f^ïeel Overzicht
x'i
m
v u
H
m
Hf
11
1*
§P
'jjg
1
in
n
If
SBB
iH
1P w
rrri rrrfV... 5WW.
11
lUU ijn
JJ
18 11
Ui
Ut ÜKI
Hl Hl
H!
III
i lÉl
ij
X JJ jgj
m
1 Bi i BS
11&
NOTITIE-BOEKJE.
deb££
blad
d" VcrT'fe
i|
m
k j. brusset
UIT HUN
Sas van Gent, November 1918
De ®eljS t0°AmïrrikaaSgneutraH-
zigitó belangrijke factor voor
teitS1»merikaansche zakenleven. -
het A/"" kwartaalstaten van Amen-
GuDS hp ondernemingen verwacht. -
"aanSChvMruitzichten der spoorwe-
Belemmering van den handel
Amerikaansche fondsen. Mo-
in ^"kering drukt op de opbrengst
^Toutons-invloed Van reKeSge"
van coup" Amsterdamsche beurs.
p hrieken Voor- en nadeelen
BU He scheepvaart. - Prijsreactie
Jde productenmarkten.
a.i ter beurze is geleidelijk aan
De hanjel vaarwater gekomen. Op som-
in een/"fn üi de afgeloopen week verschil-
mige fAtbeeld niet eens zoo heel veel
de bef mar an Wy in de maanden, die
van dat, den oorlog vooraf
""«Sn aren smakt. Gebrek aan
P"gen,' nieuws dat een wijziging in de
politiek nieu en ver0orzaken, onzeker-
situatie na economische ontwikkelmg
heid "vooral ook de nog steeds niet beant-
maar,v° raae of de Amerikaansche neutra-
«oofde orden veranderd, dit alles
jiteitsw ulatie zoowel als het publiek
fcratCoe een afwachtende houding aan te ne-
Verhandeling van de Amerikaansche
traliteitswet blijkt langeren tyd te vor-
dan men aanvankelijk had aangeno-
dereI\vpken wellicht maanden, kunnen er
Aheengaan, alvorens 'n beslissing zal af-
rn in deze, voor het zakenleven zoo be-
A.ïke kwestie. Het ziet er weliswaar niet
uit alsof de door president Roosevelt
Erlangde wijzigingen zullen worden afge
lezen, maar bij de politieke verhoudingen
de Ver Staten blijven verrassingen altyd
mogelijk. Zonder een opheffing van het em-
hareo op levering van wapenen en alle, voor
de oorlogvoering in aanmerking komende
materialen en fabrikaten zou de Amerikaan-
cóhe industrie in veel geringere mate van
den oorlogstoestand kunnen profiteeren, al
Z0U men ongetwijfeld ook in dit geval nog
wel middelen en wegen weten te vmden,
om door de mazen van het net heen te slui-
pSHoe zeer men in de Ver. Staten zelf ech
ter reeds rekening houdt met een opheffing
van het verbod blijkt wel daaruit, dat de
vliegtuigfabrieken rustig voortgaan met het
uitvoeren der door Engeland verstrekte or
ders, teneinde de bestelde vliegtuigen te
kunnen verschepen, zoodra de wijziging der
neutraliteitswet een feit is geworden. Door
de inschakeling der „cash- and carry"-con-
ditie in deze wet, waardoor contante beta
ling wordt gewaarborgd en het versche-
pings-risico voor rekening van den ontvan
ger der goederen komt, hoopt de Ameri
kaansche regeering de fouten te vermijden,
die tijdens den vorigen oorlog werden be
gaan. Destijds had de regeering groote cre-
dieten verleend voor de financiering van
goederenleveranties, waarvan later een be
langrijk deel als verloren moest worden be
schouwd. Thans zullen degenen, die de be
stellingen geven, het geheele risico van be
taling en verscheping op zich moeten ne
men. Het Amerikaansche bedrijfsleven ziet
aldus zijn risico's beperkt; dit opent nog
gunstiger perspectieven ten aanzien van de
winstmogelijkheden dan bij de, tijdens den
vorigen oorlog heerschende verhoudingen.
Tot dusverre hebben de omzetten in ver
schillende Amerikaansche bedrijfstakken
trouwens reeds een belangrijke uitbreiding
te zien gegeven, die niet zal nalaten, zich
in de financieele resultaten te weerspiege
len. Nog met meer belangstelling dan an
ders mag men de publicatie der kwartaal-
staten tegemoet zien. Ofschoon van de drie
maanden, waarop deze betrekking hebben,
slechts de maand September een groote uit
breiding der productie bracht, zullen de cij
fers toch een zekere aanwijzing kunnen
geven van de verwachtingen, die voor den
gang van zaken in de naaste toekomst mo
gen worden gekoesterd.
De toeneming der bedrijvigheid beperkt
zich niet tot de industrieën, die oorlogsma
teriaal en andere, door de oorlogvoerende
landen veel gevraagde artikelen producee-
ren, al is het tempo der productie-uitbrei-
jhng in de staalindustrie, die reeds op circa
PCt. van haar capaciteit werkt en waar
aan sommige fabrieken reeds voor het ge-
sele resteerende deel van het jaar uitver-
ALKMAARSCHE COURANT VAN ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1930.
kocht
zijn, wel bijzonder groot. Ook de
meeste binnenlandsche ondernemingen be
ginnen flink te profiteeren van de algemee-
ne opleving en de daarmede verband hou
dende toeneming der koopkracht van breede
lagen der bevolking. Zoo is de registratie
van personen-auto's sedert 1 Sept. j.1. circa
37 pCt. grooter dan in de overeenkomstige
periode van het vorige jaar; de fabrieken,
die landbouwwerktuigen vervaardigen, zien
hun afzet stijgen; de omzetten der waren
huizen, verzendhuizen en „chainstores"
maken gewag van een toeneming der om
zetten; openbare nutsbedrijven profiteeren
van de stijging van het electriciteits- en gas-
gebruik en zoo grijpt het eene in het andere.
Van beteekenis is ook het feit, dat het
aantal wagonladingen der spoorwegen tot
een recordstand voor 1939 is gestegen, zoo
dat mag worden verwacht, dat de finan
cieele resultaten van de spoorwegmaat
schappijen eveneens den gunstigen invloed
van een belangrijke toeneming van het ver
voer zullen ondergaan. Ook vóór de recen
te sterke uitbreiding van het verkeer wa
ren zij trouwens over het geheel reeds aan
merkelijk beter dan de overeenkomstige cij
fers van het vorige jaar. In de eerste zeven
maanden bedroegen de netto bedrijfsinkom-
sten van de tot Class I behoorende spoor
wegmaatschappijen 214% millioen, d.i.
nagenoeg het dubbele van de netto-bedrijfs
winst in de overeenkomstige periode van
1938. De maand Augustus had voor som
mige ondernemingen nog een verdere ver
betering gebracht, zoo b.v. voor de Balti-
more Ohio, die netto-inkomsten boekte
van 2.77 millioen of 1.33 millioen meer
dan in Augustus vorig jaar. Daarentegen
zijn de netto-inkomsten der Illinois Central
met 595.000 teruggegaan tot 874.000; die
de Kansas City Southern bedroegen in Aug.
238.000 tegen 261.000 vorig jaar.
De gunstige financieele vooruitzichten
voor de spoorwegen hebben op de New-
Yorksche beurs tot een toeneming van de
belangstelling voor spoorwegaandeelen ge
leid, en tevens naar vraag voor tweede of
derde rangs spoorweg-obligatiën. De kans,
dat de rentebetaling hierop te eeniger tijd
zou moeten worden gestaakt, of dat een re
geling met obligatiehouders ter verminde
ring van de rentelasten voor de onderne
mingen zou moeten worden getroffen, wordt
by een verbetering der financieele resulta
ten natuurlijk automatisch kleiner. Voor
breede kringen van beleggers in ons land,
die Amerikaansche spoorwegfondsen in por
tefeuille hebben, zou 'n verbetering van het
koerspeil dezer fondsen zeer welkom zijn,
na de teleurstellingen, die eerst de koersval
als gevolg van de depreciatie van den dol
lar en later de koersdaling wegens den
slechten gang van zaken van het Ameri
kaansche spoorwegbedrijf hebben bereid.
De handel in Amerikaansche fondsen op
de Amsterdamsche beurs wordt er, door den
oorlogstoestand, alles behalve gemakkelij
ker op. Arbitrage in Amerikaansche fond
sen kan niet meer plaats vinden, nu het te
legrafische verkeer geheel ontwricht is.
Maar ook de verzending vn Amerikaan
sche aandeelen en obligatiën en het incas-
seeren van coupons van deze stukken ont
moet groote moeilijkheden. In de eerste
plaats reeds wegens de vertraging in het
scheepvaartverkeer, waardoor de waarde
papieren veel langer onderweg blijven dan
vroeger en wegens het risico, dat transport
ter zee met zich meebrengt, tot dekking
waarvan een hooge molest-premie moet
worden betaald.
Op de Amsterdamsche beurs worden,
naar men weet, geen origineele Amerikaan
sche aandeelen verhandeld, doch door Ad
ministratie-kantoren daartegen uitgegeven
certificaten Breidt de vraag naar Ameri
kaansche shares zich uit, dan moeten de
Administratie-kantoren, alvorens tot afgifte
van nieuwe certificaten te kunnen overgaan,
in het bezit zijn van de origineele stukken.
Deze doen zij weder van de hand, wanneer
er geruimen tijd aanbod van certificaten is
en er dus een teveel blykt te bestaan. Het
systeem kan natuurlijk slechts dan werken,
indien de origineele stukken vrijelijk en
zonder veel vertraging heen en weer ver
zonden kunnen worden en dit juist is door
de tegenwoordige omstandigheden vrijwel
onmogelijk geworden. Naar het „Hbld."
dezer dagen mededeelde, worden thans on
derhandelingen gevoerd, om tot een regeling
te komen, waardoor het voortdurend heen
en weer zenden zooveel mogelijk vermeden
zou kunnen worden. Gedacht wordt aan de
deponeering van de origineele stukken by de
Trustee in de Ver. Staten in plaats van bij
het Amsterdamsche Administratie-kantoor.
Aan een dergelijke regeling zijn echter be
zwaren van fiscalen en technischen aard
verbonden, die tot dusverre nog niet konden
worden opgeheven, hoewel men hoopt, ze te
zullen overwinnen.
Men zal ook moeten trachten een oplossing
te vinden voor de belemmeringen in het
transport van waardepapieren, voortsprui
tende uit den eisch der Engelsche regeering
tot het ontvangen van een waarborg, dat de
betreffende stukken niet afkomstig zijn van
of bestemd zyn voor een onderdaan van een
vijandelijk land. Slechts coupons en effec
ten, vergezeld van een „onon-enemy-decla-
ration" ontkomen aan het gevaar, door de
Engelschen te worden geconfiskeerd, wan
neer het schip, waarmede zij vervoerd wor
den, wordt aangehouden. In verband met
het risico, dat een en ander met zich mede
brengt, nemen de banken en commission-
nairs coupons, dividenden en losbare effec
ten van overzeesche landen slechts ter in-
casseering aan; betaling van het provenu
vindt eerst plaats, nadat dit werkelyk ter
beschikking is gekomen, natuurlijk onder
aftrek van de, betrekkelijk hooge kosten van
verzending en verzekering, die op ca. 5
van het waardebedrag zijn te stellen. Bij
verkoop van Amerikaansche coupons op de
open markt wordt de koers van den dollar
op 1.76 berekend, waarbij dan geen verdere
kosten komen. Zoowel op de eene als op de
andere manier ziet de houder van Ameri
kaansche fondsen de opbrengst hiervan op
nieuw met 5 verminderen.
Op de Amsterdamsche beurs is het koers
verloop van locale fondsen tamelijk onregel
matig geweest. Tijdelijk hebben wij hier
hetzelfde verschijnsel meegemaakt, dat de
vorige week op de New Yorksche beurs viel
waar te nemen; geruchten, volgens welke
„achter de coulissen der hooge politiek"
ernstige vredespogingen zouden worden on
dernomen, hebben geleid tot aanbod van
aandeelen, welker voorafgegane koersstij
ging vrijwel geheel op de verwachting van
oorlogswinsten gebaseerd was geweest.
Daartegenover hebben aandeelen van maat
schappijen, waarvoor groote nadeelen van
een oorlog gevreesd worden, tijdelijk een
koersherstel te zien gegeven. Tot de laatste
behoort een onderneming als Philips' Gloei
lampen, en eveneens Lever Bros. Uni-
lever, Aku's en de meeste zuiver binnen
landsche industriëele ondernemingen. De
eerstgenoemde groep omvat behalve de
scheepvaartmaatschappijen ook de Indische
cultures, de Koninklijke Petroleum Mij. e.d.
De koersdaling beperkte zich evenwel tot
enkele percenten, waaruit wel blijkt, dat de
„vredes-verwachtingen" vooralsnog niet zeer
hoog gespannen zyn.
Zoo lang de vredeskansen nog zóó onzeker
zijn, heeft het weinig zin, nader in te gaan
op de eventueele gevolgen, die het sluiten
van een vrede voor het bedrijfsleven zou
hebben. Wij volstaan er derhalve mede, op
te merken, dat de stimulans, welke de oor
logsorders aan de bedrijvigheid geven, wel
iswaar zou verdwijnen, terwijl de aanwezig
heid van groote voorraden eveneens een
ernstig probleem zou gaan vormen, maar
dat aan den anderen kant de beurs alle aan
leiding zou hebben tot een vaste stemmirtg,
indien een vrede met zoodanige voorwaarden
tot stand zou komen, dat de wereld zou wor
den bevrijd van den druk en de dreiging,
waaronder zy jaren achtereen gebukt is ge
gaan. Dit is echter vooralsnog een perspec
tief: „zu schön um wahr zu sein!"
Bij de beoordeeling van de vooruitzichten
van het Nederlandsche bedrijfsleven is men
in den jongsten tijd al te zeer geneigd alleen
overwegingen verband houdend met den oor
logstoestand, te doen gelden, terwijl men
weinig of geen oog heeft voor de verbete
ring, die reeds eerder was ingetreden. Een
symptoom van deze verbetering is de aan
kondiging van een interim-dividend van 8
door de Vereenigde Blikfabrieken op reke
ning van het loopende boekjaar, terwijl over
1938, toen geen interim-dividend werd be
taald, in totaal slechts 6% werd uitge
keerd. Dat de directie in dezen onzekeren
tijd tot de uitkeering besloten heeft, wijst
er wel op, dat zij de toekomst met vertrou
wen tegemoet ziet.
Voor de meeste Nederlandsche bedrijfstak
ken is de kwestie van aanvoer van grond
stoffen de grootste moeilijkheid, waarmede
zij te kampen zullen krijgen, maar ook de
belemmering van den export stelt velen
voor ernstige problemen Eerst langzamer
hand zal de ontwikkeling gedurende den
oorlog zich geen afteekenen, en zal men de
voor- en nadeelen voor bepaalde bedrijfstak
ken en ondernemingen duidelijker kunnen
onderkennen.
Zoo is het nog geenszins zeker, dat de
voordeelen, die de scheepvaart aan den
oorlogstoestand ontleent, zóóveel grooter
zullen blijken te zijn dan de nadeelen,
welke deze haar berokkent, dat een aanzien
lijke koersverhooging der aandeelen gewet
tigd is. Vooralsnog moet worden geconsta
teerd, dat de diensten der vaste lynen ten
gevolge van het aanhouden der schepen in
Engeland ten zeerste ontwricht zyn en dat
tengevolge van de vertraging, de verhooging
der gages, de molest-verzekering enz. de
kosten aanzienlijk zijn gestegen. Daartegen
over staat dan het voordeel der aanzienlijke
verhooging der vracht- en passagierstarie
ven, by de vaststelling waarvan wel ruim
rekening zal zijn gehouden met de diverse
ongunstige factoren.
Voor onze Indische cultuurondernemin
gen is de voor tal van producten ingetreden
prijsstijging en de nog te verwachten toe
neming van de vraag van groote beteeke
nis, maar voor een vlotte afwerking der ver-
koopen zyn de verschepingsmogelijkheden
een eerste voorwaarde In de afgeloopen
week zijn de meeste prijzen trouwens inge
zakt. Rubberaandeelen werden speciaal on
gunstig beïnvloed door de ingetreden prijs
reactie voor het product. Bij de beoordeeling
van de vooruitzichten der rubbermarkt
dient men ter dege rekening te houden met
het uitvallen van Duitschland en Rusland
als groote verbruikers. Ook is er kans, dat
het gebrek aan ruwe rubber in deze landen
tot een uitbreiding van den aanmaak van
synthetische rubber zal leiden en wellicht
zal hiermede een verbetering der fabricage
gepaard gaan die in vredestijden de rubber
cultuur voor nieuwe problemen zal stellen.
Op de binnenlandsche beleggingsmarkt
gaven staatsfondsen blijk van iets groote
ren weerstand; verschillende pandbrieven
konden, na de scherpe reactie der vorige
week, eenig herstel boeken.
Hieronder volgt een overzicht van het
koersverloop:
3 Nederland '36 92, 93;
3 Nederland '37 79 7/8, 78%, 79 15/16;
3%-3 Nederland 84 5/8, 84, 84 1/4;
2 N.W.S. 63, 63i/2, 62 62 5/8;
3Alg. Hyp.Bk. X Y 79, 84;
3% Dordtsche Hyp.Bk. 78%, 80;
4 Rotterd. Hyp.Bk. 87, 90;
3% Utr. Hyp.Bk. 81%, 83 3/4;
Aku 28%, 26 3/4, 27 3/4;
Fokker 200, 187%;
Lever Bros. 95 3/, 92 1/4, 93 7/8, 89 3/4, 90 3/4;
Philips 130%, 126y2, 135%, 126, 127%;
Kon. Petroleum 300, 281, 284%
Amsterdam-Rubber 200, 189%, 192;
Deli Batavia Rubber 164 7/8, 148;
Oost Java Rubber 115, 111;
Serbadjadi 108%, 102%;
Holland Amerika Lijn 118, 108, 111%;
Ned. Scheepvaart Unie 124, 116, 118 3/4;
Kon. Ned. Stoomboot 121, 116, 118 3/4;
Handelsver. Amsterdam 383, 371, 374;
Deli Batavia Tabak 110%, 109%.;
Deli Mij. 154, 149, 150.
^fchaakuédek
PROBLEEM No. 1
E. VISSERMAN Tszn. te Bolkzijl
(le publicatie)
Zwart
pm
X
Wm
i
Pf5,
a b c d e
Wit
Tweezet
Wit: Kh3, Db7, Tdl, Rd7 en g5,
pionnen b6, e3 en g2 9.
Zwart: Ke5, Tc2, Rc4 en el, Pd5, pion
nen d6 en e4 7.
In het tournooi te Noordwijk aan Zee in
Juni 1938, ontstond in de partij Keres
Eliskases onderstaande positie:
Wit (Keres) speelde 1. b5b6, waarna
volgde: 1Kd4—c3; 2 Kcl—dl
Kc6d6; 3. Kdl—el Kd6—e6; 4. b6—b7
Tf2h2; 5. Kei— fl Ke6—f6; 6. Kfl—gl
Th2h8; 7. a6—a7 Th8—g8f; 8. Kgl—fl
Tg8h8; 9. Kfl—el Kf3—e3.
VERFRAAI UW BIBLIOTHEEK.
Onze binderij maakt Uw
oude boeken als nieuw!
BINDERIJ N.V. HERMS. COSTER ZOON.
ALKMAARSCHE COURANT. TEL. 3320.
Jhiiitezu&ciek
Onze Vierde September-Opgave.
Welke Aardrijkskundige Namen?
De tien door ons bedoelde namen waren:
1. Ooltgensplaat.
2. Brahmapoetra.
3. Buitenzorg.
4. Lekkerkerk.
5. Soembawa.
6. Guadalquivir.
7. Driebergen.
8. Magdagaskar.
9. Adrianopel.
10. Lichtenvoorde.
Verschillende inzenders bleken met de
aardrijkskunde goed op de hoogte.
Onze Nieuwe Opgave. (No 5 der Sep-
tember-serie.)
Twee Letter-Vermenigvuldigingen.
In de twee hieronder gegeven lettersom-
men stelt dezelfde letter steeds hetzelfde
cijfer voor. Tweemaal worden twee getal
len var vier cijfers met elkaar vermenig
vuldigd.
DIRK X ADRI PPlRARHR.
KERKX DRIE EMPSERRD.
Gevraagd wordt beide sommen in cijfers
in te zenden.
Oplossingen (2 p.) liefst zoo vroegtijdig
mogelijk, doch uiterlijk tot Vrijdag 6 Octo-
ber 12 uur aan den Puzzle-Redactcur van
de Alkmaarsche Courant.
Eliskases
m m m
ii
m mm
'///yrfy// WZM//
a b c d e
Keres
10. Kei—dl Ke3d3; 11. Kdl—cl Kd3—
c3; 12. Kcl—bl Th8—hit; 13. Kbl—a2
Thlh2f; 14. Kh2—h3 Th2—hl; 15.
Kh3h4 Kc3c4; 16. Ka4—a5 Kc4—c5 en
remise is onvermijdelijk.
Een eigenaardig eindspel, waarvan iets
te leeren is.
In het tournooi te Ostende kwam in de
partij LandauLiszt onderstaande stelling
voor. Zwart is iets vóór in ontwikkeling,
maar wie zou hier hebben durven voor
spellen dat wit in .zeven zetten mat zou
worden gezet?
Liszt
8
7
6
5
4
lm m m
3
9 m m
2
mm
fsü
1
abc deigh
Landau
Ziehier: 1. Pg5e6 Rc5f2? 2. Tele2
Tf8f6 3. Pe6Xg7 (Men zou zoo opper
vlakkig zeggen, dat wit op deze wijze een
pion wir.t, maar....?) 3Dc8—g4ü
Het begin van de illuminatie, die spoedig
in een vuurwerk overgaat. De toren op e2
is gepend, zoodat het noodig blijkt, de
Dame te verzetten. 4. Ddld3? (Rel-—d2
ging niet in verband met Tb7Xb2) 4
Tb7b3U (Een zet, die Landau zeker niet
verwacht had.) Op 5. Dd3Xb3 volgt
Dg5Xe2 en er dreigt mat op de onderste
lijn. Dit kan alleen voorkomen worden
door Rel op te offeren, maar dan is het spel
voor wit verloren. Thans blijkt, dat 4.
Ddlc2 beter was geweest, da:i de tekst
zet. 5. Dd3e4? (Nog altijd was Dd3c2
de beste voortzetting geweest) 5
Tb3h3ü (Geweldig!) Nu dreigt mat in
twee zetten, n.1. Th3Xh2f KhlXh2 en
Dg4h4ff. Had de witte dame op c2 ge
staan, dan had Te2Xf2 de situatie nog juist,
kunnen redden.) 6. f4f5 Dg4g3! En nu
is het mat dat den volgenden zet dreigt,
niet meer te keeren.
var^d'1101^'611 se'nc*e ik het korte verslag
over dp °°rlogsgebeurienissen, waar wij hier
Waar do^6"5 dag en nacht midden in zitten,
niet. Na gr°otste gebeurtenis meldde ik u nog
beminnJr-i dat 'k door een tip van mijn
Sche corrn 6 vrouwelÜke collega, de Engel
die hier nd8nte Van de New York Times-
Wek t- IJlanmoedig mee de verdwaalde
iwaalf klo'Seert' de hand beb gelegd °P
Van ik in T vetkaarsen, bij het licht waar-
kotel nu Cn s^'kduisteren doolhof van het
Wij beleefd °Pschrijven kan wat
Varing aln"10-6* er ,eerst een wonderlijke er-
geweld w Clgen ÜJve uit: dat het oorlogs
tent, aüe^ff je er even aan gewend
Wat versnelt barends verliest, je den pols
stenuning -1 6n een bijzonder opgewekte
donder van 'f Van een roesïe brengt. De
nader aai dr -fescbut' waarvan de bui steeds
'r'lt, d' dat je trommelvlies mee-
"^ohinegp,,e ratel van de maaiende
'k^en-opi-J1611 vlak boven je hoofd, het
°°retl> 't insl mer Van de kogels langs je
van een granaatscherf par
does naast je neer met een sissend geplas in
't Kanaal, en telkens even die schichtige
treffers tegen den muur of den hoek, tegen
de straatsteenen, waar je staat, midden in
dit al maar daverende rumoer. 't geeft je
iets overmoedigs, waar elk gevoel van vrees
vreemd aan is. 't Is als bij stormweer op
zee, dat de schuimers steeds heviger aan-
joempen op den botter, en je nooit hoog ge
noeg gaat, nooit woest genoeg van: gooi er
maar mee, kaats er, smyt er toch mee!
Een zekere barbaarschheid, honger naar
altijd heftiger, zwaarder geluid, bevangt je,
en 't maakt je zóó monter, dat hier zoo volop
aan wordt voldaan. Van alle richtingen ploft
en stampt en sist en fluit en dondert en ketst
en relt 't op je aan, nu ook hoog over je
heen door de lucht, waar de ronkende vlieg
tuigen hun mitrailleurs laten knallen en
roffelen door de wolken, in wilden zwier, in
opwindende jacht En daar zicht er een
neer, drijft weer voort, duikt in 't land weg.
Wacht, wachtdenk je gespannen, als er
zoo'n reuze-libel heel laag als over je heen
strykt, waar je staat bij de vijandelijke
stelling, en 't is of je als opperste voldoe
ning de seconden verbeidt, dat hij bommen
zal gooien, de alles doorsidderende bevredi
ging van de ontploffing, terwijl je lachend
met de Duitsche patrouille even dekking
zoekt onder 't gammele pannendakje van
een schuur.
Nog nooit was ik er, op Belgisch gebied,
zóó midden in geweest en ik wist niet, dat
een paar dagen oorlog zoo gauw demorali
seert. Nu verwonderde ik wij ook niet over
de vroolijkheid, over die losse, zingende en
fluitende vrij bui terigheid van de jongens
der beide partijen, die we om beurten op
zochten, en die hier, in dit meedoogenlooze
achterhoeden gevecht op een paar honderd
meter van elkander, haast spelenderwijs
trachten elkaar te treffen.
Eerst was ik bij de Belgische verkenners.
Wat een kloeke, stoere, lenige kerels, met
hun gebronsde lage helmen op, met hun ge
bronsde gezichten, in de bronskleurige uit
rusting, slank omgordeld zoo wonderlijk
plastisch als zij zich vrij bewegen in har
monie met 't herfstlandschap. Een Vlaamsche
boer zei: „Zij lijken op de krijgers van
Betlehem".
Vooraan de wielrijders, dan de lanciers,
allen afgezeten, de groepen tierige paarden
verdekt opgesteld achter een rustieke bouw
manswoning, achter een van mos begroeid
boetje hinnekend, trappelend en telkens
door die gezapig Vlaamsche stemmen ge
moedelijk bij hun paardenamen als kame
raden tot de orde geroepen.
Eveneens verdekt rondom de huizekens
van de Staak, die de Duitsche posten begon
nen zijn af te breken om 't brandhout van
kozijnen, deuren en spanten, rooken de Bel
gen hun sigaretten, vertellen ze elkaar grol
len, lachen ze hartelijk, terwijl maar even
voor hen uit 't maaiend mitrailleurvuur van
de Duitschers hun tegemoet ratelt en nu en
dan een schot langs hen heen valt. Ze spelen
maar wat jongleerend met hun geweren, ze
peuteren eens aan den gordel van kleine
patroontasschen om hun middel en heel
plaisant knopen ze een buurpraatje aan met
de Hollandsche wachten, daar vlak over den
draad, met de douanebeambten en de en
kele Nederlandsche oorlogscorrespondenten.
Een van die Belze jongens was er, een
echte Dikke Goedzak, Uilenspiegels gezel,
met een glunderen snoet, die vertelde dat hij
op Java gewerkt had en eigenlijk zoo'n
beetje Hollander geworden, maar een Hol
landsche sigaar ontlokte hem een onver-
valscht: „nom de dju!" Dan meteen rikke
tikken de machinegeweren 't gezelzen weer
even uit. Hij begon van allerlei op te halen
uit zijn oorlogsavonturen, op zóó'n boertige
wijs, en dat ze vóór alles maar vast hielden
aan de keukenwagens, die hen, hoe ver voor
uit, dan ook nergens in den steek laten.
Daarom zagen zij er allemaal zoo krachtig
welgedaan uit.
Toen kwam een onderofficier hen waar
schuwen. „Espion boche" (Moffe-spion) ver
stond ik beschaamd en de genoegelijke con
versatie was meteen in wantrouwen ver
keerd. Ik trachtte mjj bekend te maken als
Hollandsch journalist. De sergeant veront
schuldigde zich in 't Fransch. 't Was hun nu
eenmaal streng verboden met de menschen
op de grens ook maar een woord te wisse
len. En als om kracht bij te zetten aan zijn
betoog, floot hij even: de schrikkelijke klik
klak van hun machinegeweer sprong weer
los. Van den anderen kant sisten de kogels.
„Als de commandant wéér fluit" klonk
in 't Fransch zijn bevel „dan langs hier
allemaal in den stormpas vooruit" in 't
moorddadige vuur. Meteen zette er één 'n
oorlogsliedje in, waarvan ze allemaal mee»
zongen 't jolige refrein: „C'est le khaki an»
glais, le khaki anglais!"
Prachtig was 't, die groep bronzen krijgers
daar in den ingang van die gouddampige
berkenlaan
„Gaat ge op Antwerpen af?" vroeg ik
nog stilletjes aan den Dikken Goedzak.
„Ja, jammer genoeg. Veel liever naar Brus»
sel, daar zijn we bij moeders vandaan"
Een fluitende kogel, hij duizelde, bleef nog
'n oogenblik hangen tegen een boom, viel
toen zwaar neer. Onze grensofficieren, witte
zakdoeken zwaaiend, er aanstonds heen.
Zijn kameraden trokken zich even eerbiedig
terug. Dikke Goedzak, schot door zijn welge»
danen glunderen kop, lag te zieltogen. Er
werd vlug geparlementeerd. De Duitsche
post-commandant liet even 't schieten staken
om den stervenden vijand op Hollandsch ge
bied te laten dragen. De makkers, doodstil,
volgden hem met hun oogen naar de zóne,
waar 't vrede was en veilig. Op misschien
honderd pas. Toen begonnen de lanciers
weer met hun paarden, met Jans en met
Miek zachtzinnig te praten en staken er een
nieuwe pijp bij aan. Oorlog is oorlog.
Vijf van mijn twaalf vetkaarsjes zyn er
opgebrand aan het opschrijven van dit tele
gram En ik moet er erg zuinig mee zijn.
Dus tot morgennacht voor mogelijk belang
rijker oorlogsnieuws.
Nadruk verboden.
•i
