ieel Overzicht.
In bewogen dagen.
NOTITIE-BOEKJE.
blad
Vlaamsche kronijk.
Tegen Sint Niklaas.
M. J. BRUSSE:
UIT M IJ N
Op de mosselen-jacht.
PËRDE
pnane
jen invloed van de politieke
°rtóis vloeit er 45 millioen goud af.
Bezorgdheid in kringen van be-
Vermindering van de
,e"jraging bij onderzoek van sche
en in Engeland. Gunstige finan-
■eele resultaten van Amerikaansehe
ondernemingen. Onveranderd in
terimdividend van Unilever. Re-
ulaten emballagefabrieken en hout
handel. Gunstige vooruitzichten
van suiker en rubber,
van de zwaarste zorgen, waarmede
zitters zich op het oogenblik het
vel% breken, is het in acht nemen van een
h oot mogelijke veiligheid voor hun be-
z°°gr immers de problemen, die zich
]egg'ng-thans voordoen, zijn niet alleen en
iet in de eerste plaats de vraag van
ZêlfS oo voordeelig mogelyk rendement,
e6IÏ Z de voornaamste factor is geworden de
p,af-ohpid in verband met de sterk gewij
lde omstandigheden, die geheel en al be
nvloed worden door de politieke gebeurte-
"^"vorige week is ons land het voorwerp
weest van een soort zenuwencrisis, die het
ALKMAARSCHE COURANT VAN ZATERDAG 18 NOVEMBER 1939.
^Toei'sel was van geruchten omtrent ern
gebeurtenissen, die voor de deur
f_Z staan. Het is achteraf gebleken,
j e geruchten voor het overgroote deel on
eerond waren en de maatregelen, die de
Nederlandsche regeering heeft genomen, die
hun beurt ook weer aanleiding hadden
eegeven tot bepaalde vermoedens, dienen
®beel en al te worden beschouwd uit een
jjogpunt van een zoo doeltreffend mogelijke
landsverdediging.
Gelukkig is dan ook met het begin van
de nieuwe week een zeer merkbare ont
spanning ingetreden, die ook op de beurs
tot" uitdrukking kwam in eenig koersherstel,
nadat tevoren de verschillende afdeelingen
onder vrij sterken druk hadden gestaan
Gedurende de crisisdagen heeft zich m-
tusschen een vrij sterke vraag naar dollars
geopenbaard, die dus in wezen er op neer
kwam, dat er afvloeiing van kapitaal plaats
vond naar Amerika. Die meerdere vraag
naar dollars is door afgifte van het Egali
satiefonds voldaan, en naar men weet ver
schaft dit fonds zich het dollarmateriaal
door goud over te nemen van de Nederland
sche Bank, dat dan weer wordt aangewend
tot aankoop van dollars in het buitenland.
Uit den jongsten weekstaat van de Neder
landsche Bank heeft men dan ook een vrij
sterke vermindering van den goudvoorraad
kunnen waarnemen en wel van 45 mil
lioen, doch daar het goud naar men weet
nog altijd door de Nederlandsche Bank vol
gens den vroegeren maatstaf wordt gewaar
deerd, is de waarde van dit goud in nieuwe
guldens uitgedrukt omstreeks 56 millioen.
Deze goudonttrekking heeft een licht aan
trekken van de geldkoersen hier te lande
tengevolge gehad, nadat in den tijd, die aan
de jongste politieke crisis voorafging, juist
een geleidelijke verruiming was ingetreden,
telfs in die mate, dat men in bankkringen
«n verlaging van het disconto der Neder-
ladsche Bank met een vol procent tege
moet zag. Die verlaging zal thans voorloo-
pig wel uitblijven, daar men in financieele
kringen overhelt naar de opvatting, dat men
voorloopig wel met de handhaving van de
tegenwoordig eenigszins verhoogde geld
koersen rekening dient te houden. Men
grondt deze verwachting o.a. op de omstan
digheid, dat de Schatkist gedurende de mo
bilisatie voortdurend geldmiddelen noodig
heeft, zoolang men nog niet heeft kunnen
besluiten om over te gaan tot uitgifte van
een groote leening, waarvan reeds lang
sprake is, doch waarvoor het tijdstip tot nu
toe blijkbaar nog niet gunstig genoeg werd
geacht.
De gemiddelde belegger interesseert zich
gewoonlijk slechts matig voor de geldkoer
sen op korten termijn, waarover wij hier
boven schreven, maar toch is het verloop
daarvan in de meeste gevallen niet zonder
rpnt!kteni? V00r de ontwikkeling van den
itestand voor beleggingen op langen ter-
115 tevens voor de koersen op de
obligatiemarkt. Het ligt immers voor de
nana, dat indien men geld kan uitzetten met
dit na verlooP van eenige
maanden of een half jaar weder terug te
vangen, zonder dat men daarbij koers -
risico heeft geloopen en daarbij dan rente
^.ake" van 2 1/4 tot 2y pCt„ het animo
o ligaties te koopen, die een rente geven
van ongeveer 1 pCt. meer dan zulke uitzet-
op korten termijn, zeer gering zal
Un. Dit gebrek aan vraag komt dan tot uit-
lukkmg in lagere koersen voor obligaties,
waardoor dan automatisch het rendement
op zulke obligaties wordt verhoogd. Stijgt
nu de rente op korten termyn en houden
ie hoogere koersen gedurende eenigen tijd
s and, dan wordt hierdoor, indien men an-
c ere actoren, die zich kunnen voordoen,
buiten beschouwing laat, een druk gelegd
op de koersen van obligaties. Men heeft dan
ook kunnen waarnemen, dat er op deze
markt, ook na de inmiddels ingetreden ont
spanning op de beurs, geen herstel van be-
teekenis is ingetreden. Hoogstens kan men
zeggen, dat de koersdaling tot staan is ge
komen.
Wat van staatsfondsen kan worden ge
zegd, geldt ook voor gemeenteleeningen en
pandbrieven. Eind October deed de Friesch
Groningsche Hypotheekbank mededeeling
dat uitgelote 3% pCt. pandbrieven reeds te
voren konden worden ingewisseld tegen
4'4 pCt. pand-brieven. Hiermede was dus
een definitieve overgang van. 3<y naar
pCts. rentetype bewerkstelligd. Spoedig
daarop trad er echter een sterke terughou
ding bij beleggers aan den dag en het lijkt
dan ook twijfelachtig of de houders van de
uitgelote 3y pCt. pandbrieven in ruim!
mate van het aanbod gebruik hebben ge
maakt. In ieder geval is het bij het eene
voorbeeld gebleven en andere hypotheek
banken zijn nog niet tot een soortgelijk,
aankondiging overgegaan.
Het kan niet worden ontkend, dat het ge-
heele conjunctuurverloop in Amerika zich
zeer bevredigend blijft ontwikkelen. De cij
fers, die regelmatig gepubliceerd worden
over het derde kwartaal van dit jaar, geven
bijna zonder uitzondering een belangrijke
stijging te zien vergeleken met het vooraf
gaande kwartaal en vooral met hetzelfde
tijdvak van het voorafgaande jaar. De hoo
gere winsten zijn in hoofdzaak een gevolg
van de stijging der omzetten en slechts in
zeer beperkte mate van een styging der
prijzen. Enkele toonaangevende persoonlijk
heden uit het bedrijfsleven hebben zich zeer
duidelijk uitgesproken tegen een politiek
die gericht zou zijn tegen een verheffing
van het prysniveau, omdat daarvan allerlei
economische en sociale verschuivingen het
gevolg zouden zijn. Natuurlijk zullen zich
gevallen voordoen, waarin de bedrijfskosten
zijn gestegen, een verschijnsel, dat zich
trouwens ook in ons land openbaart. Indien
het mogelijk is, zal men trachten om de hoo
gere productiekosten te niet te doen door een
uitbreiding van den omzet, maar het is zon
der meer duidelijk, dat men dit niet altijd
in de hand heeft. De verkoopen van de Gene
ral Motors hebben in het loopende jaar aan
zienlijk meer bedragen dan verleden jaar.
nl. in de eerste 9 maanden 926 millioen dol
lar tegen vorig jaar 694 millioen dollar. De
toestand in de staalnijverheid is zeer bevre
digend en het bezettingspercentage bedraagt
nog altijd 93 y van de capaciteit. De af
leveringen van de U.S. Steel bedroeg in Oc
tober 1.219.000 tons tegen 985.000 tons in
September en 663.000 in October van het
vorige jaar. De voorsprong vergeleken met
het vorige jaar bedroeg in de eerste tien
maanden 2.824.000 tons op een totale hoe
veelheid van 8.076.000 tons. Deze cijfers too-
nen wel zeer duidelijk aan, dat de productie
zich op een sterk verhoogde basis beweegt,
waaruit volgt, dat ook de winstcapaciteit
aanzienlijk grooter is geworden, hetgeen
trouwens wel uit de vroeger besproken
kwartaalcijfers is gebleken.
Ook de toestand van de electriciteitsin-
dustrie is bevredigend en de verkoopen van
de General Electric bedroegen in 9 maan
den 217,9 millioen dollar tegen 193,5 mil
lioen dollar. De American Gas and Electric
kondigde een extra dividend aan van 25 dol
larcent, behalve het gewone kwartaalsdivi
dend van 40 dollarcents.
De vliegtuigindustrie maakt een boom
periode door, maar het behoeft nauwelyks te
worden gezegd, dat deze aandeelen grooter
risico's bieden, omdat men van een zeer
groot deel afhankelijk is van het voortdu
ren van den oorlog. De Curtiss Wright kon
digde op de aandeelen A een dividend van
1 dollar per aandeel aan, tegen 50 dollar
cents in Juni en 1 dollar in December 1938.
De totale uitkeering over 1939 bedraagt tot
nu toe 1.50 dollar tegen 1 dollar in het vori
ge jaar. De North American Aviation heeft
reeds belangrijke orders voor Europeesche
rekening ontvangen en onderhandelt met
Engeland over de levering van 800 snelle
oefenvliegtuigen. Hiervoor zal het echter
noodig zijn om de productiecapaciteit te
verdubbelen en het behoeft geen betoog, dat
de kapitaaluitgaven op deze wijze weer een
belangrijk deel van de winsten in beslag zul
len nemen.
Ten aanzien van de scheepvaart mag met
voldoening worden geconstateerd, dat de be
handeling van schepen die ter controle in de
Britsche havens worden aangehouden, op het
oogenblik belangrijk vlotter verloopt dan kort
geleden nog het geval was. Het stoomschip
Sibajak is naar wy hoorden, niet meer dan
twee dagen opgehouden en van Maandag af
zal de vertraging nog geringer zijn, met het
oog op de aankondiging, dat alle z.g. optie
ladingen als contrabande zullen worden be
schouwd. Zulke ladingen zullen dan worden
gelost en het tijdroovend onderzoek naar den
geadresseerde zal komen te vervallen. Het
stoomschip Oranje heeft, naar wij hoorden,
een lading rubber aan boord met bestem
ming voor de Nederlandsche regeering. Het
schip wordt hier binnen een week verwacht
De vlottere behandeling der schepen, heeft
intusschen op de koersen der scheepvaart-
aandeelen nauwelijks eenige uitwerking ge
had en tevoren was deze afdeeling even
eens gedrukt op den algemeenen crisistoe
stand.
De toestand der industrieele bedrijven is
vrij bevredigend. De uitvoer van kunstzijde
is voor October niet onbelangrijk gestegen;
deze bedroeg 625.000 kg. tegen 493.000 in
September. Ook de gemiddelde prijs was
hooger, n.1. 2.05 tegen 1.66. Aandeelen
Aku waren dan ook tamelijk vast gestemd.
De export van radio-artikelen was zooals te
verwachten was, weinig bevredigend, doch
die van gloeilampen bleef zich vrij goed
handhaven.
Het Unileverconcern kondigde een inte
rimdividend aan van 3 hetgeen een gun-
stigen indruk maakte, daar de mogelijkheid
thans niet uitgesloten wordt geacht, dat ook
het totale dividend, dat het vorige jaar
IVi heeft bedragen, zal worden gehand
haafd. De financieele resultaten van de Em
ballagefabrieken en Houthandel, welke
maatschappij naar men weet een regeling
heeft getroffen met haar obligatiehouders,
waardoor de rentebetaling van de 4% en
5 Ys leening tot resp. 1 November 1940 en
Januari 1941 werd uitgesteld, waren iets
gunstiger dan het vorige jaar. Er werd n.1.
een winst gemaakt van ruim 28000 tegen
een verlies van 874 het vorige jaar. Er was
echter ondanks de reeds vroeger doorge
voerde reorganisatie alweer een opgeloopen
verliessaldo, dat thans wordt verminderd
tot 151.000. Toch wordt aangekondigd, dat
op 1 Mei 1940 twee coupons van de achter
stallige obligatierente zullen worden be
taald.
Wat culturen betreft, blijven de vooruit
zichten voor de suiker gunstig. De gemid
delde prijs waarvoor oogst 1939 is ver
kocht, beweegt zich tusschen 6.25 en f 6.50
bij een kostprijs van ca. 4.50. Op het oogen
blik wordt de suiker naar men weet ver
kocht tegen ongeveer 10 per quintaal. Men
Onze straatlantaarns werden blauw
geverfd en wij krijgen wagens, volgeladen
met zakjes zand aan de deur, met beleefd
verzoek den inhoud ervan op onzen zol
der uit te strooien en de leege zakjes eer
lijk terug te geven.
Die wagens en dat zand moeten de stad
redden.
Trouwe zorgers als onze vroede vaderen
zijn, sloegen zij een voorraad van hon
derdduizenden (in Antwerpen bijvoor
beeld 500.000) gasmaskers in en stelden
deze voor een civiel prijsje den inwoners
ter beschikking. Dat alleen de Belgen
deze kunnen bekomen en de vreemdelin
gen maar moeten zien hoe zij bij een
eventueelen gasaanval er door zullen
komen, bewijst dat het gemeentebestuur
een stelregel is toegedaan, dat het hemd
nader is dan de rok.
Nu het blijkt, dat de liefhebberij voor
deze voorbehoedmiddelen niet bijster
groot is en er met veel tamtam van het
Antwerpsche half millioentje nog maar
ongeveer 20.000 werden afgenomen, zal
het er op uitdraaien, dat we straks ge
meente-venters van gasmaskers in onze
straten zullen zien. Of het wordt een
reuzestrop.
De politie komt om te hooren of wij
soms vrienden of familie buiten hebben,
die ons zouden kunnen uitnoodigen,
wanneer het in de stad zelf te heet mocht
worden. En meteen hoort diezelfde politie
'"is ook maar uit of er soms vreemdelin
gen onder ons dak wonen.
Orde brengen in het vraagstuk der
vreemdelingen, bescherming van ons
leven, het gaat allemaal in één moeite
door.
Wij denken, dat de agenten aangesteld
voor de telling der vreemdelingen, voor
een zwaar karwei staan. En het leger,
dat moet geteld worden, groeit overigens
nog met den dag. Op het stadhuis, afdee
ling Vreemdelingen-bureau, is het niet
meer bij te houden. Reeds nu is bovendien
komen vast te staan, dat er zich in de
groote steden, met name in Brussel en
Antwerpen, duizenden vreemdelingen be
vinden, die hier in het land niet werden
toegelaten en dan ook niet ingeschreven
staan. Er bevinden zich een massa be-
hoeftigen onder, die op de eene of andere
wijze geholpen zullen moeten worden.
Vermits wij intusschen buiten den oor
log blijven en ook wel hopen er voor
goed uit te blijven, zetten wij in alle rust
onze beschermingsmaatregelen voort.
Buiten de bovenvermelde zandzakjes en
de blauwe verf op het korpus onzer
straatlantaarns, wandelen voorname me-
neeren van een koninklijke collectie, die
ze de Koninklijke Commissie van Monu
menten noemen, door de steden en schrij
ven lange veile papier boordevol. Op de
stad- en andere huizen worden de jour
nalisten bijeengeroepen, waar ze ontzet
tend vervelende redevoeringen moeten
slikken. Alsof die menschen het al niet
beroerd genoeg hebben. Onderwijl loopen
pastoors te ruizemuizen in donkere kel
derholen onder hun kerk.
Alweer moeten wy op den loop met
onze schilderijen, met diezelfde schilde
rijen,v waarmee wij het vroeger al zoo
druk hebben gehad.
Onder de Franschen werden zy ons
zonder complimenten ontstolen en naar
„la douce France" vervoerd. Met heel
veel moeite hebben we ze terug gekregen;
nu moeten wij ze weer gaan verstoppen.
Verstoppen in muffe, vochtige kelders
tusschen zandzakjes, als de kolen en de
patatten van onzen wintervoorraad.
Leve de Kunst. En leve de Kunstenaars.
Zij kregen standbeelden. Yankees en an
dere geldhebbers schudden hun zakken
uit en leggen duizenden ponden en dol
lars neer voor een stuksken doek, groot
als een zakdoek, van Rubens. Maar over
de wereld kunnen zij niet een akkoord
maken om het te beschermen. Zandzak
jes. kelders en een vage hoop, dat is al.
Winkeliers étaleeren monsterachtige
gasmaskers, anderen bouwden in hun
uitstalvenster kelders voorzien van al wat
men bij een vijandelijken aanval in zoo'n
kelder al zou kunnen gebruiken en wat
bij hen te koop is. Zaken zijn zaken.
Maar er zijn schooner en opwekkender
étalages.
Met dat al worden, alle beschermings
maatregelen ten spijt, de dagen steeds
zwaarder. Zwaarder voor den eenling,
zwaarder voor het land.
In de heden aan de Kamerleden en
Senatoren uitgereikte Memorie van Toe
lichting bij de Rijksbegrooting voor het
jaar 1940 worden de uitgaven op 11 mil
jard 633 miljoen franken geraamd, de
inkomsten op 11 miljard 656 millioen. Ge
gelooft het niet? Toch is het zoo; een
batig saldo van ettelijke miljoenen.
Maar: Dat ellendige: maar.
Jammer genoeg, laat de ware toestand
zich een beetje anders zien.
Dat onze staatsschuld zoo maar even
tjes bijna 58 miljard bedraagt en sinds
verleden jaar dus vermeerderde met meer
dan 1 miljard, is misschien het vermelden
niet eens waard.
Doch de bovenaangegeven
gewone begrooting werden
„aan de hand van de op het
Augustus bekende gegevens,
de Memorie van Toelichting, geen reke
ning is gehouden met de mobilisatie-
kosten en met de gevolgen, voor de be
lastingopbrengst, van de ontreddering van
handel en nijverheid".
En dan komt nog de buitengewone be
grooting, waarvan men verwacht, dat zy
een uitgave zal voorzien van 2 miljard
200 miljoen frank.
Neen, erg rooskleurig ziet het er bij ons
niet uit en van Sint Nikolaas is op dit
gebied ook al niets te verwachten.
Hendrick de Vlamingh.
cijfers der
opgemaakt
einde van
zoodat, zegt
verwacht dus, dat het komende jaar weer
betere resultaten zal opleveren, hoewel in
aanmerking moet worden genomen, dat de
oogst van kleineren omvang zal zijn, nl.
1.475.000 tegen 1.566.000 tons dit jaar. Oogst
1941 zal echter worden uitgebreid tot
1.750.000 tons. Britsch-Indië zal het volgend
jaar waarschijnlijk eenige honderdduizenden
tons kunnen opnemen.
De afscheep van rubber heeft tamelijk vlot
plaats, vooral naar Amerika. Ook in Europa
worden echter goede prijzen gemaakt. Voor
het eerste kwartaal 1940 zal het uitvoerper-
centage worden verhoogd van 75 tot 80
hetgeen dus weer een ruimeren afzet voor
de rubbermaatschappijen belooft.
Hieronder volgt een overzicht van het
koersverloop in de afgeloopen week.
3-3 y Nederland 1938, 85 1/4, 84 9/16,
85 5/16;
3 Indië 1937 A. 83 K, 82 3/4, 83y2;
Youngleening 7y, 8 3/8, 7 3/4;
4% Fransche schatk. '32 27, 28;
Koloniale Bank 157, 163;
Aku 27 5/8, 29 7/8;
Lever Bros-Unilever 94 y, 98y2, 981/4;
Philips 128, 136, 133 1/4;
Anaconda 24 9/16, 25 1/8, 20 1/16;
North Am Aviation 20 1/4, 20 7/8, 19 3/4;
Koninklijke 248, 265, 256
Amsterdam Rubber 187, 193 y;
Serbadjadi 97, 101, 98 1/4;
Java China Japan Lijn 105, 112, 109 3/4;
Ned. Scheepvaart Unie 107, 108 3/4, 107 3/4;
H.V.A. 380, 394, 385
Ver. Vorstenlandsche Cultuur 96y2, 1011/4,
99;
Deli Batavia Mij. 111 y, 113, 112;
Deli Mij. 153, 162, 157;
Senembah 125 1/4, 131i/2, 130 y.
Wist u, dat er in den vorigen oorlog hier
ui ons land een verwoede, opwindende jacht
js gehouden op mosselen, om ze, in een
langzaamaan tot de uitbundigheid van den
windhandel opgevoerde run, uit te voeren
naar Duitschland?
Ik vond hierover uitvoerige aanteekenin-
gen terug, die mij nu wel weer van belang
schijnen om ze voor u uit te werken:
wel nooit had ik toen van te voren de
jnogelykheid erkend van een koppelstreepje
nsschen de begrippen „mosselen" en „jacht".
Van de jacht, niet waar? 't Stoer en
appere avontuur over rotsen en sneeuw-
en> door oerwouden en woestijnen
van den leeuw, de haal van een tij-
zanH iUW over Üsvelden, bergsteilten en
and ten keen door duinen en struiken en
't u/nf3118 ko°Manden bij donkere maan, om
vpm?( te besluipen, te achterhalen, te be-
jj. en> te begaffelen, te strikken, klem-
t *n,te raspen, in die roekeloos harts-
Voor u Nimrodsche sport geweldig
aangezicht van de koddebeiers,
achti' "f" dien anderen zin: van 't zenuw-
Ven g ige haasten en reppen, dat je ner-
lakk Verrafe^ en waarin 'n mensch van onzen
roilP^en tijd achter zijn adem en de
Uit e marken en dollars aan, met z'n tong
gehikt mond' op gloeiende zolen mee voort
buit v Wordt om z'n deel aan den oorlogs
kansen demonisch paaiende en lokkende
En
SekroD^ de mosselen! Die in hun schulp
en appn" ,slÜme*ingen, waar je geen visch
kuit. n V aan hebt, laat staan hom of
heidszin lyossel> bij wie vergeleken traag-
IenPaarH 6ld' de slak, immers een vurig
turen in ^'0rdt' Die slap en slibberige crea-
al wat n kwallig kille ontkenning van
st°nime afr, actie zweemt of beweeg; die
grip. s s ot)berigheidjes zonder kop of be-
bun ernen' van embryo's als ze daar in
?p^oten zwarte doodkistjes zyn
dat je een rilling van naargeestigheid krijgt
wanneer ze op zoo'n nat-goren herfstnamid-
dag enkel maar aangediend worden door een
sjofele straat: „Zéélandsche mööós-sele" en
je in den weergalm de griep zóó uit den
mist over je ruggestreng voelt sijpelen.
Tenzij op 'n tochthoek van eenigerlei
„vroolijke buurt" in een havenstad, waar een
roode knipjes-lantaarn bloedplekken glimpt
over de klamme keien: een dik vrouwmensch
in d'r omslagdoek pafjes boven 'n vuurtest zit
te sudderen aan 'n stalletje-met-een-zieke-
lijk-zuur-luchtje. Er komen 'n paar joppers
de hol afgehikt, poten zichzelf wijdbeens,
één jat schoor op de plankenschraag tegen
dat ziekeneurige zwalpen van dien stads -
grond. Dan 'n graai uit 'r mande en omhoog
snakken Van hun smakkenden mond naar 'n
druipende mossel, zoo door 't kommetje
azijn heen mik opgeslingerd, dat ze 'm in
hun onderlip opvangen, in-slobberen, 'n
kauw met 'r kaken, 'n kwalijke slok tot
blussching van dien branderigen jenever-
adem en om den plas in hun maag wat te
dempen „Nou Janus, en dat we 'm"
droppelen sop nog aan 'r neuzen en kinnen
„van nieuws af an weer tof magge luste
Da's de jacht. Dit zijn de mosselen in 't
populaire verkeer. Omdat wij, Hollanders,
nog maar altijd dit kostelijke volksvoedsel
niet voluit op zijn rijke waarde weten te
schatten.
Nog's op een keer ging ik soupeeren met
een Joodsch meisje, op 'n Vrijdagavond, dat
't sjabbes en in het restaurant maigre was.
Wij kregen tong, tonge-visch. En daar over
heen een geurige mosselensaus. Maar de
Mozaische spijswetten zij bannen met
het onreine zwijn onder meer ook de onnoo-
zele mossel van de tafel der Joden.
'n Vriend zegt mij: „terecht. Want na 't
eten van mosselen heb ik eens 'n nacht
merrie van voorhistorische mammouth-af-
metingen in mijn bed gehad, tot ik een hoofd
kreeg als een gloeiende potkachel, een pols
als een op hol geslagen wekker en vlot van
tong als ik werd, vlot van tong
Maar met dit al zaten we daar samen aan
ons souper van tongevisch, een zeer, zéér
geoorloofde visch zij 't met mosselensaus,
die Mozes nu eenmaal op de zwarte lijst
heeft gezet. En wat moest ik doen gege
ven de waarlijk ongemeene bekoring van
mijn tafelmeisje?
„Wat zijn dit voor aardige dingetjes?"
vroeg zijn, argeloos een onweerstaanbaar
lachje verspillend aan die onreine schep
selen, die eronder zouden hebben gebloosd,
als ze geen mosselen waren.
Ik heb mijn geweten niet eens heel erg
bezwaard gevoeld, en heusch geenszins
mijn maag, want 't recept kan ik u aanbe
velen: een charmant Joodsch soupeer-meisje
benevens tong met een zeer aromatische
mosselensaus door in dienzelfden arge-
loozen stijl maar te antwoorden, dat 't die
nieuwe delicatesse van Japansche vruchtjes
moest wezen. Of zij ze 't ook niet vond? ze
leken op die kleine speksteenpoppetjes van
Kiwa Hiwaja, die snoezige afgodsbeeldjes,
niet waar? En je proefde er, heusch, 't aroom
aan van de Geisha-meisjes Nee, zoo'n
kunstzin, zoo'n mildheid vond je alleen maar
in die gezegend zon-doorstoofde Japansche
natuur, waar zelfs de vruchten aan de hoo
rnen En dus, al maar nog 'n beetje on
gerust heenpratende over de onreine mos-
seldieren in de wittewijnsaus, kwamen we
toen vanzelf te redeneeren over „de Mikado",
de operette in de mode van dien tijd. En na
dat 't laatste idóle-vruchtje van den zilveren
schotel in 't nirwana van haar mondje was
binnengewipt, gaven we onze toch nog wel
kinderlijke zielen lucht in dat toen zoo af
gezaagd Mikado-wijsje van „De bloemen, die
bloeien in Mei trala", juist omdat 't mid
den November was. Hé ja, wanneer komt
de Mikado nog 's weer op 't repertoire?
Zoodat dit de mosselen waren. En dat de
jacht. En tusschen die tegendeelen heb ik
door mijn koppelteeken de eenheid gebracht
van „mosselen-jacht". Zeer terecht. Ik wist
't eerst ook niet. Maar de oorlog had meer
van die accomodaties gegeven. Ze bestonden
vóór dien al met den hemel, ze waren er
nu blijkbaar ook met de hel. Maar hierover
schrijf ik uit beginsel niet in deze rubriek.
Ik ga u, integendeel, vertellen van de mos-
selenjacht. Hoe heele gebieden in Zeeland
en Friesland daar, in den vorigen oorlog, aan
meededen in de jacht van die jacht. Van de
mosselenjagers aan de Amsterdamsche en de
Rotterdamsche koopmansbeurzen, alle
maal uit ontroerend mededoogen met den
Duitschen Adelaar, die ook toen reeds meer
aas behoefde in zijn schraal voorzienen
voederbak. En hoe de mosselen uit zee en
van de stroomen daar toen by wagonladin
gen in werden uitgestort, dag aan dag, opdat
genoemde roofvogel toch vooral niet in
katzwijm mocht raken.
Neen!
Hier volgt het getrouw relaas van mijn
jachtavontuur.
't Was dan in die winterdagen, toen de
treinen in ons land niet meer verwarmd
waren, dat ik, in mijn zwaren ulster lichte
lijk verkleumd, uitstapte in de schemerigheid
van een Zeeuwsch stationnetje met éen
gloeipit op halve kracht. De ambtenaar aan
den uitgang had juist mijn medereiziger aan
geklampt om inlichtingen over den welstand
van zijn vrouw, die hij in een stadsch zie
kenhuis was wezen bezoeken. Dit was een
zeer goedmoedig dus langdurig gesprek, zoo
dat ik er mijn koffertje voorloopig maar bij
neerzette tot tegelegenertijd mijn kaartje zou
worden ingenomen.
't Stationnetje heette mee naar de plaats,
waar ik heen moest, en die ik Yerseke zal
noemen. En toen de spoorwegwachter van
mijn medereizigers-vrouws-kwalen de e.e-
wenschte bijzonderheden wist, nam hij mij
in behandeling wees 't duister in en infor
meerde mij, dat er een diligence op was.
Inderdaad, nauwelijks was ik 't hekje uit.
en terwijl mijn voeten op den tast al innig
vastzogen in de gezapige Zeeuwsche klei.
zag ik aan den overkant 't silhouet van den
wagen met paard, als een zwartje van Nelly
Bodenheim, schrap geteekend tegen dp
lamplicht doorschenen gordijnen van de af
spanning, waar zooveel als de wachtkamer
was
Dit was dus gemoedelijk en 'n tikje roman
tisch naar grootvader's omslachtig-gezellige
reisverhalen. In de gelagkamer van de
staminet die bekende grootronde koperen
olielamp over 't groene laken en de glanzen
de ballen van 't biljart. Aan de gewitkalkte
muren de bont-glimmerige afgrijselijkheden
van allerhande reclame-prenten, waar
Toorop's symbolische levensverzekerings
figuren zich niet eens meer ongemoedelijk
by toonden. En meteen zat je in den oor
logstijd. Aan de tapkast zwaar bepakte sol
daten, monter in 't uitzicht op hun Kerst
verlof, en 'n beeld van een bloeiende
Belgische meid, vluchtelingen, die de ver
broedering en verzustering der kleine naties
propageerde met zoo'n warm glunderen lonk
uit haar donkere kijkers, dat de krijgers er
hun spuiten voor in den hoek zetten en haar
op verteederde lonkjes en klopjes en kneep
jes en Kwatta-reepen onthaalden.
Toen zei de koetsier van de diligence, dat
't weer laat was eer de Vlissinger aankwam
met de post, en dat 't toch merakel was zóó
wrèèèd veel geld als er met die mosselen
verdiend werd op dorp.
Ik spitste mijn ooren en voelde mij op den
goeden weg. Maar hij, integendeel, ging
voeterend voort, dat er geen weg in 't land
zóó veel paardevleesch vreet als die 't sta
tion Kruiningen met het nijvere Yersche ver
bindt, want je zakte er tot je assen in en
mocht nog dankbaar wezen als je niet met
span en al van den dijk kwam geglibberd, in
dat hardstikke duister.
De waard opperde een stoomtram: hoeveel
jaren waren ze nu al aan 't meten geweest,
dat er nooit iets van kwam? En 'n kwieke
kérel met een Belze-pet op en de handen in
de zakken van z'n jekker, draaide 'n slag op
z'n hakken om: voor 't vervoer met de wa
gens van één wagon mosselen hier naar 't
station had hij nog de vorige week 42 be
taald. Maar 't kon er best af, want 't was
geld bij de visch. Zoodra ze opgeladen wa
ren, had ie van den Duitscher twee duzend
gulden ontvangen in den bal van z'n hand!
En alles zweeg vol ontzag voor zóó'n som.
,,'t Is puur goud!" snakte de waard ver
zaligd.
De schipper lachte maar witjes.
Half uur later zaten we met ons drieën
reizigers in de zwart-donkere kast van de
diligence. Waar we, langzaam verzinkend in
de klei, nog 'n kwartiertje voor 'n overweg
moesten wachten, dat de wind uit de een
zaamheid zoo gierde door de naden in de
portieren, wat tijd genoeg gaf om uit 't ge
sprek van mijn lotgenooten meteen al 't
eigenlijke te vernemen van de mosselen-
jacht. Want van dit oogenblik af heb ik daar
niemand meer gezien of gesproken, die er
niet in de mosselen was. Myn beide gezellen
bleken zelfs twee geweldige mosselenjagers
voor 't aangezicht des Heeren
En wat ik op deze excursie toen voor ver
bazende dingen aan de weet ben gekomen,
vertel ik u een volgenden keer.
Nadruk verboden.
