De economische
van ons
verdediging
land.
reumatiek
Voedselvoorziening in tijd van
mobilisatie.
Minister Steenberghe over de distributie
maatregelen.
de R van
Nota van minister Steenberghe
aan de Staten-Generaal.
Overzicht der maat
regelen en
plannen.
Anti-hamsterbepalingen
hadden succes.
Benzineverbruik op Zondag
wordt beperkt.
Steun aan tuinders.
Ten hoogste
1.455.000.
Britsche vliegtuigen boven
ons land.
Op verschillende plaatsen
beschoten.
De minister van economische
zaken heeft aan de beide Kamers
der Staten-Generaal een nota doen
toekomen betreffende de tot medio
September genomen buitengewone
maatregelen op economisch gebied.
Wij lezen daarin o.m.:
Op het tijdstip, dat de internationale toe
standen zoo dreigend waren geworden, dat
tot algemeene mobilisatie van 's lands weer
macht moest worden besloten, had de re-
geering reeds op uitgebreide schaal rege-
lingen vcrbereid, die het mogelijk maak
ten op koiten termijn te komen tot een doel
treffende organisatie van de economische
verdediging der Nederlandsche volkshuis
houding. Herinnerd zij aan de wet van 30
Sept. 1938 houdende voorzieningen ten be
hoeve van de voedselvoorziening en aan het
achttal noodwetten van dien datum.
Deze negen wetten, die aan de regeering
dë voornaamste wettelijke bevoegdheden
verschaffen om bij het intreden van buiten
gewone omstandigheden onmiddellijk de
roodige voorzieningen te treffen, vormen de
basis van de economische verdedigingsmaat
regelen, welke thans zijn en worden getrof
fen.
Distributie levensmiddelen.
Een belangrijk onderdeel van de voorbe
reidende werkzaamheden werd verzorgd
door de afd. Middenstand, n.1. de distributie
van levensmiddelen en huishoudelijke arti
kelen aan den consument. Door reeds in
vredestijd de nood-distributiekaarten en de
daarbij behoorende instructies gereed te
leggen werd de mogelijkheid geschapen zoo
noodig op zeer korten termijn over te gaan
tot rantsoeneering van het verbruik van be
paalde artikelen. Tevens werd een volledige
distributie-regeling voorbereid.
Dank zij deze voorbereidende werkzaam
heden konden gedurende de eerste helft van
September, op'basis van de hierboven ge
noemde noodwetten, reeds verscheidene
maatregelen worden getroffen.
Interne reorganisatie.
De totale verandering van de economische
positie van ons land, waardoor een gedeel
te van de oude werkzaamheden der over
heidsdiensten kon vervallen doch ander
zijds een nieuwe taak moest worden ver
vuld, alsmede de omstandigheid, dat een
groot aantal ambtenaren werd gemobili
seerd, hebben uiteraard tot gevolg gehad,
dat op groote schaal moest worden overge
gaan tot interne reorganisatie van het de
partement.
Het behoeft geen betoog, dat het ambte
lijk aparaat door den toevloed van werk
zaamheden, de plotselinge reorganisatie en
de vernieuwing van personeel onder groo-
ten druk is geplaatst, temeer daar de nor
male werkzaamheden, zij het dan tot het
strikt noodzakelijke beperkt, eveneens
voortgang moeten hebben. Dientengevolge
is in de afdoening van sommige zaken eeni-
ge onvermijdelijke achterstand ontstaan.
Het streven van den minister is er echter op
gericht een normaal functionneeren van den
dienst te verzekeren.
In dit verband kan met waardee
ring de groote mate van medewer
king worden geconstateerd, die van
alle lagen der bevolking werd on
dervonden bij het invoeren van
maatregelen, die de vrijheid van
het economische leven allerwegen
beperken. De minister wenscht spe
ciaal zijn voldoening te uiten over
het feit, dat ditmaal in tegenstelling
tot 1914 verschijnselen van paniek
geheel zijn achterwege gebleven en
dat het publiek, door in het alge
meen ten volle zijn medewerking te
verleenen aan de door de regeering
uitgevaardigde maatregelen, de ef
fectiviteit der prijsopdrijvings- en
hamsterverboden verzekerd heeft.
De minister streeft ernaar de moeilijkhe
den, voor het bedrijfsleven voortvloeiende
uit de genomen maatregelen, te verlichten.
Voedselvoorziening.
Aanstonds is begonnen met inventarisatie
van landbouwproducten, veestapel en vee
voeder bij iederen akkerbouwer en veetelei
ten einde zoowel de totale behoefte aan
veevoeder als de oogstvoorraden te leeren
kennen, o.a. met het oog op distributie van
de beschikbare voorraden. In aansluiting
hieraan zijn voor een groot aantal produc
ten, voor de voeding van mensch en dier
van belang, de voorraden bij handel en in
dustrie opgenomen.
Het was onvermijdelijk geduren
de de eerste dagen een algeheel
verbod van aflevering en vervoer
van de voor inventarisatie aange
wezen producten af te kondigen,
uiteraard met voldoende mogelijk-
heid tot verkrijging van dispensatie
in noodgevallen. Ware zulk een ver
bod achterwege gebleven, dan zou
de voorraadopneming zeer zijn be
moeilijkt, wellicht illusoir zijn ge
worden.
dat natuurlijk voor
overigens onvermü-
Dit algeheel verbod,
betrokkenen allerlei
delyke moeilijkheden opleverde, is in
middels voor vele producten al dan mei
voorwaardelijk ingetrokken. Naar gelang
zulks door het treffen van nadere maatrege
len mogelijk wordt, zal het afleverings- en
vervoersverbod ook verder worden ver
zacht of opgeheven.
In- en uitvoer worden thans geheel ge
controleerd.
Voorts zijn maatregelen getroffen t.a.v.
den aankoop van voedingsgrondstoffen voor
mensch en dier in het buitenland.
Aangezien de ontwikkeling van den in
ternationalen toestand thans nog niet kan
worden overzien en de noodzaak van cen-
tralen aankoop in het buitenland spoedig
•aar voren kan treden, is in overleg met de
betrokken groepen belanghebbenden als
onderdeel van de Nederlandsche Akker-
bouwcentrale een centraal inkoopbureau
(officieele naam: graan-inkoop-bureau) op
gericht, dat alle belangrijke te importeeren
voedingsgrondstoffen omvat en waaraan
voor elk product of voor elke producten-
groep deskundigen uit de kringen van den
particulieren handel en de coöperaties zijn
verbonden.
Bodemproductie.
De tijdsomstandigheden, welke beperking
en zelfs afsnijding van den invoer van bo
demproducten mede kunnen brengen, ma
ken het noodig de voedselproductie voor
mensch en dier in bepaalde banen te leiden.
In de eerste plaats zal het streven
erop gericht moeten zijn de teelt
van die gewassen te stimuleeren,
welke niet in voldoende mate wor
den voortgebracht om de binnen-
landsche consumptie te dekken, b.v.
tarwe.
Ten aanzien van de productie van veevoe
der zal de actie van den landbouwvoorlich-
tingsdienst, welke reeds jaren gaat :n dc
richting van eigen veevoederbouw en van
rationaliseering van het gebruik der wei
landen, krachtig worden voortgezet. Daar
naast kan het wenschelijk zijn in het bijzon
der die gewassen te verbouwen, welke
eventueel zouden kunnen dienen als ruil
object met het buitenland voor goederen,
die hier të lande onvoldoende worden ge
produceerd en waaraan niettemin behoefte
bestaat.
Ten einde met de uitvoering van
dit programma een begin te kun
nen maken, zal de mogelijkheid
worden geopend teeltgeboden en
-verboden uit te vaardigen en
scheuring van grasland te gelasten.
De veeteelt zal voorshands be-
heerschi blijven door de bestaande
wettelijke regelingen.
Visschenj.
De werkzaamheden ten opzichte van de
visschery zijn in de eerrte plaats er op ge
richt, het wederuitvaren van de visschers-
vloot, welke thans nog grootendeels is stil
gelegd, te bevorderen.
Inmiddels zijn maatregelen getroffen, om
den opvarenden, eigenaars en reeders van
visschersvaartuigen een zoo ruim mogelijke
voorlichting inzake het mijnengevaar te
geven.
De mogelijkheid van verzekering inge
volge de Zee- en 4 Luchtvaartverzekerings
wet 1939 is in het algemeen ook voor de zee-
visschersvaartuigen opengesteld.
Gedurende den tijd, dat de Nederland
sche vloot niet in de behoefte voorziet, is
de invoermogelij kheid verruimd.
Industrie.
Terstond na het intreden van de mobili
satie werd een begin gemaakt met de alge-
heele reorganisatie van de afdeeling Nij
verheid van het departement van economi
sche zaken, ten einde haar in staat te stel
len evenals in vredestijd coördineerend op
te treden ten aanzien van de regeeringsbe-
moeiingen met de industrie.
Deze reorganisatie van den internen
dienst werd in hooge mate vergemakkelijkt
doordat reeds geruimen tijd geleden binnen
het kader van het bureau economische ver
dedigingsvoorbereiding, kernbureaux waren
gevormd voor verschillende belangrijke be
drijfstakken in Nederland.
Tevens werd een nieuwe externe organi
satie geer Td in den vorm van een groot
aantal Rijksbureaux, ieder belast met de
zorg voor een bepaalden industrietak.
Het rijksbureau voedselvoorziening con
troleert de prijsvorming van landbouwpro
ducten, de afdeeling nijverheid oefent de
zelfde functie uit ten aanzien van in-
dustrieele artikelen (zoowel bij producten
hier te lande geproduceerd als bij import),
terwijl het centraal distributiekantoor toe
zicht uitoefent op de prijsopzetting in den
detailhandel. Op deze wijze is een complex
van maatregelen tot stand gekomen, dat de
regeering in staat stelt de prijsvorming in
alle geledingen der volkshuishouding zoo
veel mogelijk te beheerschen.
Zeescheepvaart.
Voor de uitvoering van de Zeeschepen-
vorderingswet 1939 en de wet behoud
scheepsruimte 1939 werd ingesteld een
Rijksbureau Zeescheepvaart, ressorteerende
onder de directie van handel en nijverheid
van het Departement van Economische
Zaken.
Aangezien voorshands geen aan
leiding bestaat, een tekort aan
prompte scheepsruimte te verwach
ten, werd voorloopig als richtsnoer
aangenomen, dat niet op groote
schaal tot vordering van zeeschepen
zal worden overgegaan. Deze ge
dragslijn zal echter onmiddellijk
worden herzien, zoodra de loop
der vrachtprijzen daartoe aanlei
ding gaat geven.
Ten einde te voorkomen, dat het zeever-
keer belemmerd wordt door de onmogelijk
heid om voldoende dekking tégen, molest-
risico te verkrijgen, kan de staat zoo noodig
molestverzekeringen aangaan.
In zijn nota aan de beide Kamers der
Staten-Generaal zegt minister Steenberghe
over de maatregelen t. a. v. de distributie
van levensmiddelen het volgende:
Bij den opzet van de distributie is in de
eerste plaats uitgegaan van het standpunt
dat de handel zooveel mogelijk over de ge
wone kanalen moet blijven loopen. In de
twede plaats is uitgegaan van de gedachte,
dat dstributie niet slechts zal geschieden,
wanneer er schaarschte is.
Gedistribueerd zullen worden ook
die artikelen, waarvan de productie
voldoende is voor den afzet in
Nederland, maar waarbij gevaar be
staat, dat de voorraden zullen
worden weggekocht. De distributie
zal zoo noodig worden aangevuld
met een systeem van maximum
prijzen.
Het hotel- café en restaurant
bedrijf zal zooveel mogelijk intact
worden gelaten.
De uitreiking der voorloopige distributie
kaarten die het karakter had van een voor
zorgsmaatregel had, ondanks het feit, dat
de gemeente-administraties door de buiten
gewone omstandigheden met werkzaamhe
den werden overstelpt, een vlot verloop.
Uitreiking van definitieve bonboeken volgt
later.
Aan de hand van het Bevolkingsregister
ontvangen Nederlanders en vreemdelingen
een distributie-stamkaart, welke hun recht
geeft op de verkrijging voor brood en bon-
boeken voor andere levensmiddelen en be-
noodigdheden.
De distributie-stamkaart dient als
identiteitsbewijs, zij vormt dus te
vens een soort binnenlandsch
paspoort, dat van beteekenis kan
zijn vcor de politie, de justitie en
de militaire autoriteiten.
Wanneer iedereen in het bezit is van een
distributie-stamkaart zullen op vertoon
van deze kaart de bonboeken worden uitge
reikt. De bonnen dragen slechts nummers;
de bedoeling is, dat te voren bekend wordt
gêmaakt, dat op een bepaald nummer een
bepaald artikel te verkrijgen is. Voor brood
zullen bij eventueele distributie afzonder
lijke bonboeken worden verstrekt, omdat
deze bonnen eiken dag gebruikt moeten
worden.
De winkeliers ontvangen de bonnen van
het publiek. Zij moeten deze opplakken en
inleveren bij de gemeente die ze opzendt
naar het centraal distributiekantoor (C. D.
K.) Deze gegevens worden op de boek
houdmachines verwerkt waarna de winke
liers overeenkomstig de ingeleverde bonnen
bestelbiljetten krijgen, waarop zij bij hun
grossier of fabrikant nieuwe goederen voor
de volgende distributie-periode kunnen be
stellen. In afwijking van het bovenstaande
zijn voor den eersten keer de winkeliers,
die aan de distributie deelnemen, opgeroe
pen om op enquête-formulieren aan te ge
ven, wat hun gemiddelde omzet en voor
raad is. Op dit oogenblik worden deze en
quête-formulieren verwerkt en worden alle
winkeliers ingeschreven. Wanneer deze
gegevens verwerkt zijn, kan zoo noodig
met de eigenlijke distributie een aanvang
worden gemaakt.
Hamsterbepalingen.
Hamsteren kwam reeds voor bij de span
ning in het najaar van 1938 en in het voor
jaar van 1939. Op grond van deze ervaringen
is toen de wettelijke regeling getroffen
waarbij de Minister hamsterartikelen kan
aanwijzen, waarvan de inkoop slechts op de
voorgeschreven wijze kan geschieden.
Het publiek mag van deze artikelen slechts
de normale behoefte voor een week voor het
gezin inkoopen, terwijl de winkelier voor de
controle een bewjjsje moet medegeven en er
De minister van economische za
ken heeft gisteren de volgende be
schikking uitgevaardigd:
Het is verboden op Zondagen en
algemeen erkende christelijke feest
dagen na des voormiddags vijf uur
benzine of benzol te verbruiken tot
het doen rijden van motorrijtuigen.
Deze beschikking verstaat onder
algemeen erkende christelijke feest
dagen: den Nieuwjaarsdag, den
Paaschdag, den Hemelvaartsdag, den
tweeden Pinksterdag, alsmede den
eersten en tweeden Kerstdag.
Deze beschikking treedt met ingang van
heden, 29 September, in werking.
De strekking van het thans uitgevaardig
de verbod is, mede in verband met het feit
dat in vele gevallen in onvoldoende mate
gevolg is gegeven aan het verzoek der re
geering tot vrijwillige beperking van het
benzineverbruik, het particuliere personen
vervoer op Zon- en feestdagen te verbieden.
Er wordt voorts op gewezen, dat deze maat
regel de bedoeling heeft zoo lang mogelijk
te voorkomen, dat beperkingen moeten
worden ingesteld, die ook het bedrijfsleven
nadeelig beïnvloeden.
Uitzonderingen.
Dit verbod betreft derhalve niet het goe
derenvervoer, terwijl tevens ten aanzien
van het personenvervoer een uitzondering
wordt gemaak voor:
Militaire motorrijuigen.
Motorrijtuigen, in gebruik bij openbare
diensten en bedrijven.
Motorrijtuigen, in gebruik bij leden van
het corps diplomatique, van het corps con
sulaire en van het permanente Hof van in
ternationale justitie.
Motorrijtuigen, in gebruik bij geneeshee-
ren, verloskundigen en verplegers, ten be
hoeve van de uitoefening van hun beroep.
Motorrijtuigen, dienende en ingericht
voor ziekenvervoer.
Motorrijtuigen, in gebruik bij geestelijken
ten behoeve van de uitoefening van hun
ambt.
Motorrijtuigen, dienende tot het vervoer
ter zake begrafenissen.
Autobussen in geregelde diensten.
Taxi's waaronder ook huurauto's in nor
maal bedrijf, touringcars.
Motorrijtuigen, voorzien van een doqf of
namens den chef van den generalen staf
afgegeven bewijs van vrijen doortocht.
Deze regeling zal a.s. Zondag reeds gelden
De minister van economische za
ken heeft bepaald, dat uit het land-
bouw-crisisfonds aan hen, die als
teler van gewassen van den tuin
bouw zijn aangesloten bij de stich
ting Nederlandsche Groenten- en
Fruitcentrale en op den dag der
uitkeering geacht kunnen worden
hun bedrijf alsnog uit te oefenen,
steun zal worden verleend tot een
bedrag van ten hoogste 1.455.0Ó0.
VREEMD VLIEGTUIG BOVEN ONS
LAND GESIGNALEERD.
De regeeringspersdienst meldt
voorts:
Omstreeks middernacht is in het
midden des lands een vlucht waar
genomen van een vliegtuig van on
bekende nationaliteit.
Nadere gegevens worden afge
wacht.
zelf een dient te bewaren. Nadat Maandag
28 Augustus tot de mobilisatie van onze
weermacht was besloten, werd nog dien
zelfden avond voor levensmiddelen, welke
zich voor opslag leenen, schoonmaakartike
len en eenvoudige genotsmiddelen, zooals
thee en koffie, een hamsterverbod uitge
vaardigd.
Het resultaat van dezen maatregel
is zeer bevredigend geveest, zoodat,
toen de rust was teruggekeerd en
voor hamsteren op groote schaal
niet meer behoefde te worden ge
vreesd, het bovengenoemde con
trole-systeem onlangs kon worden
opgeheven. Mocht zulks evenwel
noodig blijken, dan kunnen deze
controle-maatregelen onmiddellijk
weer worden ingesteld.
Prijsopdrijving.
Nu de vrachten en assurantie-premiën
stijgen en sommige goederen en grondstof
fen schaarsch worden, kan in bepaalde ge
vallen een verhooging van den prijs niet uit
blijven. De wet stelt prijsopdrijving straf
baar en vooitdurend wordt verzocht naar de
juist scheidslijn tusschen gemotiveerde prijs-
verhooging en strafbare prijsopdrijving.
Hierbijwordt als richtsnoer aangenomen,
dat iedere verhooging van prijzen boven het
peil, dat gold in Augustus 1939, prijsopdrij
ving is, tenzij deze verheoging door aantoon
bare verhooging van den kostprijs gemoti
veerd is. Ongetwijfeld zijn aan dezen regel
bezwaren verbonden, doei; de gevaren,
welke zouden ontstaan bij een ongecontro
leerde prijsbeweging, maken het niettemin
noodzakelijk dit richtsnoer te volgen.
De minister is echter bereid met inacht
neming van bovenstaand beginsel zooveel
mogelijk aan hoogergenoemde bezwaren
tegemoet te komen. Om te voorkomen, dat
schade geleden wordt o.a. tengevolge van
verkoop van hetzelfde artikel tegen verschil
lende prijzen, zal de minister tot hem ge
richte verzoeken om dit bezwaar te onder
vangen, onderzoeken en voor de daarvoor
in aanmerking komende artikelen of groe
pen van artikelen een billijke regeling tref
fen.
Verder is het mogellik om maximum
prijzen vast te stellen.
Pas op! EriseenRin de
Regen, vocht en onbehagen
vaste voorboden van pijn en v°or tr
komende maanden zijn de m°nge^»k.
Uw rheumatiek.
maatregelen! Lydt niet lager Uw
pynen, die ge voorkomen
Kruschen Salts! Menschen, aft'
een bloedzuiverende kuur ml
doormaken, weten niet wat rhe,,^5^
De aansporende werking van tel? is-
Salts op lever, nieren en ineeZ ^hen
dat het bloed gezuiverd en vrft 2or?t
wordt van overdaad aan schadeiil 0udei>
die meer en meer inwendig Uw v Uren>
verontreinigen, oorzaak zijn vin iChaarn
dragelijke pynen en het leven m u 0n'
een last. Daarom: wéés geen wiiv n l°t
offer. Neem Kruschen - en fcslacht-
tydsKruschen Salts, verkrijg bij-
apothekers en drogisten a f o 4n f bii
ƒ1.60 (extragroot pak) Fa'hwi?
E. Griffiths Hughes Ltd., Manches&ï^
geland). Opgericht 1756.
De regeeringspersdienst meldt;
Als uitkomst van officieele onder-
zoekingen is komen vast te staan
dat in den nacht van Woensdag op
Donderdag op zeer groote hoogte
boven ons land enkele vreemde
vliegtuigen in Oost-Westelijke rich-
ting gepasseerd moeten zijn. Daar er
op verschillende plaatsen in het
Oosten van het land in het Duitsch
gestelde Britsch* propaganda-pam-
fletten gevonden zijn, kan worden
aangenomen dat het uit Duitsch-
land terugkeerende Britsche vlieg
tuigen zijn geweest.
Blijkens de ontvangen rapporten
zijn de vliegtuigen door ons lucht
afweergeschut op verschillende
plaatsen onder vuur genomen.
OPKOMST VAN DIENSTPLICHTIGEN
IN HET BUITENLAND.
Aangezien omtrent de verplichting tot
opkomst van dienst- en reserveplichtigen,
die in het buitenland woonachtig zijn of al
daar verblijf houden, nog steds misverstand
blykt te bestaan, wordt het navolgende on-"
der de algémeene aandacht gebracht:
Dienst- en reserveplichtigen, die buiten-
Europa wonen, behoeven voorloopig niet
aan de buitengewone oproeping tot op
komst in werkelijken dienst te voldoen. Zij
moeten derhalve geen gevolg geven aan de
persoonlijke oproeping, die hun, voor zoo
ver dienstplichtigen betreft, door den bur
gemeester van de Nederlandsche gemeente,
waar zij als groot-verlofganger staan inge
schreven, mogelijkerwijs is toegezonden.
Gewone dienstplichtigen, behoorende tot
de lichting 1924 tot en met 1939, alsmede
degenen, die met een van de lichtingen de
eerste oefening hebben beëindigd, behooren
indien zij in het buitenland, doch b innen
Europa woonchtig zijn, ook al hebben z'J
geen persoonlijke oproeping ontvangen, on
verwijld op te komen en zich bij hun corps
te melden.
Deze persoonlijke oproeping is aan
meesten hunner toegezonden, doch ten over
vloede, daar de verplichting tot °pkoms
zonder meer voortvloeit uit de open
kennisgeving, welke heeft plaats 6®*on a
Op niet-ontvangst van een persoonlijkei k
nisgeving kan dan ook bij verzuim va
komst geen beroep worden gedaan.
Verplicht tot opkomst zyn tenslotte a
in het buitenland, doch binnen
woonachtige reserve-officieren en
reserve-personeel, tenzij in de es^ un
van den minister van defensie, waa
verlof werd verleend tot het ver U -
buitenland, uitdrukkelijk bepaa
in tijden van oorlog of oorlogsg
behoeven te komen.
ALGEMEEN STEUN COMITÉ ÏMJ^
Initiatief van Prmses.:itiatief
Naar wij vernemen wordt op
van prinses Juliana de °PrlcllU"gitA 1939,
reid van een Algemeen st€"n^ door de
tot leniging van nooden, on
buitengewone omstandighede ondere
Het nationaal fonds voojng voor
nooden en de koninklijke v -jjgd hun"ê
steun aan miliciens zijn ,ikbaar te
organisaties voor dat Uoel 0mtreI1j
stellen. Nadere mededeelinge het
samenstelling en wfrl<w"fcen te ver
comité zijn binnen enkele
wachten.
BUITENLANDSCHE TRAWI>EB
VISSCHEN DOOR- HoU>ndsch«
Niettegenstaande de gehee vaarst'*
trawlervloot wegens het o^ gejgjSche 'r8
trawlervloot wegens -
ligt, blijven de Deensche en - verSCi
Iers geregeld doorvissche
plaatsen van de Noordzee. mA-ee
De besommingen die d« V
zijn zeer hoog. ttnge»®Kr*
vischprijzen. Volgens *ndsChe tr he-
ondervinden deze bui n der v
geen hinder bij het uitoef"*'kan
rij. Zoolang het weer gun kJgtviasch»«
op kleine aanvoeren der het wee
rekend worden. Indien e vaartuig ,at
slaat, kunnen deze klein
kustvisschery niet ro vap gea.
de vischaanvoer uitspit*" tf/BÊ
van buitenlandsche trawie»
