DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
rusland breidt zijn invloed uit.
Finland is vastbesloten zijn neutraliteit
te handhaven.
Duitsche volksverhuizingen.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No 239 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Directeur: C. KRAK. Dinsdag 10 October 1939
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
141e Jaargang
De houding van Portugal.
Een verklaring van
k Chamberlain in
het Lagerhuis.
Een motie van Johnson.
TTa8A^"
RUSLAND^
het Fransche legerbericht.
Het Duitsche legerbericht.
Minister-president Daladier
spreekt voor de radio.
Geen bemiddeling van de Vereen.
Staten.
De Finsch-Pussische
betrekkingen.
Turksche besprekingen
in Moskou.
Engelsche vliegtuigen boven
Duitschland.
De Amerikaansche veiligheids
zone.
Britsche oorlogscorrespondenten
in Frankrijk.
De algemeene toestand.
ALKMAARSCHE COURANT
Na Estland, Letland en Litauen is thans Finland aan de beurt om in Moskou
de Russische eischen in ontvangst te gaan nemen.
In Finland heeft men betoogd, dat men in allen gevalle een strikte neutrali
teit zal handhaven en dat dit land dat zich tot de Scandinavische staten-
groep rekent niet van plan is zich zonder meer aan een Russisch ulti
matum te onderwerpen, blükt wel uit het oproepen van reservisten en aan
het aanleggen van versterkingen.
Terwijl de Russische groepen voornemens zijn reeds Vrijdag de ieuwe
garnizoensposten in Estland te gaan bezetten, organiseert men in Duitsch-
land het vertrek der Duitschers die naar het vaderland of volgens som
mige berichten naar de „herstelde Duitsche provincies in Polen" kunnen
terugkeeren.
Uit Estland zouden ongeveer 16.000 Duitschers vertrekken en uit Letland
ongeveer 50.000.
In Litauen wacht men nog de Russische overeenkomst af.
Er schijnen vele Duitschers te zijn die met de evacuatieplannen allesbe
halve zijn ingenomen.
Ook uit Zuid-Tirol verwacht men een uittocht van Duitschers die noodge
dwongen naar Duitschland zullen trekken.
De boodschap, die president Carmona
van Portugal voor de nationale vergadering
heft voorgelezen, zegt o.m.: „In de aanwe-
zigheid van den zuid-Afrikaanschen verte
genwoordiger alhier wil ik uitdrukking ge
ven aan mijn voldoening, dat ik de natie
van het gemeenebest op verzoek van ko
ning George een bezoek heb gebracht en
voorts mijn voldoening erover uit te spre
ken, dat de doeleinden van mijn bezoek
aan de Unie overal volkomen worden be
grepen".
Gelijk uit deze passage blijkt, werd de
vergadering bijgewoond door den zuid-
Afrikaanschen gezant.
Sprekende over den oorlog zeide de pre
sident in zijn boodschap: „Ofschoon wij bui
ten 't conflict staan is er 'n speciale reden
waarom wij toch erbij zijn betrokken, n.1.
omdat Groot-Brittannië erbij betrokken is.
«et land, waarmede wij sinds eeuwen ver-
honden zijn en jegens hetwelk wij in trouw
aan onze geschiedenis en aan de gevoelens
a& ons volk den nadruk willen leggen op
onze vriendschap in deze moeilijke, bewo
gen tijden".
Maandagmiddag heeft de eerste minister,
azfr' °Pnieuw de trouw van Portugal
EngelschPortugeesche bondge-
sr.v,= ap kewestigd, evenals den Portugee-
zan,n wensck tot handhaving van een eer
zame neutraliteit.
snpnMZaiulegde deze verklaring af in de
gader Jeenkomst van da nationale ver-
bnnric11^' d'e bijeengeroepen was om een
Carm„„ap aan te booren van president
reis pn 3 ..omtrent zijn recente koloniale
Afrika '3ezoek aan de Unie van zuid-
wejffsrH 1 uiteenzetting heeft Salazar ge-
ternafil Pelingen te maken op den in-
twee „i(a e", pestend, waarbij hij echter
v*n di,nZ°nderingen maakte: een woord
sPraak (S?npatk'e voor Polen en de uit
geste vp tugal zal medewerken ten
welke F,n 6en vrede onder pmstandigheden
beid geven°Pa ve^gke'd en rechtvaardig-
„De Britsche en Fransche regeeringen zijn
het over de doeleinden, waarvoor wij den
oorlog zijn ingegaan, volkomen eens", ver
klaarde gister de Britsche premier Cham
berlain in antwoord op een vraag van het
Labour-lid Henderson, die had gevraagd of
het in het voornemen der Britsche regee
ring lag te zijner tijd een nauwkeuriger
omschreven verklaring over de oorlogsdoel
einden te publiceeren.
„Deze doeleinden", aldus zeide Chamber
lain verder, „zijn reeds meer dan eens zoo
wel door de Britsche als door de Fransche
regeering bekend gemaakt. Zonder twijfel
zullen beide regeeringen in het verloop van
den tijd overwegen, of zij in een nader om
schreven vorm dienen te worden bekend
gemaakt. Henderson kan er van verzekerd
zijn, dat een eventueele verklaring slechts
zal worden afgelegd, indien hierover bij de
beide regeeringen volkomen overeenstem
ming best-"'"
De senator Johnson, de ontwerper van cie
resolutie, waarin werd voorgesteld, dat Roo-
sevelt in samenwerking met hoofden van
andere neutrale staten zou trachten, een
wapenstilstand te bewerken, heeft een motie
ingediend van de strekking, dat het congres
voor drie dagen verdaagd zou worden om
Roosevelt de vrije hand voor den vredes-
arbeid te geven. Johnson betoogde, dat een
dergelijke verdaging zou worden beschouwd
als een teeken, dat de Vereenigde State-,
vrede in Europa wenschen en dat het volk
er op rekent, dat de president zal doen, wat
in zijn vermogen ligt.
Op verzoek van de achter de regeering
staande leidende senatoren heeft Johnson
zijn motie ingetrokken op voorwaarde, dat
hij haar opnieuw zou indienen, wanneer de
senator, die aan het woord was, zijn rede ge
ëindigd zou hebben.
TALLINN
ÖALTISchport
SOVJET
Het Fransche legerbericht van gisteravond
luidt:
Zeer groote activiteit van de vijandelijke
patrouilles tusschen Moezel en Saar. Hier en
daar artillerievuur tusschen Moezel en Rijn.
Op zee hebben onze strijdkrachten met
succes een vijandelijken onderzeeër aange
vallen.
Het legerbericht van hedenochtend luidt:
Ten Oost-Westen van de Saar zijn vijan
delijke patrouilles nog steeds zeer actief. We
derzij dsche actie der artillerie in dezelfde
streken.
Het opperbevel der Duitsche weermacht
maakt bekend:
In het. Oosten werden bij het optrekken
naar de grens der Duitsche en Russische be
langen de opgedragen dagtaken bereikt.
In het gebied ten noorden van den Boeg
en Soewalki zijn hiermede de bewegingen in
hoofdzaak voltooid.
In het Westen geringe activiteit van pa
trouilles en artillerie.
Hedenavond te 8 uur Fransche tijd (7.20
uur Nederlandsche tijd) zal de Fransche
minister-president Daladier een belang-
yke rede houden, welke door alle Fran
sche zenders zal worden uitgezonden.
Uit Washington wordt gemeld: Het
agentschap Dowjones bericht, dat volgens
een verklaring van het Witte Huis, de
Vereenigde Staten geen verzoek hebben
ontvangen op te treden als bemiddelaar
in het Europeesche conflict.
Terwijl de Finsche gedelegeerde Paasa-
kivi op weg is naar Moskou op uitnoodiging
van het Kremlin, is Finland voortgegaan
met het onder de wapenen roepen van re
servisten. In Finsche politieke kringen
wordt er den nadruk op gelegd, dat dit
zuiver een voorzorgsmaatregel is, aangezien
men hoopt, dat de Moskousche besprekingen
een vriendschappelijke overeenkomst tot
resultaat zullen hebben. Men gevoelt be
moediging door de belangstelling die in de
naburige staten getoond wordt voor de re
sultaten der besprekingen. De geheele Fin
sche pers publiceert de verklaring der
Zwedsche dagbladen, volgens welke „een
gevaar voor Finland een bedreiging voor
het geheele noorden is".
Men is zich bewust van den ernst van den
toestand, doch de bevodking van Helsinki
blijft kalm en vastberaden. In een verkla
ring heeft vde Finsche minister van finan
cien den nadruk gelegd op de moeilijke po
sitie der kleine naties op dit oogenblik in
geheel Europa. Na verwezen te hebben naar
het lot van Oostenrijk, Tsjecho Slowakije
en Polen voegde hij hieraan toe: „Rusland
klopt thans op de deur van Finland".
Berichten uit Ankara geven te kennen,
dat Turksche kringen optimistisch blijven
ten aanzien an het resultaat der bespre
kingen van Saradjogloe in Moskou. Terwijl
officieele kringen nog de meeste strikte ge
heimhouding betrachten ten opzichte van
den aard en de vorderingen van de bespre
kingen, is in welingelichte kringen de op
vatting overheerschend, dat deze bespre
king en definitief de houding van Turkije
zullen bepalen met betrekking tot den Bal
kan en de Zwarte zee.
Dit zou dan moeten leiden tot de afsluiting
en onderteekening in Moskou van een
nieuw Turksch-Sowjet-Russisch pact, mo
gelijk in den loop van deze week, en het
zou mogelijk maken, dat de verdragen tot
wederzijdschen bijstand van Turkije met
Engeland en Frankrijk tezelfdertijd even
eens zouden worden onderteekend in An
kara.
Een „ooggetuige" bij de Britsche lucht
macht in Frankrijk seint: Voor het eerst
hebben vier Engelsche vliegtuigen overdag
een verkenningsvlucht langs de geheele
Duitsche grens van Frankrijk tot aan de
Noordzee gemaakt. Zij moesten een onder
zoek instellen naar de laatste inlichtingen,
die het hoofdkwartier van over de grens
ontvangen had. De geruchten hadden be
trekking op de evacuatie van belangrijke
steden, groote troepenbewegingen bij Aken,
een aanzienlijke luchtmachtconcentratie en
het aanleggen van versterkingen bij de
Luxemburgsche grens. De resultaten van de
verkenningsvluchten worden thans door de
deskundigen bestudeerd. Men gelooft, dat
een serie foto's, door twee der vliegtuigen ge
nomen, van de grootste waarde zullen blij
ken te zijn. De vliegtuigen vertrokken in
twee paren van een der Britsche bases ach
ter de Maginot-linie. Twee toestellen hadden
slecht weer en vlogen meestentijds op 2000
meter hoogte. Zij zetten koers langs de
Zuidpunt van Luxemburg en vlogen vervol
gens over Coblenz, waar het vuur op hen
werd geopend. De granaten barstten rondom
de vliegers uiteen, doch hun toestellen wer
den niet getroffen. Ook boven Siegburg
werden zij zonder resultaat beschoten. Zij
zetten hun vlucht naar de Noordzeekust
voort en vlogen daarna, met zorgvuldig ver
mijden van Nederlandsch grondgebied, naar
een vliegveld in Engeland, waar zij ver
wacht werden.
De beide andere toestellen stegen vóór den
dageraad op en waren reeds een aanzienlijk
stuk in Duitschland, toen de zon opkwam.
Deze vliegers hadden beter weer. Zij konden
de foto's nemen, waarvoor zij hun vlucht
hadden ondernomen.
Op 26 October zal een Argentijnsch eska-
„der naar Panama uitloopen voor de bewa
king van de veiligheidszone. Ook strijdkrach
ten van de marineluchtmacht zullen aan
deze bewaking deelnemen.
De eerste groep oorlogscorrespondenten
is gisteren naar de Britsche luchtmacht in
Frankrijk vertrokken.
De Beer op rooftocht.
Estland. Letland, Litauen, de kleine Bal-
tische staten hebben het brommen van den
grooten Russischen beer aan hun grenzen
gehoord en zich gehaast hem tegemoet te
gaan en alles te presenteeren wat het hon
gerige dier gevraagd heeft.
Dat was niet weinig, dat waren eilanden
in de Oostzee en kostbare havenplaatsen,
welke voortaan een Russische bezetting zul
len krijgen, waar Russische vlootbases en
vliegvelden worden gevestigd.
Na Estland is de gevolmachtigde van
Letland in Moskou ontboden en daarna zijn
de bespreking met Litauen begonnen, welke
nog voortduren.
Het is onbegrijpelijk dat al die zooge
naamd zelfstandige staten de Russische
eischen, die toch eigenlijk neerkomen op 'n
voogdijstelling onder Rusland en daardoor
op een verlies van zelfstandigheid, zonder
meer hebben ingewilligd.
Het eenige dat Rusland in ruil geboden
heeft is een goedkoope leverantie van oor
logstuig en wanneer men bedenkt, dat er
tegelijkertijd een pact van militairen bij
stand werd gesloten, komt het Russische
aanbod er feitelijk op neer, dat Rusland op
voordeelige voorwaarden zijn eigen mili
taire hulptroepen bewapent.
Hoe belangrijk de staten zijn welke
Rusland, in den tijd dat Duitschland geen
gelegenheid heeft om er veel aandacht aan
te schenken, tot een soort vazalstaten wil
maken, des te vriendelijker worden de uit-
ncodigingen om eens gezellig een weekend
op het Kremlin te komen doorbrengen en er
met Vadertje Stalin het middagmaal te ko
men gebruiken.
Estland kreeg kort geleden een soort ulti
matum en de minister-president had bijna
geen tijd om heen en weer te reizen voor
het halen en brengen van het antwoord,
dat natuurlijk noodgedwongen gunstig
voor Rusland geweest is.
Litauen wordt heel wat vriendelijker be
handeld en er ifi zelfs sprake van dat het
onder zekere voorwaarden Wilna zou kun
nen cadeau krijgen, dat de Russen juist de
vorige maand van de Polen ingepikt heb
ben.
Maar al hebben zij Wilna heel gemakke
lijk gekregen en al willen zij het dan wel
aan Litauen cadeau geven, er wordt van
Russische zijde op gerekend, dat de liefde
niet van één kant kan komen en de Sovjet-
Unie eischt dan ook in ruil het hebben van
een garnizoen in de stad die zal worden
teruggegeven en waarvoor men tevens een
groote mate van cultureele en sociale auto
nomie moet verleenen.
Litauen krijgt dus een alleraardigst ca
deautje in den vorm van een Poolsche stad
vol Russische soldaten en het is volkomen
begrijpelijk, dat men in Litauen het gevoel
krijgt, dat men in zekeren zin het paard van
Troje thuis gestuurd zal krijgen. Men ver
wacht dat een Russisch-Litausche overeen
komst binnen enkele dagen tot stand zal
komen.
De Letlandsche minister van buitenland-
sche zaken, Munters, toont zich o zoo dank
baar, dat Rusland zich over zijn staat heeft
willen ontfermen. Hij heeft er op gewezen,
dat de Russische haven Leningrad strate
gisch ongunstig gelegen en niet ijsvrij is en
daarom was het begrijpelijk, dat Rusland
er naar streefde zijn positie in het kustge
bied der Oostzee te bevestigen. Er hadden
aldus Munters bedreigingen voor
Rusland kunnen ontstaan wanneer Letland
in een oorlog was meegesleept en hij vergeet
daarbij te vertellen dat geen enkele staat
zoo dom zou zijn om zich van het onbedui
dende Letland meester te maken met de
zekerheid daardoor oorlog met Rusland te
zullen krijgen. Volgens den minister zou
het normale leven in Libau en Windau
geenszins beperkt worden daar de Russische
bases nauwkeurig omlijnd zullen worden.
Het is voor Letland te hopen, dat het al
tijd even optimistisch over het inhalen van
de Russische weermacht zal kunnen spre
ken.
i -j,
Na Estland, Letland en Litauen is Fin
land aan de beurt om uitgenoodigd te wor
den eens in Moskou een praatje te komen
maken.
Men heeft in Finland voorzichtig naar het
onderwerp van dat komende gesprek geïn
formeerd, maar dat schijnt nog een verras
sing te zullen blijven. De minister van bui-
tenlandsche zaken Erkko is een beleefd man
er, hij heeft gezegd, dat het een normale
diplomatieke procedure is wanneer de re
geering van het eene land het andere op
visite vraagt en daarom is op de uitnoodi
ging bevestigend geantwoord.
Evenwel, Finland staat op het standpunt,
dat het niet tot de kleine groep der Balti-
sche staten behoort, maar dat het deel uit
maakt van de neutrale Scandinavische
groep ZwedenNoorwegenDenemarken.
Al komt de afgevaardigde Paasikivi, de
vroegere premier, ook praten, men zal er in
Rusland rekening mee moeten houden, dat
Finland ten aanzien van de neutraliteit een
gelijke politiek blijft volgen als de overige
Scandinavische landen.
Volgens de Zweedsche pers, die zich voor
het lot van Finland het land van de dui
zend meren en dichtewouden ten zeer
ste interesseert, zou het Rusland thans om
de eilanden Lavansaari, Tyrarsaari, Siejari
en Hogland te doen zijn en eveneens om de
Alandseilanden waarover evenwel Zweden
een woordje heeft mee te spreken.
Wij gaan naar Moskou zoo heeft men
in Finland gezegd maar wij behouden
ten onvoorwaardelijke neutraliteit. Wij be
dreigen niemand en willen ons niet aanslui
ten bij eenige groep of groote mogendheid.
Finland dat blijkbaar reeds reservisten
heeft opgeroepen en versterkingen gaat aan
leggen blijft ten aanzien van zijn neu
traliteit een gelijke politiek volgen als de
overige Scandinavische landen. Volgens de
Zweedsche pers is de juridische positie van
het land sterk in verband met het non
agressiepact met Rusland en de internatio
nalisatie van het vraagstuk der Alands
eilanden overeenkomstig de conventie van
1921.
Arm Fifiland als het zich daarop alleen
kan beroepen. Wie zal het te hulp komen
als Rusland zich aan die internationalisatie
kwestie niet stoort en zijn eigen non-
agressie-pact opzegt?
En wanneer Rusland met geweld de neu
traliteit van Finland gaat schenden, zullen
dan de Scandinavische staten werkeloos
kunnen toezien. En zou Duitschland toe
staan, dat er een gewapend conflict tusschen
Rusland en deze statengroep zou komen met
het vooruitzicht op een volledige beheer-
sching door Rusland van de Finsche golf, de
Botnische golf en van de Oostzee?
Misschien zou het goed zijn dat Duitsch
land vrede krijgt om een oogje in het zeil
te houden, dat de losgebroken Russisch»
beer in de algemeene verwarring niet te
groote stukken van Europa naar zijn hol
sleept.