I DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Duitschland en Italië willen den oorlog beëindigen. De houding van Italië nog raadselachtig. Druk bezoek van ministers uit de Baltische staten aan Moskou. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro -37060. Telef. 3320, redactie 3330. No. 233 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Directeur: C. KRAK. Dinsdag 3 October 1939 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 141e Jaargang De neutraliteitswet. Ciano's besprekingen te Berlijn. De Duitsche duikbooten verdwijnen uit den Oceaan. Litauen en Sovjet Rusland. De algemeen© toestand. Bedevaarten naar Moskou Talkmaarsghe courant Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Graaf Ciano, de Italiaansche minister van Buitenlandsche Zaken, is maar korten tijd in Berlijn geweest, waar ongetwijfeld de komende vredespogin gen zijn besproken. Naar verluidt, zou Rusland bereid zijn tot het scheppen van een Poolschen bufferstaat met Warschau als hoofdstad, welke staat afhankelijk van Duitschland zou worden. Wanneer men hierover tot overeenstemming zou komen, zou men een vijf- of zesmogdendhedenconferentie kunnen houden, waarin o.a. de Duitsche kolo niale eischen esproken kunnen worden. Uit de Italiaansche pers is niet te constateeren hoe Italië op de voorstellen van Hitier gereageerd heeft. Een enkel Italiaansch blad noemt de Berlijnsche besprekingen een nieuwe etappe in de politiek van Italië en Duitschland, welke den vrede, gebaseerd op rechtvaardigheid, ten doel heeft. Men verwacht dat Hitier morgen een rede voor den Rijksdag zal houden. De ministers van Buitenlandsche Zaken der Baltische staten confereeren in Rusland en men verwacht, dat ook de regeering van Finland zal worden uitgenoodigd om den Russischen invloed in het Oostzee-gebied te versterken. Pittmann heeft als voorzitter van de senaatscommissie voor buitenlandsche za ken het nieuwe wetsontwerp op de neutra liteit bij den senaat ingediend met een ver klaring, waarin hij het huidige embargo op wapenuitvoer als ten gunste van Duitsch land aan de kaak stelde. Het nieuwe wets ontwerp, zoo zeide hij, dat dit embargo op- teft, is een der belangrijkste maatregelen die ooit bjj het congres is ingediend en die fen doel heeft de Ver. Staten buiten een Europeeschen oorlog te houden. Voortgaande zeide Pittmann: De Isolatio- nisten beweren, dat een opheffing van het embargo een begunstiging zou vormen van Engeland en Frankrijk, omdat zij de Atlan tische handelswegen beheerschen. „Ik zou het andersom kunnen zeggen en verklaren, dat de handhaving van het embargo een on derscheid maken is ten gunste van Duitsch land, omdat het Engeland dat door water omringd is verhindert op onze markten wapens, munitie en oorlogstuig te koopen, terwijl Duitschland, dat een landmogend- heid is, toegang heeft tot wapens, munitie en oorlogstuig, dat vervaardigd kan worden in Rusland, Italië, Roemenië, Zuidslavië en an dere landen". Volgens de bestaande wet zou Duitsch land andere goederen dan wapens via neu trale landen kunnen importeeren. Wanneer het regeerigsontwerp van kracht wordt, moeten exporten voor Duitschland met Duitsche schepen worden vervoerd. «Geen enkele zoo ernstige toestand heeft de wereld in heel de historie bedreigd als de huidige Europeesche worsteling", ver klaarde Pittmann verder. «Gelukkig ziet het er naar uit, alsof er met voldoende redenen zijn voor de vrees om m dezen oorlog te worden gesleept, zoo- as ons dat gebeurde in den wereldoorlog, m°t Rondelen in overeenstemming e' de in het internationale recht aanvaar- o beginselen en onzen onderdanen verhin- ren zich te onderwerpen aan vernieling Woedt" ^ranl?zinni8en oorlog, die in Europa Amerikaansche schepen zullen geen han- *°8en drijven met oorlogvoerenden, j "^et onmenschelijke en onwettige ver*6!1 Van onze zeelieden in volle zee" /^woordelijk wag vQor het feit) dat AffierU V00r nel le 1 a den vorigen oorlog introk. sta ?0r^®'aaiIde vroeg Pittmann: „Be- W een'Se twijfel dat Duitschland, erende, dat duikbooten niet veilig en 1 dC "PP^lakte kunnen opstijgen Zf.°P koopvaardijschepen een onder- de naar contrabande, dezelf- v_ politiek den onbeperkten duik- het 7?°S 231 gaan voeren, zooals ean!- .deed 191'? Bestaat er Iamr W^fel' dat wanneer de oorlog land genoes duurt en de toestand der toevii. .^anhopig genoeg wordt, zij hun Vorm zullen nemen tot iederen en Van vernieling van contrabande De CPen d'e contrabande vervoeren? ten volUb"eke ^Rdnes van den senaat wa- Senator nPaTen hoorders. kolationistp verdedigde de zaak der handhavinen,' W^e voorstanders zijn van ZÜ in beBiLTn het wapenembargo, terwijl 8en van and accoord gaan met verschepin- conta.,:-^ R°ederen op voorwaarde ^bepen van j en transport in de van den kooper. Pittmann zeide verder nog: „Het was het land, dat het congres der Ver. Staten den oorlog instuwde", welke uitlating hij in den mond nam, toen hij een veroordeeling uit sprak van „de mannen in hooge functies", die beweerden, dat Wilson de Ver. Staten den vorigen oorlog ingeleid had en dat Roo- sevelt thans de Ver. Staten eveneens den oorlog inleidde. Senator Borah zeide, dat wanneer het congres het wapenembargo ophief, hij niet inzag, op welke wijze de Ver. Sta ten zouden kunnen weigeren legers te zenden om de geallieerden te helpen, „in hun uur van grooteren nood, wan neer dat uur ongelukkigerwijze mocht intreden". Voortgaande zeide Borah: „De eenige weg, dien ik kan zien om uit dezen oorlog te blijven, wanneer de eerste stappen gedaan zijn en men rekening houdt met de redenen voor die stappen, is een einde van den oor log, voor wij zoover komen. Wij zullen in oorlog zijn vanaf den tijd, dat de machinerie in beweging is gesteld, die dit gereedschap naar de plaats van den oorlog brengt". Ten aanzien van het voorstel, volgens het welk slechts tegen contante betaling ver kocht zou worden, zeide Borah: Indien het de oprechte bedoeling is wapenen te ver schaffen, opdat de democratie behouden blijft, dat zult gij die wapenen geven. Wij kunen niet tot de wereld zeggen: Wij zullen de beschaving helpen, en in denzelfden adem daaraan toevoegen: Wij helpen alleen tegen contante betaling. Borah waarschuwde tenslotte de oorlog voerende landen de Amerikaansche rechten niet te schenden. „Ik hoop, dat wij buiten den oorlog kunnen blijven, zeide hij. Ik weet niet, of dat mogelijk is; het ligt in Gods hand". Het twnroepstation Rome heeft gister avond medegedeeld, dat het bezoek van Ciano aan Berlijn gelegenheid heeft ge boden voor een bespreking van beslis singen van Duitschland en Italië in ver band met den nieuwen toestand. Deze besluiten, aldus werd gezegd, beoogen een rechtvaardigen vrede en voorzien in de eerste plaats in de vorming van een nieuwen Poolschen staat als Duitsch protectoraat. In dezen nieuwen staat worden niet de door Rusland bezette gebieden en de districten, welke het voorwerp van de oorspronkelijke Duit sche eischen waren, opgenomen. In de tweede plaats voorzien de be sluiten in het bijeenroepen van een Europeesche conferentie tot regeling van de koloniale vraagstukken en de vraagstukken betreffende de Middel- landsche Zee, die voor Italië van vitaal belang zijn. De omroeper zeide, dat deze week waarschijnlijk vredesvoorstellen op dezen grondslag gedaan zullen worden. Havas schrijft, dat gedurende de afge- loopen weken de oorlog ter zee van karakter veranderd schijnt te zijn. Men hoort niet meer van het torpedeeren van geallieerde schepen op den Atlantischen Oceaan, in het Kanaal of in de Noordzee, doch daarentegen nemen de Duitsche aan vallen op Scandinavische schepen in de wateren tusschen de Oostzee en de Noord zee plotseling toe. In marinekringen heeft men den indruk, dat de tweede golf van Duitsche duikbooten, die zee hebben ge kozen, afziet van den duikbootenoorlog op de Noordzee en in den Atlantischen Oceaan en zich beperkt tot pogingen, den handel tusschen de Scandinavische landen en de Britsche eilanden af te snijden. In werkelijkheid kunnen de Duit sche duikbooten niet meer hopen, op den Atlantischen Oceaan eenzame prooi tegen te komen, omdat elk transport thans geconvoyeerd is, zoo dat elke aanval op deze koopvaardij vloten, die beschermd zijn door pa trouillevaartuigen en zelfs door vlieg tuigen, een zelfmoordpoging zou zijn van de bemanning der duikboot, die een aanval zou wagen. De groote ver liezen, die het Duitsche duikbootwapen in eerste instantie heeft geleden, heb ben ondanks den moed van de duik bootbemanningen op dit elitecorps der marine diepen indruk gemaakt. Volgens een inlichting van de Fransche admiraliteit zouden admiraal Rader en Hitier zelf in Wilhelmshaven bjj het vertrek van de tweede groep onderzeeërs aanwezig zjjn geweest om de moreel geschokte bemanningen aan te moedigen. De beperking der duikboot-activiteit tot de Oostzee en de wateren bij de Duitsche kust kan ook verklaard worden door de verliezen, welke de duikbooten met een groote actieradius, die in staat zijn tot transatlantische kruistochten, hebben ge leden. Dat zijn de onderzeeërs van meer dan 250 ton, waarvan de Duitsche vloot er volgens officieel© opgaven slechts 18 bezat op 1 Januari j.1. en die in de eerste weken van den oorlog optraden. Volgens deze hypothese zou de Duitsche vloot dus nog hoofdzakelijk beschikken over kleine kust- duikbooten van maximaal 250 ton, waarvan zij volgens de officieele statistiek 25 exemplaren zou hebben. Deze duikbooten zijn absoluut ongeschikt voor lange toch ten doch kunnen in de Oostzee en in de Scandinavische wateren uitstekend dienst doen. Hoe dit zij: in de laatste vier dagen ging slechts één Britsch koopvaardijschip verloren doch werden 50 Scandinavische schepen aangehouden waarvan er zeven tot zinken werden gebracht. Naast het duikbootgevaar ondervindt de scheepvaart der Scandinavische landen veel hinder van de mijnenvelden in de Oostzee. Uit bevoegde bron wordt vernomen, dat Moskou minder gehaast zou zijn ten aanzien van Litauen dan ten aanzien van Estland. Munters zou drie dagen in Moskou blij ven. Ten aanzien van de onderhandelingen zijn buitenlandsche kringen te Kaunas voor wat betreft Litauen optimistischer dan voor wat aangaat Letland. Men voegt hieraan toe, dat de reizen der staatslieden de geruchten tegenspreken met betrekking te', de verdeeling van den invloed in de Baltische landen en, 3ldus besluit Ha vas, het prijsgeven van posities door het gemanisme aantoonen. Bij de rampen tengevolge waarvan een groot aantal marinemannen den dood vonden, zijn er zeemiliciens, wier nagela ten betrekkingen in minder gunstige om standigheden achterblijven, terwijl van overheidswege voor deze categorie nog geen ondersteuning wordt beschikbaar ge steld, al kan worden aangenomen, dat dit binnen afzienbaren tijd wel gebeuren zaL Het is het Marine-Rampenfonds, Be schermvrouwe H. M. de Koningin, dat thans voor deze betrekkingen moet zor gen. Een landelijke actie is georganiseerd. Het Nederlandsche volk zal zeker in dezen zijn plicht kennen. Steunt hen, wier mannen en zonen het leven gaven voor de geheele Nederland sche gemeenschap. Gironummer: 113397, Den Helder. Succes zelfs succes dat uitsluitend ver kregen wordt door krachtsvertoon is een factor waarmee in de wereld terdege reke ning wordt gehouden. Er zijn in het dagelijksch leven menschen die altijd aan den kant van het succes staan en zich automatisch bij de sterkste groep scharen omdat hun dat het verstandigste, het veiligste en het voordeeligste lijkt. En dan komt het er vaak weinig op aan door welke middelen dat succes werd verkre gen en het eenige waar men mee rekening houdt is of het van bijlvenden aard is. Zoo ja, dan zal de succesvolle zich over het aantal van zijn vrienden en vereerders niet hebben te beklagen. Zoo neen, dan verdwijnen zij even snel als zy gekomen zijn. Duitschland was de bondgenoot van Italië en wie aan een toekomstigen oorlog dacht, zag de weermacht van beide staten gezamenlijk in actie. Maar tenslotte is niet Italië maar Rusland de actieve bondgenoot gebleken, zij het dan in zooverre actief, dat het gaarne bereid was de rijpe vruchten op te rapen nadat Duitschland aan den boom had staan schud den. Maar het feit op zich zelf, dat Duitsch land zich inspande te schudden om de beste vruchten daarna zonder eenig protest in de Russisch zakken te zien verdwijnen, is al zeer merkwaardig, want het bewijst, dat het groote, machtige Duitschland, dat zich zoo vaak op zijn onoverwinnelijkheid heeft be roepen, zich uitslooft om vriendelijk te zijn tegen een buurstaat, die het tot dusver als vrij ongevaarlijk beschouwd had. Duitschland brengt offers voor de Russi sche vriendschap en dat is het beste bewijs, dat het met de militaire kracht van den vrij onbekenden half-Aziatischen buurman ter dege rekening houdt. Is het dan wonder dat nu Rusland blijk geeft ontwaakt te zijn en van de omstandig heden te willen profiteeren ook de andere aangrenzende staten met dezen dreigenden factor rekening gaan houden? Nog maar kort geleden keek men in Oost-Europa meer naar Berlijn dan naar Moskou. Thans zijn de rollen omgekeerd en daaruit kan blijken, dat men in het Oosten van ons werelddeel meer onder den indruk van de Russische kracht dan van de Duit sche successen is gekomen. Rusland is thans de held van den' dag, het is zoo machtig en zoo groot, dat het voor de confiscatie van de helft van Polen niet eens een dreigement van Frankrijk en Engeland heeft gekregen. En het gevolg is, dat Moskou drukker dan ooit bezocht wordt. Het is plotseling een soort bedevaartplaats geworden waar men hulde gaat brengen aan Vadertje Stalin, waar men voor de deur mag wachten als men een waarschuwing of een dreigement komt halen en waar men mag dineeren met een bezoek aan de opera als men alleen maar komt om van een goede, voor Rusland voordeelige, nabuurschap te getui gen. Saradjogloe, de Turksche minister-presi dent, werd er befuifd en weer een paar dagen aan zijn lot overgelaten toen von Ribbentrop er de meest geziene gast was. Selter, de Estlandsche minister, werd met een ultimatum naar huis gestuurd, maar vriendelijk ontvangen toen hij beleefd kwam vertellen, dat men in zijn land voor den aangegeven prijs „gaarne" met de Russi- sche-Estlandsche vriendschap accoord ging. De Roemeensche minister van buitenland sche zaken Gafencoe heeft zich naar Con- stanza begeven om er Saradjogloe op te wachten als die van Moskou terug komt en misschien een boodschap voor hem heeft. Finland is in afwachting van de Russische invitatie. De Litausche minister van buitenlandsche zaken Urbsys is heden naar Moskou gevlo gen nadat men de laatste dagen in Kaunas kabinetszittingen had gehouden waarin be sloten werd tot een nieuwe regeling der we- derzijdsche betrekkingen met Rusland. En de Letlandsche minister van buiten landsche zaken Munters, is gister al per vliegtuig in Moskou aangekomen en daar door tal van Russische autoriteiten verwel komd, terwijl het vliegveld met Letlandsche vlaggen versierd was. Het is gemakkelijk te begrijpen, dat Rusland meer van Letland dan Letland van Rusland te verwachten heeft. Men vermoedt, dat er een pact van wederzijdschen bijstand en een handelsver drag zal worden gesloten waardoor de in vloed van Rusland in de Baltische staten nog grooter zal worden. Door de overeen komst met Estland is practisch_ de golf van Riga al onder Russische controle gekomen. De haven van Riga is door een spoorlijn met Moskou verbonden en zou den Russen dus een ijsvrije haven in de Baltische wa teren verzekeren. Er zijn wel eens honden die de hand lik ken waarmee ze zoo juist een pak slaag hebben gekregen. Dat komt voor in de hondenwereld en ook in de menschenwe- reld, ja zelfs in den omgang van zelfstandige Europeesche staten. Rusland heeft zich nog meer weinige dagen geleden door bedrei ging van Estland van de eilanden Dagö en Osei, alsmede de havenplaats Baltisch- port verzekerd om er bases voor Russi sche oorlogsschepen en vliegtuigen te vesti gen. Estland heeft noodgedwongen toegestemd en thans hebben Molotof en de voorzitter van den Raad van Volkscommissarissen een telegram van den weer naar huis gekeerden Selter ontvangen waarvan de inhoud te merkwaardig is om hem niet volledig te vermelden: „Bij mijn terugkeer in mijn vaderland" aldus Selter „verzoek ik u, heer presi dent, persoonlijk te willen accepteeren de betuiging van diepe dankbaarheid der Est landsche regeering voor de wijze politieke leiding en de economische onderhandelin gen te Moskou en dit te willen overbrengen aan den leider der volkeren van de Sovjet- Unie Stalin en aan den volkscommissaris Mikayan voor hun gelukkige verwezenlij king door nieuwe, vriendschappelijke over eenkomsten tusschen onze landen, die bere kend zijn op een verdere ontwikkeling van de goede nabuurschap en de vreedzame sa menwerking. Ik verzoek u mijn dank te .willen aanvaarden voor de gastvrijheid die ikzelf en zij, die rnjj vergezelden hebben ondervonden". Waarop Molotof bedankt heeft voor deze „gevoelens bij de vriendschappelijke over eenkomst, die gunstige mogelijkheden zaJ scheppen voor de ontwikkeling en den bloei van het leven van beide volkeren". Er zijn tijden geweest en nog niet zoo lang geleden dat bij de regeling der Euro peesche vraagstukken met de opvattingen van Rusland vrijwel geen rekening werd gehouden. Intusschen Churchill heeft daarop zeer terecht gewezen is er een Russisch front ontstaan waar Duitschland niet durft aan te vallen en zullen eventueele Duitsche plan nen ten aanzien van de Oekraine en de randstaten begraven moeten worden, ter wijl Duitschland lijdelijk moet toezien hoe Rusland zijn invloedsfeer in de Baltische staten aanzienlijk vergroot heeft en een oogje in het zeil houdt dat de Duitsche agressie zich niet naar den Balkan gaat uit strekken. Vele Duitschers zullen zich ongetwijfeld afvragen of zij in dezen oorlog voor de be langen van Duitschland of van Rusland vechten en de groeiende macht van de Sovjet-Unie zal ongetwijfeld een groote factor zijn in het verlangen van Duitsch- lands groote mannen om in het Westen zoo spoedig mogelijk tot vrede te komen. Men verwacht, dat Duitschland een confe rentie van de groote mogendheden zal voor stellen maar eerst de wederoprichting van een Poolschen bufferstaat zal aanbieden waarbij het dan eenerzijds aan het verlan gen van Frankrijk en Engeland tot een her stel van Polen zooveel mogelijk tegemoet komt en anderzijds een gevaarlijke gemeen schappelijke grens met Rusland kwijt raakt, gedachtig aan het hier geldende spreek woord: een verre vriend is beter dan een kwade buur.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1