m\m
'AKKERTJE
STILLE NO. 9
-x'
RADIOPROGRAMMA
\enuw-
mhtig
Neem'n
Bij de mandenbreiers en hoepmakers
van Ameide.
11 v v
r I yri.'
4 i n h
.11.IMA L ,- I.U
DASHIELL
HAMMETT
48
TWEEDE BLAD.
NIEUWE BURGEMEESTERS
BEëEDIGD.
Toespraak van den rijks
commissaris.
Gistermorgen heeft de rijkscom
missaris voor het bezette Neder-
landsche gebied, rijksminister Seyss-
Inquart de op grond van artikel 1
van zijn verordening nr. 3/1940 be
treffende de uitoefening van de re-
geeringsbevoegdheden in Nederland
benoemde burgemeesters-regeerings-
commissarissen van Amsterdam en
Haarlem, de heeren Edward John
Voüte en S. L. A. Plekker beëedigd.
Tevens waren aanwezig de burge-
meesters-regeeringscommissaris van
Hilversum, jhr. mr. Ernst von Bön-
ninghausen en die van Zaandam C.
van Ravenswaay, welke laatste te
voren reeds door den secretaris
generaal van het departement van
binnenlandsche zaken mr. Frederiks,
was beëedigd. Vóór de plechtige be-
eediging wendde de rijkscommissaris
zich tot de nieuwbenoemde burge
meesters en regeeringscommissaris-
sen o.a. met de volgende woorden:
„Gij hebt heden, mijne heeren,
wegens uw benoeming tot burge
meester den eed volgens de Neder-
landsehe grondwet af te leggen. Ik
zou voorop willen stellen, dat uw
benoeming niet moet worden be
schouwd als represaille op de ge
beurtenissen van de laatste dagen,
welke wij van het standpunt van de
bezettende mogendheid niet met in
genomenheid begroeten en die van
het standpunt van het Nederland-
sche volk te betreuren zijn. Uw be
noeming en de vervulling van uw
taak is er op gericht, dat dergelijke
gebeurtenissen in de toekomst wor
den vermeden.
„De voornaamste taak van de
regeeringscommissarissen echter
moet zijn", aldus vervolgde de rijks
commissaris, „het ook bij het volk te
luisteren te leggen, de behoeften van
het volk na te gaan en het volk in
zijn eigen belang met sterke hand
te leiden, want het volk zelf wenscht
den verstandigen en krachtigen lei
der. De buitengewone maatregel van
uw benoeming is uit den tegenwoor-
digen toestand geboren. Het is uw
taak, de belangen van het Neder -
landsche volk in overeenstemming
te brengen met de noodzakelijk
heden, welke uit het feit der bezet
ting van het land voortvloeien. Wan
neer gij deze taak vermoogt te ver
vullen, zult gij zeker eens de waar
deering uwer landgenooten deelach
tig worden".
Na het afleggen van den eed
wenschten de rijkscommissaris en de
bij de eedsaflegging tegenwoordige
commissaris-generaal den nieuwbe-
noemden regeeringscommissarissen
en burgemeesters succes bij het ver
vullen van hun verantwoordelijke
taak.
GETRACHT OP RIJDENDE
AUTO TE SPRINGEN.
In de Hemonystraat te Amster
dam is gisteravond een ernstig on
geluk gebeurd, dat een 47-jarigen
man het leven heeft gekost. De man
wilde op een in beweging zijnde
vrachtauto springen om een eind te
kunnen meerijden. Zijn sprong mis
lukte echter. Hij viel en kwam
onder de auto terecht. Het achter
wiel reed over zijn borst, waardoor
de man op slag dood was.
ADVIES OVER GENERATOREN
OP DE JAARBEURS.
Vele automobilisten en autover
voerders, die, door den benzinenood
gedwongen, een gasgenerator voor
hun voertuig hebben aangeschaft,
ondervinden met deze installatie
meer of minder ernstige moeilijk
heden, grootendeels als gevolg van
onoordeelkundige behandeling, maar
ook wel omdat sommigemerken,
toen de generator plotseling zoo
populair werd, eigenlijk de kinder
ziekten nog niet te boven waren.
Deze moeilijkheden hebben een
zeer nadeeligen invloed op de be
drijfszekerheid van het vervoer en
vergrooten daardoor de belemme
ringen, waaronder het economisch
leven toch reeds te lijden heeft.
Om deze bezwaren zooveel mo
gelijk te helpen overwinnen, heeft
de A.N.W.B. den voornaamsten des
kundige op het gebied van gasgene
ratoren, ir. H. Zoetelief Norman, be
reid gevonden op de a.s. voorjaars-
beurs te Utrecht ieder kosteloos van
advies te dienen. Hij zal hiertoe da
gelijks van 14 tot 17 uur in den
Jaarbeursstand van den A.N.W.B.
aanwezig zijn (met uitzondering van
Zaterdag 15 en Maandag 17 Maart),
vooropgesteld, dat voor dezen advies
dienst voldoende belangstelling
blijkt te bestaan.
UITBREIDING BEVOEGDHEID
SECRETARIS-GENERAAL
VAN JUSTITIE.
Het Verordeningenblad van gis
teren bevat de volgende verorde
ning van den rijkscommissaris voor
het bezette Nederlandsche gebied:
Artikel 1. De secretaris-generaal
van het departement van justitie
wordt gemachtigd binnen de gren
zen van zijn bevoegdheid beschik
kingen te geven, welke volgens het
vroegere Nederlandsche recht in
den vorm van een koninklijk be
sluit moesten worden gegeven.
Artikel 2. Gelijktijdig met de
beslissing, bedoeld in artikel 1, kan
de secretaris-generaal van het de
partement van justitie bepalen, dat
er. tot op welk tijdstip deze beslis
sing terugwerkende kracht heeft,
wanneer dit, gezien de omstandig
heden van elk geval afzonderlijk,
noodig of redelijk is; terugwerken
de kracht kan echter niet worden
verleend tot vóór "-5 Mei 1940.
Artikel 3. De rijkscommissaris
voor het bezette Nederlandsche ge
bied behoudt zich het recht voor om
in een bepaald geval de in de arti
kelen 1 en 2 bedoelde bevoegdheden
zelf uit te oefenen.
Artikel 4. Deze verordening treedt
in werking op den dag harer af
kondiging.
HULPVERLEENING AAN
ZIEKEN EN GEWONDEN.
In het verordeningenblad is opge
nomen een verordening van den
rijkscommissaris betreffende de be
voegdheid van het departement van
sociale zaken op het gebied der vrij
willige hulpverleening aan zieken
en gewonden, behoorende tot het le
ger, de vloot en de luchtmacht van
oorlogvoerende staten. Hierin is het
volgende bepaald:
Artikel 1: De zorg voor aangele
genheden betreffende vrijwillige
hulpverleening aan zieken en ge
wonden, behoorende tot het leger, de
vloot of de luchtmacht van oorlog
voerende staten, en betreffende de
verdere werkzaamheden van de ver-
eeniging „Het Nederlandsche Roode
Kruis" is opgedragen aan het depar
tement van sociale zaken.
Artikel 2: De bevoegdheden, welke
met betrekking tot de in artikel 1 ge
noemde aangelegenheden ingevolge
de tot nu toe geldende wettelijke
voorschriften aan den minister, hoofd
van het voormalige departement van
defensie toekwamen, zoomede de
taak en de verplichtingen, welke
eveneens op grond van zoodanige
voorschriften op dezen rustten, gaan
over op den secretaris-generaal van
het departement van sociale zaken.
Artikel 3: Het bepaalde in de arti
kelen 1 en 2 is niet van toepassing
ter. aanzien van het beheer van
hoofdstuk 8 van de rijksbegrooting
voor de dienstjaren 1939 en 1940.
Artikel 4: Deze verordening treedt,
met terugwerkende kracht tot 17
Oct. 1940, heden in werking.
TWEE OUDJES HADDEN EEN
FLINKE SPAARDUIT,
maar leefden van den armen-
steun.
Het echtpaar de K., twee ruim
70-jarigen, die jarenlang van de dia
conie der Ned. herv. kerk te Tien
hoven en van het gemeentebestuur
van Maarsseveen ondersteuning heb
ben genoten, zijn voor eenige weken
in hun woning aan den Heerenweg te
Oud-Maarsseveen, binnen den tijd
van een week na elkaar overleden.
Toen na de begrafenis de schamele
boedel werd o*-genomen, vond men
tot groote verbazing in allerleiver -
borgen hoekjes en laden geld; wel
iswaar vond men vele bankbiljetten,
die geen geldig betaalmiddel meer
zijn, zooals diverse Duitsche bank
biljetten uit den inflatie-tijd, maar
toch vormden de gevonden goede
bankbiljetten en gouden tientjes
bijeen een aanzienlijk bedrag.
Zoo bleek dit echtpaar, dat jaren
lang in een schamele woning van de
kerkelijke en gemeentelijke onder
steuning had geleefd, er vrij
warmpjes bij te hebben gezeten. Zij
hebben dus op onrechtmatige wijze
steun genoten.
Het gemeentebestuur van Maars
seveen en het kerkbestuur van de
Ned. herv. kerk te Tienhoven zijn
inmiddels door de erfgenamen, na
een schikking met hen te hebben ge
troffen, uit de nalatenschap van dit
merkwaardige echtpaar schadeloos
gesteld voor het door hen aan de
oudjes gedurende ruimen tijd uitge
keerde steunbedrag.
Nieuw spoorboekje. - De Ne
derlandsche Spoorwegen zullen op
10 Maart een nieuw, geheel bijge
werkt spoorboekje uitgeven. Dit zal
het laatste zijn vóór het verschijnen
van den zomerdienstregeling.
ZATERDAG.
HILVERSUM I, 415 M. (Nederi.
progr. VARA). 7.30 Gr.pl. 7.45 Och
tendgymnastiek. 7.55 Gr.pl. 8.20 Och
tendgymnastiek. 8.30 ANP-ber. 8.45
Gr.pl. 10.VPRO-morgenwijding.
10.20 Voor de kinderen. 11.30 Gr.pl.
12.VARA-orkest. 12.42 Almanak.
12.45 Nieuws- en econ. ber. ANP.
1.VARA-orkest. 1.45 Cyclus „Beel
dende kunsten". 2.Res.-orkest.
3.Tuinbouwhalfuurtje. 3.30 Esme
ralda en solisten. 4.15 Orgelspel. 4.40
Duitsche les. 5.Gr.pl. 5.15 Nieuws-,
econ. en beursber. ANP. 5.30 De
Ramblers. 6.Lezing. 6.15 Gr.pl.
6.42 Almanak. 6.45 Act..rep. of gr.pl.
7.Groningsch praatje ANP. 7.15
Viool en piano. (7.307.45 Ber.
Eng.) 8.ANP-ber. 8.15 Cyclus „Ik
was er zelf bij". 8.30 Ber. (Eng.) 8.45
VARA-orkest. (9.15—9.20 Vroolijke
voordracht). 9.45 Eng. ber. ANP.
10.ANP-ber. en sluiting.
HILVERSUM n, 301,5 M. (KRO).
7.30 Gr.pl. 7.45 Ochtendgymnastiek.
7.55 Gr.pl. 8.Wij beginnen den
dag. 8.20 Ochtendgymnastiek. 8.30
ANP-ber. 8.45 Gr.pl. 11.30 Rel. gr.pl.
12.— Ber. 12.15 KRO-melodisten.
12.45 Nieuws- en econ. ber. ANP.
1.Gr.pl. 1.15 KRO-melodisten. 2.
Voor de jeugd. 3.R'damsch Philh.
orkest en soliste. (3.454.15 Gr.pl.)
5.VPRO: Cyclus „De Bijbel als
boek". 5.15 Nieuws-, econ.- en beurs
ber. ANP. 5.30 Gr.pl. 6.15 Sportpr.
6.30 Gr.pl. 6.45 Act. rep. of gr.pl. 7.
7.15 Vragen van den dag ANP en
sluiting.
KINDERBIJSLAG EN
ONGEVALLENWET ENZ.
Volgens een beschikking van den
secretaris-generaal van het depar
tement van sociale zaken geldt de
kinderbijslag, welken de verzeker
de ontvangt ingevolge de kinder
bijslagwet of ingevolge een kinder
bijslagregeling, welke als bijzon
dere regeling in den zin dier wet is
erkend, niet als loon volgens de
invaliditeitswet, de ongevallenwet
1921 en de land- en tuinbouwonge -
vallenwet 1922
DOOR BRANDWEERAUTO
OVERREDEN.
Aan de overzijde van het IJ is
gisteravond een wielrijder door een
brandweerauto overreden. De auto,
die was uitgerukt en met een flinke
snelheid reed, kon den wielrijder
niet meer ontwijken, toen deze zich
op het Mosplein bij den Haagdoorn-
weg plotseling voor het voertuig
bevond. De auto overreed den man.
Deze liep een schedelfractuur op en
werd in ernstigen toestand door den
geneeskundigen dienst naar het
Binnengasthuis gebracht.
Het slachtoffer is de 51-jarige
de W., wonende aan den Laanweg.
Het meest tragische van dit on
geval, dat wederom een memgchen-
leven eischte is wel gelegen in het
feit, dat de brandweer moest uit
rukken op valsch alarm.
KINDERBIJSLAG GELDT SOMS
NIET ALS LOON.
Bij besluit van den secretaris-ge
neraal van het departement van
sociale zaken zijn in de invaliditeits
wet, de ongevallenwet, de land- on
tuinbouwongevallenwet en de ziek
tewet wijzigfingen aangebracht,
waarbij wordt bepaald, dat als loon
volgens die wetten niet geldt de kin
derbijslag, welken de verzekerde
ontvangt ingevolge de kinderbijslag
wet of ingevolge een kinderbijslag
regeling, welke als bijzondere rege
ling in den zin dier wetten is er
kend.
Drukwerk is meestal haastwerk.
Wij zijn daarvoor speciaal ingericht.
N. V. HERMS. COSTER ZOON
ALKMAARSCHE COURANT.
ten 73-jarig vakman geeft college.
(Van een specialen verslaggever).
Ameide oud dorpje aan den breeden Lekdijk, tien kilometer
ten Westen van Vianen. Een dorpspleintje, omzoomd door
prachtige patriciërshuizen, en smalle, propere winkelpanden met
antieke trapgeveltjes, een juweeltje van een zeventiend eeuwsch
raadhuis, met een heusch bordesje, en gekleurde wapenschilden
in deni voorgevel, een geestig klokketorentje op het pannendak,
stille straatjes, een helaas gedempt grachtje ziedaar Ameide,
een stad in miniatuur.
Eén ding vergaten wij nog te vermelden: de breede rivier, die
zijn grauwe golven voortjaagt, de zee tegemoet, en die de groote
raderbooten draagt, waarvan de meeste met veel geknars en
gepiep van hout tegen hout en fel gebruisch van schroefwater
meeren aan den aanlegsteiger van het kleine Ameide, om manden
en hoepels in te laden.
Handwerk blijft in
eere.
MANDEN en hoepels, twee
kurken waarop Ameide en het
nabij gelegen Tienhoven al jaren
en jaren drijven, Gaat het in het
griendland slecht, brengt de teen
niets op, bestaat er weinig vraag
naar manden en vaten, dan
heerscht er armoede in de smalle
straatjes, dan staan met sombere
gezichten voor het raadhuis of
aan den Lekdijk de mannen die
gestempeld hebben, en wachten,
tot zij weer den stempelgang
moeten maken. Gaat het goed
met de griendcultuur, komt er
vraag naar emballage, dan valt
er een lichtstraal in tientallen
gezinnen, er kunnen schulden
afbetaald worden, en wat
nieuws aangeschaftAmeide
staat of valt met de teenconjunc-
tuui.
Op het oogenblik heerscht er hoog
conjunctuur. Ten raadhuize vertelt
men ons, dat er de laatste maanden
geen enkele werklooze meer te boek
staat; er wordt in de manden- en
hoepmakerijen druk gewerkt, men
komt er zelfs handen te kort. En dat
ligt voor de hand. Nu de houtprijzen
aanzienlijk zijn gestegen en hout
voor emballage te duur wordt, zijn
er tal van firma's die hun waren in
manden gaan pakken, die goedkoo-
per dan kisten zijn en zeker even
lang meegaan.
Zoo zitten dus eiken dag negen-en-
een-half uur de mandenbreiers van
Ameide en Tienhoven in hun wo
ning of in de werkplaats, en vlech
ten, of zooals men hier zegt, breien,
met vaardige hand de platte viseh-
manden, de ronde fleschm'anden, de
groote ronde manden voor vervoer
van aardewerk, de diepe, ovale man
den voor het Westland, manden en
nog eens manden. Er is weinig tijd
voor een praatje, want er wordt
stukwerk geleverd; wie het meest
produceert, verdient het meest. Op
hun plankje zitten de breiers, links
en rechts een stapel gesorteerd teen,
en vliegersvlug groeit de mand.
Vijf zoogenaamde pinnetjes, vrij
dikke stukken teen, vormen den
grondslag voor den bodem. De
breier gaat op de in kruisvorm ge
legde pinnetjes staan, en vlecht er
den bodeminslag, smallere en meer
buigzame teenen, doorheen. Is de
bodem klaar, dan worden er 21 sta
ken ingezet, die omhoog worden ge
bogen, en waarlangs de opstaande
wand, de inslag, wordt gevlochten.
Dan volgt nog de iets dikkere boven
rand, en de beide hengsels, -.en de
mand is gereed. Een geoefend wer
ker kan op die manier twaalf tot
vijftien manden per dag fabriceeren,
waarvoor hem een bedrag wordt uit
gekeerd, varieerend van 20 tot 25
cent per mand. Weinigen zijn er,
die een weekloon van 20 benade
ren.
Een diamanten jubilaris.
Ik ben nu 73 jaar, zestig jaren zit
ik al in de hoepelmakerij, en ik ben
er, zooals u ziet, gezond bij gebleven.
Rijk ben ik niet geworden, maar dat
hoeft ook niet, als een mensch zijn
brood maar heeft..." Een krasse,
oude heer, gehuld in donkerbruin
wambuis, een zwart petje op het
hoofd, kijkt ons achter zijn snijbank
met heldere, pientere oogen aan. We
zijn nu in de tweede branche van de
Ameidesche industrie beland, te
weten bij de hoepelmakers, of zooals
men hier zegt, de hoepmakers. Ter
wijl gestadig het vlijmscherpe mes
glijdt over de witte, geschilde teen,
geeft de 73-jarige ons een klein
college.
„Op het oogenblik", zoo vertelt hij
ons, „is de tijd aangebroken, waarop
in de griendlanden, in de Biesbosch,
bij Vianen, Wijk bij Duurstede,
Neerlangbroek en IJsselstein, de
teen gesneden wordt, de éénjarige
teen voor de mandenmakerijen, de
dikkere driejarige teen voor de hoe
pelmakerijen. Die bossen teen wor
den tot April of Mei onder water ge
legd, waardoor de bast los gaat laten,
en eind April, begin Mei kan men
de menschen hier in de streek overal
bezig zien met het teenschillen,
waarbij dus de bast verwijderd
wordt. De ongeschilde teen, de z.g.
grauwe teen, gaat naar de manden
makers, en ook wordt zij veel ver
kocht naar Brabant".
In de groote schuur aan den voet
van den Lekdijk zijn inmiddels de
hoepelmakers in volle actie, want
ook hier gaat alles op stukwerk. De
iange witte stokken worden eerst
met een typisch krom mes, de zg.
dissel, in tweeën gespleten, precies
door pit. De aldus gehalveerde teenen
gaan door een molentje, waardoor ze
eenigszins krom worden gebogen,
dan komen ze bij de snijbank, waar
men ze glad maakt door oneffen
heden en knoesten er af te snijden,
en nu zijn ze gereed, om tot bosjes
gevoegd te worden, dat wil zeggen,
25 stuks worden bij elkaar genomen,
de dikste aan den buitenkant, de
dunste aan den binnenkant, en
kromgesloten in één geheel. Deze
bosjes worden nog gezwaveld, om ze
een mooie, witte kleur te geven, dan
is de zaak gereed voor verzending.
„Waar gaan de hoepels in hoofd
zaak heen?"
„Veel gaat er naar Denemarken,
waar ze om de visch- en botervaatjes
geslagen worden. De lichtere soorten
vinden aftrek in Maassluis en Vlaar-a
dingen voor de haringvaatjes, maar
op het oogenblik is daar niet zooveel
vraag"
„Veel machines komen in uw
bedrijf nog niet van pas?"
De oude heer schudt bedachtzaam
het hoofd. „Neen, het ging zestig jaar
geleden vrijwel net eender als op
het oogenblik, alleen met dit ver
schil, dat 'we toen om halfvijf des
morgens begonnen, en er des avonds
om acht uur mee- ophielden. Dat
waren arbeidsdagen van meer dan
vijftien uur, waarmee je dan nog
niet eens een weekgeld van drie
rijksdaalders haalde. Op het oogen
blik gaat het wel beter, we werken
nu 9 yi uur, maar vetpot is het in de
hoepmakerij nog niet, meneer!"
Gestadig flitst het més over de
witte teen. Hier valt een knoest,
daar een dikke spaander, en een
soepele, buigzame hoepel blijft over.
„Dat kan een machine niet, meneer,
daar komt overleg bij te pas. En
daarom zal het bij ons wel altijd
handwerk blijven". En achter zijn
oude snijbank gaat onze nestor rus
tig verder met het werk, dat hem in
gezondheid en tevredenheid den
'eeftijd der sterken deed over
schrijden.
Er wordt hard gewerkt in Ameide
en omgeving. Duizenden manden,
duizenden bosjes van hoepels, ver
laten elke week het oude dorpje aan
de Lek. Over waar men kijkt, langs
den dijk, in de stille straatjes, in de
uiterwaarden, op binnenplaatsen en
achter de schuurtjes, overal staan
de manden bij tientallen en tien
tallen gereed voor de verzending.
Als straks de raderboot van Rotter
dam met veel stuurmanskunst juist
voor den steiger wordt stilgelegd,
brengen rappe handen een flinke
lading aan boord, manden die straks
over vele wereldzeeën zullen zwer
ven, hoepels, die rond de Deensche
botervaten in veraf gelegen landen
zullen komen.
Maar daaraan denken de rustige
manden- en hoepmakers in hun
kleine werkplaatsen niet. Naast hen
liggen al weer nieuwe stapels grauwe
of witte teen, die verwerkt dienen te
worden. Er is vraag, er kan gewerkt
worden, de manden vliegen weg! En
dus reppen de handen zich langs de
staken en de pinnetjes, vliegensvlug
breit men den inslag, en gestadig
kerft in de hoepelmakerijen de dissel
door de kern van het hout.
Hoogconjunctuur
j* -
I s 4 i
I t 4:\ I |H.-A i
i I li
I 1 11 I
i|-ï% w- -f
f I M
t f'4 'H "If M'l 'r
m li f
jp til I
- - ili' Ir 4J- --
-H f 1 -li SI»
Bij de „mandenbreiers" te Ameide. De bodem is
gevlochten, nu wordt de inslag, de opstaande wand,
gemaakt. (Foto Lauwers)
Een „hocpmakcr" aan den arbeid. Met de dissel
wordt de geschilde driejarige teen in tweeën
gespleten. (Foto Lauwers)
GESCHREVEN DOOR
TEEKENINGEN VAN
ALEXANDER
RAYMOND
A2K 3LM1R4 SR1W3Y2LL1P5VZ1PEA23CBN
HGUTREQCXJKOLNDSUVWGUDAZMVPPPLWM
x5h4ku2d3swqurtxer3t 4hfulk6fp5ae
ZMAKXN JSHDBCGFVOWUQYSGE tdfebndhc
uhuh8yg5vfre4dcxs2w6qa2z1mk0t4v
okmzsewavkjhurytalskdjfhghjksggg
w2d1srtt23wenj1s3w2qualmsstumped
unde rthes tfn wgposternsae comedylo
a3w4p0w6er5h0useb0atnuhvfredcsgg
lowgyhnnhyfgdbtaresonbeforedayat
A6F5TE1RTHE4BUU.4SETTIEDN0WTHERE
KAN
SX1LLJ
NO. 9 Di
B ERICH'i
ONTCIJ
JFEREN'
KUNT I
HET?
