12 Mei De verklaring van Chamberlain Moederdag-bloemendag VRAAG EN AANBOD Debatten in het Lagerhuis. Scherpe critiek op het regeeringsbeleid. Stanley antwoordt namens de regeering. WOENSDAGS EN ZATERDAGS. 35 cent per vijf regels, TWEEDE BLAD Reeds vroeg kwamen gistermiddag de leden van het Lagerhuis bijeen en onmiddel lijk na het openen van de deuren werden ook de plaatsen op de diplomatenloge bezet. Minister-president Chamberlain werd op zijn weg van Downingstreet naar het parle ment door een groote menigte toegejuicht. Kort na het begin van het vragenuur be trad minister-president Chamberlain het parlement, hij werd van de regeeringsban- ken luide toegejuicht. Een aantal leden van het parlement was in uniform gekleed. Onder de buitenland- sche gasten werd ook de Noorsche minister van buitenlandsche zaken, Koht, opgemerkt. In de diplomatenloge zaten de ambassa deurs van België, de Vereenigde Staten, Ar gentinië, Chili, Brazilië, Frankrijk, China, de Sovjet-Unie, Egypte en Japan, alsmede de gezanten van N ederland, Roemenië, Zweden, Noorwegen, Bulgarije en Letland. Voor het begin van de debatten werden talrijke vragen gesteld, welke de minister van oorlog, Stanley, beantwoordde. Toen minister-president Chamberlain op stond om zijn rede te beginnen, kwam de minister van marine, Churchill, binnen en nam naast Chamberlain in de regeerings- bank plaats. De rede van Chamberlain. Chamberlain zeide: „Toen ik Donderdag sprak, zeide ik, dat ik slechts een onvol ledig verslag kon geven van de operaties. Ik was genoodzaakt mijzelf beperkingen op te leggen, teneinde te voorkomen, dat ik iets zou zeggen, waardoor onze troepen risico zouden loopen. Het was op dat oogenblik bekend, dat onze troepen uit Andalsnes wa ren teruggetrokken, doch we moesten de troepen uit Namsos nog terugtrekken en ik moest bijzonder oppassen niets te zeggen over de operaties, welke nog gevaarlijker waren dan het terugtrekken uit Andalsnes, zoowel wegens het aantal manschappen, dat verscheept moest worden, als wegens de mo gelijkheid dat de Duitschers hun geheele be schikbare luchtmacht in zouden zetten. Chamberlain Vervolgens bracht de minister-president hulde aan leger en vloot over de wijze, waarop het ontruimen in zijn werk is ge gaan, zonder dat verliezen werden geleden. Toen de Duitschers den volgenden ochtend merkten, dat de troepen waren teruggetrok ken, zonden zij ongeveer 50 bommenwerpers achter het convooi aan. Men kan zich ge lukkig prijzen, dat niet meer dan een Brit- sche en een Fransche torpedojager verloren zijn gegaan. „Op het oogenblik zijn de manschappen uit Andalsnes en Namsos teruggekeerd en de veldtocht in Z.-Noorwegen is ten einde. Spreker zeide verder, dat de Britsche troe pen tegen een sterker en beter uitgerusten vijand hebben gestreden. De minister-presi dent verklaarde geen overzicht van de mili taire operaties te willen geven, doch den toestand te willen schilderen en te ant woorden op critiek, welke is uitgeoefend. Het bericht van het terugtrekken der troepen uit het Z. van Noorwegen heeft een diepen indruk gemaakt. De berichten uit Stock holm, die misschien door den vijand werden verspreid, hebben verwachtingen gewekt, welke niet gerechtvaardigd waren. De speaker (de voorzitter van het Huis) verhief zich in verband met interrupties van zijn zetel en zeide, dat hij deze voort durende interrupties niet kon toelaten. De minister-president vervolgde daarna zijn rede en zeide, dat de regeering zorg moest dragen, den vijand geen inlichtingen te verstrek ken. Het terugtrekken van de troe pen uit het Z. van Noorwegen is evenwel niet te vergelijken met het terugtrekken uit Galipoli in den grooten oorlog. Er waren geen groote troepenmachten bij betrokken, niet veel meer dan een divisie. De ver liezen zijn dan ook niet groot en er werd niet veel materieel achterge laten. De Duitsche verliezen aan oorlogsbodems, vliegtuigen, trans portschepen en menschen, zijn groo- ter dan de Britsche. Engeland heeft evenwel een prestige-verlies geleden en aan het sprookje van de Duit sche onverwinlijkheid te land is voedsel gegeven. Dit heeft de En- gelsche vrienden eenigszins ont moedigd, doch op het oogenblik moet men dit aanvaarden. Zooals verwacht werd, was de reactie in Zweden erger dan elders. De minister-pre sident hoopte, dat de Zweedsche neutraliteit een strikte onpartijdigheid jegens beide oor logvoerenden zal zijn. Uit het feit, dat geen critiek is uitge oefend op het zenden van troepen naar Nar vik maakte Chamberlain op, dat dit alge meen wordt goedgekeurd. Men was zich er van bewust, dat de expeditie moeilijk zou zijn en vol risico. Aan de andere zijde moest men rekening houden met de gevolgen, in dien geen poging werd gedaan in centraal Noorwegen. De Noorsche opperbevelhebber verzocht dringend koste wat het kost Drontheim aan te vallen, aangezien de plaats van essentieel belang was als haven en als zetel van de regeering. Indien geen aanval zou worden gedaan op Drontheim, zou het geheele land in Duitsche handen zijn geval len. Indien men had geweigerd, dan zou men met recht hebben kunnen verwijten, dat Engeland zich niets aantrok van de vrij heid der kleine staten en dat zijn eenig doel in Scandinavië het Zweedsche ijzererts was. De minister-president zeide verder, dat men heeft verweten, dat de Fransch-Brit- sche strijdmacht, welke bestemd was Finland te helpen, werd versnipperd. Hij antwoordde hierop, dat men nooit de Duitschers voor had kunnen zijn, wanneer de Noren niet om hulp zouden hebben gevraagd en niemand kan willen, dat Engeland voor Duitschland Noorwegen zou zijn binnengevallen. Het tempo van het zenden van troepen was af hankelijk van de landingsmogelijkheid en slechts enkele kleinere havens stonden ter beschikking. Spreker is ervan overtuigd, dat juist ge handeld is toen men poogde Drontheim te veroveren en de troepen terugtrok, toen bleek, dat dit niet mogelijk was, het mis lukken van het plan ligt aan twee factoren. Ten eerste was het niet mogelijk zich mees ter te maken van de vliegvelden en ten tweede kregen de Duitschers snel verster king. Het was duidelijk, dat de geallieerde strijdmacht zich alleen in Drontheim zou kunnen handhaven door een concentratie van manschappen en materieel, welke niet in verhouding tot de totale middelen was. Chamberlain vroeg de leden van het Huis zich niet overijld een denkbeeld te vormen van de tot nu toe bereikte resultaten. Het is nog te vroeg om te zeggen naar welke zijde de weegschaal zal doorslaan. De koning en de regeering bevinden zich nog op Noor- schen bodem en zij zullen de resten van de Noorsche strijdmacht rond zich verzamelen om te strijden tegen den invaller, waarbij Engeland aan hun zijde zal staan. Duitschland met zijn groote en wel uitgeruste legers ligt zoo, dat het op elk oogenblik op verschillende punten kan aanvallen. Wij wenschen gereed te zijn om een aanval te weerstaan, waar deze ook moge komen. Hij wilde niets zeggen over de toekomstige strategische plannen, doch Noorwegen toont hoe snel het ooriogstooneel kan wisselen en men moet voorzichtig zijn de krijgsmacht niet te versnipperen. Ook moet men oppassen voor onderlinge verdeeldheid. Het is geen tijd voor onderlinge twisten, doch men moet de rijen aaneensluiten. De militaire adviseurs hebben aange raden in het geheel geen debatten in het parlement te houden, doch de regee ring heeft dit standpunt niet kunnen aanvaarden. In een democratisch land moet critiek mogelijk zijn en degenen, waarop critiek wordt uitgeoefend, moe ten zich kunnen verdedigen, welke ge varen ook bestaan. Er is geen one enigheid in het kabinet en er zijn geen onderlinge intriges. Verder zeide de minister-president, dat Churchill leiding moet geven aan de com missie van de chefs der generale staven. Hij zal bijzondere verantwoordelijkheid dragen voor de dagelijksche oorlogvoering. Hij zal minister van marine blijven. De minister president vertrouwt, dat Churchill zal laten weten, indien de taak te zwaar voor hem wordt. Dit is geen gevolg van de operaties in Noorwegen, het zou in ieder geval zijn geschied en Churchill heeft daarom een staf onder leiding van generaal Ismay onder zich gekregen. Generaal Ismay is tevens lid van de commissie van de chefs der staven. De minister-president zeide vervolgens, dat de leden van het Huis overtuigd moeten zijn, dat het in deze spannende dagen het best is de oorlogsindustrie op te voeren en vliegtuigen, tanks, kanonnen en munitie te fabriceeren. De regeering doet alles om den voorsprong, welke Duitschland in de jaren van voorbereiding heeft behaald, in te halen en zij krijgt de volledige medewerking van werknemers en werkgevers en zij hoopt ook op de medewerking van alle afgevaardigden van alle partijen. Laten wij, voor de eerste beproevingen komen, ons met alle kracht aan het werk zetten en steeds onze macht vergrooten, tot wijzelf in staat zijn toe te slaan, waar en wanneer wij dat willen". Critiek. Na de eerste minuten van de rede van Chamberlain bleek, dat de leden van de regeeringspartij hem zouden steunen, de oppositie daarentegen werd critisch, stelde vragen en maakte interrupties. Onmiddellijk na de rede begon Attlee met het uitoefenen van critiek. De rede van Attlee. Attlee, de leider van de labour-oppositie. noemde het terugtrekken van de troepen een achteruitgng. De rede van Chamberlain was op Donderdag meer dan optimistisch evenals de rede van Churchill. Daardoor was hoop ontstaan en na de groote ver wachting is thans een groote teleurstelling gekomen. Algemeen was men van oordeel, dat de vijand, die zich tot nu toe achter zijn muren had gehouden, zijn hoofd hier buiten had gestoken. Op 18 Maart werd medege deeld, dat een troepenmacht van 100.030 man gereed stond om naar Finland te gaan. Spr. had gedacht, dat deze gereed werd ge houden om een Duitsche tegenactie te keeren na het leggen van de mijnen. Hij wilde thans weten of het expeditiecorps groot ge noeg was, of het over de voldoende uitrus ting beschikte, of er voldoende vliegtuigen en schepen waren en of het de goede soort troepen waren. Ook wenschte hij te weten, welke .ihliehtingen ontvangen waren van den geheimen dienst. Spr. had den indruk, dat de regeering zich teveel heeft geconcentreerd op Narvik en niet op den algemeenen toestand. Indien men zich geen vliegveld kon verzekeren, was men genoodzaakt zich terug te trekken. Het is duidelijk dat snelheid van handelen hier noodzakelijk was en Attlee wenschte te weten of de actie wel tijdig genoeg werd ondernomen. Hij wil geen critiek uitoefenen op het terugtrekken van de troepen, doch dit verandert niets aan het feit, dat de veld tocht in het Z. van Noorwegen een misluk king was. Zijn verwijt aan de regeering is, dat blijkbaar te voren geen plannen waren uitgewerkt, Hy is niet voldaan over de ver klaring van den minister-president, dat het huidige oorlpgskabinet voldoende is om den oorlog te voeren. Attlee Ten aanzien van de benoeming van Chur chill zeide Attlee, dat het niet eerlijk is hem op dezen post te benoemen, aangezien hij thans twee soorten belangen heeft, de engere in zijn functie van minister van ma rine en meer uitgebreide als lid van het oor logskabinet. De regeering is doof en blind, wanneer zij niet merkt, dat het volk angstig is en niet overtuigd, dat de oorlog met vol doende kracht wordt gevoerd. Men zegt, dat zij die de verantwoording voor Noorwegen dragen, mannen zijn, die-een bijna onafge broken loopbaan van mislukkingen hebben. Noorwegen volgt op Tsjecho-Slowakije en Polen. Attlee haalde hier de „Times" aan, welke heeft geschreven, dat de zwakheid van den minister-persident steeds is geweest zijn toe wijding tot zijn collega's, die ofwel misluk kingen zijn ofwel rust noodig hebben. In het land is het gevoelen algemeen ver spreid, dat Engeland den oorlog zal winnen. Doch dan moeten andere menschen aan het roer staan, dan zij, die thans de leiding heb ben. Sinclair (liberale oppositie) zeide: Onze critiek moet gericht zijn op de vraag, waar om wij ons ooit gebracht hebben in een situatie, waarin wij de nederlaag in Noor wegen moesten aanvaarden. De noodzakelijkheid komt naar voren van grootere soepelheid en een meedoogenloozer wil om te overwinnen bij de hoogste leiding der oorlogsinspanning. Spr. verwees naar de Britsche economische verliezen tengevolge van de bezetting van Noorwegen. Diploma tiek, zoo zeide hij, is onze positie verzwakt. Wij hebben een strijdmacht uiteen laten gaan, die bestemd was voor Finland. De premier heeft gezegd, dat wij niet alles konden voorzien, maar een groot aantal Lagerhuisleden voorzag, dat de Duitsche aanval met bliksemsnelheid zou worden ondernomen en met meedoogenlooze ener gie. Wanneer wij gereed waren geweest, hadden wij Noorwegen eerder kunnen be reiken dan tien dagen later en voordat de Duitschers zich konden hebben genesteld. Terwijl Sinclair zijn rede voortzette, wekte hij toejuichingen zopwel van mi- nisterieele ontevredenen als van den kant der oppositie. „Tienduizend manschappen" zoo vervolgde spr., „moet stellig een over drijving zijn van de Duitsche verliezen in het Skagerak, maar het was geen groote prijs voor een groote, moderne overwinning, laat staan voor een campagne". Spr. oefen de critiek uit op verschillende tekortkomin gen in de uitrusting der troepen en ook op het uitzenden van territoriale troepen, in plaats van geharde manschappen en sche pen, die in alles tekortschoten. Zweden, vervolgde spr., is thans omsin geld en de Duitsche druk zal toenemen. Kunnen wij dit land helpen tegenstand te bieden en zoo ja, zijn wij thans voorbereid om het te steunen? De Zweden willen we ten, of, wanneer wij hen helpen, wij alleen Zweedsche steden zullen bombardeeren, die tijdelijk bezet zijn door Duitsche troe pen en niet de Duitsche steden, vanwaar deze troepen scheep gingen. Een ultimatum aan Zweden in een der eerstvolgende paar weken zou geen verrassing zijn. Sinclair besloot: De tijd staat niet al tijd aan onzen kant. Hitier heeft dit maal den ouden heer Tijd bij zijn baard te pakken gekregen. Wij moeten een even groote snelheid en kracht in op treden toonen, wanneer wij den oorlog willen winnen. Het moet uit zijn met halve maatregelen. Wij moeten ons ver eenigen voor een politiek tot een krach tiger voeren van den oorlog. Meerdere critici. Nadat Page Croft lof gesproken had over de verrichtingen van de Britsche marine en er op gewezen had dat Duitschland min stens 100.000 man tot het eind van den oor log in Noorwegen zal moeten houden, voer de Wedgwood het woord. Hij zeide, dat de eerste les was, dat met een luchtmacht, zoo als die thans tot ontwikkeling is gekomen, eên leger, dat niet over een luchtwapen be schikte, zich overdag niet kan bewegen. De tweede les is, dat alle neutralen, die aan Duitschland grenzen, Duitschland moeten gehoorzamen. Niets is van de neutralen te verkrijgen behalve door vrees, vrees voor ons, aldus spr., zoo niet vrees voor Duitsch land. De derde les is, dat de vloot Enge land kan redden van uithongering maar niet van een invasie. De vierde les is, dat ook Engeland voorbereid moet zijn om gebruik te maken van den bliksemsnellen slag, waarvan de essentie is het doen van iets onwettigs, dat daarom onverwacht is. Wanneer wij willen slagen, moeten wij Hitier laten wachten en hem bevreesd ma ken voor de vraag, waar wij den volgenden slag zullen toebrengen. Admiraal Sir Roger' Keyes, zeide zijn uni form te hebben aangetrokken omdat hij wilde spreken namens officieren en man schappen van de vloot. Hij wees er op, dat wanneer een paar schepen de fjord van Drontheim terstond waren binnengevaren, het leger bereid was geweest om samen te werken en de verovering van Drontheim spoedig tot stand zou zijn gebracht. De ge varen voor de vloot zouden gering zijn ge weest, vergeleken met die, welke bij an dere operaties zijn voorgekomen. Spr. had tevergeefs voorstellen van dien aard bij de admiraliteit ingediend. Toen spr. deze woorden had uitgespro ken, werd er geroepen „schande". De conservatieve oud-minister Amery oefende critiek uit op het feit, dat men ar niet in is geslaagd een van de havens in te nemen, die de Duitschers met een handvol mannen genomen hebben. Er moet een ver andering komen. Geroep der oppositie: „Eerst moet er een verandering in de regeeringsmachinerie komen". De volgende slag kan elk oogenblik val len. De eenige manier is de instelling van het type van een oorlogskabinet, zooqls Lloyd George dat invoerde in den vorigen oorlog en zooals de overweldigende meer derheid van het Lagerhuis en het publiek dat eischen. De redevoeringen van Keyes en Amery werden ook toegejuicht door een aantal re- geeringsaanhangers. Wat de houding van Labour betreft, ge looft men, dat de Labourleiders geen munt willen slaan voor hun partij uit de Noorsche episode. Minister Stanley antwoordt. Minister Stanley beantwoordde namens de regeering de verschillende sprekers. Hij zeide, dat ofschoon het Lagerhuis de critiek niet gespaard had, de sprekers er in ge slaagd waren, te vermijden inlichtingen, die gevaarlijk zouden kunnen zijn, openbaar te maken. De indruk van het terugtrekken der troepen op het land, was erger gewor den door het feit, dat het volk er toe ge bracht was te gelooven, dat successen be reikt werden, waarvan ieder wist, dat zij onmogelijk waar konden zijn. Sprekende over de critiek, die naar voren werd gebracht, dat een deel van de Finsche expeditie naar Frankrijk was overgebracht, zeide Stanley, dat Noorwegen niet de eenige plaats was, waar kortelings gevaar heeft gedreigd. Stanley De schepen, die bijeengebracht waren voor de Finsche expeditie, konden niet wor den vastgehouden, zonder belemmering van de oorlogsinspanning. Drontheim, Bergen en Narvik liggen aan den top van nauwe fjor den, en Drontheim en Bergen worden be schermd door batterijen zwaar geschut. De combinatie van den toegang, de batterijen en de mijnen, welke men kon verwachten, dat de Noren zouden uitleggen, bêteekent, dat 'n binnentrekken van een dezer havens niet geforceerd kon worden tegen een ver zet in, zonder eenige vertraging, in welken tijd de aanvallende strijdkrachten blootge steld zouden zijn aan het gevaar van optre den der Engelsche vloot. De Lagerhuisle- den moeten zich afvragen, of een hunner had verwacht, dat Noorwegen of een deel van het Noorsche volk zóó aangetast zou zijn door de Duitsche propaganda, dat geen weerstand zou zijn geboden. In militair op zicht kan het waar zijn, dat wij niet zijn ge slaagd in midden-Noorwegen. Maar we heb ben de Duitschers een prijs laten betalen. Van het begin af was het duidelijk, dat slechts twee punten van strategisch belang waren, n.l. Drontheim en Narvik. Narvik is de toegangsweg naar Zweden. Een van de belangrijkste-dingen was dus het zoo moge lijk herstellen van de verbindingen met Zweden. Als havens bij Drontheim ontdek ten wij Namsos en Andalsnes, doch wij hadden geen outillage voor het. lossen van zwaar materiaal. Te Andalsnes landden twee bataljons, die Dombaas moesten be zetten. Zij kregen van den Noorschen Op perbevelhebber een dringend verzoek hem te hulp te komen omdat zijn leger anders zou bezwijken. Na korten tijd voegde zich een brigade bij hen, die den Duitschen opmarsch ernstig belemmerde. Het is boven eiken twijfel ver heven, dat deze troepen hun posities had den kunnen handhaven, indien de luchtfac- tor er niet was geweest. Het bleek onmoge lijk, in de lucht steun te verleenen. Hoewel de vérliezen met het oog op den omvang en het belang der operaties aanzienlijk waren, waren zij niet ongewoon groot". De debatten werden vervolgens verdaagd tot heden. Het Huis had vrijwel zwijgend naar Stanley gehoord. EEN TELEFOONGESPREK CHAMBERLAIN—REYNAUD. De Duitsche bladen vertellen, dat op 30 April 1940 des avonds om tien minuten over tien (W. Eur. tijd) een telefoongesprek ge voerd is tusschen Reynaud en Chamberlain. Na over financieele kwesties te hebben ge sproken heeft Reynaud gezegd, dat Weygand hem beloofd zou hebben voor 15 Mei defini tief gereed te zijn voor de overeengekomen actie. Toch zou Chamberlain dezen datum niet te precies moeten nemen, daar er eenige vertraging zou kunnen komen. Chamberlain antwoordde, dat niet meer tijd besteed moest worden dan strikt noodig was. Daarop zou Reynaud hebben gewezen op de tallooze te overwinnen moeilijkheden, met name met Turkije. Te dien aanzien zou hij gesproken hebben over de „van dag tot dag toenemende eischen van Turkije". Chamberlain zou hierop beloofd hebben de Turken nog een onder handen te nemen. Reynaud beloofde hierop zijn best te doen de moeilijkheden weg te nemen. Chamber lain heeft hierna op een tamelijk gebiedende toon Reynaud gevraagd hem uiterlijk 20 Mei mededeeling te doen van de beëindiging der voorbereidingen. Om 10 uur was het gesprek afgeloopen. Chamberlain had nog aan Reynaud ge vraagd het noodige te doen, opdat er van Fransche zijde niet opnieuw indiscreties zou den worden begaan. Dit telefoongesprek vormt ook voor de avondbladen het voornaamste punt van be spreking. Algemeen zien de bladen in den inhoud van dit gesprek een bevestiging, dat een FranschBritsche aanval op komst is. EEN NIEUWE STAP VAN ROOSEVELT? De meening wint veld, dat Roosevelt in verband met den Europeeschen oorlog een of andere actie in den zin heeft. Volgens sommigen zou een vredesactie van het Witte Huis samenvallen met een oproep van het Vaticaan. EENIGE ONTSPANNING IN ZUID- SLAVIE. De verklaringen, die de Duitsche en de Italiaansche pers in de afgeloopen 24 uur gepubliceerd hebben en waarin wordt tegengesproken, dat er agressieve plannen ten aanzien van Z.O.-Europa zouden be staan, hebben hier eenige ontspanning ver oorzaakt. In doorgaans welingelichte kringen wint de meening veld, dat Italië niet voornemens is in eenige actie het initiatief te nemen of van zijn nonbelligerentie af te wijken. Alléén 2de handsch goederen. uitsluitend a contant. (Dinsdaas en Vrijdaa* inzendenj Te koop een goed onderhouden auto (Ford) 1 op 12. Te bevr. LINDENLAAN 100. Ter overname aangeboden een. kinder wagen. JAN v. SCORELKADE 30. Te koop: prima Racetoerrijwiel met super versnelling-apparaat. Elk aann. bod. LIMMERHOEK 18. Te koop 2 z. g. a. n. Kippenschuren. Te bevragen Sch.H.b.laan J 86 Heiloo, Aangeboden: een trein m. toe'behoo- ren, 1 p. voetbalschoenen m. 42, een 3/4 viool in g. st. Brieven onder letter E 90 bureau van dit blad. Te koop prachtig onderstel met wielen voor aanhangwagentje achter fiets. .NIEUWPOORTSLAAN 110. Te koop: Damesrijwiel 8 gulden, Hee- renirijwiel 10 gulden. FORESTUSSTRAAT 27. D.K.W.R.T. in zeer goeden staat 1936. Bevr. CABELJAUSTRAAT 13. Pracht Heerenrijwiel „Simplex" 22, Damesrijwiel 20, Damesrijwiel 15, Heerenrijwiel 19.50. Alle met garantie. C. NIEROP, Rijwielhandel, Heerenstraat 10. Tel. 3827. Te koop een goed onderhouden Dames rijwiel. WESTERKOLKSTRAAT 6. Baby-weegschalen z. g. a. n. „HYGIENA", Achterstraat 45. Telef. 2052 Alkmaar. Postbus 26. Te koop gevraagd een kinderwagen. TUINDORPWEG No. 10, Bergen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1940 | | pagina 6