DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
pe beslissing over de opheffing van
het wapen-embargo.
Een radio-rede van minister Spaak,
pe Finsch-Russische onderhandelingen
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
235 Dit numintr bestaat uit drie bladen. Directeur; C. KRAK.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C n,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Zaterdag 28 October 1939
'-i
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
iele doorgang
De eerste Encycliek van
Paus Pius XII.
Fransche legerberichten.
De stemmingen over de
neutraliteitswet.
De algemeene toestand.
Ongerustheid
in België,
ALKMAARSCHE COURANT
De Amerikaansche Senaat heeft gisteravond laat een zeer belangrijke be
slissing genomen. Na de uitvoerige debatten der laatste dagen en na de
behandeling van talrijke amendementen waarbij het vaak tot heftige
debatten kwam, is gisteravond met 63 tegen 30 stemmen besloten het
wapenembargo op te heffen, zoodat Amerika, wanneer ook het Huis van
afgevaardigden zich daarmede vereenigt, krijgstuig aan de oorlogvoerende
staten kan leveren waarvan, zooals duidelijk is, slechts de democratische
mogendheden, die voor het vervoer kunnen zorgen, zullen profiteeren.
De Belgische minister van Buitenlandsche Zaken Spaak heeft gisteravond
een radiorede gehouden waarin hij al zijn landgenooten op het hart drukt
voorzichtig in hun uitlatingen te zijn en niets te zeggen of te schrijven dat
een der oorlogvoerende staten als voorwendsel voor een vijandige actie zou
kunnen gebruiken.
De Finsche delegatie zal Maandag weer naar Rusland vertrekken. De Fin
nen zijn van meening, dat de onderhandelingen niet zullen mislukken wan
neer men een oplossing kan vinden voor de Russische territoriale eischen
welke uitsluitend een nieuwe grensregeling in het eilandengebied in de
Finsche Golf mogen betreffen.
De eerste encycliek van Paus Pius XII,
welke geplubliceerd is door de staats-
secretarie, begint met een herinnering
aan den veertigsten verjaardag van de
toewijding van het menscndom aan het
Heilig Hart, door welke vereering de paus
wenscht, dat zijn apostolische activiteit
alwqrden gekenmerkt. Hij wenscht zich
vervolgens geluk met het betoon van
Molieke eenheid ter gelegenheid van
zjjn verkiezing en zijn króning en dankt
voor deze stemming van kinderlijke gene
genheid en toewijding. In het bijzonder be
tuigt hij zijn hulde aan de souvereine
staatshoofden en autorteiten, vooral van
Italië.
De fundamenteele plicht van zijn
apostolische bediening zal zijn de waarheid
te getuigen in een geest van liefde, die
liefde, welke ernstig is aangetast door de
ontketening var, den oorlog, welke hij met
alle middelen heeft geprobeerd te bezwe
ren. Tot een gunstiger tijdstip wenscht
hij uit te stellen het bepalen van een
standpunt tegenover de moderne verwar
ring. De paus merkt evenwel op, dat de
diepe en laatste wortel van hét tegen
woordig kwaad zich bevindt in de weige
ring den regel te erkennen va., de univer-
seele moraliteit, op grond van het feit, dat
men God, de Christelijae Godheid en leer
heeft verloochend. Vandaar de smartelijke
terugkeer tot het heidendom, vergezeld
van stoornissen in het bewustzijn en in de
Staten.
Twee dwalingen.
Uit dit godsdienstige en moreele agnos
ticisme komen twee fundamenteele dwa
lingen voort: het vergeten van de wet der
menschelijke solidariteit en liefde eener-
zyds en anderzijds de dwaling, welke het
burgergezag wil ontdoen van iedere soort
afhankelijkheid jegens God en van iederen
band met de bovennatuurlijke wet, welke
den Staat opheft tot de opperste waardig
heid, het leven tot opperste criterium van
orde en juridische moraal.
De eerste dwaling in het licht stellend,
herinnert de paus eraan, dat de individuen
veree'nigd zijn door organische en weder-
zijdsche betrekkingen, ondanks de ver
scheidenheid en de verschillen, welke het
gevolg zijn van de uiteenloopende levens
omstandigheden en cultuur.
Allen die de kerk binnen gaan hebben,
welke hun oorsprong en hun taal zij, een
Pius XII
gelijk recht in het Huis des Heeren, zon
der vooroordeel en met wettige liefde,
welke ieder aan het eigen vaderland
brengt.
Wat de tweede dwaling aangaat, merkt
de paus op, dat absolute staatsautonomie
strijdig is met de beginselen der natuur
lijke religie en het christelijk geweten,
waarbij alles wordt herleid tot de moraal
van het nut en waarbij het recht van den
mensch wordt beroofd van het moreele
gezag, dat er den grondslag van vormt.
Hij stelt eveneens de schade het licht,
welke uit deze opvatting voortvloeit en
houdt in het bijzonder stil om na te gaan
hoe het verzet is tegen de gezinsuitbrei
ding en het welzijn van het gezin. De
rechten van het geweten zijn heilig en
onschei.dbaar. Maar zelfs in dt betrekkin
gen me. andere volkeren blijkt een derge
lijke opvatting zeer schadelijk te zijn, daar
zij het fundament en de waarde ontneemt
aan de rechten van den mensc"., op grond
daarvan de rechten van anderen schendt
en het wederzijdsch vertrouwen, de over
tuiging van wederzijdschen trouw aan het
gegeven woord feitelijk vernietigt en dik
werf de beslissing van geschillen liever
overlaat aan de wapenen dan aan de rede
en het recht.
De menschheid moet opnieuw
worden opgevoed.
Wat de toekomst aangaat, betoogde de
paus, dat het heil niet zal komen van het
zwaard, doch slechts van de eerbiediging
van het natuurrecht en het licht der God
delijke openbaring. De menschheid moet
volgens de leer van het evangelie met het
oog op Godsbestuur opnieuw godsdienstig
en geestelijk worden opgevoed.
Met dit doel moet iedere opoffering
edelmoedig worden aanvaard. Het is
troostgevend op te merken, dat deze geest
in de kerk zeer levendig 's e.. zich in alles
openbaart in deze beweging, van de
eucharistische congressen tot de vrucht
bare werkzaamheden van de katholieke
actie.
De paus wijst op de bijzondere taak van
het gezin in alle tijden, doch vooral in
tijden van vervolging. Hij betoogde op
nieuw, dat het bij de mislukking van de
menschelijke hulpmiddelen slechts de
kerk is, welke heil zal kunnen brengen. De
gedachte het burgergezag te schokken of
er de rechten van te usurpeeren is geheel
vreemd aan de kerk. Zij is steeds bereid
te dienen en haar hulp aan te bieden in
den geest van Christus.
Tenslotte roept de paus het lijden van
Polen in herinnering met woorden, door
drenkt van droefheid over het vergoten
bloed, waarbij hy aan alle christenen ter
wereld een menschelijk en broederlijk me
delijden vraagt, hij herinnert aan zijn
pogingen den oorlog te verhinderen en
verzekert zijn zonen de hulp van Christus
koning, herinnert aan de dagen van be
proeving en noodigt de herders en ge-
loovigen en vooral degenen, die lijden en
de kinderen op tot een ononderbroken ge
bed, bevrucht door den geest van kastij
ding en de werken van boetedoening.
Donderdagochtend heeft Z. H. de paus
de encycliek doorgelezen en nog enkele
wijzigingen aangebracht. Vervolgens werd
het origineele handschrift naar de meer-
tallige drukkerij van het Vaticaan ge
bracht, waar des middags vijf vertalingen
verschenen, n.1. een Italiaansche, Fransche,
Duitsche, Engelsche en Spaansche. Boven
dien verscheen een officieel uittreksel in
het Nederlandsch en het Poolsch.
Op uitdrukkelijk verlangen van den
paus heeft de pauselijke gendarmerie ge
durende 24 uur de wacht betrokken bij de
drukkerij, ten einde iedere indiscretie te
voorkomen. Alle personen, die de druk
kerij verlieten werden nauwkeurig onder
zocht.
Het legerbericht van Vrijdaga -d luidt:
Toegenomen activiteit van de verken
ningselementen en van de artillerie aan bei
de zijden.
Het legerbericht van hedenochtend
luidt: een kalme nacht aan het geheele
front.
Een amendement op het neutraliteitsont-
werp, dat Amerikaansche havens tot ver
boden gebied wilde verklaren voor gewapen
de koopvaarders en duikbooten van oorlog
voerende staten, is door den senaat met 65
tegen 27 stemmen verworpen.
Stemming over het embargo.
De senaat kwam tot een uitspraak over het
wapenembargo, toen Nye voorstelde het
regeeringsontwerp terzijde te stellen en zijn
eigen ontwerp te aanvaarden. Het ontwerp
van Nye verschilde in zooverre van het
regeeringsschema, dat het embargo gehand
haafd bleef. Dit voorstel van Nye werd met
67 tegen 22 stemmen verworpen.
Hieruit blijkt dus, dat de senaat niet heeft
gestemd over een voorstel tot opheffing van
het wapenembargo, zooals eerst werd ge
meld, doch een voorstel van Nye, dat het
embargo wilde behouden, heeft verworpen.
Nog een stemming over het embargo.
Nader wordt gemeld: De leiders van beide
partijen in den senaat waren overeengeko
men, dat de stemming over het voorstel van
Nye een uitspraak voor opheffing van het
embargo beteekende, doch Clark verlangde
een nieuwe stemming over het embargo
voor de einduitspraak over het geheele neu-
traliteitsontwerp.
Het wetsontwerp aangenomen.
Hedennacht werd gemeld: De senaat
heeft het wetsontwerp tot wijziging van
de neutraliteitswet aangenomen.
Het werd aangenomen met 63 tegen
30 stemmen.
De voornaamste punten der
neutraliteitswet.
De voornaamste punten van de nieu
we neutraliteitswet, zooals deze door
den senaat is aangenomen, zijn:
1. de wet staat den verkoop van wa
penen tegen contante betaling toe aan
oorlogvoerenden;
3. het vervoer van wapenen met Ame
rikaansche schepen naar eenig deel der
wereld is verboden;
3. het vervoer van goederen en pas
sagiers naar havens van oorlogvoerende
landen is, op enkele uitzonderingen na,
voor Amerikaansche schepen verboden;
4. de uitvoer van materiaal naar oor
logvoerenden is verboden, zoolang het
eigendomsrecht niet is overgedragen
aan de regeering in kwestie, met uitzon
dering van bepaalde gebieden;
5. het is verboden in de Ver. Staten
obligaties en andere vaste rente geven
de stukken uit te geven.
Zie verder Buitenland, pag. 3, 2e blad.
Men vraagt zich onwillekeurig af waarom
koning Leopold van België eigenlijk een
radiotoespraak tot Amerika heeft gehouden
met de wetenschap, dat men daarvan in de
Seheele wereld, dus ook in de oorlogvoeren-
e landen, kennis zou nemen,
immers de neutralen en vooral de kleine
reutralen uiten zich in dezen tijd niet zon-
er noodzaak, ook al om het gevaar te ont-
P8*1» dat men hun woorden een andere en
de h raa*r böteekenis kan geven dan
ken was i°en zij werden uitgespro-
d*ent gezegd, de radiorede
zicht'6n ^^chen koning is een zoo voor-
van verklaring, een zoo zuiver bewijs
daarin611 vo^tlekte neutraliteit, dat men
een geen, enkele voorkeur of afkeer van
rÜdende partijen zal kunnen aan-
zaam6'6 vf- neutraa'> het heeft een vreed-
krachteT t noodig om zÜn nationale
Seert gPP .kunnen ontplooien, België be-
gebied Pnn Vlerkanten meter van een anders
Wnrrie. Wenscbt niets liever dan met rust
te begrii v°ldoende duidelijk en het is
radiorede ,dat koninS Leopold geen
4an de lui f kouden om dat nog eens
Maar j.S ®reilde wereld te verzekeren,
heeft er 2n ,0nirig heeft meer gedaan. Hij
°orlogVoe 0 :erlooPs aan herinnerd, dat alle
Neutraliteit11 8 staten beloofd hebben die
zichten tp onschendbaarheid in alle op-
Met deze eeib'edigen.
volstaa ve, aring had de koning kun-
van men er in België volkomen
d hestonnS'j at er geen enkele mogelij k-
j aten cuat een der oorlogvoerende
V Jn belofta in de toekomst zou schen
^hans d^'r^ zekerheid zoo hebben wij
F®Pen i evoering van den koning be-
Wa*tEchiiv,i ,t men hi België niet en dat
^inlyk de zeden, dat koning Leo
pold nog eens nadrukkelijk aan de garantie
verklaringen der oorlogvoerende staten
heeft herinnerd.
Immers de koning gaat verder en zegt.
dat België de toekomst met een kalme vast
beradenheid tegemoet ziet en bereid is zijn
onafhankelijkheid met alle krachten te doen
eerbiedigen.
Hij bespreekt zelfs de mogelijkheid, dat
België kan worden aangevallen in weerwil
van de plechtige en stellige verbintenissen
tegenover dat land aangegaan en aan den
vooravond van den oorlog hernieuwd en hij
moet daarbij onwillekeurig bedacht heb
ben, dat de wereldgeschiedenis der laatste
jaren vele voorbeelden kent, dat plechtig
gesloten verdragen zonder meer werden ge
schonden.
Mocht dat gebeuren en nu komt uit alle
verzekeringen van vredesverlangen en ver
trouwen op anderer beloften een waarschu
wing en een bedekt dreigement naar voren
dan zal België niet aarzelen te strijden,
dan heeft het ditmaal vertienvoudigde mid
delen en dan zal het gansche land achter het
leger staan.
Wij kunnen niet gelooven, zegt de koning,
dat onze neutraliteit door de oorlogvoeren
de mogendheden niet zal geëerbiedigd wor
den en dat hij dat in het openbaar uit
spreekt, doet aan dat Volstrekte ongeloof
eenigen twijfel rijzen.
Hier krijgt de rede den vorm van een na
drukkelijke waarschuwing als hij zegt, dat
de Belgen vertrouwen hebben in het woord,
dat de oorlogvoerende staten in het aan
schijn van de wereld hebben gegeven en
hij herinnert er op deze wijze die staten
aan, dat ook de geheele wereld het zal we
ten wanneer dat woord wordt gebroken en
den staat die zich daaraan zou schuldig
maken unaniem zou veroordeelen.
België is loyaal en mag daarom van an
deren dezelfde loyaliteit verwachten.
Tenslotte doet dan de koning een beroep
op Amerika om België te helpen en te steu
nen ten bate van den vrede in dienst der
beschaving.
En wie tusschen de regels wil doorlezen
kan daarin een waarschuwing aan een na
burige mogendheid zien, dat België zich in
geval van nood op den steun van den aller
grootsten onder de neutrale staten zal be-
roepen.
Inmiddels heeft de koning niets gezegd
wat met de neutraliteit van België niet in
overeenstemming zou zijn en wat dat be
treft lijkt zijn rede wel opgesteld door de
besten zijner diplomaten.
Met Nederland heeft de koning nog ge
zegd, vormt België een vredeseiland in het
belang van alle volkeren en het is of hij
daarmede nog even wilde zinspelen op de
groote vriendschap van beide volkeren, die
aan dezelfde gevaren zijn blootgesteld en die
daarom ten zeerste bij elkanders lotgeval
len zijn betrokken.
Het is teekenend voor den internationa
len toestand, dat de rede van den koning in
Duitschland niet gepubliceerd wordt, maar
dat het Duitsche volk daarvan heden in de
bladen een résumé zou krijgen.
Welke reden had de Belgische koning om
op dit moment deze verklaring van de po
sitie en de paraatheid van zijn land te
geven?
Het kan niet anders dan deze zijn, dat
men ook in België begrijpt, dat het door
breken van Siegfriedlinie en Maginotlinie
te zware offers zal eischen en dat men daar
rekening houdt met de mogelijkheid, dat
een der strijdende staten als hij zijn volle
weermacht wil ontplooien min of meer
in de noodzakelijkheid kan komen een
ander gebied dan het Fransche voor den op-
marsch van zijn troepen te zoeken.
Dat men daarover niet heelemaal gerust
Ls kan ook uit een bericht uit Brussel blij
ken, volgens hetwelk de Belgische minister
Spaak in een bijeenkomst van de senaats
commissie voor buitenlandsche zaken zou
verklaard hebben, dat men aan de grenzen
troepenconcentraties zou hebben waargeno
men welke op aanvalsplannen tegen België
kunnen wyzen.
Een vreemde legermacht zou voor een
inval in België een voor de geheele neutrale
wereld aanvaardbare verklaring moeten ge
ven, maar de geschiedenis kent tallooze
voorbeelden, dat men, om het in een Hol-
lendsch spreekwoord uit te drukken, ge
makkelijk een stok kan vinden als men van
plan is een hond te slaan.
i
Vandaar wellicht, dat men op het oogen-
blik itt België wil waken tegen elke on
voorzichtige uitlating, welke onberekenbare
gevolgen zou kunnen hebben en dat de mi
nister er de pers, maar ook anderen, die een
vooraanstaande plaats in het openbare
leven innemen nog eens nadrukkelijk op
heeft gewezen, dat zij niet al te openlijk
voor een oorlogvoerenden staat mogen partij
kiezen of onvriendelijke en te heftige ter
men in hun uitlatingen mogen gebruiken.
Uit dat alles blijkt wel, dat men in België
ondanks alle verstrekte garanties, over de
mogelijkheden in een wellicht nabije toe
komst niet heelemaal gerust is.
Nederland en België vormen tesamen in
derdaad een vredeseiland temidden der on
berekenbare oorlogsgolven en al moge h-.t
eene land zich momenteel meer bedreigd
gevoelen dan het andere, zy hebben er bei
den belang bij dezelfde voorzichtigheid te
betrachten.
Werken en zwijgen is het voorschrift, dat
Mussolini zijn volk thans heeft gegeven.
Het is een raad, dien ook andere neutra
len in deze gevaarvolle tijden zeker ter
harte moeten nemen.
Dat België wel eenige reden tot ongerust
heid heeft blijkt uit een bericht uit Kopen
hagen waarin melding wordt gemaakt van
scherpe aanvallen der Berlijnsche bladen op
de Belgische pers.
Hitier heeft de laatste dagen langdurige
besprekingen met de voornaamste generaals
van de weermacht waaronder ook de
luchtmacht gehouden en na de conferen
tie met de gouwleiders vraagt men zich met
groote belangstelling af welke militaire
actie Duitschland in den zin heeft.
Vooral in België volgt men den loop der
gebeurtenissen met groote aandacht nu de
Duitsche pers op felle wijze stelling neemt
tegen een sterk anti-Duitsch artikel in de
Nation Beige.
Een Duitsch blad stelt zelfs de vraag in
hoeverre een staat nog neutraal is wanneer
in toonaangevende dagbladen de propagan
da van een der oorlogvoerenden met zulk
een brutaliteit en blijkbaar in overleg met
Parijs 'geschiedt.
De Belgische regeering heeft inmiddels
het Brusselsche blad Pourquois Pas? in
beslag laten nemen omdat het een artikei
bevatte, dat beleedigend was voor den
Duitsdien gezant te Brussel,
Het is teekenend voor de spanning in Bel
gische regeeringskringen, dat terwijl pas
in den nacht van Donderdag op Vrijdag
koning Leopold draadloos tot Amerika
sprak, reeds gisteravond opnieuw een radio
rede door den minister van Buitenlandsche
Zaken den heer Spaak is gehouden. Hij
heeft er daarbij nadrukkelijk op gewezen,
dat België's neutraliteit alleen gehandhaafd
kan worden wanneer men in zijn uitlatin
gen de grootste voorzichtigheid in acht
neemt. De individueele vrijheid moet thans
wijken voor de nationale discipline. Iedere
daad aldus Spaak die wij verrichten
er. ieder woord, dat wij spreken kan gevol
gen hebben. De neutraliteit verbiedt ons
niet onze vriendschap te verloochenen maar
legt ons verplichtingen op en wanneer
zekere personen zich niet van de dreigende
gevaren bewust zijn is de regeering vastbe
sloten handelend op te treden ter verdedi
ging van België en den vrede.
België is waakzaam en blijkbaar niet ge
rust en ook uit Bazel komen berichten dat
gemobiliseerde burgers die met verlof waren
teruggeroepen zyn. Men is daar veronrust
door de verbreking van het telefoonverkeer
met Duitschland, vooral toen er geruchten
gingen over concentraties van Duitsche
troepen aan den rechteroever van den Rijn
waarbij door de genie pontonbruggen wer
den geslagen.
Als zoo de stemming in België en Zwit
serland blijkt te zijn, is het ook voor Ne-
deralnd zaak niet alleen met groote zorg
vuldigheid de Duitsche actie aan het West
front te volgen, maar tevens om in woord
en daad de uiterste voorzichtigheid te be
trachten.
Want ook hier zal men er tegen moeten
waken, dat een der strijdende partyen de
gelegenheid krijgt een beleedigende uitla
ting als voorwendsel voor een vijandige
actie te gebruiken.
Intusschen is vandaag een der belang
rijkste berichten, dat de Amerikaansche
senaat tot de opheffing van het wapen
embargo heeft besloten. Steeds scherper
komt tot uitdrukking dat Rusland sterker
de zijde van Duitschland en Amerika open
lijker die der democratische staten gaat
kiezen,