Wij moeten reeds de gedachte
aan oorlog veroordelen
Nadelig saldo ruim een
milliard minder
half
DE SLAG
OM ARNHEM
Woensdag 17 Sept. 1947
DE NOORDHOLLANDSCHE COURANT
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
144e Jaargang No. 189
De nieuwe voorzitter der V.N.
W&edfódcfit
Florida door cycloon
bedreigd.
60 Miljoen dollar voor
Engeland
Schipper doodgedrukt.
Laguardia ernstig ziek
Spoedige
overeenstemming
te Parijs verwacht
Millioen textielpunten
achterhaald
Zes doodstraffen uitgesproken
Volksverhuizingen in de
Pensjaab
Een sobere Prinsjesdag
Een Frans Hals voor f 1200
Zachte zeep en
extra vlees
Churchill bij de doop
van prinses Marijke?
Sir Philip Nichols Brits
ambassadeur in Nederland
Petkof in cassatie
De Millioenennota is gereed
Buitenlandse hulp en sparen dringende
noodzaak
Interessante cijfers
Een veeg voorteken
BUREAU:
VOORDAM 9, ALKMAAR
TELEFOON ADM. 3320
REDACTIE 3902
Giro 187294
Dir.: J. Bljlsma
Voortzetting van de
ALKMAARSCHE GOU
TARIEVEN:
Advertenties: 14 cent per
millimeter. ..Waagjes'' tot l
woorden 75 ct.. elk woorc
meer 5 ct.. uitsluitend contan
Abonnementen: f 110 per
maand, f 3-25 per kwartaa
Hoofdredacteur M. H. E. Uyldert plv. Tj. N. Adema.
Ver. Naties in algemene
vergadering bijeen
De tweede regelmatige zitting van
de Algemene Vergadering der V. N.
is Dinsdagmiddag om 16.10 uur
(Ned. tijd) onder voorzitterschap
van Oswaldo Apatiha (Brazilië) te
Flushing Meadows (New York) ge
opend.
De Braziliaanse senator Oswaldo
Aranha, de nieuwe voorzitter van de
Assemblee, versloeg dr. Herbert Evatt
(Australië) en Jan Masaryk (Tsjecho-
slowakije) bij geheime stemming. Aran
ha kreeg bij de laatste stemming 29
stemmen, Evatt 22. Bij de eerste stem
ming was de verdeling: Aranha 26,
Evatt 23 en Masaryk 6.
Toen de oud-voorzitter Paul Spaak,
die zich niet herkiesbaar stelde, zijn
stem uitbracht, werd hij door de al
gemene vergadering luide toegejuicht.
BEROEP OP WERELDGEWETEN.
Aranha erkende in zijn openingsrede,
dat de organisatie der V. N. na haar
laatste zitting zeer weinig heeft kun
nen doen. Het grote aantal agendapun
ten concentreert zich tot de vraag, of
de gekozen weg zal leiden tot vrede of
strijd, aldus de voorzitter. Wij moeten
niet alleen het gebruik van alle soor
ten wapens, maar alleen al de ge
dachte aan oorlog veroordelen. Spre
ker acht de enige oplossing, dat alle
volken en alle mensen in alle streken
vertrouwen krijgen in de organisatie
der V. N. „Ik ken geen groter beroep
op de wijsheid en het verstand van
de mens en de goede wil van rege
ringen en volken. Maar aan deze op
roep moet gehoor worden gegeven,
opdat de wereld niet omkome", aldus
Aranha.
VOORZITTERS DER COMMISSIES
Voor de verschillende commissies
van de Assem' der V. N. zijn voor
zitters gekozen. Voorzitter van de eco
nomische en financiële commissie werd
Hernan Santa Cruz (Chili), van de so
ciale, humanitaire en culturele com
missie dr. Oscar Lange (Polen), van de
commissie voor het beheer sir Carl
KOELER.
Weersverwachting, geldig tot he
denavond:
Wisselend bewolkt met plaatse
lijk een enkele regenbui. Matige,
tijdelijk vrij krachtige wind tus
sen Zuidwest en West. Koeler.
Berendsen (Nieuw-Zeeland), van de
administratieve en budgetaire com
missie Fazli Ali, die werd voorgesteld
door China en wiens candidatuur werd
gesteund door Engeland en de Sowjet-
Unie, van de juridische commissie
Fares El Khoury (Syrië).
PAKISTAN EIST MAATREGELEN
Zafroelliah Khan, de leider der dele
gatie van Pakistan bij de V. N., heeft
Dinsdagavond in de algemene verga
dering verklaard, dat Pakistan een
formele klacht bij de V. N. zal indie
nen, indien de regering van India
geen stappen onderneemt om het af
slachten van Mohammedanen te doen
ophouden.
Indien geen bevredigende oplossing
gevonden wordt, zal Pakistan zich ge
dwongen zien zijn toevlucht tot „di
recte maatregelen" te nemen.
Een hevige orkaan, die over de Ba-
hama-eilanden gaat met een wind
sterkte van 256,km per uur, beweegt
zich langzaam in de richting van de
Zuid-Oostkust der V. S. De Ameri
kaanse meteorologische diensten heb
ben medegedeeld, dat de kuststreken
van Florida weldra de uitwerking van
deze orkaan zullen ondergaan. Het is
ook mogelijk, dat de cycloonachtige
deel van de Atlantische kust, met in
begrip van de stad New York, in ge
vaar brengt.
Men is bezig met extra-treinen de
bewoners van de kust van Florida ten
noorden van het mee Okeechobee, te
evacueren, aldus luidt een mededeling
van het Rode Kruis. Reeds waait een
wind van buitengewone kracht langs
de kust.
Het Engelse ministerie van finan
ciën heeft medegedeeld, dat het In
ternationale Monetaire Fonds er in
beeft toegestemd, Engeland binnen
enkele dagen 60 millioen dollar tè
verschaffen tegen Ponden Sterling.
De 49-jarige bakkenschipper A. van
der Sterre, geraakte aan boord van 'n
stoomkraan, gemeerd in de Waalha
ven te Rotterdam, beklemd tussen het
contragewicht en een zich op het dek
bevindende hoed van een meerpaai.
Ernsig gewond werd hij naar het Zui
derziekenhuis vervoerd, waar hij bij
aankomst reeds overleden bleek te zijn
DR. VAN MOOK UIT NEW-YORK
VERTROKKEN.
Dr. van Mook is per vliegtuig uit
New-York naar Amsterdam vertrok'
'.en.
Fiorello Laguardia, de vroegere bur
gemeester van New-York en directeur-
generaal van de UNRRA, heeft gisteren
in zijn huis een inzinking gehad en be
vindt zich volgens zijn doktoren in een
„kritieke toestand". Hij is te ziek cm
naar. het ziekenhuis te worden ver
voerd.
Laguardia, die 12 jaar burgemeester
van New-York is geweest, moest j.l.
Juni een zware operatie ondergaan,
waarvan hij nooit geheel hersteld was.
Naar verwacht wordt, zal te Parijs
binnenkort overeenstemming worden
bereikt over het uit te brengen rap
port. Alle landen met uitzondering
van Zwitserland namen de Ameri
kaanse voorstellen aan, doch de Zwit-
serve afgevaardigde heeft de Ameri
kaanse delegatie te kennen gegeven,
dat zijn land de eenstemmigheid niet
in de weg wil staan. Naar uit bevoeg
de bron wordt vernomen is de Ameri
kaanse onderminister van Economische
Zaken, Clayton, „zeer tevreden" over
de op voorstel van Amerika in het
rapport aangebrachte wijzigingen.
Het rapport der 16 landen is uitge
breid in die zin, dat de landen op zich
nemen onmiddellijk maatregelen te
treffen ter bereiking van binnenlandse
financiële en economische stabiliteit en
onafhankelijkheid van buitenlandse
hulp. Dit laatste kwam niet in het oor
spronkelijke rapport voor. De nadruk
wordt gelegd op de uitvoering van het
overeengekomen herstel- en productie
programma, terwijl het rapport verder
tot uitdrukking brengt, dat de 16 lan
den het eens zijn over de noodzake
lijkheid van een Europese douane-
linie.
Op een persconferentie is medege
deeld, dat de slotzitting a.s. Maandag
of Dinsdag zal plaats hebben ouder
presidium van Ernest Bevin.
De Amsterdamse economische re
cherche heeft in Amsterdam twee
personen aangehouden, die betrokken
bleken te zijn bij een enorme zwen
del in textielpunten. Op een 35-jari-
ge koopman werden bij fouillering
riet minder dan één millioen textiel
punten, in coupures van 2000 punten,
gevonden. De punten zijn vermoede
lijk afkomstig van diefstal uit een
textielfabriek. Eén millioen punten is
gelijk aan 20.000 herencostuums of
65.000 japonnen. Bij het onderzoek,
dat nog wordt voortgezet, vond de
recherche in een kuil op de Gooi se
heide nog 110 bonnen voor 1320
luiers. De helper van de koopman is
ook gearresteerd.
De temporaire krijgsraad te Bata
via heeft 28 gevallen behandeld van
leden van de Bataviase Kempetai. 6
doodvonnissen werden uitgesproken, en
een aantal vrijheidssstraffen werd op
gelegd, variërend van 5 tot 20 jaar
gevangenisstraf.
Naar te New-Delhi is bekend ge-
rraakt, zijn thans 400.000 persoren van
ae Westelijke Pendsjaab op weg naar
India.
Van 5 tot 13 September zijn 1.000.000
personen door de militaire evacuatie
organisatie naar elders overgebracht.
gr*
De troonrede werd uitgesproken door Dr. Beel. daar H.M. de Koningin
wegens bronchitis verhinderd was. Dr. Beel tijdens het voorlezen der
troonrede.
De Prinsjesdag was voor de Hage
naars slechts een vaag begrip nu Hare
Majesteit de Koningin niet zelve de
Troonrede kon uitspreken. Slechts en
kele honderden belangstellenden sloe
gen het vertrek van minister-president
Dr. Beel van het Paleis Noordeinde
gade. Voorafgegaan en gevolgd door
een escorte van vier en twintig huza
ren van Boreel met een commandant
officier op motorrijwielen reed de mi
nister-president in zijn auto naar het
Binnenhof, waar zich enkele duizenden
belangstellenden langs de kanten had
den opgesteld. De traditionele erewacht
en het muziekcorps ontbraken op het
grote middenplein van het Binnenhof.
Wel lag de loper op de trappen van de
Ridderzaal en ook de baldakijn stond
uit. De minister-presi lent arriveerde
om zes minuten over één. Hij droeg een
exemplaar van zijn rede in.de hand. De
belangstelling voor de plechtigheid in
de Ridderzaal was zeer groot.
Tussen twaalf uur en kwart voor één
reden tal van wagens met autoriteiten
en ledès van het .corps diplomatique
voor.
De Raad van State, gekleed in jaquet
met hoge hoed behalve Luit,-Admiraal
Fürstner, die in admiraals-uniform
was, begaf zich om enige minuten voor
ééh naar een der zijingangen, waardoor
kamerleden en genodigden reeds eer
waren binnen gegaan. Alleen de mi-
nister-president genoot het voorrecht
om zich door de hoofdingang naar de
ridderzaal te begeven.
Voor het voorzittersgestoelte hadden
behalve de leden van de Raad van
State plaats genomen elf leden van het
kabinet, de ministers Jonkman en
Huijsmans waren niet aanwezig. Onder
de aanwezigen bevonden zich verder
c.a. de leden der Commissie-Generaal de
heren Prof. Ir. W Schermerhorn en
Max van Poll, zomede de heer Da
Costa Gomez vertegenwoordiger van
Curacao in Nederland en de President
van Oost-Indonesië.
Te 13.07 uur kondigde de commies
griffier der Tweede Kamer, Jhr. Mr.
van Tets, de komst van de minister
president aan. De voorlezing van de
openingsrede vorderde precies een
kwartier.
Op een verkoping van antiquiteiten
en kunstwerken in de redoutezaal te
Maastricht is o.a. een door prof. dr.
W. Vogelzang als echt gewaarmerkte
Frans Hals, voorstellende een gilde-
meesterkop, gegaan voor f 1200. Een
Van Meegeren, 'n binnenhuisje voor
stellende, bracht f 400 op.
Tn de bonnenlyst van deze week
zal een bon voorkomen voor 250
gram zachte zeep en een extra
bon voor 100 gram vlees.
Naar „Trouw" uit Londen verneemt,
ligt het in de bedoeling, dat de Britse
oud-premier, Winston Churchill aan
wezig zal zijn bij de doopplechtigheid
van Prinses Marijke, welke op 9 Octo
ber a.s. in de Domkerk te Utrecht zal
worden gehouden. Behalve Churchill
zullen een aantal vorstelijke personen
en vele hoge autoriteiten de plech ig-
heid hijwonen.
Officiëel wordt medegedeeld, dat Sir
Neville Bland, de Britse ambassadeur te
Den Haag, in verband met de leeftijds
grens aan het einde van dit jaar de
diplomatieke dienst gaat verlaten en
uit dien hoofde ontheven wordt van
zijn functie in Den Haag. Hij zal wor
den opgevolgd door Sir Philip Nichols,
de tegenwoordige ambassadeur in
Ts j echo-Slowakij e.
Het Hoge Hof van cassatie van Bul
garije heeft Dinsdag het beroep van
Nicolai Petkof behandeld.
Petkof's raadsman verdedigde hem in
een pleidooi van drie uren en trachtte
te bewijzen, dat de „militaire liga"
■door middel waarvan Petkof zich van
de macht zou hebben willen meester
maken, nóch in wezen, nóch in schijn
een militaire organisatie was. De uit
spraak wordt over enkele dagen ver
wacht.
44v;-V s V y yï'i'T
iilillli
Hier ziet men Engelands grootste vliegboot, terwijl zij in het water gaat.
De lucht wordt langzamerhand bevolkt met gigantische vogels.
De Minister van Financiën heeft aan de Tweede Kamer de z.g. millioenen-
nota, de „Nota betreffende de toestand van 's Rijks Financiën" voor 't dienst
jaar 1948 aangeboden.
De Nota biedt een iets gunstiger beeld dan het vorige jaar, wat zijn uitein
delijke uitdrukking vindt in de vermindering van het nadelige saldo van de
gehele dienst met f 583.824.519.terwijl het totaal der uitgaven f 631 millioen
lager ligt dan in 1947. De liquidatie van de oorlogsgevolgen en het thans in
volle gang zijnde herstel eisen nog zeer grote bedragen en zetten hun niet te
miskennen stempel op de financiële situatie van het ogenblik.
In zijn beschouwing merkt de mi- do op van ruim f 360 millioen (in '47
nister van financiën op, dat de alge
mene economische toestand van Ne
derland zich niet onbevredigend ont
wikkelde mede begunstigd door stij
ging der arbeidsproductiviteit. De stij
ging der prijzen op de wereldmarkt
heeft echter de positie van het land-
bouwegalisatiefonds (een voorname
factor van de begroting) ongunstig be
ïnvloed. Een en ander zal tot gevolg
hebben, dat ook voor het binnenland
niet mag worden gerekend met een
daling ten aanzien van het prijspeil
en van de loon,- en salarisvoet.
DE VERLAGING DER UITGAVEN.
Hoewel een verlaging der uitgaven
wordt geraamd, werd deze sterk be
lemmerd door de toenemende kosten
van het onderwijs (noodvoorziening
ouden van dagen, pensioenen verzets-
slachtoffers, etc.), verhoogde bijdrage
van het gemeentefonds en de voort
durende politieke moeilijkheden in
Indië.
CIJFERS VAN DE ONTWERP
BEGROTING.
De uitgaven en middelen der gewo
ne diensten leveren een voordelig sal-
een nadelig saldo van rond f 88 mil
lioen)Die der buitengewone dienst van
aflopend karakter, sterk beinvloed
door het landbouwegalisatiefonds wij
zen een nadelig saldo aan van
f 1.506.768.582 (vorig jaar idem
f 556.768.119).
De buitengewone dienst heeft een
nadelig saldo van f 419.316.484 (in '47
f 504.594.465).
De gehele dienst vertoont een na
delig saldo van f 1.566.038.976 (vorig
jaar f 2.149.863.495).
SPAREN...
De minister wijst er voorts op,
dat het uiterst noodzakelijk is het
peil der binnenlandse besparingen
op te voeren mede ter bestrijding
van het gevaar van inflatie. Bui
tenlandse finantiële hulp zal in de
eerstkomende jaren nog noodza
kelijk blijven. Twee derde van het
tekort van onze handelsbalans zal
door het „westelijk halfrond" ge
dekt moeten worden. Indien deze
Uit de grote hoeveelheid cijfer
materiaal, die de millioenennota
biedt, putten wij enkele losse,
maar desondanks interessante
cijfers.
De fiscus hoopt in het komende
jaar aan accijns op zout te kun
nen innen 7 millioen, op gedistil
leerd 51.8 millioen, op tabak
150 millioen, dat is dus voor de
tabak ongeveer ƒ15 per inwoner
Voor de aanleg van luchtvaartter
reinen zal worden bijgedragen
20 millioen, voor de huisvesting
van het leger zijn de kosten op
18.1 millioen, voor het aan
schaffen van schepen voor marine
en loodsdienst op 22.9 millioen
en van voorschotten voor de wo
ningbouw op 248 millioen ge
raamd.
Voor de bewakings- en verblijfs-
kampen is een personeelsbezet
ting van 3000 man nodig (vorig
jaar ruim 7000). De C.C.D. heeft
nog 3275 man in dienst (zwart
handelaars opgepast!). Dat de
dubbeltjes het belangrijkst zijn,
bewijst het feit dat het ministerie
van financiën met een personeels
bezetting van 23.460, dat van alle
andere departementen met stuk
ken slaat....
hulp niet zou worden verkregen,
zou dit leiden tot stagnatie van
onze economische activiteit en te
rugvallen van de verzorging van
onze bevolking tot beneden het
physiologische bestaans-minimum.
In de uitvoering van het huidige re>
geringsprogram ligt echter volgens de
minister de weg open, diè uit de hui
dige armoede tot groter welstand leidt
en een verdere schrede betekent in de
richting van het economisch, sociaal en
cultureel herstel, een schrede, die ons
volk, zo lang kans op voldoende hulp
bestaat, zich kan voornemen te zet
ten.
Woensdag 17 September wordt de
slag om Arnhem herdacht, de slag,
die, door toevallige omstandigheden,
een noodlottige wending genomen
heeft, tengevolge waarvan de bevrij
ding van het noordwesten van ons
land, waarnaar van dag tot dag in de
grootste spanning werd uitgezien, tot
het volgende voorjaar verschoven
werd. Ware die aanval met succes be
kroond geweest, de hongerwinter zou
ons allicht bespaard gebleven zijn en
zeker had de uitplundering der rijke
noordwestelijke provinciën van ons
land, en hadden de vernielingen daar,
niet een zo jammerlijke omvang ver
kregen.
Het heeft niet zo mogen zijn en dat
de slag mislukt is mag zeker niet
worden geweten aan de mannen der
Britse First Airborne Division, want
deze betrekkelijk kleine afdeling
heeft, met moed, volharding en door
tastendheid, alles op alles gezet om
zich, daar bij Arnhem, te handhaven
op de rechteroever van de Rijn.
Sinds de lang gedroomde invasie der
geallieerde legers op 6 Juni werke
lijkheid geworden was, sinds de geal
lieerden er in waren geslaagd de als
onoverwinnelijk geroemde Westwall te
doorbreken en zich stevig te nestelen
op Franse grond, herleefde hier te
lande de hoop op een spoedige ver
lossing uit de ondragelijke Duitse
druk. Niemand twijfelde meer aan het
succes der Anglo-Amerikanen. Zij zou
den zeker, zo redeneerde men, de lan
ding niet hebben gewaagd als zij niet
volkomen overtuigd waren van hun
vermogen om de eenmaal veroverde
stellingen te behouden en de invasie te
leiden tot een beslissend succes. Wij
weten thans, uit Eisenhowers oor
logsrapport, dat die zekerheid niet zo
groot is geweest als wij hebben onder
steld en dat vooral de buitengewoon
ongunstige weersgesteldheid, waar
door vele landingsvaartuigen werden
vernield, en trouwens ook de verbeten
tegenstand der Duitse keurcorpsen,
aanleiding zijn geweest tot menig
hachelijk moment.
Niettemin, de bevrijding leek de
Noord-Nederlander nabij en zij was 't
ook. Op „dolle Dinsdag" heette het,
dat het overwinnend leger de rivie
ren overschreden had en wie Duitse
troepen wegtrekken zag geloofde niet
anders, of zij sloegen op de vlucht.
Het tegendeel was helaas waar: zij
trokken zuid- en oostwaarts, ter ver
sterking van hun front.
Pas op 11 September rukten de ge
allieerde legers op onze rivieren aan,
met het oogmerk Maas, Waal en Rijn
te forceren, bij Nijmegen en Arnhem.
De brug bij Nijmegen viel hun in han
den en een leger parachutisten daalde
op 17 September bij Arnhem neer.
Echter, het noodlot wilde, dat zich
daar, op dat ogenblik, juist een Duit
se tankdivisie bevond, op doortocht
naar Zeeland, en hoewel het tweede
Britse leger krampachtige pogingen
deed om voeling te houden met de
„Airbornes" ten noorden van de ri
vier, gelukte dit niet. Pas op 24 Sep
tember begon de Britse artillerie de
daar ingesloten afdelingen te steunen,
doch desondanks werden deze meer en
meer in het nauw gebracht, op een
steeds enger gebied en onophoudelijk
met granaatvuur en met machinege
weren uit de lucht bestookt. De vol
gende dag moest daarom bevel wor
den gegeven tot de aftocht. In die
nacht gelukte het aan 2163 man
schappen om groepsgewijs door de
vijandelijke linies heen te sluipen en
over de rivier te komen. Maar de ver
liezen waren zeer zwaar geweest. De
Divisie telde aan doden, gewonden
en vermisten niet minder dan 7000
man.
De offers, zoals zovele offers in deze
strijd, zijn niet vergeefs gebracht. Zij
hebben er toe bijgedragen de vijande
lijke legers te verzwakken, te splitsen,
te demoraliseren en de eindoverwin
ning aan de geallieerden te verzeke
ren. Maar deze heldhaftige worsteling
met zoveel doodsverachting uitge
vochten op Nederlandse grond en die
■mede heeft bijgedragen tot het her
krijgen van onze onafhankelijkheid,
wordt door heel Nederland met ont
roering en diepe dankbaarheid her
dacht. U.
Reeds zijn we half September ge
passeerd en de droogte in Europa
duurt nog onverminderd voort. Een
geringe plaatselijke regenval ver
mocht het verschroeide gewas op de
akkers niet meer tot nieuw leven te
wekken. De oogsten in de meeste
Europese landen blijven beneden het
middelmatige en de voedselpositie
voor het komende winterseizoen baart
zorg,. Een veeg voorteken is, dat de
z.g. „hongersnoodrots" in de Oosten
rijkse Mondsee nabij Salzburg door de
lage waterstand in het meer geheel
zichtbaar is geworden. Volgens de
overlevering is hongersnood niet meer
te voorkomen als deze rots bloot komt
te liggen.
Voor vele landen ziet het er frul-
daad duister uit.
