KLOMPERTJE KLOMP
REMBRANDT VAN RIJN.
1606 - 15 JULI 1941
EEN „PELGRIMAGE".
PUZZLE
DAMMEN.
EEN ECHTE HOLLANDSE JONGEN
TWEEDE BLAD
Een van de vroegste zelfportret
ten van Rembrandt dat den 23-
jarige voorstelt in een ridderlijke
pose met den metalen halsberg
over schouders en borst. Het gelaat
toont de fiere zelfbewustheid van
een genialen jongeman bezield van
geest en energie.
(Ontleend aan
Valentiner: Rembrandt)
In de Westerkerk te Amster
dam is tegen een der zuilen een
marmeren cartouche aange
bracht, waarop men leest: „Hier
ligt begraven Rembrandt Her-
manz. v. Rijn, geb. 15 Juli
1606—gest. 4 Oct. 1669". Een
voudiger en nuchterder kan het
niet. De sporen van het graf
zelf zijn volkomen uitgewischt.
De Nederlanders weten niet,
waar hun grootste zoon zijn
laatste rustplaats heeft. Het
teekent de situatie, en wellicht
is er weinig bevreemdends in.
De „universeele" kunstenaars,
zij die niet spelen met hun genie,
maar hun werk tot een biecht
maken, dragen veelal het merk-
teeken van den martelaar. Zoo
was het met Michel Angelo en
met Beethoven, zoo was het met
Vincent van Gogh, zoo met
Rembrandt van Rijn.
Hij zelf heeft het martelaarschap
niet gezocht. Hij had het leven lief
met een brandende, allesomvatten
de liefde. Hij was bezeten met den
drang om de diepste geheimen van
het leven te doorgronden. Welnu
het leven eischt van hen, die tot
zulke uitersten willen gaan, dat zij
zelf het uiterste geven! Het bran
dende braambosch, waarin Jahvé
verborgen is, verschroeit him voet
zolen. Arm en naakt zoo alleen,
schijnt het, is de diepste tragiek van
de menschheid te peilen, maar zoo
alleen ook is de hoogste verrukking'
te vertolken, die een menschenziel
doorleven kan.
Rembrandt's leven is een voortdu
rende worsteling geweest. Men be
hoeft dit allerminst tragisch te ne
men. Het is de strijd van iederen
kunstenaar om den juisten vorm te
vinden voor wat er woelt en bruist
in zijn geest. Al jong werd Rem
brandt door dien wil gejaagd. Con-
stantïjn Huygens, die hem in zijn
eerste jaren bezig heeft gezien, wees
op zijn afkeerigheid van dagelij k-
sche genietingen. Hij vergeleek hem
met een grijsaard, zat van jaren, die
alles reeds genoten had. Altijd, ook
in - zijn zonniger dagen, aldus Jan
Veth, had er iets van den duister-
ling in hem gewoond. Men doet
goed dit niet zoo te lezen, dat Rem
brandt behoord heeft tot het gilde
der asceten, die de versterving aan
alle levensgenot als ideaal stellen.
Geen sprake van. Vitaal en harts
tochtelijk als hij was, heeft ook zijn
zinnelijke natuur haar eischen ge
steld. Er is zelfs een periode van
zijn bestaan geweest, waarin hij het
leven als een waren roes gedronken
en genoten heeft. Het was de tijd
van zijn huwelijk met de welgestel
de, jonge en lieftallige Saskia
Waaghals en „onderwindalgeest"
die hij van nature was, heeft hij in
dit tijdvak met een schuimenden
overmoed genomen wat het leven
geven kan.
De eenvoudige maar begaafde en
zelfbewuste molenaarszoon uit Lei
den werd in het patricische Amster
dam van die dagen al heel gauw de
gevierde schilder.
Het zelfportret uit 1629, als hij
drie en twintig jaar is, geeft hem in
zijn volle trótsche kracht; het intel
ligente voorhoofd, half schuilgaand
onder de warrige haren en in het
midden boven den dikken plompen
neus reeds een duidelijk zichtbare
groef tusschen de donkere wenk
brauwen, een hartstochtelijke, maar
fier gesloten mond, en bovenal de
donkere groote oogen, die op „ver-,
slindende kraters" lijken, zooals
Ciaudel schreef.
Het verraadt evengoed den toe-
komstigen heerscher als den over-
moedigen kunstenaar. Dit jonge,
wellicht ietwat geïdealiseerde por
tret, doet denken aan de jeugdige
zelfportretten van Breitner en Mat-
thijs Maris.
Eert teekening van Saskia van
Uylenburg, gemaakt drie dagen na
haar huwelijk met Rembrandt. Het
is aan deze prachtige spontane
teekening duidelijk af te lezen, hoe
de kunstenaar zijn jonge schalk-
sche, levenslustige vrouwtje heeft
vereerd,
(Ontleend aan
Kurt Pfister: Rembrandt),
Amsterdam behoeft geen twijfel
te hebben; het bezit in zijn midden
een portrettist van* groot formaat,
grooter nog dan Thomas de Keysei'
en Elias, die in dien tijd en vogue
waren. De 25-jarige levert zijn
proefstuk in „De Anatomie van
prof. Tulp", een compositie, waarin
hij geen moeiijkheid uit den weg
gaat en waarin hij zooals de ba
rokke kunst dier dagen het wil
de mensehen in actie, in levendige
beweging laat zien. Zoo ook schil
dert, teekent en etst hij vele malen
Saskia en zichzelf: een triomfante
lijk paar, levenslustig en, jong, be
deeld met alle mogelijkheden voor
een zonnig leven. Maatschappelijk
zoowel als artistiek gaat Rembrandt's
ontwikkeling in steeds stijgende
lijn. De wereld ligt voor hem open
en zij vertoont in die dagen wijdere
horizonnen dan ooit te voren. De
kunstenaar koopt een fraai groot
huis midden in de Jodenbuurt, waar
hij de Oostersche modellen voor zijn
Bijbelsche composities te kust en te
keur kan vinden.
Alles wat Oostersch is lokt hem. De
trappenkamer in zijn huis maakt hij
tot een museum vol flonkerende
schatten, die hij in zijn werk gebrui
ken kan. Hij omringt zich met schil
derijen en met gravures naar de beste
uit- en inheemsche kunst. Men kan
uit deze verzameling, welke in de
eerste plaats dient om zijn kennis te
verrijken, duidelijk aflezen, welke
grooten hij het liefst als zijn voor
beelden gebruikt.
„Want zooals Veth opmerkt
deze rustelooze speurder, die ver
keer had met mannen van wereldsch
aanzien en geleerden, zoowel als met
geuzen en slampampers, en zijn heil
zoo goed bij Doopsgezinden als ort
hodoxen of ook rabbijnen zocht, was
ook in zijn neigingen voor kunst en
kurioziteiten van de grootste onbe
krompenheid".
Het jaar 1642 brengt den groóten
keer, de wending naar het tragische.
Het is het jaar van de Nachtwacht,
dat glorieuze enorme doek, waarin
Rembrandt -éTs schilder van het licht,
maar ook als compositeur zijn gren
zen wijder uitzet dan ooit.
Het doek wordt door zijn opdracht
gevers niet aanvaard. Dit is de eerste
groote botsing van den kunstenaar
met de burgerlijkheid van zijn om
geving. Uit deze botsing ontstaat een
geleidelijke vervreemding, welke ook
door de vriendschap met invloed
rijke menschen niet meer is af te
wenden. En deze vervreemding leidt
te eerder tot vereenzaming, als in
datzelfde jaar de lichamelijk zwakke
Saskia hem ontvalt.
Het huwelijk heeft slechts acht
jaar geduurd. Gelukkig zal een Hen-
drickje Stoffels zijn leven kruisen
en hem jarenlang een troost en steun
zijn. Wat er ook in Rembrandt's leven
gebeurt, zijn scheppingskracht laat
zich niet nekken. Toch werkt hij
langzamer en trager, en als het nood
lotsjaar, zijn faillissement in 1656,
zich heeft aangemeld, is hij, hoewel
eerst op de middaghoogte van zijn
leven, plotseling een grijsaard. Niet
dat zijn dierbare verzameling in 't
openbaar geveild wordt, niet dat hij
zijn mooie huis, waar hij lief en leed
heeft doorgemaakt, verlaten moet, is
wellicht zijn grootste smart, maar
deze, dat zijn vroegere vrienden als
hyena's azen op den buit, om voor
een appel en een ei te koopen, wat
hij met zooveel liefde heeft bijeen
gebracht.
Ieder echter, die iets weet van
Rembrandt's kunst, zal moefen
toegeven dat hoe meer het noodlot
den mensch slaat, hoe meer de
kunstenaar stijgt tot de toppen,
waar niemand hem ooit heeft kun
nen volgen. Zijn kunst wendt zich
steeds meer tot het innerlijk, tot
den geest. Vergelijking' van de
wijze waarop hij gelijke onderwer
pen in zijn jeugd en in zijn ouder
dom behandelt opent op dit punt
verrassende inzichten,.
Bij gelegenheid van een persbe
zoek, een paar dagen geleden, aan
Amsterdam, heeft dr. D. Hannema,
directeur van het Museum Boy
mans aan de hand van een serie
welgekozen lichtbeelden deze ver
gelijkende methode op frappante,
leerzame wijze toegepast.
Rembrandt is de „mystische
realist" geworden, zooals van
Deyssel hem in diens prachtigen
Rembrandtbundel noemt, vervuld
van de menschelijke mildheid van
het Christendom en den hoogen
ernst van het Oude Testament
(Just Havelaar). Inderdaad treedt
hij in zijn latere zelfportretten,
maar ook in zijn composities en in
zijn etsen aldus te voorschijn.
Het zou een eenvoudige plicht
der dankbaarheid zijn, wanneer
ieder jaar op zijn geboortedag
Rembrandt op een bizondere wijze
werd geëerd. Dit schijnt inderdaad
in de bedoeling te liggen. Thans
volstaat men met een plechtigheid
op 15 Juli in de Westerkerk. Het
Rijksmuseum heeft alle Rem
brandt's opgeborgen, en evenzoo
deed het bestuur van de Stichting
Het Rembrandthuis aan de Joden-
breestraat. Niettemin heeft een
bezoek aan dit huis, dat inwendig
door de piëteitvolle hand van De
Bazel in 1906 op fraaie wijze is
gerestaureerd, toch de beteekenis
van een pelgrimage. Men komt,
lijkt het, dichter bij den mensch
Rembrandt te staan, als men zijn
intieme, huiselijke, omgeving leert
kfennen, de kamer waar zijn etspers
stond, waar hij zijn kostbaarste
gravures bewaarde zijn atelier en
slaapvertrek.
En al kunnen de oorspronkelijke
etsen en teekeningen die dit mu
seum rijk is, thans niet tot den be
zoeker spreken, toch geniet men
van de talrijke vaak excellente
reproducties en wat de conserva
tor van dit Huis, de heer M. Mul
ler daarbij te vertellen heeft,
maakt een bezoek ook thans nog
extra loonend.
In verband met deze Rembrandt-
herdenking is het huis van 1 tot
15 Juli kosteloos te bezichtigen.
Het bolsjewisme, de vriend
van de goddeloosheid, de vijand
van elke beschaving, moet ver
nietigd worden. Europa is tegen
hem opgestaan. Nederland mag
niet ter zijde staan. Meldt u
aan bij de Centrale van de
Waffen S.S., Bureau Nordwest,
Den Haag, Stadhouderslaan 132
Onze Vierde Juni-Opgave.
Een aardige reken-opgave.
Het bedoelde geheel zag er in
cijfers als volgt uit:
9 8 X 7 is 686
6 5 1 3 is 5
4 5 2 6 is 71
1 2 3 is 9
2 2 0 4 9 771
Verschillende goede oplossingen
mochten wij ontvangen.
Tevens nog ons compliment aan
de inzenders der juiste opl. van
onze vorige lettergreep-puzzle.
Toekenning Juni-prijs.
Bij het controleeren der lijst
bleek, dat de Juni-prijs a 2.50
is gewonnen door den heer P.
Groenwoudt, Hoornsche Weg 7,
Alkmaar met 172 p. en 3 goede
Juni-oplossingen.
Deze prijs is van Maandag af bij
onze Administratie af te halen.
Stand der hoogstgeplaatsten per
1 Juli volgende rubriek.
Telkens blijkt ons, dat velen,
vooral nieuwe oplossers, niet op de
hoogte zijn van onze manier van
prijstoekenning.
Wie een correcte oplossing van
de wekelijksche puzzle inzendt,
ontvangt daarvoor op de lijst het
aantal ervoor bepaalde punten. Wie
aan het eind der maand met het
hoogste aantal punten boven aan
de lijst staat, krijgt den maandprijs,
maar al zijn punten zijn dan ver
vallen. Hij begint dan weer met
een schoone lei. De andere oplos
sers behouden hun punten en krij
gen als zij voortgaan met inzenden
een steeds hooger aantal. Van zelf
komen zij dan op een bepaald
oogenblik bovenaan te staan en
komen dan automatisch aan den
maandprijs toe. Volhouden wordt
hier dus steeds beloond. Inzending
van minstens drie goede oplossin
gen in de maand, waarin men voor
een prijs in aanmerking komt, is
echter verplicht. Wie in twee
maanden achter elkaar geen enkele
oplossing inzendt, wordt van dé
iijst afgevoerd.
Onze Nieuwe Opgave. (No. 1
der Juli-serie).
Een voorzet-puzzle.
Men vindt hieronder eerst een
reeks van 40 woorden of letter
grepen. De volgorde van deze reeks
moet gehandhaafd worden.
licht tal doek tijds
ker zaal tra ver een
tui vel te stand plank
daal werk slag moed
deugd stal pen vloed
deel maal port pool
baar gel ncn vaal lie
man tree me zaam
faam val der tig schap.
Voor elk dezer woorden of let
tergrepen moet een lettergreep
geplaatst worden, zoodat een nieuw
woord ontstaat. De keuze moet
gedaan worden uit de reeks, die
nu volgt:
da dag dank dans e
e een eer elf elk
en er et ex gram ie
im in in ka len lin
na naam nie noord o
o on oot op ren
san taal tree trek voor
zak zee zil.
Heeft men dan de juiste nieuwe
woorden onder elkaar staan, dan
vormen de eerste letters van boven
naar beneden gelezen een bekende
dichtregel.
Oplossingen (2 p.). liefst zoo
vroegtijdig mogelijk, doch uiterlijk
tot Vrijdag 11 Juli 12 uur aan den
Puzzle-Redacteur van de Alkmaar-
sche Courant.
PUZZLE No. 9.
Omschrijving.
Horizontaal: 5 deel v. e.
wagen, 5a vroeger een eiland,
7 verkorte meisjesnaam, 7a bijw., 9
grondlegging, 11 watervogel, 13
woedende vrouw, 14 hondensoort,
16 verstand, 17 onmeetbaar getal,
18 doet men het brood dikwijls,"
22 voorzetsel, 24 roofvogel, 26
laatstleden (afk.), 27 met groeten
(afk.), 28 toon, 29 doornachtige
plant, 3'0 familielid, 32 eenjarig
kalf, 33 gelofte, 34 pret (pop), 35
spies, 37 priem, 39 scheur, barst,
42 hoogte, 43 titel (afk.), 45 berg
plaats, 46 clown, 47 muzieknoot, 48
niet voor de consumptie geschikt,
52 geheel de uwe (afk.), 53 hevige
schok, 54 toestand van bedwelming,
55 muzieknoot, 56 netelachtige
plant, 58 inhoudsmaat (afk.), 60
vallen, 63 inzien (Duitsch), 66 jong
dier, 67 zoogdier, 68 biljartstok,
69 zoogdier.
Verticaal: 1 dweepziek, 2
vlot, 3 jongensnaam, 4 voor
spelling, 5 drank, 6 rijglijf, 7
tooneel-opmaak, 8 verlaagde toon,
10 scheepsemmer, 12 telwoord, 15
marteling", 16 verstelbaar, 17 meis
jesnaam, 19 geographisehe term
(afk.), 20 voorlichting, 21 munt
(afk.), 23 lof, 25 projectiel. 28 dor
pel, 30 lyrisch gedicht, 31 indien,
35 afgestompt, 36 boetseerkunst,
38 inwoner van een der Russische
randstaten, 40 kaf, 41 huisdier, 44
muzieknoot, 45 als 45 hor., 48
vruchtbare plaats, 49 vlakte
(Duitsch), 50 vage kleur, 51 bloem,
55 deel v. d. dag, 56 buisverlich-
'ting, 57 draaiorgel, 59 meer dan
poreus, 61 voorzetsel, 62 maan
stand (afk.), 64 heden, 65 getijde.
OPLOSSING VAN
ZATERDAG 28 JUNI.
Horizontaal: 1 karkas, 4
sla 6 effect, 11 Lea, 12 ein, 13
A.P., 15 informaliteit, 18 V.M., 19
rif, 21 wei, 22 dartelen, 24 bak
boord, 26 een, 28 Pia, 29 golf, 30
ara, 32 naar, 34 blijde, 37 tolk, 38
val, 39 den, 40 berk, 42 kever. 45
talk, 47 nor, 48 lust, 51 aus, 53
triangel, 55 buitelen, 57 rat, 59 kip,
60 om, 61 deflagrator, 63 urn, 64
rel, 66 parade, 67 sla, 68 idioot.
.Verticaal: 1 kaarde, 2 kei,
3 aanbeeld, 5 lamp, 7 feilbaar, 8
Tit, 9 en 10 timide,' 14 Pia, 16 open,
17 trap, 18 ver, 20 fragiliteit, 21
woordentolk, 23 lef, 25 kin, 27 brij,
30 allen, 31 adder, 33 ets, 34 bak.
35 eer, 36 aks, 41 blinkend, 43 vod,
44 rustoord, 46 keg, 48 lui, 49
stroop, 50 peil, 51 aula, 52 inport,
54 ram, 56 eik, 58 egel, 61 dra, 62
.rei, 63 Ur, 65 L.O,
Aan de Dammers.
In onze vorige rubriek gaven wij
ter oplossing probleem 1704.
Stand.
Zw. 8 sch. op: 8, 9, 15, 17, 19, 22,
27, 36.
Wit 8 sch. op: 20, 25, 28, 33, 42,
44, 47, 49.
Oplossing.
1. 42—37 1. 15X24
w'""1» r-'-
WfA
-^1
2. 47—41 2. 36X47
3. 44—39 3. 47X29
4. 37—32 4. 22X44
5. 32X34!! en wint.
Op 4450 wint 4944 #n
25X34.
Op 24—30 wint 49X40, 40—34
.en 25X34.
Op 2429 wint 4940 (zw.
29—33), 34—29, 25—20 en
40—35!
Een interessant probleem.
Combinaties.
In den volgenden stand
moet men zich voorstellen,
dat zwart als laatsten zet
heeft gespeeld 2439.
•Zw. 12 sch. op: 9, 13, 15,
17, 19, 21, 23, 25, 27, 28,
29, 33.
W. 12 sch. op: 16, 30, 34,
35, 37, 39, 42, 43, 44, 47,
49, 50.
Wit speelt nu. 3731, zwart
dwingend te slaan 27X36.
Wit sl. nu 16X27. Zw. 29X
40. Wit 47—41, zw. 36X38,
wit 43X32, zw. 25X43, wit
49X18, zw. 13X31, wit
32X3, zw. 40X49, wit 3X48,
zw. 4932 gedw. wit 48
43, zw. 32X49, wit 50—44,
zw. 49X40, wit 35X44 en
wint op tempo. Wij troffen
dezen stand aan in het Nbl.
v. h. Noorden.
Een leerzaam eihdspelletje
is het volgende:
Zwa. 2 sch. op: 22, 26.
W. 5 sch. op: 31, 39, 43,
48, 50.
Zoudt gij met wit aan zet
zijnde de partij kunnen win
nen? Het is inderdaad niet
gemakkelijk te zien.
Wit moet eerst spelen
3933, daarna schijf 33
offeren door 3328 en daar
na 5045 spelen. Dan is het
gewonnen. Men gelieve dit
zelf even uit te werken.
Ter oplossing voor deze
week:
Probleem 1705 van
I. Weiss (Fr.) t
Zw. 9 sch. op: 8, 9, 16, 18,
20, 28, 29, 30, 35 en dam op
45.
W. 10 sch. op: 26, 31,
38/44, 46
In onze volgende rubriek
geven wij de lang niet ge
makkelijke oplossing.
65. En zo gebeurde het, dat Klompertje naar huis wan
delde met een doos, waarin zelfs nog een extra taartje
zat, dat Gijs Soetekoek hem gegeven had, om van de
schrik te bekomen. Wat was die Klompertje gelukkig.
Daar zie je hem gaan. Maar hij was nog niet thuis
66. Nauwelijks had Klompertje een paar honderd me
ter gelopen, of daar stond zowaar een fotograaf. Hoe
kwam die er nou? Voor zover Klompertje wist, was er
in heel Palingdam geen fotograaf te bekennen. Mis
schien was hij uit de stad gekomen,.,,,
t
