half zes.
De nacht begon te wijken voor een stralen-
den, koelen laat-zomerschen ochtend. Ik
draaide het knopje van de eigen radio om
en juist begon Hitier zijn Rijksdagrede. Ik
wist, dat de tweede wereldoorlog der twin
tigste eeuw was uitgebroken.
En nu heb ik, van uur tot uur, den eersten
loop der dramatische gebeurtenissen ge
volgd. Radio en kranten brachten de lawine
der niet te stuiten catastrofe. Uit alle hoofd
steden rolden communiqué's, bulletins, re
devoeringen en commentaren binnen. Het is
het twijfelachtige ^voorrecht te leven in de
zen tijd van vergevorderde techniek, dat wij
met ooren en oogen bij alles kunnen zijn
wat zoo ver weg geschiedt. De Amerikaan-
sche pers en de radio zijn op groote schaal
in Europa vertegenwoordigd. Vijf bladen
hebben hun eigen buitenlandsche corres
pondenten, maar daartegenover hebben de
groote persbureaux er drommen van hun
medewerkers: Associated Press 110, United
Press 500, International New Service 125.
Daar blijkt uit hoezeer de Ver. Staten,
regeering en volk, zich interesseeren voor
den verschrikkelij ken gang der gebeurtenis
sen in Europa óók om zich zeiver wille.
Zoo juist hoorde ik een der meest gezag
hebbende en beluisterde radio-commenta
ren: G. V. Kaltenborn, een man van Duit
sche origine, die het verstaat de boeiende
menschelijkheid van zijn betoog te doen
wedijveren met de helderheid zijner uiteen
zettingen. Wij hebben hem weken lang uit
Londen zijn commentaren hooren geven
doch eenige dagen geleden is hij met een
vliegtuig hier teruggekeerd en onmiddel
lijk begon hij den toestand uit Ameri-
kaansch gezichtspunt te verklaren.
Hij stelde voorop het groote eigenbelang
dat de Vereenigde Staten bij den oorlog
hebben. „Als Duitschland overwint" zoo
ongeveer sprak hij „als het over de ge-
heele linie de overwinnaar is, dan worden
groote deelen van het Britsche Imperium
betrokken in de totalitaire invloedsfeer en
voor ons, Amerikanen, wordt dat dan hache
lijk. Canada grenst aan ons gebied, Bermuda
ligt vlak onder onze kust, het Panama
kanaal is een levensader voor ons staatkun
dig welzijn Kaltenborn noemde nog
meer gebieden, landen, eilanden, strategi
sche steunpunten op. De mogelijkheid van
het gevaar waarop hij wees, lijkt in een
fantastische verte te liggen. Maar men heeft
ook in Amerika geleerd, dat de verste fan
tasie op korten termijn de meest dichtbije
werkelijkheid kan worden. En dit wordt
door de bevolking hier beseft. Ook door
Washington. Daarom blijft de angstige vraag
hier dag aan dag brandende: „Zal Amerika
erin betrokken worden?" En nu de oorlog er
is, wordt deze smeulende brand een laaiende
vlam. President Roosevelt heeft onmiddellijk
zand op dit vuur geworpen. ,Ik heb niet al
leen de hoop dat wij er buiten kunnen blij
ven" zeide hij op een persconferentie ten
Witten Huize „ik heb ook de verwach
ting, dat ons dit zal gelukken".
Maar dat de toepassing van de zoogenaam
de neutraliteitswet, in het kader dier neu
traliteit, de mogelijkheid biedt tot bevoor
deeling van een der oorlogvoerende partijen
lijdt geen twijfel. En aan welken kant de
sympathie van het volk en de regeering hier
staat, behoeft evenmin te worden betwij
feld.
De sensatie van het Russisch-Duitsche pact
schijnt alweer heel ver achter ons te lig
gen. In den oorlog mogen zijn gevolgen
•grooten invloed hebben, het publiek heeft
het reeds lang aanvaard en verwerkt. Maar
toch werkt het, in bepaalde kringen, nog na
al wordt dat in de algemeene belangstel
ling voor het „laatste stadium" niet meer
zoo fel opgemerkt. De corrynunistische par
tij, die maar een heel klein partijtje van
90.000 aangesloten leden is, heeft van een
massadesertie te lijden. Maar de communis
tische idee heeft hier veel meer aanhangers
en die verdwiji.en met stille trom in het
niet. Het is de eveneens heel kleine en nooit
tot eenigen bloei gekomen Amerikaansche
sociaal-democratie die daarvan eenig voor
deel geniet. Aan den anderen kant is het de
„Bund" van Fritz Kuhn, de organisatie van
hier wonende Nazi-gezinde Duitschers
(ledental: 200.000) die in het nauw wordt
gedreven. Kuhn heeft zich gehaast te ver
klaren dat zijn bestrijding van het commu
nistische gevaar in de Vereenigde Staten
geenszins in strijd is met de vriendschap die
Hitier voor den Russischen Stalin heeft ge
toond. Father Coughlin, de priester, die
door zijn radioredevoeringen, die van groote
welsprekendheid getuigen, en door zijn ideo
logie die blijkbaar appelleert aan wat er in
vele kleine harten leeft, grooten aanhang
bezit en die veelal als belangrijkste steun
punt der fascistische ideologie in de V. S.
werd beschouwd, heeft nu fel en krachtig
stelling genomen tegen alle ismen" en zich
nu trachten te bevrijden van het hem opge
plakte etiket. Doch indien dit alles van
belang is, dan is het nu slechts van gering
en theoretisch belang geworden. Gemeen
schappelijk gevaar brengt altijd eenheid met
zich mede. De kleine, smalle grenzen vallen
dan weg in het groote tafereel der algemeen
heid. Zoo is het nu ook in de Vereenigde
Staten, die thans een tweevoudig gevaar on
der de oogen zien. Het eerste: de mogelijk
heid dat zij in den oorlog betrokken wor
den; het tweede: de verder-af liggende mo
gelijkheid eener Duitsche hegemonie over
wat nu nog tot het Britsche Rijk behoort. t
Zelfs het „gerenommeerde", „goed-oude
Japansche gevaar is er door den achtergrond
gedrongen. En wie Amerika kent, weet hoe
veel dat zeggen wil!
