r Koloniale verhouding radicaal en voor goed verworpen VERKLARING DE NOORDHOLLANDSCHE COURANT DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN Regeringsverklaring inzake Indonesië Vrijwillige samenwerking op nieuwe grondslagen Overeenkomst s'elt nieuwe rechtsorde niet vast Hors cl' Oeuvre Waar het om gaat De positie van de Kroon Grote belangstelling in de Kamer Er gebeuren vreemde dingen op bet Alkmaarder Meer... «De Waterdemon van het Alkmaarder Aleer" Taxi-chauffeur overvallen Bon voor Jam inplaats van suiker Achtergrond van Haagse bomaanslag Hoe het drama zich voltrok J Van nabij en verre BUREAU: VOORDAM 9, ALKMAAR TELEFOON ADM. 3320 REDACTIE 3902 Giro 187294 Dir.: J. Bljlsma WOENSDAG 11 DECEMBER 1918 Voortzetting van de 144STE JAARGANG No. 170 ALKMAABSCHE COURANT TARIEVEN: Advertenties: 14 oent per millimeter, „Waagjes" tot 15 woorden 75 ct., elk woorö meer 5 ct., uitsluitend contant Abonnementen: 1.10 per maand, 3.25 per kwartaal Hoofdredacteur M. H. b, üyldert. plv, TJ. N. Adema rayonredacteor D. A. Klomp In de Tweede Kamer heeft de minister van overzeese gebiedsdelen, mr- Jonkman, gistermiddag een verklaring afgelegd, waarin hij o.m. zeide, dat de regering thans in staat is zekere beloften in te lossen, welke zjj eerder heeft gedaan. Sindsdien is door de commissie-generaal in overleg met een Indonesi sche delegatie een overeenkomst ontworpen en geparafeerd. Na haar terugkeer hier te lande heeft de Commissie-Generaal dit ontwerp aan de regering toegelicht en op verzoek der regering die toelichting in een memorie samengevat. Indien de regering thans verklaart, dat het haar voornemen is de Com missie-Generaal te machtigen deze overeenkomst te ondertekenen, moet deze verklaring uitefaard zo worden verstaan, dat die ondertekening de Neder landse regering tot niets meer of anders verbindt dan wat volgens de door de Commissie-Generaal opgestelde toelichting is overeengekomen met onver korte inachtneming van wat de regering in deze vergadering verklaren zal. vormen en aai» het vernieuwde staats verband Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen en Indonesië in een unie verenigd door gemeen schappelijke organen, waarin deze allen vertegenwoordigd zijn, leiding te geven. De uitwerking dezer afspraak moet in tussen nog grotendeels volgen, afhanke lijk als die is van nader overleg. De hoofdlijnen van de gedachte toe komstige staatkundige verhoudingen zijn evenwel geschetst, waarbij wordt uitge gaan zowel van de geldende wettelijke als van de bestaande feitelijke verhou dingen. Zo handhaaft art. 15 de hui dige staats- en volkenrechtelijke positie van het Koninkrijk der Nederlanden en erkent art. 1 daarnevens de regering vai» de republiek Indonesia als de facto uit oefenende het gezag over Java, Madoera en Sumatra. Deze overeenkomst stelt dus de nieu we rechtsorde niet vast, doch beoogt de basis aan te geven, waarop die zal wor den opgetrokken. Aanvaarding van hetgeen door de Commissie-Generaal in dien zin is over eengekomen, komt de regering wense lijk en noodzakelijk voor, omdat het vooral psychologisch en staatkundig ge boden is zodanige afspraak te maken, wil men daadwerkelijk de basis voor een vernieuwde duur zame samenwerking van de Nederland se en Indonesische volkeren leggen. Psychologisch im mers moeten wij daartoe eerst van vijanden weer vrienden worden. Staatkundig moeten wij uitdrukkelijk ».e koloniale verhouding verwerpen en Aet vrijwillig volledig deelgenootschap bfc plaats daarvan doen treden. Welsprekender dan welke eenzijdige verklaring ook, zal deze overeen komst in het licht stellen, dat Ne derland de eeuwenoude koloniale verhouding, waarvan in het begin van de tweede wereldoorlog nog slechts enige overblijfselen aanwe zig waren, radicaal en voor goed verworpen heeft en dat het bereid is, om op voet van gelijkheid duur zaam met Indonesië samen verder te gaan. Het Koninkrijk der Nederlanden is onder Gods zegen en dank zij Oranje, een schepping van het Nederlandse voIk en Nederland had daarin tot de Japanse occupatie ook in Indonesië de leiding. Thans bieden wij de Indonesische volke ren aan het Koninkrijk samen* te her- ONS NEDERLANDS....! Mijn werk onder de mensen en ook mijn genoegen is oorzaak, dat ik nog al dikwijls ge bruik maak van de diensten van onze onvolprezen Nederlandse Spoorwegen En omdat ook een kreeft niet leven kan zonder af en toe zijn inwendige organen aan het werk te zetten, sjouw ik dan meestal een tas mee, waarin datgene verpakt is, wat juffrouw de Bonk mijn „luns" noemt.. Maar ziet, al die moeite is overbodig geworden. Ik heb nu een leverancier ontdekt, die mij mijn lunch de gehele dag ser veert op bestelling. Tenminste aldus staat op een kaart voor het raam: WARME LUNCH DE GEHELE DAG. En dat raam verlicht de restau ratie van een druk station in Noord Holland. Ik vind maar, dat deze oplossing een hoop onaan genaamheden kan voorkomen. Mijn vrouw moppert wel eens, als ik te laat voor de lunch kom Dat kan ik me best indenken, want zij zit met de gebakken pe ren en ik met een verpieterd slaatje en dat is voor beide par tijen niet leuk. Voor dergelijke problemen is nu meteen een uit weg gevonden. Van het dagprogramma wordt de lunch eenvoudig geschrapt. Die gaan we samen gebruiken in die restauratie, op een ogenblik dat ons schikt. Ik kom bijvoor beeld 's avonds om negen uur thuis, althans aan het station, en tref daar mijn vrouw. Dan lun chen we gezellig samen, veel leu ker, dan wanneer we dat ieder op ons eigen houtje moeten doen En als we dan thuiskomen orn een uur of elf, gaat mijn vrouw het diner bereiden, dat we dan terwille van de chronologische volgorde 's morgens om acht uur nuttigen, tegen de middag ge volgd door het ontbijt.... Echt bohemïen.... lk vind zoiets lang niet af n ik wacht met spanning ner soms een hotelier za< kromnÜvfan miJn lang niet be lo«ipJ rü «°Pzon- die nacht een le dag aanbiedt, o1 d 8ceTnfflollant' dle elf n!f stelt 's avonds om kên r niatinée te bezoe Die Nederlandse taal toch.... KREEFT. Nauwkeurige bestudering van de tekst van aanhef en artikelen leert ech ter, dat het erom gaat: „De goede be trekkingen tussen de volkeren van Ne derland en Indonesië te verzekeren in nieuwe vormen van vrijwillige samen werking, die het mogelijk maken de re latie tussen beide .volkeren op nieuwe grondslagen te vestigen" en dat met name de Nederlandse regering en «de legering van de republiek Indonesia daartoe zullen gaan samenwerken door de Staat der Nederlanden te hervormen tot een Nederlands-Indonesische Unie, waarvan Nederland en Indonesië gelijk waardige leden zullen worden. In de aanhef zal voor wat de Neder landse regering betreft dan ook de onderwerping aan de „goedkeuring" van de Volksvertegenwoordiging als vervallen moeten worden beschouwd, aangezien die passage er slechts aan bedoelt te herinneren, dat de Neder landse regering ook ln deze aan de controle der Staten-Generaal onder worpen ls. De regering verklaart, dat zij wenst dat ook Nieuw-Guinea een eigen status ten opzichte van het Koninkrijk (nieuwe stijl) en de verenigde staten moet kunnen verkrijgen, al zou misschien de autoch- thone bevolking zich nog moeilijk kunnen uitspreken. In het bijzonder Immers be hoort daar de mogelijkheid opengehouden te worden voor grotere volksplantingen van Nederlanders, op de eerste plaats van Indische Nederlanders, die onder eigen bestel willen leven. In de Unie zal Indonesië zelfstandig worden en Nederland zelfstandig blijven Een meer unitarisch geordend staatsver band zou niet alleen de Indonesische vrll- heid beknotten, doch ook Nederland ster ker ondergeschikt maken dan het wel licht verdragen zcu. Aan het hoofd van de Unie staat vol gens art. 8 de koning der Nederlanden, aan wien volgens de toelichting van de comm.-gen. het oppergezag blijft opge dragen. H.M. de Koningin draagt dus de kroon der Unie, onpartijdig tronend bo ven de leden der Unie (evenals in Ne derland boven volksgroepen en partijen) aan het hoofd der Unie immers niet te zien a 1 s Koningin der Nederlanden, doch tevens dit zijnde. In zodanige constructie zal de Koningin derhalve handhaven, overeenkomstig art 53 van de grondwet, de onafhankelijkheid en het grondgebied van de Staat (dan de Unie) en zal de bescherming van de vrij heden en de rechten van alle staatsbur gers nog sterker uitdrukking vinden. Hoe de Unie en de Koningin aan het hoofd daarvan in de Verenigde Staten van Indonesië zullen zijn vertegenwoor digd, wie het Staatshoofd der Verenigde Staten zal zijn, zoals de Koningin vanzelf sprekend het Staatshoofd is van het Ko ninkrijk der Nederlanden (nieuwe stijl» is ln het ontwerp opengelaten. Het ls echter duidelijk, dat ook de Verenigde Staten een Staatshoofd zullen behoewn en dat ook dit Staatshoofd tot het Hoofd der Unie in nauwe betrekking zal moeten staan. Als een rechtsstaat onder werkelijk overheidsgezag zullèn de nieuwe Verenig de Staten van Indonesië moeten worden opgebouwd. Ook in de internationale samenleving zal Indonesië een eigen plaats gaan inne men, wanneer de Nederlandse Regering er in slaagt de toelating van de Verenig de Staten van Indonesië als lid van de Organisatie der Verenigde Volken te er langen (art. 13), hetgeen de jongste troon rede mede in het vooruitzicht heeft ge steld. Ter gelegenheid van het afleggen van de regeringsverklaring was er veel belangstelling in de Kamer. Op het Binnenhof kon men al con stateren, dat er iets bijzonders te geschieden stond. Voor de ingangen groepten verscheidene belangstel lenden samen. Te 1 uur opende de voorzitter, mr J. v. Schaik, de vergadering. Kort daarna trad de regering binnen. Alle ministers mr. van KI effens uitgezonderd namen achter de regeringstafel plaacs De gereser veerde loges waren alle bezet. In de m'ddelste, boven de presidents zetel, hadden de leden der Commis sie-Generaal plaats genomen. De gereserveerde tribune was geheel bezet, evenals de publieke tribune. Nadat de stemmingen over de be groting van buitenlandse zaken geschied waren, werd het woord verleend aan den minister van ov» rzeese gebiedsdelen, den heer Jonkman. Onder diepe stilte der vergadering begon hij enige minuten voor half twee met de voorlezing der rege ringsverklaring. De Regeringsverklaring gaat o.m. de strekking der verschillende artikelen vap de overeenkomst kort na en zegt, dat uii het vereiste democratische karakter va ij de V.S. van Indonesië en de verzekering der fundamentele rechten en vrijhedei mede volgt, dat zal verdwijnen, wat de De mensheid biykt ook na de tweede wereldoorlog nog immer sterk verdeeld en jrote spanningen vertonen zich schier overal ter wereld. De ontwaking van het Oosten, door Japan te eigen bate misbruikt, gaat voort haar roeping te vervullen: alle Aziatische volkeren naar de volkomen zelfstandigheid te voeren, doch ernstig zOn ook de spanningen by dit wereld gebeuren. Het ls de taak der Nederlandse re gering te bevorderen, dat de verschil lende volkeren, welke over vier werelddelen verspreid in het Konink- rök der Nederlanden werden samen gebracht en eeuwen lang hun samen leving hebben beproefd thans na de omwenteling van de tweede wereld oorlog naar de eisen van deze tyd de nieuwe vorm van verdere samenwer king vinden. Daartoe kan de oude rijkseenheid niet meer dienen en is een nieuwe Unie op de hechte grondslag van een vrijwillig aan vaard volwaardig deelgenootschap der leden op te bouwen. Bij welslagen mede door hulp van deze conceptie zouden Indonesië en Ne derland aan de wereld een voorbeeld ge ven. In deze geest is de Regering bereid de door de Commissie-Generaal medege brachte ontwerp basis-overeenkomst te ondertekenen. Het slot der vergadering De voorzitter verklaarde het niet wel mogelijk thans een gedragslijn te bepa len met betrekking tot de regeringsver klaring, daar de Kamer nog geen kenni* heeft kunnen nemen van de toelichting der Commissie-Generaal (welke ter ver gadering werd rondgedeeld). De voorzitter stelde voor deze avonl niet te vergaderen om de leden de ge legenheid te geven van de toelichting van de C.-G, kennis te nemen en zich over de stukken te beraden. Donderdag bij de aanvang der vergade ring zal spr een voorstel doen met be trekking tot de regeringsverklaring, welk voorstel echter in geen geval zal inhoc» den, dat die dag de kwestie in openbare discussie zal komen. De Kamer ging daarmede accoord. De idyllische rust der zeilers wordt verstoord, mensen verdwijnen, een gruwelijke demon doorklieft het water op jacht naar allen, die hem in de weg staan. Heden be ginnen wij op pagina 3 met onze nieuwe strip door onzen eigen tekenaar Jan Dirk van Exter, Over enkele weken stellen wij de vraag: „Wie is de dader van al die misdaden op het Alk maarder Meer?" Prijzen van f50. f25.f 10. twee prijzen van f 5.—, alsmede vijf boeken zullen de beloning zijn voor de goede oplossers. Volgt daarom het verhaal aandachtig en knipt het uit. U zult het lezen en herlezen en het zal een goede leiddraad zijn voor Uw speurtocht naar den dader. Twee tot nog toe onbekende per- sonen hebben Zondagavond in de Wijde Wormer getracht een per sonenauto te stelen. Zij sloegen den chauffeur, die hen van Koog aan de Zaan naar 't ziekenhuis in Purmer- end had gebracht en weer terug zou rijden naar de Zaan, bewusteloos, 't Slachtoffer, de heer v d Stadt, eige naar van de taxi, kwam echter weer bij en zag kans, om, voordat de on verlaten met zijn wagen vertrokken, deze onklaar te maken. De heer v d Stadt vluchtte hierop naar een vlak bij wonenden boer, die echter weigerde hulp te verlenen. Met 'n motorrijder is de heer v d Stadt hierna naar Zaandijk gereden, waar hij de politie waarschuwde. De da- ,iers zijn tot nog toe niet opgespoord Het ls noodzakelijk, de betrekkelijk grote voorraad jam bij de groothandel en de Winkeliers te verminderen en meer Jn overeenstemming te brengen met de hui dige ómzet, zo deelt ons het ministerie van landbouw, v en v mede. Daarom zal voor eenmaal, en wel ln deze week, een bon worden aangewezen, welke uitsluitend recht geeft op het ko pen van 500 gram jam. Op deze bon mag dus geen ander boterhamsmeersel of -strooisel en evenmin suiker worden af geleverd. Deze hoeveelheid jam zal eerst na de feestdagen in mindering van het suiker rantsoen worden gebracht. Op 3 Januari zal derhalve in plaats van een bon voor 750 gram suiker een bon voor 500 gram suiker worden aangewezen. Japanners als daarmede tegenstrijdig heb ben achtergelaten. Naar de voorwaarden van het ge sloten bestand zal de evacuatie der nog in het gebied der republiek geïn terneerden snel moeten worden vol tooid. De toelichting, door de commissie- generaal op de artt. 1 en 16 verstrekt, voor wat betreft de positie der bezet te gebieden en de functie der troepen, bevestigt, dat de voorbereiding der nieuwe rechtsorde in Indonesië, gelijk overal ter wereld, op voldoende machtsmiddelen zal moeten steunen en dat niet tot verzwakking of ver mindering daarvan zal mogen worden overgegaan, voordat de waarborgen ener rechtsorde aanwezig zijn. Dit ls ook het stellig standpunt der regering. De Commissie-Generaal stelt zich voor na dit politieke accoord over de ge wenste financiële en economische ver houdingen nadere besprekingen met de Indonesische delegatie te voeren. De afspraak, gemaakt over de aanspra kelijkheid van de Verenigde Staten van Indonesië voor de verplichtingen van Nederlands-Indië tot aan het conflict en over nader oveiieg omtrent de daarna aangegane verplichtingen, komen nog niet voldoende voor, om voor de nieuwe staat van zaken in binnen- en buitenland vol doende vertrouwen te verwerven, het geen evenwel voor de wederopbouw en het scheppen van nieuwe welvaart on ontbeerlijk is. In dit kader waren dan in het alge meen de voorwaarden te scheppen waar op Nederland overheid en particulieren voor zover nodig gesteund door buiten landse ondernemingsgeest bereid zul •en tcunnen worden gevonden, de volks huishouding van het nieuwe staatsbestel te dienen in wederkerigheid, tevens ar beid, vernuft en kapitaal uit de gehele Unie productief makende. De regering zal daartoe de Commis sie-Generaal van nadere instructies voorzien. Op het eerst gesloten bestand behoort dit politieke accoord zo spoedig mogelijk te volgen, opdat eindelijk de door de Ja panse bezetting onderbroken aloude sa menwerking van alle volkeren en bevol klngsgroepen van Indonesië en van alie delen van het Koninkrijk volledig worde hersteld en vernieuwd en op de nieuwe basis duurzaam wordo gegrondvest* Een Amerikaans C 46-vllegtuig is Dinsdag, twee minuten na de start van een vliegveld by Osaka, verongelukt. Alle inzittenden, op één na, kwamen om het leven. Uit het Albert kanaal in België ls het ïyk opgehaald van den acht-Jarigen Harry Cook, het zoontje van een Rotterdamsen schipper, dat sedert medio November werd vermist. H M de Koningin is benoemd tot doctor honoris causa van de universiteit te Montpellier. Zoals het ANP reeds kon melden, zjjn drie militairen nit de Haagse Frederikskazerne gegrepen in ver band met de bomaanslag op de fami lie Boer aan de Prinsegracht. Uit voorlopige verhoren is komen vast te staan, dat nog drie families op Sinter klaasavond door dergelijke surprises bedreigd zijn geweest. Een hoofdoffi cier van het Ned. Leger uit Amster dam is aan de dood ontsnapt, omdat de helse machine, die naar Amster dam vervoerd werd, onderweg Ont plofte De dader van de aanslag aan de Prinsegracht heeft angst gekre gen en heeft twee andere bommen niet' aan twee Haagse adressen be zorgd, doch bij Delft in het water ge worpen. Het complot bestond uit den 28-ja- rigen sergeant der technische troepen A T de Boer, wachtcommandant van de Frederikskazerne, en zijn twee ordon- nancen, den 18-jarigen soldaat J J H van Haastrecht en den 28-jarigen kor poraal J P J Peterse. Het staat vrijwel vast, dat meerdere militairen van de plannen moeten hebben afgeweten, doch met de arrestatie van de drie genoemden zijn de daders en medeplich tigen van de uitgevoerde bomaanslag gegrepen. Reeds ln Juli van dit jaar werd het plan opgevat om een aantal mensen uit de weg te ruimen. Ontevredenheid met de berechting van politieke delin quenten was hiervan de oorzaak. De z-g.n. illegale bladen, De Vrije Alkmaarder, De Vrije Hoornse en de Kenne- mer Koerier, maken per bulletin bekend, dat door ons de drukwerkorder van deze bladen ls opgezegd. Inderdaad zijn wij genoodzaakt geweest, deze, door wijlen het Militair Gezag opgedrongen drukwerkorder op te zeggen, omdat het ons niet langer mogelijk was, deze bladen te drukken. Alvorens hiertoe echter over te gaan hebben wij ernstig getracht om tot samen werking met deze bladen te komen. Dit was ook de wens van verschillende com missarissen en leden van het Stichtingsbestuur van de z.g-n. Illegale bladen. Men voelde, dat men met de oude, gezuiverde bladen samen zou kunnen werken om gezamenlijk een goede krant voor de abonné's te brengen. Ter elfder ure hebben echter enkele elementen van de illegale pers deze samen werking getorpedeerd, terwijl men voornit wist, dat het gevolg daarvan zou zijn, dat voor hun bladen een andere drukkerij zou moeten worden gezocht, zoals zij trouwens al ln September beloofd hadden te zullen doen. Het ls dus belachelijk, dat men nu zegt uit de deur gezet te zijn. Onze drukkerij was niet capabel om acht dagbladen te verzorgen. Het perso neel werkte 60 en meer aren per week en weigerde onder deze omstandigheden door te werken. Er kwamen zieken, de mensen konden het niet meer verwerken, wij moesten daarom ingrijpen, doch hadden de weg tot onderhandeling nog open gelaten tot Donderdagmiddag 5 uur. De drukorder was tegen Zaterdag a s. opgezegd. De onwillige commissarissen van de illegale pers hebben deze onderhandelin gen dus niet verder gewild en de knoop doorgehakt, waardoor wi) gedwongen werden vandaag met de drukorder te stoppen. Wij willen de deur tot bespreking evenwel nog op een kier openlaten, omdat wij ervan overtuigd zijn, dat het brengen van een goede krant voor de lezers, en dat is onze bedoeling, het meest gediend zou zijn als gezuiverde oude en z-g.n illegale pers met elkaar de inhoud zouden verzorgen, DIRECTIE NOOBPBQLkANDSCHE COUBANT- Sergeant De Boer gaf op vijf Decem ber vier pakketten met ontplofbare inhoud' aan Peterse. De adressen, waar deze moesten worden bezorgd, waren bekend. Peterse overhandigde een der pakketten aan van Haastrecht, die op dracht kreeg dit aan het adres van een •hoofdofficier te Amsterdam af te leve ren. Deze hoofdofficier stond bij de le den van het complot niet als „politiek fout" aangeschreven, doch werd een minder prettige figuur geacht en moest daarom verdwijnen. Van Haastrecht deed zijn bom In de zijtas van zijn mo tor en vertrok naar Amsterdam. Een avontuurlijke tocht Onderweg kreeg hij angst. De bom was gemaakt van een Engelse hand granaat, waarop een flesje benzine was gemonteerd, „trek maar aan 't touwtje, als je de zaak aflevert" was zijn in structie, doch van Haastrecht begreep wel, dat vier seconden na dit trekken de granaat uit elkaar zou vliegen. Onderweg stond sergeant de Vrijer te liften. Van Haastrecht nam hem op het zadel mee, terwijl hijzelf op de tank ging zitten. Op 24 Km van Amsterdam, omstr. kwart over vier in de middag, ont plofte het pakket ln de achtertas. Sergeant De Vrijer werd doorzeefd van de scherven. Van Haastrecht kreeg scherven in zijn rechterarm Onder het voorwendsel, dat hij alles aan zijn commandant moest rappor teren, liet hij zijn gewonden krijgs makker in de steek en eeed terug in de richting Leiden. Zijn achterband was echter door de scherven lek geslagen Van Haastrecht hield een wagen aan, die zijn motor fiets mee naar Den Haag nam. Zelf lifte hij met een particuliere auto naar Leiden, waar hij zijn arm liet verbin den, voorgevende, dat hij met z'n motor geslipt was en in het grint was terecht gekomen. De scherven zijn na zijn ar restatie Maandag uit zijn arm gehaald. De aanslag Inmiddels was korporaal Peterse mef 3 pakketten naar huis in Delft gereden. Zjjn vrouw zag de pakkett. Later is hjj terug naar Den Haag „ereden, waar hij op de Prinse gracht aan twee personen verzocht een der geadresseerde paketten bij de fam. Boer af te geven Daarna reed hij met vol gas weg. Zeven mi nuten later vond de ontploffing bij Boer plaats, waarbij drie dooden en twee gewonden zijn gevallen. De heer en mevrouw Boer ert hun 17- jarige dienstbode zijn slachtoffers van deze aanslag geworden. Na dezen aanslag b"?ft korporaal Pe terse niet meer de moed gehad de andere pakketten af te geven. Hij reed naar Delft en wierp ze daar in het water In de radio-nieuwsberichten van acht uur werd d homaanslag op de Prinsegracht gemeld. De vrouw van Peterse begreep onmiddellijk, dat haar man bij de aanslag betrokken moest zijn. Zij had immers de pakketten ge zien (Zie veryolg pag. 3)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1946 | | pagina 1