PAH BIJ DE HAANAPEN.
DAfilLAD-RECLAtóE IS ACTUEEL
Hei aloude drukkersvak
wordt tot in de perfectie
beoefend bij de
FABRICAGE VAN POSTZEGELS
Hoe worden postzegels
gemaakt
Prov. Bond
FEUILLETO,
Mr. STEV
VOOR DE LANGE WINTERAVONDEN
.PUZZLE.
TWEEDE BLAD
„ALS KOSTER HIER KON
KOMEN KIJKEN
Een bezoek aan de firma
Enschedé te Haarlem.
Toen in 1839 in Engeland de pen
ny portohill werd aangenomen en
de postzegel voor het eerst zijn in
trede deed, zullen wel weinigen
vermoed hebben, dat het kleine pa
piertje nog eens zoo'n groole rol in
de samenleving zou gaan spelen.
Tot in de verste uithoeken van de
wereld neemt Tante Pos uw brief
mede, mitshet couvert voorzien
is van een bedrukt zegeltje, dat eer§^
met de grootste accuratesse wordt
vervaardigd en na het gebruik een
geliefkoosd kleinood is voor den
verwoeden philatelist, die zijn schat
ten met argusoogen bewaakt en
zorgvuldig rangschikt.
Reeds ii 1653 waS er in Parijs een
soort stedelijke post, waarvoor bil
lets de port payé werden gebruikt.
Deze waren aan brieven bevestigd
of er omheen gewikkeld, ten bewij
ze dat het bestelloon was voldaan.
Deze en andere instellingen beston
den niet lang. Het waren echter de
eerste, schuchtere levensteekenen
van den postzegel, die in de vorige
eeuw officieel en definitief ver
scheen. In 1852 werden in ons land
voor het eerst postzegels gedrukt:
bij de firma Enschedé, of, zooals de
officieele naam luidt: Joh. Enschedé
en Zonen, Grafische Inrichting N.V.
te Haarlem.
Daar is in acht-on-tachtig jaar dc
De gemiddelde mensch
weet niet veel meer van
postzegels, dan dat zij on
misbaar zijn bij het verzen
den van brieven. Maar op
het oogenblik komt er meer
belangstelling voor de klei
ne papiertjes: zij stijgen in
waarde, voor mooie exem
plaren wordt goed betaald
en het komt voor, dat op
veilingen ver boven en zelfs
wel het dubbele van den ca
talogusprijs wordt betaald.
Nieuwe postzegelliefheb
bers worden thans,door de
lange winteravonden, ge
wonnen.
Doch, leek of deskundige,
weinigen hebben nog ooit de
vervaardiging van postze
gels gezien. Wij hebben
voor hen allen een bezoex
gebracht aan „de geheime
keuken van de postzegelfa-
bricage", aan Joh. Enschedé
en Zonen, Grafische Inrich
ting N.V. te Haarlem en in
een tweetal artikelen wordt
verteld op welke wijze de
postzegels worden gedrukt
en wat er aan voorafgaat
voordat de zegels hun be
stemming bereiken'.
DERDE BLAD
De verplichte run<
Een van de belani
van de heden te Alki
vergadering van den
Rundveefokvereenigii
spreking van het r
of, beter gezegd, de
voorschriften voor d(
gingen om ditmaal ii
Hoorn te Alkmaar
aangezien de centrun
lijker te bereiken is.
Deze voorzorgsm;
doel te hebben getrof
groot aantal leden h
zaal van 't Gulden VI
De voorzitter, de 1
K.Azn. te Wieringerv.
zich over deze groot
heette speciaal de
den heer De Jong va:
welkom. Hij herdach
van het oorlogsgewe
de nagedachenis
P. Stapel.
Voor de richtige
het bedrijf zijn de tej
sitie van de krachtvol
de verplichte leverin
een groote belemmei
over staat de toenen
ring van den agra
waardoor de taak Va:
de voedselvoorzienin
aeerd wordt. De boni
er naar blijven
richtinggevend te
werken.
Na lezing der not
secretaris, den heer I
Berkhout, deelde de:
nieuwe fokvereenigin
is opgericht. Opgehei
vereeniging te Schag
leden nu zijn toegeti
Sint Maartensbrug.
het oprichten van éei
ging te Wijde Wormc
Medegedeeld werd
thans in het Lam
ruimte heeft gekrege
groote verbetering v,
De voorzitter deeli
controle bij de vo'.
scherp zal worden to
De verplichte
De voorzitter deelc
bestuur heden de ve
van rundvee had bei
voorstelde aan d
Centrale een adres t
in kenbaar wordt ge
mate van levering te
dat zeer betreurd i
opzichte van den lei
ieder bedrijf geen ve
tusschen de fok- en c
en waarin er op woi
het voor de vaststel!
nitieve regeling noot
de meerwaardige fol
t. b. c.-vrije bedrijvi
norm te stellen.
Dit voorstel gaf aa
uitvoerige besprekin
Góvers Dzn. noemdi
een extra-boerenbel
op verschillende one
de regeling.
De heer Kooyman
de maatregel vooral
die normaal hebben
wilde allereerst lev<
die zulks niet hebbe
De voorzitter zego
adres op een en ani
gewezen.
De heer De Jong
zeide, dat de afleveri
vee, afgegeven vóór
niet aan de handela
gegeven, maar aap d
houders.
- 6e aleveringsbew
de handelaren sch
geen waarde.
Voor 1 Februari
stuks worden afgegi
stapel telt anderhalf
Normaal worden er
DOOR R. ARDEN. I
46)
Ook Peters dachl
mijnheer Lopez en
ligheid om een mer
te steken. Maar er
keus tusschen Lope
en een smadelijke t
van het einde er z<
en nu waarschi.
in een donker h
karsche gevangenis
gesloten.
Ben Beverly, de i
te ervaring had, be
spreken.
„Keer om, Steve
fcer, ,ik wil voorlo
restatie afzien! Kef
Peters schudde 1
„Neen!"
„Idioot!" zei Bei
zal jou, mij en je i
je er werkelijk ge
het voor een schu
gehuurd hebt, Ste1
Peters gaf geen
wendde zich tot Ec
„Lieveling, heb
vers voor me gek
Edna haalde eer
schijn.
Voor de plaatdruk wordt door den
teekenaar de laatste hand gelegd
aai het object, dat aanstonds gere
produceerd moet worden.
foto P.T.T.
uitkijken als hij het Heiligdom te
Haarlem betreedt en de geboorte
van den postzegel van het begin tot
het einde aanschouwt, van het mo
ment waarop het papier arriveert
tot de. geheel voltooide, geperforeer
de vellen het bedrijf verlaten. Hij
zal aan het einde van de reis in
stemmen met de woorden die ergens
in het gebouw op een gesmeed ijze
ren deur zijn geschreven: „Als Kos
ter hier zou koomen kijken, Sijn
konst zou wel volmaeckt hem blyc-
ken". Want hij is getuige geweest
van een arbeid die in iederen tak
van dit geheel de hoogste eischen
stelt aan de persoonlijke precisie
waarmede gewerkt wordt.
Het begint eigenlijk al met het
maken van het papier. Dit wordt
voor frankeerzegels beneden de
waarde van een gulden van een
z.g. nulletjes watermerk voorzien,
kleine kringetjes, die zich als lichte
vlekjes in het papier afteekenen. In
lange banen komt het papier, dat
van fijne kwaliteit is, bij de firma
Enschedé cn daar ondergaat het de
eerste bewerking: het gommen. In
een greote ruimte, onderin het ge
bouw, heerscht een penetrante, on
behagelijke geur. Het zijn de kwa
lijk riekende dampen van de gom.
Het toeveii hier is niet aangenaam,
doch het is nu eenmaal een noodza
kelijke schakel in den keten. Het
papier wordt van de groote rollen
afgewikkeld en langs cylinders met
gom gevoerd. De papierband loopt
dan verder langs een groote, op hoo-
ge temperatuur verhitte brug. Aan
het eind daarvan is de gom ge
droogd. Hierdoor ontstaan echter
spanningen tussc.hen papier en go~i-
strock, waardoor het papier zou
gaan rullen. Dit moet natuurlijk
vermeden worden en daarom wor
den de banen met de gomzijde langs
stalen linialen gele;d waardoor in
de kleefstof zeer kleine, voor het
oog onzichtbare barstjes ontstaan.
Dan wor't bet papier onder een ka
lander nog gesatineerd, tenslotte in
banen gesneden en het is gereed
voor den drukker.
Maar nog lang duurt het voordat
de postzegel gemaakt is. Indien een
kunstenaar een ontwerp van een
zegel heeft vervaardigd, moet aan
de hand hiervan worden beslist,
welke der druktechnieken het ge
schiktst is voor dit speciale object
Het eene ontwerp leent zich beter
voor rotogravure, het andere voor
plaatdruk, weer een an'der komt het
best tot zijn recht met de offset
Men ziet: het is niet zoo eenvou
dig. Al dit abracadabra van merk
waardige woorden is evenwel te
ontcijferen als men weet wat er mee
bedoeld is. Voor een juist begrip is
het noodzakelijk te vermelden, dat
er drie druktechnieken zijn: de
hoogdruk, de vlakdruk en de diep
druk. Bij den hoogdruk ligt, zooals
de naam reeds aanduidt, het beeld
waarmee gedrukt wordt, boven de
onpervlakte, bij den vlakdruk ligt
alles op één laag, en bij den diep
druk liggen de partijen die drukken
moeten onder de oppervlakte.
de oppervlakte. Het zijn holtes, ge
vuld met inkt, welke door het papier
wordt opgezogen. Bij den plaatdruk
wordt op een plaatje koper een foto
of teekening van het te reproducee-
ren object gecopieeiAls dat ge
beurd is, komt er een zeer moeilijk
onderdeel: het etsen. De etser moet
de vlakken en lijnen die later don
ker moeten afdrukken, met een bij
tend zuur wegetsen of met een gra-
veernaald wegsteken. Als het beeld
aldus in de diepte is aangebracht
wordt het langs galvanischen weg
vermenigvuldigd. Het gebeurt ook
wel zoo, dat een reproductie op een
metalen rolletje wordt gemaakt. Dit
wordt dan weer in een metalen
plaat mechanisch geperst. De plaat
wordt verhard en hiervan kan ge
drukt worden.
Het persen geschièdt ook al weer
met de uiterste nauwkeurigheid. Het
gaat zelfs zoo precies, dat als b.v.
een plaatje te flauw is afgedrukt.
de machine opnieuw kan worden
ingesteld op het beeld, en nogmaals
geperst, zoodat de lijnen elkaar vol
komen dekken. De geringste on
nauwkeurigheid kan hierbij ramp
zalige gevolgen hebben!
Er rest ons nog een beschrijving
van de rotogravure, den steendruk
en de offset. Deze zullen wij in een
volgend artikel behandelen en dan
tevens zien wat zich nog meer met
den postzegel afspeelt voordat deze
voor het gebruik gereed is. En ook
is het interessant te weten, welk"
waarborgen er zijn tegen de verval-
schers, die den postzegel niet verge
ten hebben en ook hierop hun krach
ten hebben beproefd. Maar tever
geefs
„Als Koster hier kon koomen kij
ken, sijn konst zou wel volmaeckt
hem blycken".
De bron?en Laurens Jansz. Coster
op de Groote Markt te Haarlem
staat met zijn rug naar het Klok
huisplein, waar de firma Enschedé
is gevestigd. Ten onrechte heeft hij
zich afgewend: wat een oogen zou
hij opzetten als hij hier een kijkje
kon nemen en zien wat er gegroeid
is sinds hij in den Haarlemmerhout
zooals de legende het wil zijn
uit een boom gesneden letter A in
het zand liet vallen .en aldus het
drukken uitvond.
,Als Koster hier kon koomen kij
ken
Hij zou verbaasd zijn en niet be
grijpend zich afvragen of dit alles
inderdaad het gevolg was van zijn
inventie. „Sijn konst" zou werkelijk
„volmaeckt hem blycken".
Onze Eerste December-Opgave.
Een Kruiswoord-puzzle.
Hieronder vindt men de oplos
sing van deze bijzondere kruis
woord-puzzle.
TRAPROELEEDBEDE
RADIUMIEDERAGAR
O D A L ISKVENALARM
PIERA L LANGADR1E
HADESAAN LEGEDEL
EAACTGGTOTBROMO
ELMU SVUURT ALAAR
KAMFERNUKONEENE
APERTEERANDERDE
SERUMDERT IENGEK
SNU IVENATEL IERS
AT ITREKKERENROE
BULDOGEENPGGAST
O IEROELETU IMA IN
N N S A ML SNETELKFA
Velen verklaarden met veel ge
noegen naar de oplossing van deze
puzzle te hebben gezocht.
Stand der hoogstgeplaatsten per
1 December.
Per 1 December kwamen als
hoogsten in punter, op de lijst voor:
Mej. Pastoor 170 p. Mej. A. v.
Nienes 168 p. Mevr. Eecen-Boijenga
160 p. P. Meijer 160 p. T. Eeken 144
p J. Tsselaar 134 p. R. Srnids. 133 p.
Wed. Schager. 132 p. P. Groen-
woudt 122 p. Mevr. Denijs 118 p.
Mej. L. v. Ossenbruggen 92 p. Mej.
G Hoogland 92 p Mevr. Radder-
Pons 92 p. Mevr. Hassels 86 p. J. F.
de Waal 83 p. A. Koelma 66 p. L. J.
v. Oeveren 64 p. C. J. Hoeben 44 p.
Mevr. Linthorst 26 p. C. Emanuel
20 p. J. KnoOk 18 p. J. Joustra 16 p.
en verder een groot aantal met
minder punten.
Onze Nieuwe Opgave. (No. 2 der
December-serie).
Dezelfde deeler en dezelfde rest.
Hieronder volgt een interessante
puzzle voor de liefhebbers. Door
welk zelfde getal moet men de drie
volgende getallen deelen om in
elke deeling dezelfde rest over te
houden?
De drie getallen zijn:
480608508811 en 723217.
Oplossingen (2 p.) liefst zoo
vroegtijdig mogelijk, doch uiterlijk
tot Vrijdag 20 December 12 uur
aan den Puzzle-Redacfceur van de
Alkmaarsche Courant.
Oplossing van 11 December.
De eenvoudigste oplossing luidt:
'U 75 9 84 84
Horin zon taal:
1. vroolijke bezigheid, 6. lichaams
vocht, 9 warmteproaucent, 15 dorp
in Overijsel, zonder eerste letter, 16
naam van een ster, 18 hondennaam,
19 geogr. aanduiding, 20 hijschin-
strument, 22 dierenverhaal, 24 een
heid van kracht, 25 dieren, 27 man
met witte muts op, 29 vanginstru-
inemt, 30 twistzieke vrouw, 31
smalle, 33 wat u doet op het oogen
blik, 36 dochter van Jacob, 37 vogel,
39 deelhebbers, 40 onwrikbaar, 41
gevolg van een scheur, 43 viervoe
ter, 44 en hiermee uit, 46 gelegen
heid tot het uitoefenen van 1 hori
zontaal, 47 minder aangename ver
blijfplaats, 49 opstopper, 50 ik, 52
voorzetsel, 53 gaten die nitt gestopt
worden, 54 en dergelijke (afk.), 55
touwwerk, 57 gemeente in Gelder
land, 58 kuil, 59 een (Eng.). 60 ri
viertje in Limbuig, 62 uitroep, 64
al, 67 traditie, 68 pauselijke brief. 70
ontkenning, 12 bloem, 74 vervoe
ging van kienen, 76 moed, 78
lichaamsdeel, 79 armelijk huisje, 80
vervoeging kunnen, 82 paard, 83
ondergeteekende, 84 ruimte, 86 in
wendig orgaan, 88 opschrift van een
brief (omgekeerd), 89 stad op Java,
91 riviertje in België, 93 menigte,
95 zeer groote, 96 niet geraakt, 97
slim.
Verticaal:
1 vuur blusschen, 2 iedereen, 3
nieuwe testament, 4 sportterm, 5
reus, 6 schreeuw, 7 alg. geschiede
nis (afk.), 8 durf, 10 goed, mooi, 11
kleinste uiting van leven, 12 in
houdsmaat, 13 van ivoor, 14 verlei
ding, 16 kwajongen, 17 een dronk
aanrieden, 21 het bovenste gedeel
te, 23 oud rechtsgebied, 26 vlak, 28
verschil, 3'0 kou, 32 telwoord, 34
Europeaan, 35 zout water, 36 klee-
uingstuk, 38 deskundigen, 40 niet
voor de zwijnen werpen, 41 begroo-
ten, 42 gids, 44 een half pond per
week, 45 werkend beginsel, 46 te
genwoordig onmisbaar, 48 staaf, 49
weg, 51 lofzang, 56 eiland in Ned.
Oost-Indië, 59 aangename geur, 61
godin van den dageraad, 62 woon
schip, 63 groet, 65 belofte, 66 flinke,
61' meer dan goed, 69 lichaamsdeel,
71 veiling, 73 zintuigen, 74 kleven
de stof, 75 daarop volgende, 77 be
kend zanger, 79 rustig, 81 dorp bij
Rome, bekend door een meer, 84
vervoermiddel, 85 drank, 86 kan
soms duur zijn, 87 snel, 90 ga (Eng.)
92 onmeetbaar getal, 94 -heilige
(afk.)
De boekdruk.
In de afdeeling, waar het papier gegomd wordt, is het niet prettig toe
ven. Er heerscht een onaangename, penetrante geur, veroorzaakt door
de kleefstoffen. Het papier wordt langs rollen geleid, die de lijm
overbrengen. Vervolgens loopt het papier langt een verhitte brug,
wagrop de kleefstof gedroogd wordt. foto P.T.T.
kluist van het postzegels drukken tot
in de grootst mogelijke perfectie op
gevoerd, daar is het vervaardigen
van een bedrukt plaatje geworden
tot een wetenschap met vakmen-
schen, die hun onderdeel van het
groote productie-apparaat volkomen
beheerschen. Het is een werk van
meesters met jarenlange ervaring
en groote bekwaamheid.
Want het is niet alleen het druk
ken van den postzegel, maar ook en
vooral het vele dat vooraf gaat aan
het moment' waarop de pers gaat
draaien, dat dezen arbeid tot een
moeilijken maakt: het kleinste fout
je wreekt zich, en al is het "de hoop
van iederen philatelist een aantal
„misdrukken" te bemachtigen, men
spant hier alle krachten in om den
verzamelaar dit genoegen te ontne
men.
„Onze ergste vijanden zijn de ver
zamelaars" zoo verzuchtte een druk
ker, vergrijsd in dit vak. „Eiken ze
gel bekijken ze met een microscoop
om te zien of er misschien wat aan
mankeert".
Zoo erg is het natuurlijk niet. En
bovendien mag men in den regel ge
rust met een microscoop kijken
Maar zelfs Homerus sliep wel eens.
En daarom kan het ook in dit hy-
per-geperfectionneerde bedrijf een
enkelen keer voorkom,en, dat er een
kleinigheid verkeerd gaat. Dan kan
de postzegelliefhebber verheugd zijn.
Talrijk zijn de bewerkingen, die
de postzegel ondergaat, voordat hij
eigenlijk postzegel is en aan het lo
ket of via de automaat kan worden
gekocht, op de enveloppe geplakt en
de reis begint.
Het begin.
Een postzegel is voor den niet-lief-
hebber weinig meer dan een geper
foreerd stukje papier, dat handig
is als een of ander document ver
zonden moet worden. De doorge
winterde kenner weet echter meestal
beter en is op de hoogte met de tech
nische details van het wordingspro
ces. Maar zelfs hij zal zijn -oogen
x.e piaatdrukpers ziet er geheimzinnig- uit. De lange banen zijn geen
papier, maar een geweven stof, die de inkt wegveegt, welke aan de
oppervlakte van de plaat zich bevindt. Het papier zuigt de inkt uit
de holten in de plaat. Foto P.T.T.
De boekdruk: bij dit procédé
wordt van het postzegelontwerp een
z.g. cliché gemaakt, een metalen
plaatje, waarop het te reproduceeren
object zich in spiegelbeeld aftee-
kent. Men onderscheidt twee soor
ten cliché's. Als het bestemd is voor
i een teekening, b.v. met enkel lijnen.
dan is 't een lijncliché. Maar als er
ook vlakken met veranderde tinten
gedrukt moeten worden, dan wordt
het metaleh plaatje voorzien van
een „raster", waardoor de geheele
oppervlakte bezaaid wordt met pun
tjes van varieerende grootte en hoe
veelheid per vierkante centimeter.
Van deze puntjes u kunt het da
gelijks in de krant zien wordt het
beeld gedrukt. Van het oorspronke
lijke cliché moeten groote aantallen
gemaakt worden. Dit geschiedt langs
galvanischen weg (ionisatie) tot men
een hoeveelheid van b.v. honderd
heeft, waarmede de oplaag gedrukt
kan worden. Voor frankeerzegels
vindt deze hoogdruk geen toepas
sing, wel voor plakzegels.
De diepdruk: hiertoe behooren de
voor de postzegels belangrijke roto
gravure en de plaatdruk. Zooals wij
reeds zeiden, liggen bij den diep
druk de partijen, die drukken, onder
IN HONGARIJE is deze nieuwe
weldadigheidsserie uitgegeven. De
kleuren zijn: 10 in groen, 20 in wijn
rood, 32 in geelbruin. Werkelijke
grootte 25,5 m.m./37 m.m. (Stapf)
TUSSCHEN TWEE KIPKARREN
BEKNELD.
In de ondergrondsche werken van
de Oranje Nassaumijn te Heerier-
heide is gisterochtend de 17-jarige
H. D. met het hoofd tusschen twee
kipkarren geraakt en gedood.
DE ALKMAARSCHE COURANT
s het EENIGE DAGBLAD met een
EIGEN STADSKARAKTER.
Dat is de GROOTSTE WAARDE
.voor den adverteerder! Tel. 3320
30. Ook meent hij verschillende geluiden te horen.
Neen, het is niets prettig in dit donkere bos. Behoed
zaam gaat hij verder. Een vluchtende haas bezorgt hem
een hevige schrik.
29. Het is erg donker in het bos en het valt niet mee,
om te zorgen, dat hij niet opnieuw verdwaalt. Hij begint
nu toch ook een beetje bang te worden. Hij meent aller
lei griezelige gestalten te zien.
