DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Zal Rusland in den strijd een actieve
rol spelen?
ïtraange^ven).Chreden' (Met ZWartC
SUCCKsen by
C2 36 06 Str«d aan ^n
^.Vatl pihnasnent0eSten Wijken ten
>C;ts geven 5 Fransche
Staking der vijandelijkheden in het
verre Oosten.
Een minnelijke oplossing van het Russisch-
Japansche conflict in Mandsjoerije.
|n Oost en West wordt verbitterd
gevochten.
141e Jaargang
Geen hoop meer op een
spoedigen vrede?
Aan de Roemeensche
grens.
Lindbergh voor de radio.
De speciale zitting van het
Congres.
De positie der Sovjet-Unie.
De Osservatore over den
toestand der kerk in
Duitschland.
De strijd op het W.-front.
De algemeene toestand.
NEUTRAAL.
Belgisch schip tot zinken
gebracht.
KMAAR
COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE AD VER TENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
n;, „.immer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Zaterdag 16 September 1939
Ho.219
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Groote aandacht wordt geschonken aan het oproepen van een millioen
reservisten ir Rusland en men verwacht, mede in verband met de anti-
Poolsche campagne in de Russische pers, dat Rusland, in overleg met
Duitschland, in den strijd in Polen zal ingrijpen.
Rusland zou daarbij het oog gevestigd hebben op het Poolsche deel van de
Oekraïne en Wit Rusland.
Rusland en Japan zouden een schikking treffen voor een minnelijke oplossing
van bun conflicten aan de Mongoolsch-Mandsjoerijsche grens.
Aan het Westfront hebben de Franschen hun posities geconsolideerd en Perl
is thans geheel in Frar.sche handen.
Uit Berlijn worden successen bij Brest-Litowsk gemeld. Warschau is nog
steeds in Poolsche handen en op verschillende fronten wordt, naar men uit
Polen meldt, met succes tegenstand geboden aan het oprukken der Duitsche
troepen.
Uit Moskou wordt gemeld: Onderhande-
'jngen, die de laatste dagen gevoerd zijn
tor den Japanschen ambassadeur, Togo en
dm volkscommissaris van buitenlandsche
sta,Molotof, hebben geleid tot de volgen-
4» «vereenkomst tusschen Japan en Mans-
ioteo eenerzijds en de Sovjet-Unie en
Bnta-Mongolië anderzijds:
1. De Japansch-Mandsjoerijsche en Rus-
sisuMfojgoolsche troepen staken alle vijan-
itlijMen op 16 Sept. te twee uur Mos-
kscien tijd.
2. De Japansch-Mandsjoerijsche en Rus-
sisch-Mongoolsche troepen blijven in de
liaiën, die zij bezetten op 15 Sept. te 13 uur.
3. De vertegenwoordigers der troepen aan
beide zijden gaan onverwijld over tot de
tenuitvoerlegging van de a-tikelen 1 en 2
der overeenkomst.
4. De krijgsgevangenen en gesneuvelden
aan beide zijden zullen worden uitgewis
seld: de vertegenwoordigers der troepen
zullen zich te dezen aanzien onmiddellijk
verstaan en tot de tenuitvoerlegging dezer
bepaling overgaan.
Bovendien zijn Togo en Molotof overeen
gekomen, dat zoo spoedig mogelijk een com
missie bestaande uit twee vertegenwoordi
gers van Russisch-Mongoolsche en twee van
Japansch-Mansjoerysche zijde, zal worden
ingesteld voor de nauwkeurige vaststelling
van de grenslijn tusschen de Mongoolsche
volksrepubliek en Mansjoekwo in het gebied
waar het tot een conflict was gekomen. Deze
commissie zal haar arbeid aanvangen zoodra
zij gevormd is.
Volgens den Berlijnschen correspon
dent van het Duitsche blad Politiken
is men er zich thans in Duitschland
van bewust, dat tr geen hoop meer is
op een spoedigen vrede. De Duitschers
spannen zich tot het uiterste in om zoo
spoedig mogelijk den strijd tegen de
Polen te kunnen beëindigen, ten
einde alle strijdkrachten aan het weste
lijk front te kunnen samentrekken,
waar, naar wordt toegegeven, een
moeilijke taak ligt.
Er wordt toegegeven, dat de winter
voor de Duitsche burgers een tijd van
beproeving zal blijken, doch men is van
meening, dat de Duitsche troepen in de
Siegfriedlinie dan in staat zullen zijn
de EngelschFransche strijdkrachten in
bedwang te houden en dat de werke
lijke strijd niet voor het voorjaar zal
beginnen.
De correspondent van Berlingske
Tidende maakt melding van evacuatie
op groote schaal uit West Duitschland
naar de zuidelijke districten. Gemeld
wordt, dat 18 tot 20 millioen personen
zullen worden overgebracht en dat
thans de plannen voor de inkwartie
ring worden voltooid.
Het bureau van den minister-president
heeft het volgende communiqué gepubli
ceerd: „Met het oog op de gebeurtenissen
aan de grens van de Boekowina heeft de
regeering uitgebreide maatregelen getroffen
voor de handhaving van de neutraliteit.
Aan kinderen en gewonden, die het land
mochten binnenkomen zal het door de men-
schelijkheid geëischte onderdak worden ge
boden. Iedere buitenlandsche troep of mili
taire formatie, die de grens zou overschrij
den, zal ontwapend worden en aan 'n der
gelijke formatie zal een bepaald gebied wor
den aangewezen voor verblijf tot het einde
der vijandelijkheden. Personen, die politieke
functies bekleeden, zullen verplicht worden
zich naar bepaalde plaatsen te begeven en
zich van iedere openbare activiteit te ont
houden. Het binnenkomen van particuliere
personen, in het bijzonder uit Galicië, is
streng verboden".
President Roosevelt heeft tegenover ver
tegenwoordigers van de pers verklaard, dat
hij dacht dat zijn aanbevelingen aan de
speciale zitting van het congres beperkt
zouden blijven tot wijzigingen van de neu-
traliteitswet. Hij zal een boodschap tot het
congres richten, waarschijnlijk in den vorm
van een rede in een gezamenlijke zitting van
senaat en huis van afgevaardigden.
jut STRIJD AAN DE MOEZEL
r..6 ."Vu I
Bj;..
•ISaande kaa»*- 1
*ajr fran mustreeren duidelijk
gtens Hben troePen de Duitsche
Siest
hier 0ngeveer 9
^ie). Verwijderd (zie het
linie 11 de luiste aUeen ten doe:
ter® Verlterinen 01 8 Van de Siegfried-
Petaties over te .Z°0doende tot groo-
61 te kunnen gaan.
12
eer-
aam
doel
De bedoelingen der Sovjets, aldus
Havas, blijven nog duister en zonder
nog een directe inmenging te vreezen,
wijst het bureau op de verklaring van
de „Izvestia", dat „Sovjet-Rusland
waarschijnlijk den strijd zal ingaan,
doch met waakzaamheid het resul
taat der operaties gadeslaat".
In geval van een interventie van
het Sovjetleger zou Roemenië volgens
het verdrag moeten intervenieeren en
dan zouden alle Balkanstaten worden
meegesleept in den strijd, met name
de Turken, die een dergeljjken druk
op het Oosten niet zouden verdragen.
Bjj een interventie der Russen aan
de zjjde van Duitschland, aldus gaat
Havas verder, zouden alle anti-com
munistische mogendheden in een
conflict worden meegesleept, zelfs de
vroegere bondgenooten van Duitsch
land en met name de afwachtende
houding van Italië zou zich snel kun
nen ontwikkelen.
De Osservatore Romano wijst de Duitsche
motiveering der maatregelen tegen de
roomsch-katholieke kerk en pers in Duitsch
land van de hand. Het blad schrijft:
„In de eerste plaats kan men niet geloo-
ven, dat de anti-katholieke maatregelen
slechts bestaan in het sluiten van kerken
en het verbieden van r. k. bladen. In de
tweede plaats is het duidelijk, dat verafge
legen kerken niet spoedig door bombarde
menten bedreigd worden, zoodat zij geen
gevaarlijke plaatsen van bijeenkomst vor
men en een permanente sluiting noodig is.
In de derde plaats kan de beperking der
r. k. pers tot vijf organen voor dertig mil
lioen roomsch-katholieken niet gemotiveerd
worden met de noodzakelijkheid van bezui
niging op papierverbruik, aangezien er geen
enkel niet-katholiek dagblad verboden is.
Tenslotte kan een vergelijking met de
evangelische kerk geen gunstiger licht op
de aangelegenheid doen vallen, daar zij
slechts den indruk bevestigt, dat men be
doelingen heeft tegen het christelijke gods
dienstige leven in het algemeen.
Kolonel Lindbergh heeft voor het eerst
sedert acht jaren voor de radio gesproken.
In deze radiotoespraak heeft Lindbergh
er op aangedrongen, dat de Vereenigde
Staten buiten den oorlog moeten blijven.
„Wanneer wy den strijd ingaan voor de
democratie in het buitenland, dan zouden
wij haar aan het einde in het eigen land
kunnen verliezen".
Ontruiming van steden achter
den Westwal.
Te Berlyn wordt officieel bevestigd dat
verscheidene steden bij den Westwal zijn
ontruimd als tijdelijke maatregel. Ontkend
wordt evenwel, dat Keulen en de andere
steden van het Rijnland ontruimd zyn.
Volgens een bericht uit Parijs melden
dagelijks meer dan duizend vreemdelingen
zich by de recruteeringsbureaux om
dienst te nemen in het Fransche leger. Zij
zijn onderdanen van 55 verschillende 1
mogendheden.
Uit een bestudeering van het
Fransche legercommuniqué meent
men te kunnen opmaken, dat de Fran
sche troepen aan beide zijden van
Saarbrücken naar voren zyn gescho
ven, waardoor deze stad vrijwel om
singeld zou zijn. De Fransche zware
artillerie is naar voren verplaatst, na
dat tanks en infanterie Duitsch gebied
waren binnengetrokken.
Een Engelsch marinevaartuig en een red
dingsboot zijn aan de zuidkust van Enge
land uitgevaren, ter assistentie van een
Belgisch vaartuig, dat vermoedelijk op een
mijn is geloopen, waardoor het schip is ge
zonken.
De bemanning voor zoover die kon wor
den gered werd in de booten opgenomen.
Zes hunner, die verwondingen hadden op-
geloopen of ernstig geschokt waren zijn
naar het hospitaal overgebracht. Volgens
mededeeling van de opvarenden zou het
schip door een onbekend projectiel zijn ge
troffen waarop een ontploffing volgde waar
na het schip zonk.
Nader wordt bericht: Het verluidt, dat het
Belgische schip, door een Duitsche duikboot
is tot zinken gebracht. Een Grieksch stoom
schip heeft 49 overlevenden opgepikt en
meegenomen naar de dichtstbijzijnde haven.
Toen de reddingboot aankwam werden alle
overlevenden aan boord genomen en was
er geen spoor meer van het gezonken schip.
„Wij zijn neutraal", zegt men in diverse
staten en ook in ons land en daarmee wil
len we uitdrukken, dat alle partijen ons
even lief zijn en dat we hopen, dat de strijd
niet lang zal duren, niet alleen omdat een
oorlog iets verschrikkelijks is voor allen die
er bij betrokken zijn, maar ook omdat we
er zelf veel narigheid van ondervinden.
Dus we blijven neutraal, „we doen er ge
lukkig niet aan mee".
Maar dat is alles gemakkelijker gezegd
dan gedaan. Want neutraal blijven betee-
kent allereerst, dat wij ons tot de tanden
moeten wapenen om er voor te zorgen dat
niets van den volkerenkrijg op onzen bo
dem in onze wateren of in onze lucht wordt
uitgevochten.
Dat beteekent dat duizenden mannen voor
onafzienbaren tijd aan hun werkkring wor
den onttrokken en er in onze berooids
schatkist millioenen moeten komen om
dat alles te betalen.
Het beteekent ook, dat wij op velerlei
gebied maatregelen moeten nemen om er
voor te waken dat de huishouding van den
staat in de toekomst niet door allerlei on
aangename dingen verstoord wordt, dat wij
geen voedsel te kort komen voor menschen
en dieren, dat er geen prijsopdrijving zal
zijn, geen benzinegebrek, enz., en dat onze
schepen zoo veilig mogelijk kunnen varen.
Maar bovendien wordt van ons verwacht,
dat wij neutraal in ons denken en spreken
zullen zijn en deze eisch is ongetwijfeld de
moeilijkste welke men aan de onderdanen
van een staat als de onze kan stellen.
Gedachten zijn tolvrij en het is vanzelf
sprekend, dat iedereen in dezen volkeren-
strijd zijn sympathieën heeft. En wanneer
men in het begin van den oorlog nog niet
pro of contra een der strijdende partijen is,
dan zorgen de oorlogvoerende staten er
zelf wel voor, dat men niet lang met de
keuze behoeft te wachten.
Daar is de griezelpropaganda, de bericht
geving over uitgestoken oogen en wat
dies meer zij, die er regelrecht op berekend
is de verontwaardiging der groote massa op
te wekken. Daar zijn de uitvoerige beschou
wingen van beide partijen, die moeten be
wijzen, dat de oorlog elk harer is opge
drongen, daar zyn de dagelijks terugkee-
rende nieuwsberichten, hetzij van het
Duitsche Nieuwsbureau, van Havas of van
Reuter, die het nieuws dat vaak niet
eens gebeurd is stelselmatig in een zoo-
danigen vorm gieten, dat men het lezen
moet met sympathie voor den een en met
antipathie voor den ander.
Waar al het buitenlandsch nieuws uit de
strijdende staten komt, zou men er om
volkomen neutraal te kunnen blijven
eigenlijk altijd bij moeten vermelden door
welk publiciteitsorgaan het werd afgezon
den.
Wie thuis zit en zijn courant leest, kan
denken en zwijgen. Wie een courant moet
maken kan niet zwijgen en hij zal evenmin
zyn neutraliteit steeds zóó kunnen opvatten
dat men zijn beschouwingen kan vergelij
ken met een smakeloozen maaltijd waaruit
alle kruiden angstvallig zijn weggelaten.
Maar wel kan men trachten uit een lawine
van pro- en contrabeschouwingen van
elkaar tegensprekende berichten en van
wederzijdsche beschuldigingen datgene
vast te leggen, dat in het licht der omstan
digheden den meesten schijn van waarheid
heeft.
Wanneer er twee kijven, zegt een oud
Hollandsch spreekwoord, hebben beiden
schuld en ondanks alles wat men ons w:l
doen gelooven, is wel als vaststaande aan te
nemen, dat vredelievendheid en mensche-
lyk optreden niet geheel aan de eene en
zelfoverschatting en gewetenloosheid
slechts aan de andere zijde worden gevon
den.
En wil men dat niet aannemen van de
verantwoordelijke figuren, van de mannen
die de touwtjes in handen houden en over
oorlog of vrede beschikken, men mag én
moet dat toch veronderstellen van de groo
te massa's aan beide zijden van de front
lijnen, van de millioenen, die ongewild in
den strijd worden betrokken en vaak niet
weten waarom zij eigenlijk moeten vech
ten en lijden.
Elk volk heeft de regeering die het ver
dient.
Men kan slechts hopen, dat vredelievende
volken steeds meer tot het inzicht zullen
komen, dat zij door vredelievende mannen
bestuurd moeten worden.
Er zijn onder de spelers van dit oorlogs
drama eenige raadselachtige figuren, name
lijk Italië en Rusland. Dat Italië, de asge-
noot, die met Duitschland door dik en dun
zou gaan, zich thans'even afzijdig houdt als
de neutralen en verschillende katten uit de
boomen schijnt te kijken, is een zonderlinge
houding, welke men van de zijde der de
mocratische staten zeker niet heeft kunnen
verwachten.
Nog vreemder is de houding van Rusland,
dat op het laatste oogenblik de landen
waarmee het al wekenlang aan het onder
handelen was, plotseling in den steek liet
om met Duitschland. een non-agressiepact
te sluiten.
Wat Rusland daarmee beoogd heeft, zal
wel uitsluitend op eigenbelang berusten.
Het bericht uit Moskou, dat er een minne
lijke schikking van het RussischJapansche
conflict aan de MongoolschMandsjoerij-
sche grens op komst is, wijst er op, dat
Rusland naar een regeling in het Verre
Oosten streeft om de handen vrij te hebben
voor Europa.
Men heeft dezen raadselachtigen staat er
van verdacht, dat hij den tijd zou afwachten
tot beide partijen zich machteloos hadden
gevochten omdat de Europeesche bodem
dan rijp voor het zaad van het communis
me zou zijn. Maar de laatste dagen, nu
Rusland gemobiliseerd heeft, nu het over een
sterke aanvalsmacht kan beschikken, nu
het officiële orgaan de Prawda steeds scher
pere critiek op Polen gaat uitoefenen en een
begeerig gezicht zet in de richting van de
Poolsche Oekraine en Wit Rusland, wint het
vermoeden veld, dat de Russen van de om
standigheid, dat de Polen zich niet voldoen
de kunnen verweren, gebruik zullen maken
om Oost-Polen binnen te rukken en zich
aldus van een deel van den buit meester te
maken vóór deze geheel in de zakken van
den Duitschen bondgenoot is verdwenen.
Men schat het aantal militairen, dat gis
ter in Rusland op grond van de nieuwe wet
op den militairen dienst is opgekomen op
niet minder dan een millioen man. De hu
moristische kant van de zaak in zoover
re men tegenwoordig nog van humor kan
spreken is dat de Prawda deze verster
king van de krijgsmacht noodzakelijk acht
om de militaire paraatheid van Rusland te
voltooien omdat de kapitalistische wereld
door oorlogskoorts is aangegrepen.
Vandaar dus de oproep van een millioen
man in het niet kapitalistische deel van de
wereld, welke oproep met de oorlogskoorts
natuurlijk niets heeft uit te staan.
Althans, volgens de Prawda.
Voor de gebeurtenissen op de gevechts
terreinen kunnen wij naar de desbetreffen
de berichten verwijzen.