Minister Gielen voorziet
moeilij kheden
Minister van Buitenlandse
Zaken neemt ontslag
r
Tegen sociale en economische
chaos
MINISTERRAAD besprak de
antwoordnota
DE NOORDHOLLANDSCHE COURANT
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
Na Hongarije Oostenrijk
Geheime onderhandelingen
tussen Oostenrijkse Kanselier
in Communistenleider
Nederlandse zwemsters
naar Amerika
Hors d'Oeuvre
J
Oproep aan de arbeiders
Vakcentrales in het
geweer
Ramadier wil niet
wijken
Strijd om de drukpersen beslecht
Prof. Romme trekt
grondwettigheid in twijfel
'iüeec&eeicht
Onze ambassadeurs polsten
de Grote Mogendheden
Woensdag vergadert de
Commissie-Generaal
BUREAÜ:
VOORD AM 9, ALKMAAR
TELEFOON ADM. 3330
REDACTIE 3903
Giro 187294
Dir.: J. Bljlsma
WOENSDAG 11 JUNI IC 17.
Voortzetting van de
144e JAARGANG No. 436.
TARIEVEN:
Advertenties! 14 cent per
millimeter. „Waagjes" tot li
woordeD 75 ct., elk woorc.
meer 5 ct., uitsluitend contan
Abonnementen: t 1.10 por
maand f 3 25 per tcwartaa*
Hoofdredacteur M. H. E. Uyldert plv. Tj. N. Adema.
Naar gisteravond uit betrouw
bare bron werd vernomen, heeft
dr. Karl Gruber, de Oostenrijkse
minister belast met de portefeuille
van Buitenlandse Zaken, aan den
kanselier, dr. Leopold Figl, zijn
ontslag aangeboden.
Dr. Figl heeft overleg gepleegd met
president Renner na de politieke storm
welke veroorzaakt werd door het uit
lekken van berichten over geheime be
sprekingen tussen den kanselier en den
communistischen leider Ernest Fischer
aangaande een mogelijke wijziging van
de regering.
De communistische „Volksstimme"
heeft gisteravond een speciale editie
verzorgd de eerste in Wenen se
dert de bevrijding waarin dr.
Gruber wordt gedoodverfd als een
„Amerikaans agent", die „het nieuws
laat uitlekken" over geheime bespre
kingen tussen dr. Figl en Fischer.
Het blad eiste onmiddellijk aftreden
van dr. Gruber en van het gehele'
romp-kabinet".
Het bestuurcomité van de socialis-
Onze zwemsters Nel van Vliet en Iet
Koster-van Feggelen zullen op 25 Juli
a.s. naar Amerika vertrekken ter gele
genheid van het eeuwfeest van bet
stadje Holland in Michigan. Behalve
aldaar, zullen zij starten te New-York,
Detroit, Battle Creek, Chicago en ver
moedelijk Indianapolis. Te Chicago ko
men de Nederlandse zwemsters uit te
gen de Amerikaanse kamp'oenen.
Het Nederlandse depar" 'ment van
Buitenlandse Zaken bekos, at de over
tocht, terwijl het verblijf in de V.S.
voor rekening van de Amerikaanse
gastheren komt.
tische partij heeft gistermiddag een
verklaring uitgegeven, waarin geheime
politieke onderhandelingen veroordeeld
worden en een volledig onderzoek van
de gehele kwestie wordt geëist.
„Slechts het Oostenrijkse volk heeft
over Oostenrijks lot te beslissen", al
dus zegt de verklaring. „Wij zullen
nieuwe verkiezingen eisen zodra er een
waarborg bestaat, dat die verkiezin
gen inderdaad de vrije wil van het
Oostenrijkse volk tot uitdrukking zul
len brengen".
WORDT ONTSLAG INGE
TROKKEN?
Ofschoon door een regeringsperschef
werd ontkend, dat dr. Gruber zijn ont
slag heeft ingediend, werd dit bericht
door andere bronnen bevestigd, doch
er werd aan toegevoegd, dat de ont
slagaanvrage niet is ingewilligd en
mogelijk zal worden ingetrokken.
Het bestuur van de Volkspartij
heeft een verklaring uitgegeven, vol-
IS133 9 PtMflS~ -v
llfSll liisillr
IB Iff g| iriantit«alslfgf*
ftf8ffftpiWt
Ipf Bmm :P
Een smokkelauto, welke in het nachtelijk uur door de politie in Amsterdam
achtervolgd werd, vloog op de Dam over de kop, doordat één der banden
werd lekgeschoten.
gens welke er geheime besprekin
gen met de communisten zijn ge
voerd, doch de communistische voor
stellen voor reorganisatie van het
kabinet werden afgewezen.
De verklaring voegde er aan toe, dat
geen minister zal aftreden als gevolg
van communistische druk.
GRIJZE MUIZEN,
Wij hebben in de bezettingstijd
wel eens een giftig oog geslagen
op de geüniformeerde „Gret-
chen", en ze met de bijnaam
„grijze muizen" bestempeld. Wij
mochten ze niet. Ten eerste om
dat zij tot de bezettende macht
behoorden en ijverig meehielpen
ons land leeg te stelen met hun
waardeloze mark. Ten tweede
omdat hun optreden veelal arro
gant was. En wij hebben in onze
verbittering ook deze vrouws
personen van harte alle narigheid
toegewenst die met de ineenstor
ting van het Nazi-bewind ge
paard moest gaan.
Misschien is dat wel een beetje
subjectief-onrechtvaardig ge
weest. De stumpers wisten niet
beter. Konden zij het helpen dat
zij trots waren op hun nationa
liteit, de „siegreiche", en dat zij
in de leugenachtige geest des he
ren Goebbels waren groot ge
bracht? Ook vóór deze muizen
gold: „Befehl ist Befehl" en zij
knaagden dus ijverig mee.
Ee door ons gekoesterde
wraakzuchtige wensen zijn slechts
ten dele in vervulling gegaan,
want de Duitse mannen en vrou
wen hebben hun nationale trots
al zeer spoedig prijs gegeven.,
toen hun zaak verloren bleek en
hebben zich gehaast zich. waar
het maar mogelijk was, met de
vroegere vijanden te verbroede
ren. En wij weten het. een
vrouw is duizend mannen tè erg.
En nu verlaten tal van deze
muizen de puinhopen van het
vaderland, waar niets meer te
knagen valt, en trekken als
„aanstaande oorlogsbruiden"
naar het westelijk halfrond Een
nieuwe immigratiebepaling
maakt het hun gemakkelijk de
Ver. Staten binnen te komen, en
ook wanneer zij hun verloving
verbreken mogen zij blijven. Te
gen dat er een derde Ameri
kaans—Duitse oorlog losbarst zul
len zij zeker ongevaarlijk zijn.
En lang voordien zullen zij ge
leerd hebben de wereld met
andere ogen te bekijken en heb
ben vergeten wat Hitier en
Goebbels hun hebben geleerd
Zij behoren nu tot de gezinnen
van onze bevrijders en wraak
zuchtige gevoelens jegens hen
hebben geen pas. Als Duitslar.d
over dertig jaar weer een we
reldbrand ontsteekt en weer onze
lage landen belaagt, zullen het
misschien de zonen dezer mui
zen zijn die hun bloed voor ons
offeren, voor onze bevrijding. En
als wij dan een oog op hun
moeders slaan zal het niet giftig
meer zijn Zo is 's werelds al
tijd wat kronkelige loop.
KREEFT.
De Raad van Vakcentrales heeft zich met een manifest tot de Nederlandse
arbeiders gericht, waarin onder verwijzing naar wat in de loop der jaren
door de totstandkoming van collectieve contracten enz. voor hen is bereikt
een beroep wordt gedaan op hun verantwoordelijkheidsgevoel en zich
niet te laten meeslepen door lieden, wier geestelijke politieke voedingsbron
buiten Nederland moet gezocht worden, lieden, die de sociale en economi
sche chaos nastreven met het doel, middels die chaos politieke winst te
maken.
hulpzaam te zijn. Het streven onzer
Centralen blijft op het volgende ge
richt: de lonen zo hoog mogelijk; de
prijzen zo laag mogelijk; de sociale
positie zo doeltreffend mogelijk; de
toekomst zo ideaal mogelijk.
Nederlandse arbeiders,
De Raad van Vakcentralen en zijn
vakbonden spreken nog eens heel na
drukkelijk uit, dat zij voortdurend al
het redelijke zullen doen, om de waar
achtige belangen van de arbeiders
doelmatig te behartigen. Wanneer U
onder geen omstandigheid meedoet aan
acties, die niet uitgaan van uw eigen
vakbond, dan dient gij Uw belangen
en die van uwe gezinnen, dan dient ge
een lands- en volksbelang van de al
lergrootste orde.
Daarbij wordt aldus het manifest
gespeculeerd op de onwetendheid,
de goede trouw van de arbeiders, wordt
misbruik gemaakt van de nood, waarin
ons land, door vijf jaren toegepaste
roof, momenteel verkeert. Wat deert
die lieden de nood van ons volk? Zij
stellen in het wilde weg eisen, procla
meren, waar zij de kans hebben, sta
kingen.
Nieuw is dat niet, het is de spinrag
methode van de communisten en de
syndicalisten van vóór de oorlog.
Nu hebben de heren meer kans dan
toen, nu heeft men gelegenheid om
een, als gevolg van de oorlog, in nood
verkerend volk te bespringen.
DE NOOD VAN ONS VOLK.
Wij hebben geen grondstoffen, geen
machines, wij moeten een en ander el
ders kopen, hetgeen wil zeggen, dat
onze schuld steeds groter wordt.
Het is geen kunst onverantwoorde
loon-eisen te stellen en stakingen te
proclameren, daarvoor behoeft men
niet over een groot verstand te beschik
ken, zelfs niet over een organisatie.
Brutaliteit en onverantwoordelijkheid
zijn daarvoor voldoende. Wat schieten
de arbeiders ermede op vijf gulden
méér loon te ontvangen, indien huren
en prijzen met meer dan f 5 worden
verhoogd?
En dat gebeurt, indien lonen en prij
zen worden vrijgelaten.
Slechts de regering kan onder deze
abnormale omstandigheden verant
woordelijk zijn.
Wij leven in een vrij land. Men
kan van mening verschillen over de
politiek, die de regering ten deze
heeft gevolgd en nog volgt. Maar
elk Nederlander, die de nood be
seft waarin ons land en volk zich
bevinden, zal zich moreel verplicht
gevoelen de regering bij haar zware
opbouw-arbeid, zoveel mogelijk, be
De Franse minister-president, Paul
Ramadier, heeft gisteravond in een
uiteenzetting voor de Nationale Ver
gadering opnieuw de nadruk gelegd
op de vastbeslotenheid van de rege
ring om haar gezag te handhaven en
niet tot onderhandelingen over te
gaan onder de druk van stakingen
bij openbare diensten.
Ramadier deed een beroep op de
wijsheid van de arbeidersklasse in dit
ernstige uur. „Als op dit ogenblik de
regering onder bedreiging zou weige
ren de verantwoordelijkheid te aan
vaarden voor het handhaven van haar
gezag, zou dit betekenen dat wij af
stand deden van de Republiek", aldus
Ramadier. Hij waarschuwde dat de
voedselvoorraden in Parijs binnen een
paar dagen uitgeput zouden kunnen
zijn, evenals het kolenvraagstuk in vele
fabrieken acuut wordt.
Ramadier werd door de vergadering
luide toegejuicht bij het begin en einde
van zijn toespraak, behalve door de
communisten.
Ondertussen breidt de stakingsgolf
over Frankrijk zich bij het uur uit. De
arbeiders bij de grote electriciteits-
centrales hebben gisternamiddag een
stemmig besloten zich bij de stakings
beweging aan te sluiten.
De stroomvoorziening te Parijs is tot
zestig a vijftig procent teruggebracht.
SPOORWEGSTAKING IN ALGERIë.
De spoorwegstaking heeft zich uitge
breid tot Algerië. De Algerijnse spoor
wegarbeiders houden een waarschu
wingsstaking van 24 uur, zowel uit
solidariteit met de arbeiders in het
moederland als ter regeling van hun
eigen eisen.
De Tweede Kamer heeft gister
middag het wetsontwerp Noodvoor
ziening Perswezen zonder hoofde
lijke stemming aangenomen, waar
bij de Partij van de Vrijheid ge
acht wilde worden te hebben tegen
gestemd. Vóórdien had de Kamer
met 5633 stemmen het amende
ment-Burger aangenomen, nadat
de motie-Romme om de materie
van het amendement bij afzonder
lijke wet te regelen, met 4049
stemmen verworpen was.
Andermaal heeft de Kamer zich gis
termiddag bezig gehouden met het
perswezen en wel speciaal met het
amendement-Burger, dat vervangen
was door een nieuw amendement,
waarvan de strekking echter was ge
lijk gebleven.
Volgens het eerste lid van het nieuw
voorgestelde artikel 18 kan de com
missie voor de perszuivering, wanneer
in een onderneming bij de uitgifte van
een persorgaan zodanig is opgetreden,
dat daardoor in ernstige mate natio-
naal-socialistische beginselen of denk
beelden, dan wel ideologieën van de
WARMER.
Weersverwachting, medegedeeld
door het K. N. M. I. te De Bilt,
geldig tot Woensdagavond:
Overwegend zonnig weer met
weinig wind. Warmer.
Een bon voor waspoeder
Naar wij vernemen zal Donderdag
a.s. een bon worden bekend gemaakt
voor het kopen van 250 gram waspoe
der.
In de aflevering van waspoeder aan
de detaillisten is enige vertraging ont
staan, zodat waarschijnlijk niet aile
bonnen direct gehonoreerd zullen kun
nen worden. Men behoeft zich hierover
echter niet ongerust te maken, daar er
voldoende voorraad is.
(Van onzen Haagsen redacteur.)
Kort nadat prof. dr. ir. W.
Schermerhorn en de heer Max van
Poll, de beide leden van de Com
missie-Generaal, die na het over
handigen van de nota van 27 Mei
aan de Republikeinse delegatie
ijlings per vliegtuig naar Neder
land waren gekomen teneinde de
regering, maar vooral beider par
tijbesturen in te lichten omtrent
de omstandigheden, die hebben
geleid tot deze stap, weer van
Schiphol waren opgestegen om
zich per Skymaster terug te
spoeden naar Batavia, overhan-
-
S
U
Hr. Ms. fregat „Johan Maurits" is na een vlagvertoonreis van 1 y2 jaar naar
Midden- en Zuid-Amerika weer in de Amsterdamse haven teruggekeerd.
digde een vertegenwoordiger van
den heer Soetan Sjahrir Zondag
avond 7 uur Batavia-tjjd de even
eens zeer uitvoerige antwoordnota
van de tegenpartij aan dr. F.
Sanders, secretaris-generaal van
de Commissie-Generaal, die al
daar was achtergebleven. De heer
Sanders moest zich bepalen tot
het mededelen van de inhoud aan
dr. H. J. van Mook, de luite
nant-gouverneur-generaal, die
ambtshalve eveneens deel uit
maakt van het hoge college.
Gelijk men weet, zal de Commissie-
Generaal aan de hand van dit stuk
moeten uitmaken of zij de haar opge
dragen taak tot een goed einde kan
brengen danwel of thans het tijdstip
gekomen is, waarop zij aan de rege
ring moet mededelen, dat alle haar
ter beschikking staande middelen om
het accoord van Linggadjati ten uit
voer te brengen uitgeput zijn. Het
ligt voor de hand, dat zulk een be
langrijke beslissing in een voltallige
zitting moet worden genomen. Aan
gezien de heren Schermerhorn en Van
Poll pas morgenochtend op Kemajo-
ran zullen landen, kunnen zij niet eer
der dan in de loop van Woensdag met
den heer Van Mook bijeenkomen.
Wetende, dat de Nederlandse rege
ring op Maandag in Kabinetsraad
pleegt bijeen te komen, heeft dr. Van
Mook echter terstond opdracht gege
ven de tekst van de antwoordnota in
extenso naar Den Haag te seinen,
zodat minister J. A. Jonkman 's mid
dags om één uur, toen dr. L. J. M.
Beel de vergadering van de raad van
minister opende, dit historisch stuk
kon overleggen aan den voorzitter.
Een half uur later werd de brief voor
publicatie vrij gegeven, zodat het Ne
derlandse volk er" door middel van
pers en r.adio kennis van kon nemen.
Tezelfdertijd werd ook de tekst te
Batavia bekend gemaakt; het was
daar toen Maandagavond acht uur,
zodat de dagbladen er geen melding
meer van konden maken. De belang
stelling voor' de radio-uitzendingen
was buitengewoon groot.
Voor een goed begrip diene, dat de
ministerraad nog geen besluit heeft
kunnen nemen inzake deze nota, die
immers niet tot de Nederlandse rege
ring zelve was gericht, maar tot de
commissie-generaal, die haar houding
ten aanzien van de antwoord-nota, ge
lijk geschreven, nog moet bepalen.
Ondertussen zijn wel allerlei voor
bereidende maatregelen getroffen met
het oog op de mogelijkheid ener afwij
zende houding van de Republiek no
pens de nota. Zo heeft de minister
van Buitenlandse Zaken, mr. G. C. W.
A. baron van Boetzelaer van Ooster
hout, de Nederlandse ambassadeurs bij
de grote mogendheden opgedragen de
regeringen, bij welke zij zijn geaccre
diteerd, te polsen over de situatie in
de Indische Archipel en de door de
Nederlandse regering overwogen
maatregelen ingeval van een weige
rende houding. Zijn wij goed ingelicht,
dan moet een onzer diplomatieke ver
tegenwoordigers, die persoonlijk ge
acht mag worden het Verre Oosten
uitstekend te kennen, geadviseerd
hebben niet al te hard van stapel te
lopen.
Bevin en Marshall
lijk ingelicht.
persoon-
Ook heeft minister Van Boet
zelaer zijn secretaris-generaal,
jhr. F. van Vredenburgh, die ver
gezeld is van den oud-secretaris
generaal van Handel en Nijver
heid, dr. H. M. Hirschfeld, naar
Londen gezonden om in Downing-
street 10 minister Ernest Bevin
persoonlijk in te lichten. Deze
beide diplomaten zijn na hun be
zoek aan het Foreign Office ter
stond doorgevlogen naar de Ver
enigde Staten teneinde hun op
wachting te maken bij minister
G. C. Marshall te Washington.
Men weet, dat Engeland en Ame
rika grote economische belangen
hebben bij de hervatting van de
uitvoer der Indische stapelpro-
dructen, waarvan nog voor een
waarde van 400.000.000 gulden in
de opslagplaatsen aanwezig moet
zijn.
vijand ingang zouden hebben kunnen
vinden, adviseren ter verzekering van
de zuivering van het Nederlandse pers
wezen in het algemeen belang over te
aan tot vordering in eigendom tegen
schadeloosstelling hetzij van alle bezit
tingen dier onderneming, hetzij van
zodanige bij het advies aan te geven
bedrijfsonderdelen en gebouwen als
moeten worden geacht tot vorenbedoel
de bedrijfsuitoefening te hebben ge
diend.
De KVP zond in het debat over dit
amendement haar „big man" Frof.
Romme in .de politieke arena, die zeide
niet in staat te zijn geweest het nieu
we amendement, dat hij gistermorgen
had gekregen, a tête reposée te bekij
ken. Wanneer het vanmiddag verder
wordt behandeld, zei spr., loopt mep ge
vaar 'n wetsontwerp te krijgen, dat in de
praktijk beneden de maat zal blijven.
Daar spr. geen urgent belang van een
afhandeling op deze dag inzag, achtte
hij het wenselijk het nader onder de
loupe te nemen.
De heer Romme vroeg zich af of
het bezwaar van ongrondwettigheid
ondervangen is. Onteigening als straf
verdraagt zich niet met de grondwet.
Spr. achtte het amendement kwalijk
rijp voor behandeling.
De heer Stokvis (CPN) verklaarde,
dat het oude amendement-Burger zijn
volle sympathie had, doch het nieuwe
lijkt hem niet begerenswaard. Ver
beurdverklaring dient z.i. imperatief te
worden voorgeschreven. Alleen ver
beurdverklaring zal duidelijk maken,
dat het een zuiver strafrechtelijke
maatregel geldt.
De heer Vonk (Vrijheid) steunde
prof. Romme en betoogde, dat de
onteigening moet strekken te alge
mener nutte. Deze echter zal strek
ken ten nutte van bepaalde groepen
personen.
Minister maakt bezwaar.
Bij den minister van O. K. en W.,
dr. Gielen, kwam de vraag op, of dit
amendement in het onderhavige ont
werp thuis behoort. Als de considerans
geen wijziging ondergaat, zou deze
vraag wellicht ontkennend beantwoord
kunnen worden. Onder bezittingen, al
dus spr., wordt blijkbaar verstaan de
apparatuur. De vraag rijst of er geen
sprake zal komen van enorme schade
loosstellingen als er andere onder be
grepen worden, als auteursrechten enz.
Voor een der artikelen waarin sprake
is van de gevorderde zaken, adviseer
de de minister een wijziging als poging
om de staat voor grote financiële te
genslagen te behoeden.
Tot slot verklaarde minister Gie
len, dat zijn bezwaren tegen het
amendement, zo niet onoverkomelijk,
dan toch wel ernstig zijn. Hij zal
overwegen alsnog de onderhavige
materie in een aparte wet te regelen.
Mr. Burger (PvdA) verdedigde zijn
amendement, zag hierin geen ongrond
wettigheid en vestigde de aandacht er
op, dat het advies tot vordering door
den minister ook gevolgd moet wor
den. De omstandigheid dat de minister
kan ingrijpen, behoeft geen beperking
te betekenen, aldus spr. Hij zal stellig
de wet toepassen als dat nodig is. Mr.
Burger vroeg tenslotte nog of de mi
nister bekend was met de actie van
den heer Beekenkamp tegen 't amen
dement en deed mededeling van het
gerucht, dat, als het amendement zou
worden aangenomen, dit door dr. Bee
kenkamp en zijn bureau gesaboteerd
zou worden.
Prof. Romme diende vervolgens
bovenvermelde motie in, nadat hij
nog opgemerkt had dat in het art.
18 geen enkele termijn is genoemd,
waarbinnen gevorderd kan worden.
Men kan niet tot in eeuwigheid die
mogelijkheid openhouden. Er moet
recht zijn, ook ten aanzien van col
laborateurs. Aan dit ontwerp dient
de behandeling gegeven te worden,
die het verdient.
Achtereenvolgens verklaarden de
heren Schoonenberg (CPN), Joekes (P
vdA) en Roosjen (AR) zich tegen de
motie-Romme en de heren Vonk (Vrij
heid) en Tilanys (CH) zich er voor.
De minister zegde een onderzoek toe
in de zaak-Beekenkamp.
Natuurlijk, zo verklaarde spr., zal t
amendement worden uitgevoerd als
't wordt aangenomen. Hij ontveinsde
zich echter niet, dat er hier zeer
grote moeilijkheden liggen. Het is
niet juist, dat er per 1 Juli een la
cune zou ontstaan als het amende
ment niet wordt aangenomen. De
minister meende te hebben gezegd,
dat hjj overweegt 'n ontwerp in te die
nen als de door den heer Burger voor
gestel-Ie regeling niet zou bevredi
gen. Fen regeling hij aparte wet zal
spr. liever zijn dan een volgens het
amendement II——
