DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. rusland breidt zijn invloed uit. Finland is vastbesloten zijn neutraliteit te handhaven. Duitsche volksverhuizingen. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE AD VERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. No 239 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Directeur: C. KRAK. Dinsdag 10 October 1939 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 141e Jaargang De houding van Portugal. Een verklaring van k Chamberlain in het Lagerhuis. Een motie van Johnson. TTa8A^" RUSLAND^ het Fransche legerbericht. Het Duitsche legerbericht. Minister-president Daladier spreekt voor de radio. Geen bemiddeling van de Vereen. Staten. De Finsch-Pussische betrekkingen. Turksche besprekingen in Moskou. Engelsche vliegtuigen boven Duitschland. De Amerikaansche veiligheids zone. Britsche oorlogscorrespondenten in Frankrijk. De algemeene toestand. ALKMAARSCHE COURANT Na Estland, Letland en Litauen is thans Finland aan de beurt om in Moskou de Russische eischen in ontvangst te gaan nemen. In Finland heeft men betoogd, dat men in allen gevalle een strikte neutrali teit zal handhaven en dat dit land dat zich tot de Scandinavische staten- groep rekent niet van plan is zich zonder meer aan een Russisch ulti matum te onderwerpen, blükt wel uit het oproepen van reservisten en aan het aanleggen van versterkingen. Terwijl de Russische groepen voornemens zijn reeds Vrijdag de ieuwe garnizoensposten in Estland te gaan bezetten, organiseert men in Duitsch- land het vertrek der Duitschers die naar het vaderland of volgens som mige berichten naar de „herstelde Duitsche provincies in Polen" kunnen terugkeeren. Uit Estland zouden ongeveer 16.000 Duitschers vertrekken en uit Letland ongeveer 50.000. In Litauen wacht men nog de Russische overeenkomst af. Er schijnen vele Duitschers te zijn die met de evacuatieplannen allesbe halve zijn ingenomen. Ook uit Zuid-Tirol verwacht men een uittocht van Duitschers die noodge dwongen naar Duitschland zullen trekken. De boodschap, die president Carmona van Portugal voor de nationale vergadering heft voorgelezen, zegt o.m.: „In de aanwe- zigheid van den zuid-Afrikaanschen verte genwoordiger alhier wil ik uitdrukking ge ven aan mijn voldoening, dat ik de natie van het gemeenebest op verzoek van ko ning George een bezoek heb gebracht en voorts mijn voldoening erover uit te spre ken, dat de doeleinden van mijn bezoek aan de Unie overal volkomen worden be grepen". Gelijk uit deze passage blijkt, werd de vergadering bijgewoond door den zuid- Afrikaanschen gezant. Sprekende over den oorlog zeide de pre sident in zijn boodschap: „Ofschoon wij bui ten 't conflict staan is er 'n speciale reden waarom wij toch erbij zijn betrokken, n.1. omdat Groot-Brittannië erbij betrokken is. «et land, waarmede wij sinds eeuwen ver- honden zijn en jegens hetwelk wij in trouw aan onze geschiedenis en aan de gevoelens a& ons volk den nadruk willen leggen op onze vriendschap in deze moeilijke, bewo gen tijden". Maandagmiddag heeft de eerste minister, azfr' °Pnieuw de trouw van Portugal EngelschPortugeesche bondge- sr.v,= ap kewestigd, evenals den Portugee- zan,n wensck tot handhaving van een eer zame neutraliteit. snpnMZaiulegde deze verklaring af in de gader Jeenkomst van da nationale ver- bnnric11^' d'e bijeengeroepen was om een Carm„„ap aan te booren van president reis pn 3 ..omtrent zijn recente koloniale Afrika '3ezoek aan de Unie van zuid- wejffsrH 1 uiteenzetting heeft Salazar ge- ternafil Pelingen te maken op den in- twee „i(a e", pestend, waarbij hij echter v*n di,nZ°nderingen maakte: een woord sPraak (S?npatk'e voor Polen en de uit geste vp tugal zal medewerken ten welke F,n 6en vrede onder pmstandigheden beid geven°Pa ve^gke'd en rechtvaardig- „De Britsche en Fransche regeeringen zijn het over de doeleinden, waarvoor wij den oorlog zijn ingegaan, volkomen eens", ver klaarde gister de Britsche premier Cham berlain in antwoord op een vraag van het Labour-lid Henderson, die had gevraagd of het in het voornemen der Britsche regee ring lag te zijner tijd een nauwkeuriger omschreven verklaring over de oorlogsdoel einden te publiceeren. „Deze doeleinden", aldus zeide Chamber lain verder, „zijn reeds meer dan eens zoo wel door de Britsche als door de Fransche regeering bekend gemaakt. Zonder twijfel zullen beide regeeringen in het verloop van den tijd overwegen, of zij in een nader om schreven vorm dienen te worden bekend gemaakt. Henderson kan er van verzekerd zijn, dat een eventueele verklaring slechts zal worden afgelegd, indien hierover bij de beide regeeringen volkomen overeenstem ming best-"'" De senator Johnson, de ontwerper van cie resolutie, waarin werd voorgesteld, dat Roo- sevelt in samenwerking met hoofden van andere neutrale staten zou trachten, een wapenstilstand te bewerken, heeft een motie ingediend van de strekking, dat het congres voor drie dagen verdaagd zou worden om Roosevelt de vrije hand voor den vredes- arbeid te geven. Johnson betoogde, dat een dergelijke verdaging zou worden beschouwd als een teeken, dat de Vereenigde State-, vrede in Europa wenschen en dat het volk er op rekent, dat de president zal doen, wat in zijn vermogen ligt. Op verzoek van de achter de regeering staande leidende senatoren heeft Johnson zijn motie ingetrokken op voorwaarde, dat hij haar opnieuw zou indienen, wanneer de senator, die aan het woord was, zijn rede ge ëindigd zou hebben. TALLINN ÖALTISchport SOVJET Het Fransche legerbericht van gisteravond luidt: Zeer groote activiteit van de vijandelijke patrouilles tusschen Moezel en Saar. Hier en daar artillerievuur tusschen Moezel en Rijn. Op zee hebben onze strijdkrachten met succes een vijandelijken onderzeeër aange vallen. Het legerbericht van hedenochtend luidt: Ten Oost-Westen van de Saar zijn vijan delijke patrouilles nog steeds zeer actief. We derzij dsche actie der artillerie in dezelfde streken. Het opperbevel der Duitsche weermacht maakt bekend: In het. Oosten werden bij het optrekken naar de grens der Duitsche en Russische be langen de opgedragen dagtaken bereikt. In het gebied ten noorden van den Boeg en Soewalki zijn hiermede de bewegingen in hoofdzaak voltooid. In het Westen geringe activiteit van pa trouilles en artillerie. Hedenavond te 8 uur Fransche tijd (7.20 uur Nederlandsche tijd) zal de Fransche minister-president Daladier een belang- yke rede houden, welke door alle Fran sche zenders zal worden uitgezonden. Uit Washington wordt gemeld: Het agentschap Dowjones bericht, dat volgens een verklaring van het Witte Huis, de Vereenigde Staten geen verzoek hebben ontvangen op te treden als bemiddelaar in het Europeesche conflict. Terwijl de Finsche gedelegeerde Paasa- kivi op weg is naar Moskou op uitnoodiging van het Kremlin, is Finland voortgegaan met het onder de wapenen roepen van re servisten. In Finsche politieke kringen wordt er den nadruk op gelegd, dat dit zuiver een voorzorgsmaatregel is, aangezien men hoopt, dat de Moskousche besprekingen een vriendschappelijke overeenkomst tot resultaat zullen hebben. Men gevoelt be moediging door de belangstelling die in de naburige staten getoond wordt voor de re sultaten der besprekingen. De geheele Fin sche pers publiceert de verklaring der Zwedsche dagbladen, volgens welke „een gevaar voor Finland een bedreiging voor het geheele noorden is". Men is zich bewust van den ernst van den toestand, doch de bevodking van Helsinki blijft kalm en vastberaden. In een verkla ring heeft vde Finsche minister van finan cien den nadruk gelegd op de moeilijke po sitie der kleine naties op dit oogenblik in geheel Europa. Na verwezen te hebben naar het lot van Oostenrijk, Tsjecho Slowakije en Polen voegde hij hieraan toe: „Rusland klopt thans op de deur van Finland". Berichten uit Ankara geven te kennen, dat Turksche kringen optimistisch blijven ten aanzien an het resultaat der bespre kingen van Saradjogloe in Moskou. Terwijl officieele kringen nog de meeste strikte ge heimhouding betrachten ten opzichte van den aard en de vorderingen van de bespre kingen, is in welingelichte kringen de op vatting overheerschend, dat deze bespre king en definitief de houding van Turkije zullen bepalen met betrekking tot den Bal kan en de Zwarte zee. Dit zou dan moeten leiden tot de afsluiting en onderteekening in Moskou van een nieuw Turksch-Sowjet-Russisch pact, mo gelijk in den loop van deze week, en het zou mogelijk maken, dat de verdragen tot wederzijdschen bijstand van Turkije met Engeland en Frankrijk tezelfdertijd even eens zouden worden onderteekend in An kara. Een „ooggetuige" bij de Britsche lucht macht in Frankrijk seint: Voor het eerst hebben vier Engelsche vliegtuigen overdag een verkenningsvlucht langs de geheele Duitsche grens van Frankrijk tot aan de Noordzee gemaakt. Zij moesten een onder zoek instellen naar de laatste inlichtingen, die het hoofdkwartier van over de grens ontvangen had. De geruchten hadden be trekking op de evacuatie van belangrijke steden, groote troepenbewegingen bij Aken, een aanzienlijke luchtmachtconcentratie en het aanleggen van versterkingen bij de Luxemburgsche grens. De resultaten van de verkenningsvluchten worden thans door de deskundigen bestudeerd. Men gelooft, dat een serie foto's, door twee der vliegtuigen ge nomen, van de grootste waarde zullen blij ken te zijn. De vliegtuigen vertrokken in twee paren van een der Britsche bases ach ter de Maginot-linie. Twee toestellen hadden slecht weer en vlogen meestentijds op 2000 meter hoogte. Zij zetten koers langs de Zuidpunt van Luxemburg en vlogen vervol gens over Coblenz, waar het vuur op hen werd geopend. De granaten barstten rondom de vliegers uiteen, doch hun toestellen wer den niet getroffen. Ook boven Siegburg werden zij zonder resultaat beschoten. Zij zetten hun vlucht naar de Noordzeekust voort en vlogen daarna, met zorgvuldig ver mijden van Nederlandsch grondgebied, naar een vliegveld in Engeland, waar zij ver wacht werden. De beide andere toestellen stegen vóór den dageraad op en waren reeds een aanzienlijk stuk in Duitschland, toen de zon opkwam. Deze vliegers hadden beter weer. Zij konden de foto's nemen, waarvoor zij hun vlucht hadden ondernomen. Op 26 October zal een Argentijnsch eska- „der naar Panama uitloopen voor de bewa king van de veiligheidszone. Ook strijdkrach ten van de marineluchtmacht zullen aan deze bewaking deelnemen. De eerste groep oorlogscorrespondenten is gisteren naar de Britsche luchtmacht in Frankrijk vertrokken. De Beer op rooftocht. Estland. Letland, Litauen, de kleine Bal- tische staten hebben het brommen van den grooten Russischen beer aan hun grenzen gehoord en zich gehaast hem tegemoet te gaan en alles te presenteeren wat het hon gerige dier gevraagd heeft. Dat was niet weinig, dat waren eilanden in de Oostzee en kostbare havenplaatsen, welke voortaan een Russische bezetting zul len krijgen, waar Russische vlootbases en vliegvelden worden gevestigd. Na Estland is de gevolmachtigde van Letland in Moskou ontboden en daarna zijn de bespreking met Litauen begonnen, welke nog voortduren. Het is onbegrijpelijk dat al die zooge naamd zelfstandige staten de Russische eischen, die toch eigenlijk neerkomen op 'n voogdijstelling onder Rusland en daardoor op een verlies van zelfstandigheid, zonder meer hebben ingewilligd. Het eenige dat Rusland in ruil geboden heeft is een goedkoope leverantie van oor logstuig en wanneer men bedenkt, dat er tegelijkertijd een pact van militairen bij stand werd gesloten, komt het Russische aanbod er feitelijk op neer, dat Rusland op voordeelige voorwaarden zijn eigen mili taire hulptroepen bewapent. Hoe belangrijk de staten zijn welke Rusland, in den tijd dat Duitschland geen gelegenheid heeft om er veel aandacht aan te schenken, tot een soort vazalstaten wil maken, des te vriendelijker worden de uit- ncodigingen om eens gezellig een weekend op het Kremlin te komen doorbrengen en er met Vadertje Stalin het middagmaal te ko men gebruiken. Estland kreeg kort geleden een soort ulti matum en de minister-president had bijna geen tijd om heen en weer te reizen voor het halen en brengen van het antwoord, dat natuurlijk noodgedwongen gunstig voor Rusland geweest is. Litauen wordt heel wat vriendelijker be handeld en er ifi zelfs sprake van dat het onder zekere voorwaarden Wilna zou kun nen cadeau krijgen, dat de Russen juist de vorige maand van de Polen ingepikt heb ben. Maar al hebben zij Wilna heel gemakke lijk gekregen en al willen zij het dan wel aan Litauen cadeau geven, er wordt van Russische zijde op gerekend, dat de liefde niet van één kant kan komen en de Sovjet- Unie eischt dan ook in ruil het hebben van een garnizoen in de stad die zal worden teruggegeven en waarvoor men tevens een groote mate van cultureele en sociale auto nomie moet verleenen. Litauen krijgt dus een alleraardigst ca deautje in den vorm van een Poolsche stad vol Russische soldaten en het is volkomen begrijpelijk, dat men in Litauen het gevoel krijgt, dat men in zekeren zin het paard van Troje thuis gestuurd zal krijgen. Men ver wacht dat een Russisch-Litausche overeen komst binnen enkele dagen tot stand zal komen. De Letlandsche minister van buitenland- sche zaken, Munters, toont zich o zoo dank baar, dat Rusland zich over zijn staat heeft willen ontfermen. Hij heeft er op gewezen, dat de Russische haven Leningrad strate gisch ongunstig gelegen en niet ijsvrij is en daarom was het begrijpelijk, dat Rusland er naar streefde zijn positie in het kustge bied der Oostzee te bevestigen. Er hadden aldus Munters bedreigingen voor Rusland kunnen ontstaan wanneer Letland in een oorlog was meegesleept en hij vergeet daarbij te vertellen dat geen enkele staat zoo dom zou zijn om zich van het onbedui dende Letland meester te maken met de zekerheid daardoor oorlog met Rusland te zullen krijgen. Volgens den minister zou het normale leven in Libau en Windau geenszins beperkt worden daar de Russische bases nauwkeurig omlijnd zullen worden. Het is voor Letland te hopen, dat het al tijd even optimistisch over het inhalen van de Russische weermacht zal kunnen spre ken. i -j, Na Estland, Letland en Litauen is Fin land aan de beurt om uitgenoodigd te wor den eens in Moskou een praatje te komen maken. Men heeft in Finland voorzichtig naar het onderwerp van dat komende gesprek geïn formeerd, maar dat schijnt nog een verras sing te zullen blijven. De minister van bui- tenlandsche zaken Erkko is een beleefd man er, hij heeft gezegd, dat het een normale diplomatieke procedure is wanneer de re geering van het eene land het andere op visite vraagt en daarom is op de uitnoodi ging bevestigend geantwoord. Evenwel, Finland staat op het standpunt, dat het niet tot de kleine groep der Balti- sche staten behoort, maar dat het deel uit maakt van de neutrale Scandinavische groep ZwedenNoorwegenDenemarken. Al komt de afgevaardigde Paasikivi, de vroegere premier, ook praten, men zal er in Rusland rekening mee moeten houden, dat Finland ten aanzien van de neutraliteit een gelijke politiek blijft volgen als de overige Scandinavische landen. Volgens de Zweedsche pers, die zich voor het lot van Finland het land van de dui zend meren en dichtewouden ten zeer ste interesseert, zou het Rusland thans om de eilanden Lavansaari, Tyrarsaari, Siejari en Hogland te doen zijn en eveneens om de Alandseilanden waarover evenwel Zweden een woordje heeft mee te spreken. Wij gaan naar Moskou zoo heeft men in Finland gezegd maar wij behouden ten onvoorwaardelijke neutraliteit. Wij be dreigen niemand en willen ons niet aanslui ten bij eenige groep of groote mogendheid. Finland dat blijkbaar reeds reservisten heeft opgeroepen en versterkingen gaat aan leggen blijft ten aanzien van zijn neu traliteit een gelijke politiek volgen als de overige Scandinavische landen. Volgens de Zweedsche pers is de juridische positie van het land sterk in verband met het non agressiepact met Rusland en de internatio nalisatie van het vraagstuk der Alands eilanden overeenkomstig de conventie van 1921. Arm Fifiland als het zich daarop alleen kan beroepen. Wie zal het te hulp komen als Rusland zich aan die internationalisatie kwestie niet stoort en zijn eigen non- agressie-pact opzegt? En wanneer Rusland met geweld de neu traliteit van Finland gaat schenden, zullen dan de Scandinavische staten werkeloos kunnen toezien. En zou Duitschland toe staan, dat er een gewapend conflict tusschen Rusland en deze statengroep zou komen met het vooruitzicht op een volledige beheer- sching door Rusland van de Finsche golf, de Botnische golf en van de Oostzee? Misschien zou het goed zijn dat Duitsch land vrede krijgt om een oogje in het zeil te houden, dat de losgebroken Russisch» beer in de algemeene verwarring niet te groote stukken van Europa naar zijn hol sleept.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1