STOCKHOLM, de Koningin van het Malarmeer
de schilderachtigste stad van het Noorden
Van droomende provinciestadjes
en moderne fabriekscentra
me
Merkwaardige tegenstellingen tusschen
Noord en Zuid
Als de dooi int
Dijken en bruggei
in gevaar
Vorig jaar milli
schade
Hors d'Oeuvn
BUREAU:
VOORD AM 9. ALKIM
TELEFOON ADM. 3
REDACTIE 3902
GlTO 187294
Dir.: J. Bijlsma
Met bezorgdheid zien
Gelderse Achterhoek de do
Wanneer deze plotselii
overstromingsramp als vor;
grond niet eens bevroren ei
de beken buiten haar oeve:
geen water kan opnemen
vloeien met alle noodlottige
Dan Is het mogelijk, dat g
veelheden water uit het Duit
aan de andere zijde van de j
men en het Us ln de rlvlertji
en opstuwen IJsdammen zii
staqn en kaden, dijken, st
bruggen in gevaar brengen H
mannen staan dag en nacht
om dit gevaar te keren Ree<
echter stonden zij machteh
het geweld van Us en water V
ls hier bevroren Als straks g
pervlakten bouwland worder
stroomd, de ingekuilde aar
i wegspoelen en hooi- en rog
wegrotten, dan zal de bljdrag*
- zandgronden arn de komend
niet groot kunnen zijn
jGrote hoeveelheden water uit d
'grensgebieden deden in Februari
riviertjes en beken plotseling he-1
sen Vooral de bewoners van de
^Achterhoek en van Twenthe onde:
wat het betekent te wonen in eei
met natuurlijke afwatering vai
verval Er was haast geen beekje
buiten zijn oevers trad Het water
dijken door, spoelde wegen weg,
mijnde bruggen en spoorwegen
De massa's -ter die deze rivle
beken te verwerken krijgen, zijl
van te voren ook maar bij benad>
berekenen
Zo konden 9 Februari 1948 de
Van de waterseli ippen ln de Ach
Voor het onverwachte feit staa
Regge, Schipbeek. Berkel en Oude
.snel stegen De voorzorgsmaatregel!
ren niet berekend op wat toen vol
der aanhoudende regenval By Brei
verzakte de spooriyn Reeds Maar
Februari trad de „Baakse overlaa
Zutphen ln werking met het gevi
de buitenkwartieren van Zutphen
Stroomden De Schipbeek brak by
achate door, de Berkel en haar z]
overstroomden Wtnterswyk, Rekke
bergen, Neede, Haarlo, Borculo e
deel van Lochen, In vele van deze
sen moesten de bewoners naar de
verdieping vluchten Enige dagen
konden zy dlkke lagen modder ui
hulskamers rcheppen By Eibergen
een spoorbrug vernield Door een
braak van de Vecht kreeg de
grote massa's water te verwerken I
ken van dit beekje bezweken, het
stroomde Almelo binnen en iso
daar 20,000 mensen
MEISJE ZONDER MANTELTJI
Het was vanmorgen, 4 Maai
toen ik mijn trage leden uit c
dekens wentelde, zo ongeveer
graden beneden vriespunt, en 1
schrok. Waar moet dit heen
Heeft de golfstroom een andei
koers genomen? Is de aarde, doe
a dat gedoe met raketten e
atoombommen, uit haar as ge
schokt? Is dit een gevolg van d
oorlog tegen de as?
En terwijl ik mij naar het st£
tion spoedde ik had eens i
onze modderige hoofdstad ovei
nacht en mijn weg zocht ove
de kluiten van de weer kraken
vastgevroren sneeuw, kwam m
een lief gedicht in herinnerinj
dat Jan Prins eens geschreve
heeft toen het in Maart zo heei
lijk zomers was dat men zie
kon voorstellen reeds in Mei ti
zijn. Hij vertelt in dit gedich
hoe de Zon, als een Ridder doo
f® Vfohjke jeugd wordt begroo'
on nij eindigt aldus:
Nu hebben al de mefsjes ook
geen manteltjes meer aan,
niaar heldere japonnetjes,
die wel zo aardig staan.
De Zon vond bij zijn binnenkoms
de meisjes kant en klaar:
de meisjes, zonder manteltjes,
en met de blonde kleuren van
dien Ridder in het haar.
Het is geen erg belangrijk, maai
net is een hups gedichtje, en ik
herinnerde het mij, terwijl ik
door het troosteloos besneeuwde
land naar Alkmaar spoorde, één
witte vlakte tot de mistige ho
rizon.
En toen zag <k daar plotseling
rf" kant van de weg, een
meisje staan. Een meisje zonder
manteltje, een van die meisjes
misschien waarvan Prins zong
En. schrik niet, lezer, zy stond
aaar midden in de koude vries
lucht en zy had niet alleen geen
manteltje, nee, zy had niets
aan. Maar het leek erger dan het
is. Dat meisje zonder manteltle
Was een sneeuwpop, en als Rid-
der Zon komt zal zy, misschien,
smelten van geluk. Maar wan-
neer? KREEFT.
Zweden is voor de meesten onzer terra incognita, dat wil zeggen: onbekend
land en het zal dat helaas ook wel blijven, al zou men, met vacantie gaande,
even goed koers kunnen zetten naar het Noorden om de onbekende schatten
van Zweden te gaan ontdekken, alswel.de ln vredestijd haast traditioneele reis
naar Zwitserland te maken. Zweden doet door z'n bewogen geschiedenis, door
de groote tegenstellingen tusschen de bevolking van het Noorden en het Zuiden,
door het zachte klimaat en de prachtige, natuur, zeker niet onder voor Zwitser
land, bekend als het reisdoel bij uitnemendheid. Maar velen vreezen dat de taal
een onoverkomelijke hinderpaal zou zijn; men ziet op tegen de omslachtige reis.
Maar noch het een, noch het ander mag een steekhoudend bezwaar zijn. Zweden
is een land, om er heen te gaan en er nadien nog dikwijls terug te keeren, want
op de geschiedenis, maar evenmin op de volksaard, raakt men niet uitgestudeerd
Zweden is een land, waar de toerist altijd nog iets over houdt, dat hij op zijn
volgende reis zou willen onderzoeken.
Het slot Kalmar in Zweden dat meer dan vijf eeuwen oud is.
oude waardige burcht is vergrijsd en ver
vuild onder de rook der moderne zwavel-
fabrieken, maar dat heeft aan zijn waar
digheid geen afbreuk gedaan.
De bewoners van het stadje zijn tot op ze
kere hoogte allen van hetzelfde karakter.
Zjj vormen evenwel een merkwaardige
tegenstelling met de bewoners van Noor
delijker streken. Het zijn goed gekleede
gezonde en over het algemeen levenslus
tige mensahen, die zich geen onnoodige
zorgen maken en trachten zooveel mogelijk
het leven van den zonnigen kant te zien.
Ondanks een zeker provinciaal patriottis
me is men niet chauvinistisch. Zij zijn
over het algemeen zeer ontwikkeld en heb
ben voorzoover him financiën dat toestaan
een stuk van de wereld gezien. Zij lezen
zeer veel; het liefst boeken van de eigen
schrijvers, terwijl er den laatsten tijd vele
Hollandscshe, in het Zweedsch vertaalde
boeken worden verkocht.
Wil men den overgang naar het groote
stadsleven in Stockholm geleidelijk doen
plaats hebben, dan zou men na Kalmar bij
voorbeeld een bezoek kunnen brengen aan
Ystad. Het is een plaats aan de Oostzee,
die als de dag van den nacht verschilt van
het droomende Kalmar. De huizen, de
openbare gebouwen, de kleeding der men-
schen kortom alles wijst er op dat deze
plaats zich het voorbeeld van Stockholm
voor oogen heeft gehouden. Het is een
zeer modern en comfortabel stadje, dat bij
de vreemdelingen zeer in trek is.
Vele Zweedsche steden, die in de Mid
deleeuwen middelpunten waren van Scandi
navië, zijn in den loop der jaren achteruit
gegaan en afgezonken tot tweede en der
derangs provinciestadjes. Hieraan is voor
al de verlegging van verschillende takken
van nijverheid en indusrtie schuld. Het
echte Zweden, dat wil zeggen het land
naar geest en ziel, dat ziet men juist in die
plaatsjes het beste, omdat de beschaving
in de groote steden, hoeveel goeds zjj ook
bracht, dikwijls vervlakkend heeft ge
werkt. Dit neemt intusscihen niet weg, dat
een stad als Stockholm op tallooze toe
risten een onontkoombare bekoring heeft
uitgeoefend en ook niet zonder reden.
HET VENETIë VAN HET NOORDEN.
Stockholm is in bepaalde opzichten een
uitverkoren en begenadigde plaats, zoo
wel wat ligging als Wat uiterlijk etreft. On
getwijfeld is het van Europa's hoofdsteden
een der schilderachtigste, en wel omdat de
stad als Venetië gebouwd werd op
een zeer waterrijk gebied en zich later uit
breidde over de eilanden aan de monding
van het machtige Malarmeer. De binnen
stad is gedeeltelijk nog in haar Middel-
eeuwschen staat in tact gebleven,
Stockholm met een bevolking van ruim
een half millioen zielen is in menig opzicht
de metropol» van het Noorden. De geest
van de groote stad van moderne allure,
blijkt den bezoeker niet alleen uit de be
drijvigheid in de havens, maar ook uit de
grootschheid van nieuwe gebouwen, zooals
het beroemde gemeentehuis en uit de voor
treffelijke musea en bibliotheken.
Dat Stockholm tot de steden behoort, die
in trek zijn, moge blijken uit de schier
eindelooze reeks van bijnamen die men
haar heeft gegeven. Ze zijn nauwelijks te
tellen; de meest voorkomende zijn echter:
„de schoone zondares", de „koningin van
het Malarmeer" en .Venetië van het Noor
den." Deze namen mogen in den kern iets
juists bevatten, zij doen de stad alle te
kort. Want Stockholm is mooi, maar niet
zondig, hoogstens in de oogen van puri
teinen. Integendeel, de Zweedsche hoofd
stad is een zedige dame, in het bezonder De Mariakerk van Sigtuna, een van de sch ilderachtige bouw werken,
gesteld op goede manieren, een stad, die1 oude Zweden z oo rijk is.
het
haar bewoners en bezoekers precies voor
schrijft.... wat zij hebben na te laten,
want doen mag men er inderdaad weinig.
De naam Venetië doet denken aan ka
nalen en ia in zooverre juist, maar niette
min zijn er te veel punten van verschil met
de Italiaar.sche waterstad, dan dat deze
kenschetsing afdoende zou mogen heeten.
Aan de eene zijde ligt er het groote Malar-,
meer, een van de grootste baaien van Euro-'
pa, aan de andere zijde de Zoutzee, gelijk
de bewoners van Stockholm de baai van
de Oostzee gemeenlijk noemen.
WEINIG VERTIER EN PIJNLIJKE
ZORG VOOR DE ETIQUETTE.
HET ZWEEDSCHE WAPEN.
geen natuurlijk bij de dames het meeste in
het oog loopt. Toen enkele jaren keuken-
geel de modekleur was, zagen de straten
van de city geel van de aldus getinte ster
velingen. En er was niet veel fantasie
voor noodig om zich de modemagazijnen
als groote broedmachines voor te stellen,
waar men de eieren binnenbracht en even
later de kuikens kant en klaar, geel en le
venslustig naar buiten kwamen wandelen
Maar uitzonderingen zijn er om den re
gel te bevestigen en de verveling is in
Stockholm slechts uiterlijk. Wanneer de
vreemdelingen het er door op hun zenuwen
krijgen, dan komt het alleen maar, omdat
zij niet voldoende den tijd gehad hebben
om achter de schermen te kijkken. Hadden
zij daartoe wel de gelegenheid gehad, dan
zouden zjj geconstateerd hebben dat het
in Stockholm zeer aangenaam wonen is.
Kortom de Zweedsche hoofdstad is een
dame, die volgens den ouden stelregel niets
doen mag, maar alles doen kan.
Stockholm, het Venetië van het Noorden, de Zweedsche hoofdstad gezien uit 't vlieg
tuig. In het midden van de Riddar kolmen, de vele eilandjes waarop de stad gebouwd
is, verheft zich het trotsche Koninklijke Slot.
In Zweden's hoofdstad is men er tegen het
einde van het afgeloopen jaar toe overge
gaan hulpagenten op te leiden.
De uitrusting bestaat uit de civiele klee
ding, pistool en gummi knuppel.
De dorpsstraat op
Runö
kruid," is een bekende zegswijze, die de
Noord Zweed gaarne in den mond neemt,
wanneer hij een karakteristiek wil geven
van de plattelandsbevolking. Of het waar
is of niet, dat kunnen wij niet beoordee-
len, docih dit typische gezegde bewijst in
ieder geval welk een doorzettingsvermo
gen de Smalander over het ilgemeen aan
den dag weet te leggen.
Wil men het oude en het nieuwe Zweden
tegelijk zien, dan moet men naar het
Zuid-Zweedsch stadje Kalmar gaan zien.
Het marktplein is driehoekig van vorm,
zoo groot dat er met gemak een vliegtuig
zou kunnen landen, indien niet de oude
pomp en de oeroude boomen in den weg
stonden. Aan de eene zijde van het Raad
huis staat een kerk, waarvan de prachtige
vensters het bezoek alleen reeds overwaard
maken. Deze marktplaats doet merkwaar
dig, weldadig rustig aan. Er is geen lawaai,
geen nerveuze drukte; in normale tijden
een echt vredig Zweedsch stadje. Wanneer
de avondzon tusschen de gevels wegzinkt,
doet dit stadsbeeld ons denken aan een
ouderwetsoh Hollandsch plaatje. Slechts
van tijd tot tijd gaat er een auto voorbij,
een teeken van den modernen tijd, maar
overigens heeft de bezoeker hier het idee,
.fiat de tijd aan het plein met de oude hui
zen is voorbijgegaan.
Misschien zou men het mij in Kalmar
kwalijk nemen, wanneer ik de hoofdstad
van Smaland tot de kleine plaatsen van
Zweden zou rekenen. Twintig duizend men
schen beteekenen in Zweden meer dan bij
ons. Kleine steden van dit formaat spelen
in Zweden een rol van belang. Maar zelfs
in het dun bevolkte deel van Noord-Zwe
den kan men Kalmar niet als een hoofd
stad beschouwen, ofschoon haar geschiede
nis menige bladzijde in het geschiedboek
van het land zou kunnen beslaan. Rondom
de gedeeltelijk behouden gebleven muren
liggen de groote fabrieken. Daar staat ook
het machtige slot Kalmar, eens de machtig
ste vesting van geheel Scandinavië. De
Het is begrijpelijk dat deze zeer schil
derachtige stad in den loop der tijden vele
schilders en dichters heeft aangetrokken.
De verrassende effecten, die Stockholm op
verschillende uren van den dag biedt, zijn
zoo subtiel en sterk, dat slechts groote gees
ten als een Strindberg van haar een blij
vende en waardige impressie hebben kun
nen geven.
Men zegt wel eens: eerst Napels zien en
dan sterven, maar wij zouden het gezegde
met betrekking tot Zwedens hoofdstad als
holm gaan zien en er dan altijd terugkee-
ren. Alleen, er is één bezwaar, vele toeris
ten slaken de verzuchting: was de stad
maar wat onderhoudender. Wie verlangt
naar bonte afwisseling, naar variété, ca
baret of iets van dien ard, zal in Stockholm
vergeefs zoeken. Natuurlijk zijn er de ele
gante restauranten, waar men goed en duur
kan eten, maar de politie doet reeds om
twaalf uur des avonds de ronde en dat be-
teekent onherroepelijk sluiten. Ook op de
feestavonden kan nauwelijks gesproken
worden van een echte uitgelaten feeststem
ming. Men blijft te allen tijde in het ga
reel loopen. De Zweedsche pers heeft
reeds lang geleden opgemerkt, dat de
overheid door de strenge voorschriften de
toeristen het land uit jaagt en doet in
haar kolommen dan ook geregeld voorstel
len om de menschen aangenaam „bezig te
houden". Het blijft evenwel bij die voor
stellen. Een enkele uitzondering daarop
vormen de in het seizoen gegeven nacht
concerten voor vreemdelingen door het
Symphonieorkest van Stockholm, maar
de vreemdeling verlangt ten slotte meer
en iets anders. Al met al is het standpunt
zeer verheven, zeer schoon, en.... zeer
Zweedsch.
Evenals de Zweedsche hoofdstad is men
overal in Zweden gesteld op goede om
gangsvormen. De nauwlettende zorg voor
de vormen heeft geleid tot een zeer con-
ventioneele wijze van zich te kleeden, het-
1EDER land heeft zijn merkwaardige te
genstellingen, die den vreemdeling
terstond opvallen. Met Zweden is het
niet anders gesteld. Het land is zoo
uitgestrekt, dat dit trouwens ook geen
verwondering behoeft te baren, wan
neer men slechts bedenkt, dat de afstand
van Noord naar Zuid, ongeveer die is van
Amsterdam tot Gibraltar. Niet alleen het
klimaat vertoont, wanneer het om honder
den kilometers verschil gaat, belangrijke
verschillen, maar ook zijn de Noord Zwe
den heel andere menschen dan hun Zuide
lijker wonende landgenooten. Zoo is er
ook het verschil tusschen de Zweden van
het platteland en uit de groote stad.
Het ideaal van iedere provinciestad in
Zweden is, dat de vreemdeling de stad
vooral niet aan zal zien voor .provinci
aal". Van die opvatting getuigt reeds de
opbouw van hun steden. Ook in de klei
nere stad blijft alles ruim, breede straten.
Men is er ook ruim naar den geest; de
toerist, die ongestoord van het onbekende
land wil genieten, wordt niet aangegaapt
als een wereldwonder. De Zweden gaan
rustig hun gang en zijn hulpvaardig, wan
neer men hen noodig heeft.
Het is geen gemakkelijke taak een scherp
omlijnd beeld te geven van het Zweedsche
karakter. Wel valt den vreemdeling on
middellijk het hemelsbreed verschil op,
dat er bestaat tusschen stad en land, tus
schen jong en oud, tusschen uiterlijke en
innerlijke vorming. Het hangt bovendien
van de plaats af, waar men zich in Zweden
bevindt, hoe deze eigenschappen nog weer
gaandeweg veranderen. Het maakt ver
schil of men in de onmiddellijke omgeving
van Stockholm vertoeft, ofwel dat men zich
dichter bij den Poolcirkel bevindt, waar de
nederzettingen steeds spaarzamer worden;
hier zijn de karaktereigenschappen van de
bewoners anders geaard dan in het Zui
den, waar des zomers de wind door hét
rijpe koren waait en de sirenes der fa
brieken de arbeiders roepen.
Voor den vreemdeling mag het dan
moeilijk zijn vasten voet aan den grond te
krijgen op het platteland, vele moeilijker
is het nog in de groote steden. Men moet
langen tijd in Zweden hebben gewoond,
om door te dringen tot de volksziel, om te
kunnen onderscheiden wat nu de goede en
wat de slechte eigenschappen zijn van dit
volk. Het is evenwel merkwaardig, dat
bijna alle groote landsbesturen, partijlei
ders en vele hooge regeeringsfunctionaris-
sen uit de kleine Zweedsche stadjes ge
boortig zijn. In het bijzonder is Smaland
het gebied, waar de hoog ontwikkelde men
schen vandaan komen; het land, dat zoove
le kopstukken op het gebied van politiek
en litteratuur voortbracht. De taaiheid,
het doorzettingsvermogen en Üe koppigheid
van den Smalander zijn voor den Zweed
spreekwoordelijk. „De Smalander boer
weet nog koren te halen uit steenen en on-
